Wentylatory chemoodporne Zadaniem wentylacji jest usunięcie zużytego i zanieczyszczonego powietrza z pomieszczenia, a także dostarczenie świeżego (zewnętrznego) powietrza w ilości potrzebnej do oddychania oraz w zależności od potrzeb procesów technologicznych. W pomieszczeniach przemysłowych często powietrze zanieczyszczone jest związkami chemicznymi, które wykluczają zastosowanie standardowych wentylatorów, natomiast budowanie odpowiednich stanowisk odciągów miejscowych jest niemożliwe zarówno ze względu na brak miejsca, jak i odpowiednio wysokie koszty. W takich przypadkach kompromisem pomiędzy zachowaniem odpowiedniej jakości powietrza w pomieszczeniach a kosztami eksploatacyjnymi jest instalacja wentylatora odpornego na oddziaływanie związków chemicznych, a także na wysoką temperaturę przetłaczanego powietrza. Zastosowanie wentylatorów chemoodpornych Wentylatory chemoodporne stosuje się w instalacjach usuwających gazy i opary oraz powietrze zanieczyszczone agresywnymi związkami chemicznymi. Znajdują one zastosowanie w zakładach, w których wg przepisów BHP wymagana jest wentylacja mechaniczna, a w których znajdują się m.in. laboratoria badawcze, naukowe (np. odciągi z dygestoriów), w pomieszczeniach w przemyśle paliwowym, spożywczym, farmaceutycznym, chemicznym, galwanizerniach, szpitalach i innych obiektach specjalistycznych. Zastosowanie w nich wentylatora w wersji podstawowej spowodowałoby szybką awarię urządzenia oraz zakłócenie procesu technologicznego, a nawet zagrożenie życia ludzi przebywających w danym pomieszczeniu. Budowa wentylatorów chemoodpornych Podstawowym warunkiem pracy wentylatora chemoodpornego jest konieczność zachowania odpowiedniej odporności chemicznej materiału konstrukcyjnego, a także odporności na korozję. Z tego powodu korpus, wirnik i łopatki wentylatorów chemoodpornych wykonywane są z następujących tworzyw: polipropylen - odporny na działanie kwasów i zasad. Wentylatory z PP doskonale sprawdzają się w składach odpadów chemicznych, pralniach, basenach, dygestoriach, szafach na odczynniki chemiczne; polietylen - tworzywo odporne na działanie roztworów kwasów, zasad i soli oraz niską temperaturę; polichlorek winylu - stosowany w przypadku transportu medium zawierającego związki chromu; urządzenia z PCV charakteryzują się dużą wytrzymałością mechaniczną oraz odpornością na działanie wielu rozpuszczalników; stal kwasoodporna -odporna na działanie czynników atmosferycznych, rozcieńczonych kwasów, roztworów alkalicznych.
Dokładniejsze informacje o odporności chemicznej powyższych materiałów przedstawione są w tabeli 1 i 2 (oznaczenia: 1 - odporność dobra, 2 - odporność ograniczona, 3 - brak odporności, x - odporność nieznana). Wentylatory chemoodporne mogą być wykonane także z kombinacji powyższych materiałów, dla przykładu wentylator dachowy typu DAk firmy Uniwersal, wykonany jest z kompozytu winyloestroszklanego - chemoodpornej żywicy zbrojonej włóknem szklanym. Dzięki zastosowanemu tworzywu urządzenie charakteryzuje się dużą wytrzymałością mechaniczną oraz odpornością na oddziaływanie atmosferyczne - nie jest wymagane dodatkowe malowanie w czasie eksploatacji.
Oprócz zachowania odpowiedniej odporności materiału, w wentylatorze nie może wystąpić zakłócenie pracy silnika przez przepływające zanieczyszczone powietrze, z tego powodu strumień przetłaczanego medium odseparowywany jest od silnika specjalną, odporną chemicznie i temperaturowo osłoną. Niedopuszczalne jest również wystąpienie nieszczelności w obudowie urządzenia. Niektóre typy wentylatorów, jak np POLYFAN firmy Plastifer wykonywane są metodą wtryskową, pozwalającą jednocześnie na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia rozszczelnień, zmniejszenie poziomu hałasu pracującego wentylatora oraz zwiększenie jego wydajności i trwałości. W zakładach, realizujących gorące procesy technologiczne, wentylatory muszą posiadać również podwyższoną odporność na temperaturę przetłaczanego powietrza. Urządzeniami tego typu są przykładowo wentylatory typu LFS firmy Venture Indu-stries. Obudowa tych urządzeń, wykonana z blachy kwasoodpornej, połączona jest z silnikiem elektrycznym dwuczęściowąbarierą temperaturową składającą się z tulei mocowania silnika i tarczki dyspersyjnej o dużej zdolności rozpraszania ciepła, dzięki czemu zapewniona jest odpowiednia ochrona silnika przed wpływem temperatury przenoszonej przez wirnik wentylatorów po wałku napędowym do silnika. Wentylator ten przystosowany jest do ciągłej pracy w temperaturze czynnika do 200 C.
W przy padku transportu gazów palnych czy też wybuchowych powstających np. w pomieszczeniach przeznaczonych na malarnie lub magazyny acetylenowe, wentylatory muszą być jednocześnie wykonane z materiałów zabezpieczonych przed wybuchem. Ponieważ niebezpieczeństwo zainicjowania pożaru czy wybuchu przez wentylator może powstać w przypadku osiągnięcia określonego progu temperatury medium lub wystąpienia iskier mechanicznych na skutek zatarcia się elementów wirujących z elementami nieruchomymi, wentylator musi być wykonany z materiałów kompozytowych charakteryzujących się niskim poziomem rezystancji elektrycznej. Wykonanie wersji chemoodpornej i przeciwwybuchowej musi być zgodne z wymogami dyrektywy 94/9/EC ATEX dotyczącej urządzeń przeciwwybuchowych do użytku w przestrze-niach zagrożonych wybuchem. Przy doborze wentylatora do konkretnego pomieszczenia należy szczególnie dokładnie określić ilość wyciąganego powietrza, spręż, a przede wszystkim skład chemiczny oraz maksymalną temperaturę przetłaczanego medium. Ze względu na fakt, że wentylatory promieniowe z tworzyw sztucznych charakteryzują się wysokim poziomem hałasu, przy doborze urządzenia i projektowaniu sieci należy także zwrócić uwagę na miejsce instalacji wentylatora i odpowiednie wytłumienie, zarówno wentylatora jak i przyłączy.
Na polskim rynku jest wiele typów wentylatorów przemysłowych, o bardzo zróżnicowanej charakterystyce, dostępnych w wykonaniach chemoodpornym, dlatego dostosowanie urządzenia do konkretnych warunków technologicznych nie powinno sprawiać problemów. LITEARTURA [1] Materiały firmowe UNIWERSAL. [2] Materiały firmowe PLASTIFER. [3] Materiały firmowe VENTURE INDU-STRIES. Mgr inż. Anna CHOJNACKA - Instytut Ogrzewnictwa i Wentylacji, wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej Źródło: www.chlodnictwiklimatyzacja.pl KONTAKT Uniwersal E-mail: office@uniwersal.com.pl WWW: www.uniwersal.com.pl Tel: +48 32 757 28 51 Fax: +48 32 203 87 20 Adres: Zakopiańska 1a 40-219 Katowice