Andrzej Abramowicz ROZWÓJ GEOTERMII JAKO CZYNNIK POPRAWY ŻYCIA MIESZKAŃCÓW UNIEJOWA Streszczenie: Wstęp W niniejszym opracowaniu, przedstawiono rozwój małego miasta Uniejów położonego nad rzeką Wartą w woj. łódzkim, w którym dzięki zainwestowaniu w rozwój infrastruktury geotermalnej nastąpiła wielka poprawa życia mieszkańców. Szczególnie do tej poprawy przyczynił się wzrost działalnosci turystycznej. Autor w syntetycznym ujęciu omawia szczególnie istotne kroki w postępie rozwoju Geotermii Uniejów i jej wpływu na rozwój miasta. Jak systematycznie poprawiały się warunki życia ludzi zamieszkujących ten obszar przedstawia niniejsze opracowanie. Uniejów leży w północno-zachodniej części województwa łódzkiego nad rzeką Wartą. Liczy 3 2 mieszkańców i zajmuje wraz z gminą Uniejów powierzchnię 129 km 2. Region ten stanowi obszar o typowo rolniczym charakterze. Główne szlaki komunikacyjno-drogowe, to połączenia z Łodzia (56 km), Turkiem (2 km) i Koninem (51 km). Miasto, które niczym szczególnym się nie wyróżnia pod względem gospodarczym, postanowiło w 1999 powołać spółkę Geotermia Uniejów Sp. z o.o. Jej zadaniem było wykorzystanie wód geotermalnych w ciepłownictwie. Budowę geotermii dla celów ciepłowniczych z wykorzystaniem źródeł wód geotermalnych dofinansował Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska w Łodzi. Cel inwestycji W ramach rozwijającej się z powodzeniem infrastruktury geotermalnej w Polsce, w 1999 roku w Uniejowie powołano do życia przedsiębiorstwo pod nazwą Geotermia Uniejów sp. z o.o. Głównym udziałowcem spółki jest Gmina Uniejów (58,8%), oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi (41,2 %) W 2 roku, podjęto decyzję o rozpoczęciu budowy systemu grzewczego pod nazwą Uciepłowienie miasta Uniejowa w oparciu o wody termalne. Głównym celem programu było stworzenie systemu ciepłowniczego, aby w ramach zadania
objąć ogrzewaniem budynki użyteczności publicznej, w tym m.in. szkoły, dom nauczyciela, przedszkole, Gminny Ośrodek Kultury, kościół, plebanie, budynek Geotermii Uniejów Spółka z o.o., ośrodek zdrowia, apteki oraz komunalne i spółdzielcze bloki oraz budynki domów jednorodzinnych obejmujące dwa osiedla. Ostatecznie zrealizowano około 17 przyłączy. Jednak wykorzystanie geotermii do ogrzewania, przynosiło straty. Przyczyną powstawania strat był zbyt mały popyt na ciepło. 1 Długoterminowe zobowiązania finansowe spółki wynikające z konieczności spłaty pożyczki, ktora została zaciagnięta w zwiazku na pokrycie kosztów w zwiazku ze stratą. Sprzedaż energii cieplnej po zbyt niskiej cenie. Była główną przyczyna występujących strat. Szacunkowy koszt wytwarzania 1 GJ ciepła wynosił około 85 złotych, a możliwa do uzyskania cena maksymalna za sprzedaż tej jednostki wynosiła około 4 zł. Aby doprowadzić do poprawnej rentowności spółki, już w 22 roku podjęto badania nad wykorzystniem wody geotermalnej do celów leczniczych. Aby uzyskać równowagę finansową gmina postanowiła wybudować Zespół rekreacyjnobasenowy pn. Termy Uniejów, które w założeniu, powinny funkcjonować cały rok poprzez pływalnię otwartą cały rok, z trzema basenami z wodą geotermalną. Władze gminy uzyskały na to zadanie dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej. Inwestycje podzielono na dwa etapy. Częśc inwestycji zakończono w 28 roku, a całośc w 211 roku. Rok po oddaniu inwestycji do eksploatacji, Uniejów otrzymał status uzdrowiska. Spółka Geotermia Uniejów do czasu powstania inwestycji wykorzystujacej wody termalne do celów leczniczych ponosiła straty, jednak od 21 roku notuje niewięlką stratę w wysokości średnio ok. 2 tys/rok. Warto zauwazyć, że z roku na rok rosną przychody spółki, co dobrze prognozuje na przyszłość Geotermii Uniejów sp. z o.o. Rysunek 1 obrazuje przychody w latach 21-214. 1 Warto zauważyd, że Uniejów jest niewielkim miastem i wykorzystanie geotermii wyłącznie do ogrzewania mieszkao było błednym założeniem.
Przychody spółki w latach 21-214 (zł) 25 2 15 1 5 21 211 212 213 214 Przychód ( zł ) Rys.1. Przychody Geotermia Uniejów sp. z o.o. w latach 21-214 w złotych. Źródło: rachunek zyskow i strat Geotermia Uniejów sp. z o.o. w latach 21-214. Efekty wdrożenia programu geotermii. W związku z wdrożonym programem miasto Uniejów, oprócz podstawowych korzyści osiągnęło rozpoznawalność na turystycznej mapie Polski jako miasto uzdrowiskowe. Do podstawowych zalet wdrożenia inwestycji geotermalnych należy zaliczyć przede wszystkim: Poprawę wizerunku miasta. Stworzenie jedynego w Polsce systemu ciepłowniczego korzystającego całkowicie ze złóż odnawialnych. Rewitalizacje terenów miejskich. Zagospodarowanie miasta dla celów lecznictwa uzdrowiskowego. Nowe miejsca pracy. Zwiększenie liczby mieszkańców. Zwiększenie dochodów mieszkańców gminy z wynajmu kwater. Mimo, że Uniejów jest młodym uzdrowiskiem, to pierwsze lata funkcjonowania turystyki wydają się być obiecujące i dobrze rokują na przyszłość. Do roku 29 w Uniejowie istniał
jeden obiekt, który oferował jedynie 49 miejsc noclegowych. Później powstały obiekty, które obsługują obecnie znaczącą liczbę turystów. 4 3 2 1 Liczba turystów w Uniejowie w latach 28-214 28 29 21 211 212 213 214 Liczba turystów Rys. 2. Liczba turystów, którzy odwiedzili Uniejów w latach 28-214. Źródło: opracowanie własne na podstawie https://bdl.stat.gov.pl Już w 28 roku Uniejów odwiedziło 2856 osób 2, w roku 29 liczba turystów wzrosła do 5153. W 211 roku było już 9367 turystów, a w 214 roku Uniejów odwiedziło blisko 35 tys. turystów. Wzrost liczby turystów odwiedzajacych Uniejów przedstawiono na rysunku 2. Liczba miejsc noclegowych w Uniejowie w 213 roku 547 173 Kwatery prywatne i pokoje gościnne Obiekty zbiorowego zakwaterowania Rys.3. Liczba miejsc noclegowych w Uniejowie wg stanu na marzec 213 roku w podziale na kwatery pywatne i obiekty zbiorowego zakwaterowania. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Liczba rezydentów z Polski korzystajacych z noclegów w obiektach zbiorowego zakwaterowania ( http:/www.stat.gov.pl). W ciagu pięciu lat liczba turystów wzrosła o 34%. Natomiast liczba udzielonych noclegów w tym samym okresie wzrosła o 44 %. 2 http:/www.stat.gov.pl
12 1 8 Bezrobocie w Uniejowie w latach 212-214 (%) 11,4 1,7 9 6 4 2 212 213 214 Rys.. Bezrobocie w Uniejowie w latach 212-214. Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS. Interesujący jest stan bezrobocia w Uniejowie i jego związek z rozwijem turystyki. Wykres przedstawiony na rysunku 4 wyraźnie wskazuje na spadkową tendencję bezrobocia, co niewątpliwie jest zasługą rozwoju geotermi na obszarze Uniejowa. Liczba pracujacych na 1 ludnosci w Uniejowie w latach 212-214 1 8 6 4 2 212 213 214 Rys. 4. Liczba pracujacych w Uniejowie na 1 ludnosci, bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujacych do 9 osób oraz gospodarstw indywidulnych w rolnictwie. Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS.
Podsumowanie i wnioski W związku z sukcesywnym wdrażaniem programu zaproponowanego przez władze Uniejowa miasto zyskało tytuł uzdrowiska, dołączając tym samym do grona 45 ośrodków uzdrowiskowych w kraju. Nowa pozycja miasta i ich mieszkańców to przede wszystkim zasługa ludzi, którzy potrafili stworzyć warunki i strategię rozwoju miasta na przyszłość. Takie działania w znaczący sposób wpłynęły na poprawę życia mieszkańców poprzez zwiększenie się ruchu turystycznego w mieście, co automatycznie przełożyło się na zwiększenie wpływów do budżetu miasta, wzrost zysków z handlu i usług. Przekłada się to na zamożność mieszkańców tego obszaru. Wśród innych pozytywnych aspektów rosnącego w szybkim tempie ruchu turystycznego, który w roku 28 wynosił 2856 turystów, a w 211-9367. Nastąpił więc ponad trzykrotny wzrost liczby turystów na przestrzeni zaledwie trzech lat. Taki rozwój miasta w znaczący sposób przyczynił się do poprawy życia mieszkańców. Również w analogiczym okresie wzrosła liczba zatrudnionych, a tym samym zanotowano istotny spadek bezrobocia o 2,4 punktów procentowych, co w sytuacji małego miasta jest zjawiskiem bardzo korzystnym. Wniosek jaki nasuwa się po analizie sytuacji spółki Geotermia Uniejów jest podstawowy. Geotermia w małym miescie nie będzie inwestycją zapewniającą własciwy poziom rentowności, jeżeli będzie ukierunkowana wyłącznie na wykorzystanie energii wód termalnych w ciepłownictwie. Dlatego działania wykorzystania wód geotermalnych musza obejmować jak najszerszy wachlarz usług, ciepłowniczych i leczniczych, a także produkcji przemysłowej np. kosmetyków. Przykładem nieprawidłowego podejścia do planowania wykorzystania wód geotermalnych w Polsce jest samorząd w Zduńskiej Woli, położonej na złożach wód termalnych, gorących. W roku 28 plany zbudowania geotermii opracowała firma Miejskie Sieci Cieplne sp. z o.o. w Zdunskiej Woli. Usyskano pozytywne opinie środowiskowe oraz Ministerstwa Środowiska. Uzyskano koncesje na odwiert geotermalny. Jednak po zmianie z końce 28 roku prezesa zarządu spółka ponownie dokonała analizy wykorzystania wód geotermalnych wyłącznie do ogrzewania Karsznic dzielnicy miasta. Dokonano niedokładnych obliczeń oraz zlekceważono opinie ekspertów oraz przykłady wykorzystania wód termalnych z powodzeniem. Efektem takiego podejścia nowego zarządu spółki w 29 roku było zaniechano dalszych działań. Do dnia
dzisiejszego nie rozwiązano w Zduńskiej Woli problemów grzewczych miasta mimo, że znajduje się ono na 29 miejscu wśród 33 Polskich miast z 5 miast najbardziej zanieczyszczonych w UE. 3 Utracone korzyści w wyniku zaniechania budowy geotermii w Zduńkiej Woli bedą w niedługim czasie opublikowane przez autora. 3 Raport WHO 216.