Turystyka i Rekreacja Toni 1/2005 177 Józef B ergi er Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej Czas wolny przedsiębiorców z wybranych powiatów województwa lubelskiego Free time spent by entrepreneurs from chosen administrative districts of lubelskie proyince Summary It reąuires a constant observation how various people of different professions spend their free time. It is believed that the way of spending one's leisure time denotes the style of living. In this thesis the research has been carried out on the group of local entrepreneurs from lubelskie province. The results of the research arę as follows: they do not have enough free time, - they prefer to spend their free time with their families or practicing some sports, - in practice, however, passive forms of spending one's free time dominate, - regular participation in such activities as jogging, cycling or going for a walk has been stated, as far as going on holidays is concerned, they choose places and resorts in the country. Wstęp W okresie gospodarki wolnorynkowej, która wyznacza coraz intensywniejsze wyzwania przed różnymi grupami zawodowymi częściej rozważamy sposoby spędzania czasu wolnego, pozostającego po spełnieniu naszych obowiązków. Przyjmuje się, iż osoby pracujące fizycznie częściej korzystają z biernych form wypoczynku, a pracujące intelektualnie z czynnych form. Ciekawym wydaje się sposób spędzania czasu wolnego przez szczególną grupę zawodową, jaką są osoby prowadzące działalność gospodarczą. Dostrzegając rolę czasu wolnego stwierdza się, że określa on jakościowy wymiar życia człowieka. Przeglądu badań nad czasem wolnym Polaków dokonali Toczek - Werner, Sołtysik [5], a z wykorzystaniem go podczas wyjazdów turystycznych Łaciak [4]. Materiał i metoda Badania przeprowadzono w 2004 roku wśród 163 przedsiębiorców lokalnego środowiska prowadzących różnorodną działalność w wybranych miejscowościach powiatu bialskiego, janowskiego i włodawskiego z terenu województwa Lubelskiego, które stanowią fragment szerszych badań nad sposobami spędzania czasu wolnego wśród różnych grup zawodowych [l, 2, 3]. Wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego, który obejmował zagadnienia czasu wolnego przedsiębiorców w 2003 roku z wykorzystaniem go na udział w zajęciach rekreacyjnych i uczestnictwa w turystyce.
178 Wyniki badań l. Ilość czasu wolnego przedsiębiorców Badania nad czasem wolnym przedsiębiorców wykazały, iż tylko 28,% respondentów uważa go za wystarczający, natomiast aż 67,5% określa go jako zbyt mały. Na fakt braku czasu wolnego wskazało 4,5% badanych (Ryć. 1). D 4,5% 28,0% H wystarczająca zbyt mała D nie dysponowałem czasem wolnym 67,5% Rycina 1: Ilość czasu wolnego przedsiębiorców 2. Zaspakajane potrzeby w czasie wolnym Najmniejsza grupa przedsiębiorców - 66,1% czas wolny przeznacza na bycie z rodziną. Duży odsetek wykorzystuje go na aktywność ruchowa - 62,7%, odpoczynek (sen) przeznacza go - 44,9%, i rozwój własnych zainteresowań - 28,1%. Tylko, co 10-ty badany wskazał na izolację od codziennego życia - 11,2%, rozwój intelektualny - 10,8% i na regenerację sił - 8,1% (Ryć. 2). 66,1% % l 62,7% 44,9% 28,1% 11,2% 10,8% 1,1% bycie z rodziną aktywność odpoczynek rozwijanie ruchowa (sen) zainteresowań izolacja rozwój intelektualny regeneracja sil Rycina 2: Zaspokajane potrzeby w czasie wolnym
1 179 3. Aktywność turystyczna Przedsiębiorcy aktywnie uczestniczą w wyjazdach tury stycznych, głownie krótkookresowych krajowych - 65,6%, chętnie też korzystają z wyjazdów długookresowych: krajowe 52,7%, zagraniczne 36,7%. Tym samym można stwierdzić, że obiegowe określenie o modzie przedsiębiorców na wyjazdy za granicę, nie zawsze jest prawdziwe. Stosunkowo rzadziej korzy stają z wyjazdów zagranicznych krótkookresowych - 28,8%, co wydaje się być nieco zaskakujące biorąc pod uwagę możliwość sąsiedzkich wyjazdów, także w celach handlowych na pobliską Białoruś (Ryć. 3). Warto zauważyć, że wśród Polaków w 2003 roku z wyjazdów turystycznych krótkookresowych za granicę korzystało 40% prywatnych przedsiębiorców Łaciak [4]. 60,1% 52,9% 49,5% 53,2% 49,3% 42,0% 32,9% 0,0% oglądanie TV, komputer czytanie książek, prasy aktywność ruchowa kino, teatr Ibardzo często D czasami Rycina 3: Uczestnictwo w zajęciach rekreacyjnych 4. Sposoby organizacji wyjazdów Wyjazdy turystyczne organizują przedsiębiorcy głównie sami - 66,2%, przez znajomych - 32,3%, biura podróży - 26,45. Organizacje wyjazdów przez zakłady pracy cechuje najniższy wskaźnik- 16,7%, co jest zjawiskiem funkcjonującym w naszym kraju od kilkunastu lat (Ryć. 4). / 65,6% 52,7% 28,8% 36,7% lllllllllll lllllillllill krajowe krajowe zagraniczne krótkookresowe długookresowe krótkookresowe zagraniczne długookresowe Rycina 4: Aktywność turystyczna
180 5. Uczestnictwo w zajęciach rekreacyjnych W trakcie wyjazdów turystycznych długookresowych wykazano uczestnictwo przedsiębiorców w zajęciach rekreacyjnych z uwzględnieniem bardzo częstego oraz tylko czasami w nich uczestnictwa. Najczęstszym wyborem okazało się oglądanie telewizji i korzystanie z komputera - 52,9%, oraz czytanie książek i prasy - 49,5%. Na bardzo częste korzystanie z aktywności ruchowej wskazał, co trzeci przedsiębiorca - 32,9%. Tylko czasami w aktywności ruchowej uczestniczyło aż - 60,1%. Te dane wyraźnie wskazują na zbyt małą aktywność ruchową tej grupy zawodowej. W przypadku czytelnictwa wskaźnik ten wyniósł 53,2%, wyjść do kina, teatru - 49,3%, a oglądania telewizji i korzystania z komputera - 42,0% (Ryć.5). 66,2% 32,3% 26,4% 16,7% samodzielnie znajomi biuro podróży zakład pracy Rycina 5: Sposoby organizowania wyjazdów turystycznych 6. Uprawiane rodzaje rekreacji ruchowej Wśród najczęściej wskazanych zajęć ruchowych wymieniano: spacery, bieganie i jazdę na rowerze. Znacznie skromniej wygląda" systematyczne uczestnictwo tj. 2 razy w tygodniu: bieganie - 36,2%, jazda na rowerze - 35,0%, spacery - 31,3%. Wnioski Z analizy wyników badań nad czasem wolnym oraz korzystania z turystyki i rekreacji podczas wyjazdów długookresowych lokalnych przedsiębiorców wynikają następujące wnioski: 1. Ilość czasu wolnego przedsiębiorców w ich opinii jest zbyt mała - 67,5%, jedynie grupa 28,0% uznała ją za wystarczającą. 2. Najczęściej wskazują w czasie wolnym zaspokojenie potrzeby bycia z rodziną - 66,1% oraz aktywności ruchowej - 62,7%. 3. Dominującym w czasie wolnym okazało się oglądanie telewizji i praca z komputerem - 52,9%, czytanie książek i prasy - 49,7%. Na bardzo częste korzystanie z aktywności ruchowej wskazało - 32,9%. 4. Systematyczne uczestnictwo w zajęciach ruchowych stwierdzono głównie w takich zajęciach jak: bieganie, jazda na rowerze i spacery.
r 181 5. Chętnie korzystają z wyjazdów turystycznych, głównie krótkookresowych w kraju - 65,5% oraz długookresowych w kraju - 52,7%, rzadziej wskazują wyjazdy za granicę. Wyjazdy turystyczne organizuj ą głównie sami - 66,2%. Piśmiennictwo 1. Bergier J. 2005: Aktywność turystyczna przedsiębiorców miasta Biała Podlaska. Maszynopis, Uniwersytet Rzeszowski 2. Bergier J., Bergier B. 2004: Aktywność turystyczna studentów z wybranych uczelni w wyjazdach krótkookresowych. W: Jalinik M. [red.] Marketing produktów turystycznych, Politechnika Białostocka 3. Bergier J., Bergier B., Kubińska Z. 2005: Czas wolny przedsiębiorców z Białej Podlaskiej i jego wykorzystanie. W: Promocja zdrowia w hierarchii wartości. ANNALES Universities Marie Curie - Skłodowska. Sectio D. Medicina Vol. L X. Supl.. XVI, N1, Lublin 4. Łaciak J. 2004: Uczestnictwo Polaków wyjazdach turystycznych w 2003 roku. Instytut Turystyki. Warszawa 5. Toczek-Werner S., Sołtysik M. 2002: Przegląd polskich badań nad czasem wolnym po roku 1989. Człowiek j Ruch, nr 2, Wrocław