SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH OZNAKOWANIE POZIOME CIENKOWARSTWOWE
1. Wst p 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej Specyfikacji Technicznej s wymagania dotycz ce wykonania i odbioru oznakowania poziomego jezdni w zwi zku z budow drogi ekspresowej S5 nin Gniezno odcinek W zeł Mielno Gniezno. 1.2. Zakres stosowania ST Specyfikacja Techniczna jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie 1.1. 1.3. Zakres robót obj tych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz prowadzenia robót przy wykonaniu oznakowania poziomego jezdni i obejmuj wykonanie oznakowanie poziomego cienkowarstwowego na drogach dojazdowych i wewn trznych oraz na MOP-ach: - linie segregacyjne i kraw dziowe ci głe, - linie segregacyjne i kraw dziowe przerywane, - strzałki i inne symbole, - linie na skrzy owaniach i przej ciach dla pieszych. 1.4. Okre lenia podstawowe. 1.4.1. Oznakowanie poziome - znaki drogowe poziome, umieszczone na nawierzchni w postaci linii ci głych lub przerywanych, pojedynczych lub podwójnych, strzałek, napisów, symboli oraz innych linii zwi zanych z oznakowaniem okre lonych miejsc na tej nawierzchni. 1.4.2. Materiały do znakowania cienkowarstwowego - materiały nakładane na mokro warstw grubo ci 0,3-0,8 mm. Nale do nich rozpuszczalnikowe farby dwuskładnikowe stosowane w temperaturze otoczenia lub podgrzane - zgodnie z wymogami producenta lub wiadectwa dopuszczenia do stosowania. 1.5. Ogólne wymagania dotycz ce robót. Wykonawca robót jest odpowiedzialny za jako ich wykonywania oraz za zgodno z ST, dokumentacj projektow, Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków drogowych poziomych i warunków ich umieszczania oraz poleceniami In yniera. Ogólne wymagania podano w ST D-M-00.00.00. 1.6. Wymagania szczegółowe. Na wymagania szczegółowe, zgodnie z Warunkami Technicznymi POD-97, składaj si wymagania wobec: a/ materiałów do znakowania: 824
- zawarto składników lotnych - trwało w czasie składowania - parametry materiałów do posypywania b/ znakowania nawierzchni: - widzialno w dzie - widzialno w nocy - szorstko - trwało - czas schni cia - grubo znakowania Zbiorcze zestawienie granicznych warto ci tych parametrów dla cienkowarstwowego znakowania nawierzchni podaje Tablica Nr. 1. 2. Materiały. 2.1. Warunki ogólne. Warunki ogólne stosowania materiałów podano w ST D-M-00.00.00. "Wymagania ogólne". 2.2. Dopuszczenie do stosowania. Ka dy materiał zaproponowany przez Wykonawc do poziomego oznakowania dróg musi posiada " wiadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie drogowym i mostowym" lub aprobat techniczn wydane przez IBDiM. 2.3. Badanie materiałów, których jako budzi w tpliwo. W przypadkach, gdy jako dostarczonych materiałów budzi w tpliwo Wykonawcy lub In yniera, Wykonawca powinien przeprowadzi dodatkowe badania jako ci w zakresie okre lonym w ST zgodnie z "Warunkami technicznymi POD-97". 2.4. Oznakowanie opakowa. Wykonawca powinien da od producenta aby oznakowanie opakowa materiałów do poziomego znakowania dróg było wykonane zgodnie z PN-85/0-7952 a ponadto, aby na ka dym opakowaniu był umieszczony trwały napis zawieraj cy: - nazw producenta i materiału do znakowania dróg, - mas brutto i netto, - numer partii i dat produkcji, - informacj o szkodliwo ci i klasie zagro enia po arowego, - ewentualne wskazówki dla u ytkowników. 2.5. Wymagania ogólne dla materiałów do znakowania dróg. 825
Do znakowania poziomego nale y u y farby dwuskładnikowej koloru białego. Materiały u yte go znakowania poziomego musz spełnia wymagania szczegółowe podane w niniejszej ST oraz "Warunkach technicznych POD- 97". Farba do znakowania poziomego musi zapewni wymagan warunkami kontraktu trwało wymalowania. 2.6. Wymagania szczegółowe dla materiałów do znakowania poziomego. 2.6.1. Zawarto składników lotnych. Zawarto składników lotnych w materiałach do cienkowarstwowego znakowania nie powinna przekracza 30 %. Nie dopuszcza si stosowania materiałów zawieraj cych rozpuszczalnik aromatyczny (np. toluen, ksylen) w ilo ci wi kszej ni 10 %. Nie dopuszcza si stosowania materiałów zawieraj cych benzen. Materiały stosowane do oznakowania nie powinny zawiera substancji zagra aj cych zdrowiu ludzi i powoduj cych ska enie rodowiska. 2.6.2. Trwało w czasie składowania. Materiały do poziomego znakowania nawierzchni musz zachowywa stało swoich wła ciwo ci fizykochemicznych co najmniej w okresie 6 miesi cy składowania w warunkach okre lonych przez producenta. 2.6.3. Materiały do posypywania. Kulki szklane powinny charakteryzowa si współczynnikiem załamania > 1,50, wykazywa odporno na wod, chlorek sodowy i zawiera nie wi cej ni 20 % kulek z defektami. 2.7. Wymagania wobec znakowania dróg. 2.7.1. Widzialno w dzie. Widzialno w dzie charakteryzuje współczynnik luminacji znakowania dróg. Warto ci współczynnika dla wie ego i u ywanego znakowania farb biał podaje Tablica 1. 2.7.2. Widzialno w nocy. Za miar widzialno ci w nocy przyj to g sto powierzchniow współczynnika odblasku. Warto ci współczynnika odblasku wymagane dla zapewnienia wystarczaj cej widzialno ci w nocy podaje Tablica 1. Odblaskowo musi by równomierna na całej znakowanej powierzchni w czasie jej u ytkowania. 826
2.7.3. Szorstko. Miar szorstko ci oznakowania jest warto wska nika szorstko ci. Wymagana warto wska nika zgodnie z Tablic 1. 2.7.4. Trwało. Trwało oceniana jest jako stopie zu ycia w 10 stopniowej skali na zasadzie porównania z wzorcami. Wymagan trwało po danym okresie eksploatacji oznakowania podaje Tablica 1. 2.7.5. Czas schni cia. Za czas schni cia przyjmuje si czas upływaj cy mi dzy wykonaniem oznakowania, a jego oddaniem do ruchu. Czas schni cia nie powinien przekracza czasu gwarantowanego przez producenta farb. Dla materiałów normalnie schn cych czas ten nie powinien przekracza 20 min. 2.7.6. Grubo znakowania. Grubo znakowania, tj. podwy szenie ponad warstw powierzchniow nawierzchni (bez uwzgl dnienia materiałów odblaskowych), dla znakowania cienkowarstwowego mierzona na mokro nie powinna przekroczy warto ci okre lonej w Tablicy 1. 2.7.7. Poziome wymiary oznakowania. Szeroko i długo linii oraz innych elementów oznakowania nie mo e odbiega od dopuszczalnych tolerancji podanych w pkt. 6.3.1. 3. Sprz t. 3.1. Ogólne warunki stosowania sprz tu. Ogólne warunki stosowania sprz tu podano w ST DM-00.00.00 "Wymagania ogólne". Nale y zapewni usuwanie oznakowania bez uszkodzenia nawierzchni oraz pełn jednorodno nanoszonego materiału oraz wła ciwe dozowanie. Jakikolwiek sprz t, maszyny i urz dzenia nie gwarantuj ce zachowania wymaga jako ciowych robót, zostan przez In yniera zdyskwalifikowane. 3.2. Sprz t do znakowania poziomego: - sprz t umo liwiaj cy umycie lub oczyszczenie spr onym powietrzem powierzchni pasa 827
na który b dzie nakładana farba, - szczotki mechaniczne oraz r czne, - malowarka samojezdna dostosowana do wykonania malowania farb dwuskładnikow z mechanicznym rozsypywaniem kulek, - znaki zabezpieczaj ce malowanie przed rozje d aniem do czasu wyschni cia farby, oraz znaki umo liwiaj ce bezpieczne wykonywanie prac. 4. Transport. 4.1. Warunki ogólne transportu. Ogólne warunki transportu podano w ST D-M.00.00.00. 4.2. Transport materiałów do znakowania. Materiały do oznakowania poziomego dróg nale y przewozi w pojemnikach zapewniaj cych szczelno, bezpieczny transport i zachowanie wymaganych wła ciwo ci materiałów. Pojemniki powinny by oznakowane zgodnie z norm PN-85/0-79252. Materiały do oznakowania poziomego nale y przewozi krytymi rodkami transportu, chroni c opakowania przed uszkodzeniem mechanicznym zgodnie z PN-73/C-81400 oraz zgodnie z prawem przewozowym. 5. Wykonanie robót. Wykonawca przedstawi In ynierowi do akceptacji projekt organizacji i harmonogram robót uwzgl dniaj c wszystkie warunki w jakich b dzie wykonywane znakowanie poziome. 5.1. Warunki atmosferyczne. Znakowanie dróg nale y wykonywa przy temp. powietrza i nawierzchni co najmniej 5 o C i wilgotno ci wzgl dnej powietrza zgodnej z zaleceniami producenta lub wynosz cej max 85 %. 5.2. Wymagania wobec powierzchni znakowanych. Powierzchnie do znakowania musz by wolne od zanieczyszcze, które mogłyby wpłyn niekorzystnie na spełnienie wymaga wobec znakowania nawierzchni. Zanieczyszczenia takie musi usun wykonuj cy oznakowanie. 5.3. Przedznakowanie. Przed przyst pieniem do wykonania oznakowania poziomego nale y wyznaczy na nawierzchni wszystkie elementy tego oznakowania stosuj c si do ustale zawartych w Szczegółowych warunkach technicznych dla znaków drogowych poziomych i warunków ich 828
umieszczania, ST i wskaza In yniera. Do wykonania przedznakowania mo na stosowa nietrwał farb (np. silnie rozcie czon rozpuszczalnikiem). Zaleca si wykonywanie przedznakowania w postaci cienkich linii lub kropek. Pocz tek i koniec znakowania nale y zaznaczy mał kresk poprzeczn. W przypadku odnawiania znakowania, gdy stare znakowanie jest wystarczaj co czytelne i zgodne z projektem, mo na przedznakowania nie wykonywa. 5.4. Wykonanie znakowania drogi. 5.4.1. Dostarczenie materiałów i spełnienie zalece producenta materiałów. Materiały do znakowania drogi powinny by dostarczone w oryginalnych opakowaniach handlowych i stosowane zgodnie z zaleceniami producenta, ST oraz zaleceniami znajduj cymi si w wiadectwie dopuszczenia do stosowania. 5.4.2. Przygotowanie materiału przeznaczonego do znakowania. Farb do znakowania nale y, po otwarciu opakowania, wymiesza w czasie 2-4 min. do uzyskania pełnej jednorodno ci. Nie wolno stosowa do mechanicznego malowania farby, w której osad na dnie opakowania nie daje si całkowicie wymiesza lub na jej powierzchni znajduje si ko uch. 5.4.3. Technologia wykonania znakowania. Farb nale y nakłada równomiern warstw o grubo ci wymaganej dla znakowania materiałami cienkowarstwowymi, zapewniaj cej wła ciwy efekt i trwało malowania, zachowuj c wymiary i ostro kraw dzi. Ilo farby zu yta w czasie prac, okre lona przez rednie zu ycie na metr kwadratowy nie mo e si ró ni od ilo ci ustalonej, wi cej ni 20 %. Warstwa elementów odblaskowych musi by rozło ona równomiernie na całej powierzchni malowania i dawa jednolity efekt odblasku w porze nocnej. Wszystkie prace powinny by wykonane przy u yciu samojezdnych malowarek z automatycznym podziałem linii i posypywaniem kulkami szklanymi. 6. Kontrola jako ci robót. 6.1. Wymagania ogólne dotycz ce kontroli jako ci robót. Ogólne zasady kontroli jako ci podano w ST DM-00.00.00. 829
Sposób i procedura pomiarów oraz bada kontrolnych powinny by uzgodnione i zaakceptowane przez In yniera. 6.2. Badanie wykonania znakowania poziomego. Wykonawca znakowania zobowi zany jest do kontroli jako ci robót w zakresie podanym w ST, przed rozpocz ciem i w trakcie trwania robót, co najmniej raz dziennie, lub z inn cz stotliwo ci wynikaj c z polece In yniera. 6.2.1. Badania i pomiary przed rozpocz ciem robót. - sprawdzenie oznakowania opakowa, - wizualna ocena stanu materiału, w zakresie jego jednorodno ci i widocznych wad, - pomiar temperatury powietrza. - badanie lepko ci farby zgodnie z PN-81/C-81508 kubkiem Forda, - g sto farby (w g/cm 3 ), - zawarto substancji stałych (w %), - badanie zu ycia farby wraz z elementami odblaskowymi na jednostk powierzchni znakowanej nawierzchni ( g/m 2 ) i porównanie z zaleceniami producenta farby. - pomiar czasu schni cia powłoki za pomoc zestawu Braive. - kontrola kompletno ci znaków do oznakowania robót, - kontrola prawidłowo ci oznakowania robót w terenie, 6.2.2. Badania i pomiary w czasie wykonywania znakowania. a/ pomiar grubo ci mokrej powłoki przy pomocy grzebienia pomiarowego na płytce szklanej lub metalowej podkładanej na drodze malowarki, lub grubo suchej powłoki za pomoc ultrametru na podło u magnetycznym. b/ wizualna ocena równomierno ci rozło enia kulek szklanych. c/ pomiar poziomych wymiarów oznakowania, na zgodno z dokumentacj projektow i Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków drogowych poziomych i warunków ich umieszczania d/ wizualna ocena równomierno ci skropienia (rozło enia materiału) na całej szeroko ci linii. Protokóły z przeprowadzonych bada oraz pobrane próbki na blasze (300*250*0,8 mm) z ka dej oznakowanej drogi i ka dej u ytej do oznakowania farby, Wykonawca powinien przechowywa do czasu upływu okresu gwarancji. 6.3. Tolerancja wymiarów oznakowania. 6.3.1. Tolerancje nowo wykonanego oznakowania. Zgodnie z dokumentacj projektow i Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków 830
drogowych poziomych i warunków ich umieszczania tolerancje powinny odpowiada nast puj cym warunkom: - szeroko linii mo e si ró ni od wymaganej o 5 mm, - długo linii mo e by mniejsza od wymaganej co najmniej o 50 mm lub wi ksza co najwy ej o 150 mm, - dla linii przerywanych, długo cyklu składaj cego si z linii i przerwy nie mo e odbiega od redniej liczonej z 10 kolejnych cykli o wi cej ni 50 mm długo ci wymaganej, - dla strzałek i innych elementów rozstaw punktów naro nikowych nie mo e mie wi kszej odchyłki od wymaganego wzoru ni 50 mm dla wymiaru długo ci i 20 mm dla wymiaru szeroko ci. 7. Obmiar robót. Jednostk obmiaru jest 1 m 2 powierzchni naniesionych znaków. Obmiar robót polega na okre leniu faktycznego zakresu robót oraz obliczeniu rzeczywistych ilo ci powierzchni znakowania. Obmiar robót obejmuje roboty zawarte w umowie oraz dodatkowe i nieprzewidziane, których potrzeb wykonania uzgodniono w trakcie robót, pomi dzy Wykonawc, a Zamawiaj cym. Obmiaru robót dokonuje Wykonawca w sposób okre lony w warunkach kontraktu. Sporz dzony obmiar Wykonawca uzgadnia z In ynierem w trybie ustalonym w warunkach kontraktu. 8. Odbiór robót. 8.1. Ogólne zasady odbioru robót. Odbiory robót powinny by dokonywane zgodnie z ogólnymi zasadami podanymi w ST D-M.00.00.00. Odbiór ostateczny polega na ocenie ilo ci, jako ci i warto ci sprzeda nej wykonanych robót, na podstawie wyników bada i pomiarów, obmiaru w terenie i po stwierdzeniu zgodno ci z ST oraz Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków drogowych poziomych i warunków ich umieszczania. Roboty uznaje si za zako czone je eli wszystkie pomiary i badania (z zachowaniem tolerancji) dały wyniki pozytywne. 8.2. Badania i pomiary do odbioru ostatecznego robót. Podstaw do oceny jako ci robót s wyniki bada i pomiarów w zakresie i ilo ci okre lonej niniejsz ST. Badania i pomiary do celów odbiorczych przeprowadza Wykonawca w zakresie i z 831
cz stotliwo ci podan w pkt. 6 niniejszej ST. Badania Wykonawcy podlegaj sprawdzeniu przez laboratorium Zamawiaj cego, a pomiary przez In yniera. Zakres bada sprawdzaj cych w laboratorium Zamawiaj cego obejmuje badania wymienione w pkt. 6 niniejszej ST oraz: Badania sprawdzaj ce wg pkt. 6.2.1 wykonuje si na próbkach pobranych przez Wykonawc w obecno ci In yniera z cz stotliwo ci co najmniej 1 raz dla kontraktu w roku rozliczeniowym. Badania sprawdzaj ce wg pkt. 6.2.2 wykonuje si codziennie. W przypadku w tpliwo ci dotycz cych wykonania oznakowania poziomego Zamawiaj cy zleci dla ka dej drogi wykonanie dodatkowych bada : widzialno ci w nocy, wg metod i na zasadach podanych w "Warunkach technicznych POD-97". Oznakowanie widzialno ci oznakowania w nocy retroflektometrem b dzie si odbywało w nast puj cych terminach i w nast puj cy sposób: I. Badanie wykonywane w okresie pierwszych dwóch miesi cy od wykonania robót: Ocena wizualna wykonanego oznakowania poziomego w warunkach nocnych. Na odcinkach zakwestionowanych przez Odbieraj cego, a uznawanych za spełniaj ce wymagania POD-97 przez Wykonawc robót, zostan wykonane szczegółowe badania retroflektometrem w ka dym hektometrze 1 3 pomiarów w zale no ci od ilo ci linii w przekroju drogi. Koszt bada ponosi Zamawiaj cy je eli badania wypadn pozytywnie lub Wykonawca je eli wynik bada b dzie ujemny. W przypadku uznania wad przez Wykonawc lub wyników bada widzialno ci w nocy nie spełniaj cych wymaga POD-97, Wykonawca wykona ponowne malowanie wadliwych odcinków w terminie 1 miesi ca od odbioru robót. Wymagania jak dla oznakowania nowowykonywanego tj. min. 300 mcd/lx 2 m 2. II. Badanie wykonywane w okresie gwarancyjnym, ok. 8 9 miesi cy od wykonania oznakowania. Badania b d wykonywane retroflektometrem, 1 3 punktów pomiarowych na ka dym kilometrze drogi, w linii osiowej i kraw dziowej. Na odcinkach, na których wynik pomiaru b dzie ni szy ni okre lono w POD-97 tzn. 100 mcd/lx 2 m 2 zostan przeprowadzone pomiary jak w pkt I. Je eli 15% otrzymanych wyników pomiaru b dzie ni sza ni wymagana przez POD-97 tj. 100 mcd/lx 2 m 2 Wykonawca wykona roboty poprawkowe na tym odcinku lub na odcinku zamiennym o tej samej powierzchni malowania wskazanym przez Zamawiaj cego. 8.3. Okres gwarancji wynosi 24 miesi ce od daty odbioru ostatecznego. 832
9. Podstawa płatno ci. Ogólne wymagania dotycz ce płatno ci podano w ST D-M.00.00.00."Wymagania ogólne". Cena 1 m 2 wykonania oznakowania poziomego obejmuje: - prace pomiarowe, roboty przygotowawcze i wykonanie przedznakowania, - zakup i dostarczenie materiałów, - oczyszczenie podło a, - naniesienie powłoki znaków na nawierzchni drogi o kształtach i wymiarach zgodnie z ST, dokumentacj i Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków drogowych poziomych i warunków ich umieszczania - naniesienie powłoki znaków na nawierzchni drogi o kształtach i wymiarach zgodnie z ST, dokumentacj i Szczegółowymi warunkami technicznymi dla znaków drogowych poziomych i warunków ich umieszczania, - wykonanie oznakowania tymczasowego ( ółtego), - ochrona znaku przed zniszczeniem w czasie robót, - wszystkie badania kontrolne i pomiary wymagane przez niniejsz ST do wykonania przez Wykonawc. 10. Przepisy zwi zane. Rozporz dzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewn trznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002r w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170 z dnia 12 pa dziernika 2002r z pó niejszymi zmianami), Rozporz dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003r w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów wietlnych oraz urz dze bezpiecze stwa ruchu i warunków ich umieszczania na drogach (Dz.U. nr 220 z 2003 roku poz. 2181) zał. nr 2 Szczegółowe warunki techniczne dla znaków drogowych poziomych i warunków ich umieszczania na drogach (z pó niejszymi zmianami) Rozporz dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 wrze nia 2003r. w sprawie szczegółowych warunków zarz dzania ruchem na drogach oraz wykonywania nadzoru nad tym zarz dzaniem (Dz.U. nr 177 poz. 1729 z pó niejszymi zmianami), Warunki Techniczne. Materiały do poziomego znakowania dróg POD-97 - Informacje, instrukcje. Zeszyt Nr. 55 IBDiM - Warszawa 1997 r.( z pó niejszymi zmianami) Lista preferencyjna materiałów do cienkowarstwowego znakowania dróg. 833
Tablica 1 Zbiorcze zestawienie wymaga dla materiałów do cienkowarstwowego znakowania dróg. Lp. Rodzaj wymagania Jednostka Dopuszczalne warto ci 1 Zawarto składników lotnych w materiałach do znakowania - rozpuszczalników organicznych, - rozpuszczalników aromatycznych, - benzenu, 2 Współczynnik załamania wiatła mikrokulek szklanych do posypywania - Ilo kulek z defektami % (m/m) % (m/m) % (m/m) wsp. % 30 10 0 >1,5 <20 3 Współczynnik luminacji : a) farb białych do oznakowania po 12 miesi cach, wsp. 30 4 Powierzchniowy współczynnik odblasku R L dla oznakowania: a) trwałego i długotrwałego - wie ego mcd/lx/m 2 300 - u ywanego mcd/lx/m 2 100 5 Szorstko oznakowania (w ci gu całego okresu u ytkowania): SRT 45 6 Trwało oznakowania (w 10-stopniowej skali zu ycia) po 12 wska nik 6 miesi cach eksploatacji 7 Czas schni cia materiału na nawierzchni minuta 20 8 Grubo znakowania nad powierzchni nawierzchni - bez mikrokulek szklanych µm 600 ±50 800 9 Okres stało ci wła ciwo ci materiałów do znakowania przy składowaniu miesi cy 6 Pomiar współczynnika luminancji mo e by zast piony współczynnikiem luminancji w wietle rozproszonym Qd Oznakowanie wie e mcd/lx/m 2 130 Oznakowanie u ywane mcd/lx/m 2 100 834