WĘDRÓWKI WĘDRÓWKI...1 OBIEKTY NOCLEGOWE PTTK...1 BEZPIECZEŃSTWO W GÓRACH...6 CO WZIĄĆ NA SZLAK...7 PLANOWANIE WYCIECZKI ROWEROWEJ...8 NORDIC WALKING...8 NIEZBĘDNIK GÓRSKI...9 UBRANIE W GÓRY...10 5 POWODÓW, DLA KTÓRYCH WARTO JEŹDZIĆ NA ROWERZE...11 WSPINACZKA PODSTAWY, PORADY...12 ZWIEDZANIE JASKIŃ A ZDROWIE...13 OBIEKTY NOCLEGOWE PTTK Nazwa obiektu Położenie Telefon: Andrzejówka Sudety, Góry Kamienne tel. (74) 842-48-83, 801-22-00 Augustów Pojezierze Augustowskie tel. (87) 643-38-50 Babięta Mazury, szlak Krutyni tel./fax (89) 742-00-17 Bachotek Pojezierze Brodnickie tel. (056) 49 859 19 Barania Góra - Przysłop Karpaty, Beskid Śląski tel. (+48) 0-602874879, (033) 8552411, Bartne Karpaty, Beskid Niski tel. (18) 351-80-32 Białobrzeg Nadwarciański Park Krajobrazowy tel. 0-609 440 732 kierownik-bazowy Białowieża Puszcza Białowieska tel. 0.85 681-25-05 Bielsko Biała Pogórze Karpackie tel. 0.33 812-30-19 Bieńki Mazury, szlak Krutyni Tel. 0.89 742-10-59 Błatnia Karpaty, Beskid Śląski tel. (33) 853-64-84 Charzykowy Bory Tucholskie, szlak Brdy tel. (52) 398-81-05 Chata Baców w Korbielowie Karpaty, Beskid Żywiecki tel. 0.33 863-61-63 Chojnik Sudety, Kotlina Jeleniogórska tel. (75) 755-35-35 Dolina Pięciu Stawów Polskich Karpaty, Tatry Wysokie tel (018) 207-7-07 Dolina Roztoki Karpaty, Tatry Wysokie tel. (18) 207-74-42 1
Drawno Pomorze Zachodnie, szlak Drawy tel. (095) 768-21-55 Dukla Karpaty, Beskid Niski tel. (13) 433-00-46 Dziwnów Pomorze Zachodnie, wybrzeże Bałtyku tel. (091) 381-33-13 Elbląg - kemping Wysoczyzna Elbląska tel/fax (55)-641-86-66 Frącki Pojezierze Augustowskie, szlak Czarnej Hańczy tel. 0-605-737-565 Gardna Wielka Pobrzeże Bałtyckie tel. (59) 846-32-50 Gawrych Ruda Pojezierze Suwalskie, szlak Czarnej Hańczy tel. (87) 563-92-60 Golub-Dobrzyń Pojezierze Dobrzyńskie, szlak Drwęcy tel. (56) 683-24-55 Gostycyn-Nogawica Bory Tucholskie, szlak Brdy tel. (052) 334-64-20 Gubin Ziemia Lubuska tel.: (068) 359-45-19 Hala Boracza Karpaty, Beskid Żywiecki tel. (033) 862-67-32 Hala Gąsiennicowa "Murowaniec" Karpaty, Tatry Wysokie tel. (018) 201-26-33 Hala Kondratowa Karpaty, Tatry Zachodnie tel. (18) 201-91-14 Hala Krupowa Karpaty, Beskid Żywiecki tel. (018) 447-50-05 Hala Lipowska Karpaty, Beskid Żywiecki tel. (033) 861-31-41 Hala Miziowa Karpaty, Beskid Żywiecki Tel. (33) 475-01-23, tel. (033) 475-00- 00 Hala Ornak Karpaty, Tatry Zachodnie tel. (18) 207-05-20 Hala Rysianka Karpaty, Beskid Żywiecki tel./fax: (33) 861-43-16 Hala Szrenicka Sudety, Karkonosze tel. (75) 717-24-21 Hala Łabowska Karpaty, Beskid Sądecki tel. (018) 447-64-53 Hawiarska Koliba Karpaty, Gorce tel. 0-501 288 440, 0-607 221 077 Iława "Leśna" Pojezierze Iławskie tel. (089) 648-81-88 Iława "Pod Omegą" Pojezierze Iławskie tel./fax (089) 648-63-62; 648-40-93 Jagodna Sudety, Góry Bystrzyckie tel. (74) 811-98-16 Janowo okolice Bydgoszczy, szlak Brdy tel./fax (52) 321-50-00 Jastarnia Półwysep Helski tel. (58) 675-20-84 Jastrzębia Góra Pobrzeże Bałtyckie, Kaszuby tel. (58) 674-90-95 Jaworzec Karpaty, Bieszczady tel. 0-509 244 934 Jaworzyna Krynicka Karpaty, Beskid Sądecki tel. (18) 471-54-09, 471-54-00 Jałowy Róg Pojezierze Augustowskie, szlak Czarnej Hańczy tel. (87) 643-38-50, 643-34-55 Kalatówki Karpaty, Tatry Zachodnie tel (18) 206-36-44; 201-28-27 Kalisz Wysoczyzna Kaliska tel. 0.62 757-97-03 Kamień Mazury, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich tel. (87) 423-60-22 Kamieńczyk Dolina Bugu, Puszcza Biała tel. (29) 741-17-06 Karpacz Sudety, Karkonosze tel. (75) 761-96-15; 0502-353-258 Kazimierz Dolny Płaskowyż Nałęczowski tel./fax (81) 881-00-36, 881-04-01 Klimczok pod Magurą Karpaty, Beskid Śląski tel. (33) 814-52-88 Komańcza Karpaty, Beskid Niski tel. (13) 467-70-13 Kraków Małopolska tel. (12) 422-95-66; 422-57-19 Kraków - Nowa Huta Małopolska tel. (12) 644-08-63 Krawców Wierch Karpaty, Beskid Żywiecki tel. 0-504-684-027 Krutyń Mazury, szlak Krutyni tel./fax (89) 742-12-93; 0-604-512-213 Krynica Karpaty, Beskid Sądecki tel./fax (18) 471-22-27 Kunice Równina Legnicka tel. (76) 857-54-76 Leskowiec Karpaty, Beskid Mały tel. (33) 872-16-94 Lubin Wyspa Wolin Tel.(91) 328-41-65 Luboń Wielki Karpaty, Beskid Wyspowy tel. (18) 267-64-35 2
Maciejowa Karpaty, Gorce tel. (18) 447-57-29 Magura Małastowska Karpaty, Beskid Niski tel.(18) 351-80-57 Magurka Karpaty, Beskid Mały tel.(33) 817-04-21 Markowe Szczawiny Karpaty, Beskid Żywiecki tel. (33) 877-51-05 Międzyzdroje - Dąbrówki Wyspa Wolin Tel. (091) 328-09-29 Międzyzdroje - Kolejowa Wyspa Wolin tel. (91) 328-03-82 Mielenko Pobrzeże Bałtyckie tel. (94) 318-91-57; 0-605-098-145 Morskie Oko Karpaty, Tatry Wysokie tel. (18) 207-76-09 Myślenice Karpaty, Beskid Makowski tel. (12) 272-07-35 Myślibórz Pojezierze Myśliborskie tel. (95) 747-32-09 Na Kudłaczach Karpaty, Beskid Makowski tel. (12) 274-89-95 Na Polanie Chochołowskiej Karpaty, Tatry Zachodnie tel. (18) 207-05-10 Na Połoninie Wetlińskiej Karpaty, Bieszczady tel. 0-502-472-893 Na Stogu Izerskim Sudety, Góry Izerskie tel. (75) 752-21-10 Na Ślęży Przedgórze Sudeckie tel. (71) 342-61-42 Nad Wierchomlą Karpaty, Beskid Sądecki Tel. (+48) 502 839 816 Nad Łomniczką Sudety, Karkonosze Nieborów Ziemia Łowicka tel. (46) 838-56-92 Nowy Most Mazury, szlak Krutyni tel. (87) 423-60-45 Nowy Sącz Kotlina Sądecka tel./fax (18) 441-50-12 Odrodzenie Sudety, Karkonosze tel. (75) 752-25-46 Ojców Jura Krakowsko-Częstochowska tel./fax (12) 389-20-08 Olecko Mazury tel. (87) 520-27-85 Olsztyn Mazury tel./fax (89) 527-36-75 Orlica Karpaty, Pieniny tel./fax: (018) 262-22-45 Otmuchów Ziemia Nyska tel. (77) 431-52-25 Oświęcim Kotlina Oświęcimska tel. (33) 843-25-64 Pasterka Sudety, Góry Stołowe tel. (74) 871-22-19 Pasym Mazury tel. (89) 621-21-52 Perła Zachodu Kotlina Jeleniogórska tel. (75) 752-30-49 Piechowice Sudety, Karkonosze tel. (75) 717-24-00 Piecki Mazury tel./fax (89) 742-10-25 Pod Bereśnikiem Karpaty, Beskid Sądecki tel. (18) 262-13-56 Pod Honem Karpaty, Bieszczady tel. 0-503 137-279 Pod Kopą Biskupią Sudety, Góry Opawskie tel./fax (77) 439-75-84 Pod Małą Rawką Karpaty, Bieszczady tel. 0-504 170-127 Pod Muflonem Sudety, Góry Bystrzyckie tel. (74) 667 56 08 Pod Trójgarbem Sudety, Góry Wałbrzyskie tel. (74) 845-22-08 Pod Wieżycą Przedgórze Sudeckie tel. (71) 316-28-57 Pod Łabskim Szczytem Sudety, Karkonosze tel. (75) 752-60-88 Przegibek Karpaty, Beskid Żywiecki tel. (33) 864-41-39 Przehyba Karpaty, Beskid Sądecki tel. (18) 442-13-90, 441-17-30 Przemyśl Pogórze Przemyskie tel. (16) 678-53-74 Przełęcz Okraj Sudety, Karkonosze tel. (75) 761-51-10 Przyjezierze Pojezierze Gnieźnieńskie tel. (52) 318-14-82 Pszczyna Równina Pszczyńska tel./fax (32) 210-38-33 Puławy Płaskowyż Nałęczowski tel./fax (81) 887-40-48 Płaska Pojezierze Augustowskie, Kanał Augustowski tel. (87) 643-38-50 Równica Karpaty, Beskid Śląski tel./fax (33) 854-24-48 Ruciane-Nida Mazury, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich tel./fax (87) 423-10-12 3
Rycerzowa Karpaty, Beskid Żywiecki tel. (33) 862-62-62 Rytro Karpaty, Beskid Sądecki tel. (18) 446-91-51, (18) 477-83-30 Samotnia Sudety, Karkonosze tel. (75) 761-93-76 Sanok Pogórze Karpackie tel./fax (13) 463-14-39, (13) 463-10-13 Sanok - Biała Góra Pogórze Karpackie tel./fax (13) 463-28-18, 463-38-80, Serwy Pojezierze Augustowskie, szlak Czarnej Hańczy tel. 0-605-737-565 Skrzyczne Karpaty, Beskid Śląski tel. (33) 812-85-88 Sokole - Kuźnica Bory Tucholskie, szlak Brdy tel. (52) 334-12-92 Sopot Pobrzeże Bałtyckie tel. (58) 550-00-11, Sopot - Kamienny Potok Pobrzeże Bałtyckie tel. (58) 550-04-45, (58) 340-55-93 Sorkwity Mazury, szlak Krutyni tel./fax (89) 742-81-24 Spychowo Mazury, szlak Krutyni tel./fax (89) 622-52-78 Srebrna Góra Sudety, Góry Sowie tel. (74) 816-02-77 Srebrny Potok Sudety, Lasocki Grzbiet tel. (75) 742-66-11 Starachowice Przedgórze Iłżeckie tel./fax (41) 274-62-68 Stare Jabłonki Mazury, szlak Drwęcy tel./fax (89) 641-14-22, 0-603 639-405 Stare Mierzwice Wysoczyzna Siedlecka tel. (83) 355-92-15 Stare Wierchy Karpaty, Gorce tel. (18) 267-52-97 Stargard Szczeciński Pomorze Zachodnie tel./fax (91) 578-31-91 Stary Folwark Pojezierze Suwalskie tel. (87) 563-77-27, 566-59-61 Stożek Karpaty, Beskid Śląski tel./fax (33) 855-27-10 Strzecha Akademicka Sudety, Karkonosze tel./fax (75) 753-52-75 Swoboda Pojezierze Augustowskie, szlak Czarnej Hańczy tel. 0-601-386-032 Swornegacie Bory Tucholskie, szlak Brdy tel. (52) 398-12-26 Szczawno Zdrój Sudety, Góry Wałbrzyskie tel. (74) 843-84-80 Szczecin Pomorze Zachodnie tel. (91) 434-38-55, Szczecin-Dąbie Pomorze Zachodnie tel. (91) 460-11-65 Szczyrk Karpaty, Beskid Śląski tel. (33) 817-85-78, 817-83-21 Szczyrk-Skalite Karpaty, Beskid Śląski tel. (33) 817-87-60 Szwajcarka Sudety, Rudawy Janowickie tel. (75) 753-52-83 Szyndzielnia Karpaty, Beskid Śląski tel. (33) 814-40-47 Słupsk Pomorze Zachodnie tel. (59) 842-50-12 Tleń Bory Tucholskie, szlak Wdy tel. (52) 333-98-90, 0-600-368-343 Toruń Pojezierze Chełmińskie tel./fax (56) 622-38-55 Trzy Korony Karpaty, Pieniny tel. (18) 262-98-23 Turbacz Karpaty, Gorce tel. (18) 266-77-80 Tułowice Puszcza Kampinoska tel./fax (22) 725-70-33 Ukta Mazury, szlak Krutyni tel. (87) 425-70-46, 0-504-269-415 Ustrzyki Górne - hotel Karpaty, Bieszczady tel. (13) 461-06-14, 461-06-04 Ustrzyki Górne - kemping Karpaty, Bieszczady tel. (13) 461-06-14, 461-06-04 Ustrzyki Górne - schronisko Karpaty, Bieszczady tel. (13) 461-06-05 Warszawa Mazowsze tel. (22) 826-00-71 Wałbrzych Sudety, Góry Wałbrzyskie tel. (74) 846-31-35 Wdzydze Kiszewskie Bory Tucholskie, szlak Wdy tel. (58) 686-12-15 Węgorzewo Mazury, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich tel. (87) 427-24-43,427-42-37 Wetlina - dom wycieczkowy Karpaty, Bieszczady tel. (13) 468-46-15 Wetlina - hotel górski Karpaty, Bieszczady tel. (13) 468-46-34 Wielka Racza Karpaty, Beskid Żywiecki tel. 0-516-187-556 Wierchomla Karpaty, Beskid Sądecki tel. (18) 448-88-11 4
Wilkasy Mazury, Kraina Wielkich Jezior Mazurskich tel./fax (87) 428-00-78, 428 05 17 Wisła "Nad Zaporą" Karpaty, Beskid Śląski tel./fax (33) 855-50-78 Wysoki Most Pojezierze Augustowskie, szlak Czarnej Hańczy tel. 0-601-386-032 Zakopane Karpaty, Tatry Wysokie tel. (18) 206-32-81 do 84, 206-32-07 Zawoja Karpaty, Beskid Żywiecki tel./fax (33) 877-51-48 Zegrzynek Mazowsze tel. (22) 782-73-02 Zgon Mazury, szlak Krutyni tel./fax (89) 742-01-14, 0-502-200-692 Zieleniec Sudety, Góry Orlickie tel./fax (74) 866-04-40,866-02-27 Znamirowice Pogórze Karpackie tel. (18) 444-91-00 w. 11 Zwardoń Karpaty, Beskid Żywiecki Tel. (33) 864-63-05 Zygmuntówka Sudety, Góry Sowie tel. (74) 873-37-55 Łańcut Pogórze Rzeszowskie tel. (17) 225-20-52 Łeba Pobrzeże Bałtyckie tel. (59) 866-13-24 Łeba "Chaber" Pobrzeże Bałtyckie tel. (59) 866-14-35 (sezon) Śnieżnik Sudety, Masyw Śnieżnika tel. (74) 813-51-30 Świeta Katarzyna Góry Świętokrzyskie tel.(41) 311-21-11, Żagań Ziemia Lubuska tel. (68) 377-34-67 Żnin Pałuki tel. (52) 302-01-13 5
BEZPIECZEŃSTWO W GÓRACH O czym należy pamiętać wybierając się na szlak: Siły na zamiary trzeba poprawnie określić jak długo zajmie nam wycieczka, po czym zostawić informacje o naszym wyjściu w schronisku, pamiętajmy, by zawsze doliczać około 30 minut do planowanego czasu marszu. Mgły trzeba się przygotować na ewentualność ich występowania, najlepiej mieć kompas i gwizdek, który ułatwi wzywanie pomocy w razie potrzeby. Czas niezależnie od tego jak wytrawnymi turystami jesteśmy, należy się liczyć ze zmianami pogody oraz zapadaniem mroku. Absolutnie nie planujmy wędrówek, które maja się kończyć po zmroku. Warunki pogodowe wychodząc w góry należy się przygotować na spadek temperatury. Zimno jest niebezpieczne, bo może prowadzić do wyziębienia organizmu, duża ilość ciepła zostaje wypromieniowana przez głowę. Warto więc mieć ciepłą kurtkę, rękawiczki, a nawet czapkę, równie ważne są nogi. Przygotujmy sobie nie tylko wygodne, ale i ciepłe buty. Niebezpieczne jest również przegrzanie, czyli udar, który może prowadzić do bardzo uciążliwych następstw, jak nudności, wymioty, skurcze żołądka i mięśni nóg, a nawet zaburzenia wzroku i słuchu. Uważać należy też na burze. Odległość od burzy można obliczyć mnożąc czas pomiędzy błyskiem a hukiem przez 330 (wynik otrzymasz w metrach) - lub przez 0,33; wynik w kilometrach. Wypadki należy mieć przy sobie podstawowe wyposażenie apteczki oraz folię NRC. Podczas wypadku, należy przykryć osobę leżącą folią zwracając uwagę na to, by jej błyszcząca strona była skierowana w kierunku ciała, a nie na zewnątrz. Odwodnienie przy dużym wysiłku fizycznym organizm traci nawet do dwóch litrów wody na godzinę, niezbędne jest więc zaopatrzenie się w sporą ilość wody. Pierwszą oznaką odwodnienia jest suchy język. Kawa, herbata, alkohol zazwyczaj potęgują utratę płynów przez organizm. Jeżeli możesz - lepiej pij soki i napoje energetyczne. Wzywanie pomocy - jeżeli masz telefon komórkowy, w miejscu gdzie przebywasz jest zasięg sieci - masz ułatwione zadanie. Przed wyjściem w góry sprawdź czy masz zapamiętany numer GOPRu lub odpowiedniej służby górskiej. Międzynarodowym numerem ratunkowym jest 112 - jednak nie działa on we wszystkich sieciach! Przy opisywaniu miejsca, gdzie się znajdujemy ważny jest każdy szczegół (kiedy i jaki znak minęliśmy). Sygnał wzywania pomocy: 6 sygnałów dźwiękowych na minutę, następnie minuta przerwy, 6 sygnałów itd. Odebranie sygnału pomocy: 3 sygnały na minutę, minuta przerwy. W nocy możesz używać także latarki. SOS w języku Morse'a to:...---... czyli trzy krótkie sygnały, trzy długie i znowu trzy krótkie. 6
CO WZIĄĆ NA SZLAK Zawartość plecaka zależy w dużej mierze od celu naszej wędrówki. Jeśli nie wybieramy się na trudny szlak wybrane przedmioty nie maja aż tak wielkiego znaczenia, jak wtedy, gdy mamy w planie kilkudniową, trudna wycieczkę. 1. UBRANIE - Buty w góry - najlepiej wyższe, nieprzemakalne, chroniące kostkę i dobrze trzymające się podłoża. Do niższych partii gór powinny wystarczyć buty sportowe, typu adidasy, ale ich codziennej wygody nie należy przeceniać. - Dodatkowa odzież (przyda się przy dłuższych wypadach), koniecznie trzeba mieć zamienne spodnie, koszulki, bieliznę, ewentualnie buty i coś, co uchroni nas przed wiatrem i słońcem. Jeśli wybieramy się w wyższe partie gór, musimy przygotować ciepła odzież (czapka, rękawiczki, ciepła kurtka) - Lekka kurtka przeciwdeszczowa może przydać się zawsze nawet w największe upały. 2. WYPOSAENIE TURYSTYCZNE - kompas i mapy - kijki trekkingowe - apteczka (w której koniecznie powinna znaleźć się folia, bandaż, woda utleniona i plastry oraz leki, które przyjmujemy regularnie) - krem z filtrem przeciwsłonecznym, - papier toaletowy - latarka - zapas picia i jedzenia - jeśli wybieramy się na kilkudniową wędrówkę, konieczne jest zabranie karimaty i potrzebnych w schronisku rzeczy codziennego użytku (widelec, łyzka, nóż, kubek), nie wszystkie schroniska są dobrze wyposażone, więc potrzebne rzeczy warto mieć ze sobą a nie liczyć, że kupimy je na miejscu - jeśli mamy zamiar wędrować długo, niezbędny będzie termos z kawą lub herbatą - dokumenty, ubrania i aparat fotograficzny warto spakować dodatkowo w reklamówki foliowe, co uchroni je przez zamoknięciem w razie ulewy - obowiązkowo zabierzmy ze sobą czekoladę 7
PLANOWANIE WYCIECZKI ROWEROWEJ Trasa na mapie tak jak zwykle planując wyprawę musimy znać nasze możliwości (jeśli nie jedziemy sami możliwości najsłabszej osoby w grupie) i pogodę. Warto wyznaczyć sobie alternatywne trasy, zawsze może się okazać po drodze cos nas zaskoczy i będziemy musieli przymusowo się zatrzymywać. Oczywiście niezbędny jest przegląd sprzętu i zaplanować budżet wyjazdu. Przebieg trasy dokładność mapy powinna być możliwie jak największa, górna granica to 1:100 000. Kiedy nabywamy taką mapę, warto wybrać specjalną mapę turystyczną, na której oprócz poziomic zaznaczone są wszystkie miejsca warte naszej uwagi. Na mapie, która mamy trzeba przed podróżą zaznaczyć odcinki stanowiące poszczególne części naszej wyprawy. Warto te odcinki osobno kserować, by mieć je pod ręką, bez konieczności rozkładania całej mapy. Noclegi warto przed wyjazdem zerknąć do przewodnika lub Internetu, celem zaplanowania sobie noclegu w interesującym nas miejscu. W okresie wakacyjnym lepiej zorientować się czy będą wolne miejsca, zwłaszcza, jeśli planujemy podróż w okolice, gdzie baza noclegowa nie jest zbyt rozbudowana. Jeśli chodzi o noclegi na dziko, nie warto rozbijać się na wydmach ani w lasach ryzykujemy wysoki mandat. Jeśli już musimy rozbić się na polanie, najlepiej zrobić to wraz z zapadaniem zmroku, a pozbierać się przed wschodem słońca. Oczywiście uważać trzeba na dzikie zwierzęta i zabezpieczenie sprzętu, byśmy mieli na czym jechać nazajutrz rano. NORDIC WALKING Nordic Walking wywodzi się z Finlandii, tak właśnie w narciarze biegowi gdzie narciarze biegowi. W 1997 roku Nordic Walking rozwinął się jako nowa forma rekreacji, głównie w Finlandii, Niemczech, ostatnio stał się popularny również i w Polsce. Nordic Walking polega na marszu z wykorzystaniem specjalnych kijków zaadaptowanych z narciarstwa biegowego. Zalety spaceru nordyckiego: sport dla osób w każdym wieku może być nie tylko treningiem rekreacyjnym, ale i metodą rehabilitacji jest łatwy i bezpieczny dla stawów i mięśni wzmacnia wszystkie grupy mięśni; brzuch, pośladki, klatkę piersiową podczas godziny spaceru nordyckiego spalamy 400 kcal. (dla porównania podczas normalnego marszu spalamy 280 kcal/godz.) poprawia ruchomość kręgosłupa, zmniejsza napięcie mięśniowe może być stosowany jako trening wytrzymałościowy, siłowy i koordynacyjny poprawa funkcji systemu immunologicznego; - poprawia sprawność układu krążenia; - obniżenie poziomu hormonów stresu; - spadek rezystencji insulinowej, co zapobiega cukrzycy; - stymulacja procesów kościotworzenia, czyli profilaktyka osteoporozy 8
NIEZBĘDNIK GÓRSKI czyli co warto wiedzieć przed wyjściem w góry Przewidywanie pogody Pogorszenia pogody możemy się spodziewać, kiedy widać jasny, mleczny pierścień tworzący się wokół Słońca czy księżyca. Efekt ten jest wywołany odbiciem lub załamaniem promieni słonecznych przechodzących przez parę wodną lub kryształki lodu wchodzące w skład chmur warstwowo-pierzastych (cirrostratus). Gdy zjawisku towarzyszą postrzępione fragmenty chmur - zmiana pogody nastąpi bardzo szybko. Gdy dym snuje się przy ziemi, jest doskonała widoczność, w nocy nie występuje rosa, pojawia się szron i mgła unosi się do góry też nie spodziewajmy się dobrej pogody. Poprawy pogody możemy się spodziewać jeśli dym z ognisk unosi się pionowo do góry, w nocy występuje obfita rosa, pojawia się jasne zamglenie powietrza pogarszające widoczność, zbocza skalne mają ciepłe kolory, występuje duża różnica temperatur między dniem a nocą. Do przewidywani pogody można także użyć wyskościomierza ciśnieniowego. Gdy wskazuje on zbyt dużą wysokość - oznacza to niskie ciśnienie, a więc pogoda nie będzie najlepsza. Gdy smugi kondensacyjne za samolotem znikają szybko - utrzyma się wyż. Jeżeli utrzymują się długo na niebie, powoli się rozmywają i rozszerzają - warstwy atmosfery zawierają dużo wilgoci i pogoda nie będzie najlepsza. Kierunki Świata Na półkuli północnej mchy zazwyczaj porastają pnie drzew od strony północnej (dociera tam mniej słońca). Z kolei drzewa pochylają się w kierunku bardziej nasłonecznionym, a więc ku południu. Odległość pomiędzy słojami ściętego drzewa jest mniejsza od strony południowej. Gdy świeci Słońce, można posłużyć się zegarkiem wskazówkowym. Skieruj małą wskazówkę na Słońce. Znajdź na krawędzi tarczy zegarka punkt leżący dokładnie w połowie między małą wskazówką, a godziną dwunastą. Linia wiodąca przez ten punkt i środek tarczy wyznacza kierunek północ - południe. Kierunek północny wskazuje bardziej oddalony od Słońca punkt na tej linii. Ta metoda jest prawdziwa dla półkuli północnej. Jeśli posiadasz zegarek elektroniczny - możesz sobie tą sytuację po prostu narysować na kartce. Możesz także wykorzystać cień rzucany przez patyk. Wbij kijek w ziemię na płaskim terenie na tyle długi, aby jego cień miał co najmniej pół metra. Na końcu cienia połóż kamień i odczekaj ok. pół godziny. Następnie w takiej samej odległości od patyka co pierwszy kamień, ale oczywiście na obecnym cieniu połóż drugi kamyk. Linia łącząca oba kamienie wskazuje kierunek wschód - zachód, gdzie zachód jest wyznaczony przez pierwszy kamień. W nocy północ wskaże Gwiazda Polarna, która jest najjaśniejszą gwiazdą Małego Wozu i znajduje się na końcu jego dyszla. 9
UBRANIE W GÓRY o czym warto pamiętać - Odzież na odzieży w góry nie warto oszczędzać, jeśli zamierzamy wybrać się na wycieczkę w góry pierwszy i nie ostatni raz, trzeba liczyć się z pewnymi kosztami, bo markowa odzież jest w cenie. Najpopularniejszy jest 3 warstwowy zestaw odzieży górskiej. Pierwsza warstwa bielizna termoaktywna (koszulka, getry) Druga warstwa bluza i spodnie polarowe Trzecia warstwa - kurtka i spodnie z membraną (np. Gore-tex, Sympa-tex) - Buty trekkingowe, najlepiej za kostkę z membraną na podeszwie z Vibramu. Warto zabrać klapki lub tenisówki do zmiany na kwaterze lub przy namiocie. Nigdy nie wybierajmy się na dłuższe (trudniejsze) wyprawy w adidasach lub butach z miękką podeszwą! - Kurtka najlepiej jeśli ma materiał z membraną, podklejane szwy, wodoodporne zamki, kaptur z gardą, zestaw kieszeni (na dokumenty, komórkę), zamki pod pachami, system ściągaczy. Specjaliści polecają wybieranie kolorów jaskrawych, ze względu na ewentualne odnalezienie danej osoby w momencie zaginięcia. Ważne jest by kurtka nie była zbyt luźna, bo kiedy zamoknie, będzie nam trudno się poruszać. - Inne; Chusta (w celu ochrony przed udarem), spodnie najlepiej z odpinanymi nogawkami, przewiewne (dobre kurki zrobione są z materiałów, które chronią przed ciepłem i trudno je przemoczyć), czapka najlepiej z tkaniny typu Windstopper, polar itp., rękawiczki, stuptuty wykonane z materiału nieprzemakalnego najlepiej z membraną. Zwrócić uwagę na pętle obejmującą buta, powinna być z solidnego materiału. 10
5 POWODÓW, DLA KTÓRYCH WARTO JEŹDZIĆ NA ROWERZE 1. Dla organizmu Korzyści z jazdy na rowerze: - lepszy stan naczyń krwionośnych - zwiększona siła - lepsza równowaga i elastyczność - większa wytrzymałość - więcej spalanych kalorii 2. Dla lepszego stanu ducha Udowodniono, że jazda na rowerze pozwala na wyładowanie stresu. Nieważne, czy jeździsz dla samej przyjemności, czy w konkretnym celu, zawsze na miejsce dojedziesz szczęśliwszy i bardziej zrelaksowany. 3. Dla społeczeństwa Jeżdżenie na rowerze jest korzystne wszystkich ludzi wokoło. Dzięki temu, że wsiądziesz rower np. w drodze do pracy, ubędzie jednego samochodu na ulicach. Po pierwsze nie powodujesz tyle hałasu, co samochód. Ponadto podczas jazdy na rowerze możesz wdawać się w interakcje z innymi ludźmi. Przemieszczając się rowerem, możesz pomachać do sąsiada, czy przywitać się ze staruszką, która mieszka ulicę dalej. Możesz poczuć, co ktoś gotuje na obiad, przy tym nie stanowiąc większego zagrożenia. Wybierając rower, nie zanieczyszczasz środowiska. Nie produkujesz szkodliwych spalin i nie marnujesz oleju czy benzyny. Przecież energię i materiały, jakie potrzebne są do tego, by wyprodukować samochód wystarczyłyby do produkcji stu rowerów. 4. Dla wygody Jazda na rowerze jest dużo wygodniejsza niż jazda samochodem. Tworzy się coraz więcej dróg przeznaczonych tylko dla rowerów, a do tego nie stoisz w korkach i nie masz problemu z parkowaniem. Czy uczestniczyłeś kiedyś w festiwalu lub koncercie, na który przyszło tyle osób, że samochodem nie można było dostać się w to miejsce. Również w tym wypadku, rower jest najlepszym wyborem. Jedyne, czym musisz sobie zaprzątać głowę to zakup porządnej kłódki. Dzięki temu, nie musisz parkować samochodu kilka kilometrów od miejsca, gdzie odbywa się impreza. A po wszystkim, wsiadasz na swój jednoślad i patrzysz jak inni stoją w korkach. 5. Dla portfela W zależności od typu, koszt przejechania jednego kilometra to około 50 groszy. Dochodzą do to takie wydatki, jak paliwo, olej i utrzymanie. W obliczeniach pominąłem również ukryte koszty: spadek wartości samochodu, podatki czy ubezpieczenie. Stąd, rzeczywisty koszt jest dużo wyższy. Wystarczy pomnożyć tę sumę przez ilość kilometrów, jakie codziennie przemierza się samochodem, aby obliczyć sumę, jaką można zaoszczędzić. Ponadto, jeśli weźmiesz pod uwagę koszty parkowania, holowania itd. zdasz sobie sprawę ile pieniędzy niepotrzebnie wydajesz. Zrób to dla samego siebie! 11
WSPINACZKA PODSTAWY, PORADY Do wspinania potrzebne jest trochę sprzętu, kawałek skały (tudzież muru, ściany, cegły itp. substytutów) a przede wszystkim dużo dobrych chęci! Nie należy więc zrażać się początkowymi niepowodzeniami. W tym miejscu zaznaczyć należy, iż dotyczy to JEDYNIE wspinania skałkowego i sportowego po stałych punktach asekuracyjnych (spity, ringi, haki). DDSy, taternictwo i alpinizm to juz prawie zupełnie inna bajka. Używaj tylko ATESTOWANEGO sprzętu wspinaczkowego! Od niego może zależeć Twoje życie!! NIEZBĘDNE do wspinaczki są: - dobry partner - uprząż - lina dynamiczna 50-60m - przyrząd asekuracyjny - 10-12 ekspresów - kilka karabinków osobistych - kilka pętli/taśm - buty - no i miejsce do wspinania. Podstawowe sprawy, na które warto zwrócić uwagę: priorytetem jest dobór odpowiedniego partnera, gdyż to on zwykle decyduje czy nasz upadek na skałę jest tym ostatnim upadkiem kupując buty do wspinaczki, zwróćmy uwagę na ich rozmiar (muszą być możliwie najciaśniejsze, żeby spełniały swoją funkcję jak najlepiej) pamiętaj, że lina MUSI posiadać atest! Gdzie się wspinać? W Polsce: głównie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, Hejszowinie, Sokolikach, okolicach Rożnowa, a także na Murkach w Gdańsku. To nie wszystkie oczywiście rejony w Polsce, lecz te najbardziej znane. Warto także skorzystać z oferty sztucznych ścianek wspinaczkowych. Warto zabrać ze sobą: sandały (na szczycie trzeba dać odetchnąć stopom!) szczoteczka (można nią wyczyścić chwyty) krem w filtrem UV dobre piwko (kalorie!!) dużo jedzenia jeszcze więcej samozaparcia 12
ZWIEDZANIE JASKIŃ A ZDROWIE Rekreacyjne zwiedzanie jaskiń udostępnionych dla turystów nie niesie za sobą szczególnych zagrożeń zdrowotnych. Uczestnikom wypraw speleologicznych, na których trudno o pomoc służb ratowniczych, warto polecić dobre zaznajomienie się z zasadami udzielania pierwszej pomocy w urazach, takich jak zwichnięcia czy złamania, a także w przypadku hipotermii przynajmniej w jaskiniach na naszej szerokości geograficznej. Warto pamiętać, iż nietoperze znajdywane niekiedy w jaskiniach mogą być źródłem wścieklizny. Ta śmiertelna dla człowieka choroba przenoszona jest poprzez pogryzienie lub pokąsanie przez zakażonego ssaka albo bezpośredni kontakt uszkodzonej przez zadrapania czy rany skóry i błon śluzowych z wirusem wścieklizny. Istnieją podejrzenia, iż w niektórych sytuacjach schorzenie to może przenosić się również drogą kropelkową przez wdychanie wirusów pochodzących z rozpylonych w powietrzu wydzielin zakażonych zwierząt np. właśnie nietoperzy jaskiniowych. Jak dotąd nie znaleziono jednak przekonujących dowodów, na to iż taka sytuacja może zdarzyć się w warunkach naturalnych. Natomiast po pokąsaniu przez nietoperza, czy to na podziemnej wycieczce czy w innych okolicznościach, szczepienie przeciwko wściekliźnie często okazuje się koniecznością ratującą życie, dlatego też należy w takiej sytuacji jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. 13