Archives of Waste Management and Environmental Protection Archiwum Gospodarki Odpadami http://ago.helion.pl ISSN 1733-4381, Vol. 4 (2006), p-57-68 Spalanie odpadów niebezpiecznych studium przypadku Pikoń K, Grabski T. Katedra Technologii i Urządzeń Zagospodarowania Odpadów Politechnika Śląska w Gliwicach email: krzysztof.pikon@polsl.pl Streszczenie Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, ze względu na specyfikę składu oraz niejednorodność materiału może stanowić poważne zagrożenie dla środowiska. Najpowszechniej stosowaną metodą utylizacji odpadów niebezpiecznych jest ich spalanie. Instalacje przeznaczone do spalania odpadów niebezpiecznych powinny być obiektami inżynierskimi zapewniającymi ochronę biosfery na najwyższym możliwym poziomie. W artykule zaprezentowano studium przypadku instalację do spalania odpadów niebezpiecznych SARPI oddaną do użytku w roku 2003. Sporządzony został bilans ekologiczno-energetyczny z uwzględnieniem wszystkich strumieni substancji, które mogą stanowić zagrożenie dla środowiska oraz przedstawiono wskaźniki uciążliwości ekologicznej i wyliczono wskaźniki uciążliwości ekologicznej dla analizowanej instalacji. Abstract Hazardous waste incineration case study Special waste utilization could cause serious environmental impact mainly because of its compositions and inhomogeneous structure. The most widespread method of special waste utilization is incineration. Installation created for waste combustion should be constructed in way that ensure the highest possible level of environmental protection. In the article case study of waste incineration installation SARPI has been quoted. Eco-energetic balance has been made. Under consideration has been taken all available data about compounds causing environmental impact. Environmental impact indicators for installation under analyze has been made. 1.Wstęp Odpady mogą być wysoce łatwopalne, wybuchowe lub reagujące, a także wykazywać wtórną toksyczność występującą w wyniku połączenia z innymi zupełnie nieaktywnymi samoistnie substancjami. Można przyjąć też, że odpady o tendencjach do bioakumulacji
58 Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) powodują niepożądane chroniczne skutki, zagrażając środowisku bardziej niż te, które są wysoce łatwopalne lub wybuchowe. Zdefiniowanie niebezpieczności odpadu wymaga, więc określenia nie tylko jego właściwości fizyko-chemicznych, lecz także uzupełnienia ich warunkami przestrzenno-czasowymi. Ocena stopnia zagrożenia, a także ostrej lub chronicznej toksyczności odpadu jest potrzebna przy jakiejkolwiek próbie ich definiowania [2] Należy podkreślić, że dla spełnienia wymagań, które są stawiane przed procesami spalania bardzo ważny jest wzgląd na różnorodne czynniki dodatkowe, jakim jest między innymi kaloryczność odpadów. Cecha ta rzutuje m.in. na wybór zastosowanej technologii spalania [3] Firma SARPI Dąbrowa Górnicza jest jedną ze spalarni odpadów niebezpiecznych w Polsce - oddana została do eksploatacji w 2003 roku. Dostawcami odpadów są wytwórcy odpadów toksycznych, odpadów lakierniczych, węgloi ropopochodnych rozpuszczalników, przyjmowane są tkaniny pofiltracyjne, przeterminowana żywność, odpady medyczne i farmaceutyczne. SARPI zajmuje się również utylizacją środków ochrony roślin i opakowań po nich, a także olejów zawierających PCB. Posiadany przez nią piec pracuje z wydajnością powyżej trzech ton odpadów na godzinę, spalanie odbywa się w temperaturach sięgających ponad 1100 stopni Celsjusza. Urządzenie w których zachodzi proces spalania to tylko niewielka część instalacji, spalarnia to przede wszystkim ogromny zakład oczyszczania spalin. Gorące spaliny trafiają do kotła energetycznego, wytworzona w kotle para jest kierowana do małej siłowni, w której turbogenerator produkuje energie elektryczną na potrzeby własne oraz dla odbiorców zewnętrznych. Schłodzone w kotle spaliny poddawane są dalszym procesom oczyszczania, skutecznie eliminując trujące składniki takie jak metale ciężkie, dioksyny i furany oraz związki chloru i siarki. Instalacja jest zabezpieczona przez cztery tysiące układów automatyki i sterowania, w stanach awaryjnych procedury automatyczne pozwalają bezpiecznie wyłączyć instalacje, a potem przywrócić ją do normalnej pracy. SARPI znajduje się w posiadaniu szeregu urządzeń zabezpieczających jak rozbudowany system gaśniczy i ostrzegawczy, uszczelnione tace i place manewrowe, specjalny zbiornik pozwalający przejąć wszystkie agresywne ciecze z całej instalacji, przechować je a następnie podać do urządzeń zobojętniania i ponownie zużyć w procesie produkcji. Prowadzona jest systematyczna kontrola czystości gleby i wód podziemnych. Wszystkie pomiary zgodności pracy instalacji z normami sprawdzane są przez niezależne instytucje. Prawie 2/3 kosztów budowy zainwestowano w urządzenia zabezpieczające i monitorujące, w tym system ciągłego monitoringu spalin oraz instalacje związane z ochroną środowiska. Wszystkie urządzenia spełniają unijne normy ekologiczne, a instalacja uzyskała zintegrowane pozwolenie na swoją działalność. Dysponując odpowiednią wiedzą, technologią i fachowcami można skutecznie i bezpiecznie, z korzyścią dla środowiska naturalnego, zlikwidować najbardziej niebezpieczne odpady. Już w trakcie rozruchu technologicznego zakład wielokrotnie udowodnił swoją przydatność. Do pieca trafiły groźne odpady zebrane podczas katastrof przemysłowych i wypadków komunikacyjnych. Firma świadczy usługi dla Krajowego Systemu Ratownictwa, straży pożarnej, policji, służb celnych oraz władz lokalnych. SARPI posiada sześciostopniowy ciąg oczyszczania
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) 59 spalin. Odbierając odpady podpisując kartę przekazania przejmuje pełną odpowiedzialność za los odpadu aż do jego całkowitego unieszkodliwienia. 2. Opis instalacji i technologii Instalacja termicznego przekształcania odpadów w SARPI Dąbrowa Górnicza składa się z następujących urządzeń i obiektów: Pieca obrotowego i komory dopalania Systemu urządzeń do odzysku ciepła i produkcji energii elektrycznej tj. kotła odzysknicowego i wymienników ciepła oraz turbogeneratora do produkcji energii elektrycznej Układu oczyszczania spalin Hal magazynowych odpadów stałych oraz cieczy w pojemnikach Urządzeń do przetwarzania odpadów wtórnych w postaci żużla, gipsu i pyłu - zakładu brykietowania odpadów Urządzeń gospodarki ściekowej Szczegółowo została ona przedstawiona na rysunku nr 2.1. Unieszkodliwianie odpadów prowadzone jest według technologii obejmującej procesy: Przyjmowanie odpadów przemysłowych niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne w postaci odpadów stałych, ciekłych i pastowanych Rozdrabnianie odpadów stałych Zasilanie pieca odpadami stałymi, ciekłymi i pastowatymi Spalanie w piecu obrotowym Dopalanie w komorze dopalania Granulacja odpadów wtórnych (wytwarzanych ze spalania) Utwardzanie odpadów wtórnych Odpady przywożone do spalarni transportem samochodowym gromadzi się w hali przyjmowania i magazynowania (na rys. nr 2.1. pozycja nr 1), w której wydzielone są pola magazynowe dla odpadów stałych do rozdrabniania, zasobniki odpadów rozdrobnionych o pojemności 700 i 1250 m 3, zasobnik dla przyjmowania odpadów pastowatych o pojemności 230 m 3 wyposażony w pompę tłokową podającą odpad na lancę do spalania i pole magazynowe dla beczek metalowych z odpadami ciekłymi. W hali zainstalowana jest również rozdrabniarka dla odpadów stałych. Odrębnym obiektem do magazynowania odpadów jest magazyn KTC wyposażony w regały do magazynowania odpadów w pojemnikach o pojemności do 1000 m 3. Odpady medyczne gromadzi się w kontenerze magazynowym odpadów medycznych, zlokalizowanym w rejonie instalacji technologicznej. Hala przyjmowania i magazynowania odpadów posiada betonową posadzkę posadowioną na geomembranie, wyposażoną w odciąg oparów kierujący je do części gorącej pieca obrotowego. Zgromadzone odpady bezpośrednio bądź po przygotowaniu odpowiednich mieszanek podaje się do tzw. części gorącej instalacji, składającej się z pieca obrotowego (na rys. nr 2.1. pozycja nr 7), komory dopalania, kotła
60 Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) odzysknicowego i urządzeń do wytwarzania energii elektrycznej. W piecu obrotowym następuje spalanie odpadów, a spaliny dopalane są w komorze dopalania.
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) 61 1. Hala przyjęć przygotowania odpadów, 2. Podajnik płytowy z wibratorem, 3.Taśmociąg główny, 4. Układ śluz załadowczych, 5. Podawanie zużytego węgla aktywnego, 6. Płyta czołowa z układem palników i lanc, 7. Piec obrotowy, 8. Komora dopalania, 9. Kocioł odzysknicowy, 10. Elektrofiltr, 11. Suszarnia rozpyłowa, 12. Filtr workowy, 13. Płuczka HCL, 14. Płuczka SO 2, 15. Podgrzewacz spalin DAGAVO1, 16. Katalizator DeNOx (tlenkowy), 17. Wentylator główny, 18. Filtr z węglem aktywnym, 19. Komin (49,5m), 20. Kanał spalin do komina (zamontowany układ analizatorów spalin) / wyprowadzenie spalin z filtra węgla aktywnego, 21. Wyładunek węgla aktywnego (zużytego), 22. Transport pyłu z filtra workowego, 23. Bypass (rurociąg rozruchowy), 24. Transport pyłu z kotła i elektrofiltra, 25. Walczak kotła, 26. Transport pyłu z 1 i 2 sekcji kotła, 27. Transport żużla spod pieca obrotowego i komory dopalania, 28. Układ wentylatorów powietrza od spalania, 29. Układ odsysania oparów z hali, 30. Taca odpadów ciekłych, 31. Magazyn KTC, 32. Turbogenerator, 33. Kondensator pary. Rys. 2.1. Schemat instalacji termicznego przekształcania odpadów w SARPI Dąbrowa Górnicza [1]
62 Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) Piec do spalania może przyjmować odpady o dowolnej konsystencji (płynnej, pastowatej i stałej). Komora dopalania ma pojemność wystarczającą do zatrzymania spalin w temperaturze 1000 C do 1250 C przez co najmniej 2,5s dla maksymalnych przepływów. Komora jest wyposażona w palniki zasilane paliwem pomocniczym. W kotle odzysknicowym (na rys. nr 4.2.1.1. pozycja nr 9), spaliny schładza się do temperatury poniżej 300 C. Kocioł produkuje parę wodną wykorzystywaną następnie do celów grzewczych, napędu wentylatora głównego spalin (na rys. nr 4.2.1.1. pozycja nr 17) i produkcji energii elektrycznej. Spaliny z pieca obrotowego i komory dopalania po schłodzeniu oczyszczane są w zespole mechanicznego i chemicznego oczyszczania spalin, w którego skład wchodzą: elektrofiltr ( na rys. nr 2.1. pozycja nr 10) do odpylania o sprawności powyżej 98%, układ dozowania roztworu Na 2 S 4 dla usuwania rtęci ze spalin, suszarka rozpyłowa (na rys. nr 2.1. pozycja nr 11) do wydzielania soli z obiegów mokrych, filtr workowy (na rys. nr 4.2.1.1. pozycja nr 12), płuczka z roztworem HCl i płuczka z roztworem mleka wapiennego oraz filtr z węglem aktywnym (na rys. nr 4.2.1.1. pozycja nr 18) i katalizator tlenkowy. Praca spalarni sterowana jest za pomocą systemów komputerowych, a skuteczność oczyszczania spalin monitoruje się za pomocą legalizowanych analizatorów spalin. Wytworzone w procesie spalania odpady poddawane są obróbce w sposób następujący: Żużel i popiół z komory spalania pieca obrotowego z komorą dopalania,z wytwornicy pary oraz elektrofiltru odprowadzane hydraulicznie są schładzane, rozdrabniane i transportowane do kontenera. Opary powstające z obróbki żużla i popiołu podawane są pompą strumieniowo-parową do gazów spalinowych. Praca instalacji jest nadzorowana automatycznie. Zawiesina gipsu z oczyszczania spalin wypadająca do zbiornika odwadniana znajduje się w wirówkach. Odcieki z gipsu oraz filtrat z fazy odwirowywania odprowadzany będzie do zbiornika wody płuczącej. Odwirowany gips jest płukany w wirówkach, a filtrat z płukania odprowadzany do zbiornika wody obiegowej. Wypłukany i odwodniony gips kierowany jest przez rynny zsypowe do kontenera, w którym będzie czasowo gromadzony. Pyły z kotła odzysknicowego, elektrofiltra i filtra workowego poddawane są stabilizacji poprzez brykietowanie. Produkcja brykietów odbywa się w części budynku istniejącej kotłowni, zaadaptowanej do tego celu. Do magazynowania pyłów zrealizowano silos na pył o pojemności V=80m 3, średnicy d=3m i wysokości h=15m. Silos wyposażony jest w filtr odpowietrzający i wentylator z systemem bezpyłowego opróżniania ze śluzą i przenośnikiem śrubowym. Do produkcji brykietów stosowane są dodatki; cement dostarczany luzem w cementowozach lub w workach i magazynowany w zbiorniku cementu z dozownikiem i filtrem oraz woda. Wytwarzanie brykietów polegać będzie na wymieszaniu pyłów z dodatkami i wodą w mieszarce, a następnie ich formowaniu w formach. Po podsuszeniu brykiety są wywożone.
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) 63 3. Parametry produkcyjne instalacji W instalacji prowadzi się działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne Odpady w postaci stałej, ciekłej i pastowatej unieszkodliwiane są metodą termiczną. Parametry produkcyjne instalacji przedstawiają się następująco: maksymalna roczna wydajność instalacji w odniesieniu do unieszkodliwiania odpadów 20000 Mg/rok maksymalny godzinowy przerób odpadów 3000 kg/h roczny czas pracy instalacji 7200 godzin przeciętna wartość opałowa mieszanki odpadów 16 MJ/kg, dopuszczalny zakres wahań wartości opałowej 13-30 MJ/kg. maksymalne obciążenie cieplne komory dopalania 13 MW dozwolone przeciążenie cieplne pieca obrotowego 110 % maksymalna temperatura w piecu obrotowym 1100 C temperatura eksploatacyjna w komorze dopalania min. 850 C, max. 1250 C czas przebywania spalin w komorze dopalania min. 2 sekundy wykorzystanie ciepła odpadowego - system składający się z: kotła odzysknicowego o wydajności 13 Mg pary/h wymienników ciepła ogrzewających powietrze technologiczne, pobierające parę w ilości 3 Mg/h turbogeneratora o mocy 1,6 MW, produkującego energię elektryczną w ilości 1050-1420 kw przy zużyciu pary 10 Mg/h 4. Bilans ekologiczno-energetyczny W celu określenia wpływu na środowisko naturalne analizowanej instalacji konieczne jest sporządzenie bilansu ekologiczno-energetycznego dla całego zakładu. Uwzględnia on przepływ strumieni substancji wpływających i wypływających z Zakładu. Jego schemat został przedstawiony na rysunku 4.1. Odpady - Sumaryczna ilość odpadów przyjmowanych do przekształcenia termicznego nie przekracza 20000 Mg/rok. Odpady medyczne i weterynaryjne przyjmuje się do unieszkodliwiania w ilości nie większej niż 20% ogólnej ilości odpadów unieszkodliwianych w ciągu roku.
64 Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) Odpady Spaliny Substancje i materiały używane przy oczyszczaniu spalin Instalacja Energia elektryczna Spalania Odpadów Energia elektryczna Żużle i popioły Paliwo dodatkowe Ścieki Rys. 4.1. Schemat bilansu ekologiczno-energetycznego. Substancje i materiały zużywane w Zakładzie: wapno palone (oczyszczanie spalin) - 1725,00 Mg/rok węgiel aktywny (oczyszczanie spalin - wypełnienie filtra) - 187,50 Mg/rok ladiper (obróbka ścieków - środek antykorozyjny) 1,00 Mg/rok turbospidin (obróbka ścieków-środek przeciwpienny) - 2,00 Mg/rok nalco (obróbka ścieków - koagulant) - 7,50 Mg/rok chemron (obróbka ścieków - środek antyzbrylający) - 7,50 Mg/rok helamin (uzdatnianie wody kotłowej) - 2,00 Mg/rok amoniak (NH 3 ) - roztwór 25 % (oczyszczanie spalin) - 15,00 Mg/rok kwas solny (HCl) - roztwór 30 % (oczyszczanie spalin) - 135,00 Mg/rok czterosiarczek dwusodowy (Na 2 S 4 ) - rozwór 40 % (wytrącanie rtęci) -13,00 Mg/rok woda (pitna od dostawcy zewnętrznego) - 5,25 tys. m 3 /rok benzyna (dla transportu wewnętrznego) - 3000 dm 3 /rok Paliwo pomocnicze: gaz koksowniczy o wartości opałowej 17,7 MJ/kg i zawartości siarkowodoru 1,6 g/100nm 3 w ilości maksymalnej 1,5x10 9 Nm 3 /rok lub olej opałowy lekki o wartości opałowej 46,1 MJ/kg i zawartości siarki 0,1 % wag. w ilości maksymalnej 1,2x10 4 Nm 3 /rok. Energia elektryczna - dla potrzeb instalacji (procesów grzewczych, chłodniczych, oświetlenia itp.) wynosi 9900 MWh/rok. Z instalacji wyprowadzane są: Spaliny z pieca obrotowego i dopalacza oczyszczane są w wielostopniowym systemie redukcji zanieczyszczeń obejmującym: odpylanie spalin w elektrofiltrze o sprawności η > 98 %
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) 65 usuwanie rtęci ze spalin roztworem Na 2 S 4 wydzielanie soli z obiegów mokrych w suszarni rozpyłowej odpylanie spalin w filtrze workowym neutralizację HCl i HF w kolumnie myjącej (płuczce) roztworem mleka wapiennego wydzielanie SO 2 w kolumnie myjącej roztworem mleka wapiennego doczyszczanie spalin na ruchomym złożu węgla aktywnego katalityczny rozkład tlenków azotu w obecności amoniaku na katalizatorze DENOX Tabela 4.1. Emisyjność substancji do powietrza: Lp Nazwa substancji Dopuszczalna ilość substancji zanieczyszczających w mg/m 3 (dla dioksyn i furanów w ng/m 3 ) suchych gazów odlotowych w warunkach normalnych, przy zawartości tlenu 11% w gazach odlotowych 1) Emisja kg/h Emisja roczna Mg/rok Emisja 3) Emisja 4) Mg s./ Mg c. Mg s/mj 1. Pył ogółem 30 1,05 7,56 0,000378 2,3625x10-8 2. Związki organiczne 20 0,70 5,04 0,000252 1,575x10-8 wyrażone jako C org 3. Chlorowodór 60 2,1 15,12 0,000756 4,725x10-8 4. Fluorowodór 4 0,14 1,01 0,0000505 3,1562x10-9 5. Dwutlenek siarki 200 7,00 50,40 0,00252 1,575x10-7 6. Tlenek węgla 100 3,50 25,20 0,00126 7,875x10-8 Lp 7. Nazwa substancji Metale ciężkie i ich związki wyrażone jako metal Dopuszczalna ilość substancji zanieczyszczających w mg/m 3 (dla dioksyn i furanów w ng/m 3 ) suchych gazów odlotowych w warunkach normalnych, przy zawartości tlenu 11% w gazach odlotowych 1) Emisja kg/h Emisja roczna Mg/rok Emisja 3) Emisja 4) Mg s./ Mg c.. Mg s/mj Kadm + tal 0,05 0,0018 0,01 0,0000005 3,125x10-11 Rtęć 0,05 0,0018 0,01 0,0000005 3,125x10-11 Antymon + arsen + ołów + chrom + kobalt + miedź + mangan + nikiel + wanad + cyna 0,5 0,0175 0,13 0,0000065 4,0625x10-10 8. Dioksyny i furany 0,1 2) 3,5x10-9 2,5x10-8 1,25x10-12 7,8125x10-17
66 Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) 1) Wartości podane w lp. 1-6 oznaczają średnie odniesione do 30 minut, a w lp. 7 średnie odniesione do czasu między 30 minut, a 8 godzin, w lp. 8 średnie odniesione do czasu między 6 a 8 godzin 2) Sumaryczne stężenie dioksyn i furanów w gazach odlotowych [1] 3) (stosunek ilości substancji zanieczyszczających do całkowitej ilości spalanych odpadów) 4) (stosunek Emisji 3) do przeciętnej wartości opałowej mieszanki odpadów - 16 MJ/kg) Energia elektryczna 1050-1420 kw Żużle i popioły 4200 Mg/rok odpad jest przekazywany odbiorcom zewnętrznym Popioły lotne - - 1750 Mg/rok.- pyły są stabilizowane poprzez brykietowanie na trenie zakładu. Otrzymane brykiety stanowią odpad inny niż niebezpieczny odpady stabilizowane 19 03 05. Odpad po stabilizacji jest przekazywany odbiorcom zewnętrznym. Ścieki: przemysłowe - są retencjonowane w bezodpływowym zbiorniku, wyposażonym w pompy zatapialne, przetłaczające je do procesu technologicznego. W sytuacjach, gdy nastąpi zagęszczenie ścieków przemysłowych, podczas odświeżania wód obiegowych, ścieki przemysłowe są odprowadzane do kanalizacji doprowadzającej je do oczyszczalni ścieków eksploatowanej przez Zakłady Koksownicze Przyjaźń" w Dąbrowie Górniczej. Ilość odprowadzanych ścieków przemysłowych wynosi maksymalnie 2000 m 3 /miesiąc. Odprowadzenie ścieków przemysłowych ma charakter okresowy. z zaplecza socjalnego i budynku biurowego odprowadzane są oddzielną kanalizacją do w/w oczyszczalni ścieków. Ilość ścieków wynosi (wg ilości zakupionej wody): nie więcej niż 500 m 3 /miesiąc tj. 16,6m 3 /dobę. Instalacja posiada rozdzielczą kanalizację deszczową z terenów związanych z produkcją, w których występować może zanieczyszczenie i z terenów, które nie są zanieczyszczone. Ścieki deszczowe zanieczyszczone traktowane są jako ścieki przemysłowe. Ścieki deszczowe tzw. czyste" odprowadzane są do kanalizacji deszczowej Zakładów Koksowniczych Przyjaźń" w Dąbrowie Górniczej. Według obliczeń ilość ścieków deszczowych wyniesie: o maksymalny spływ wód deszczowych (dla deszczu nawalnego o czasie trwania 15 minut)-0,244m 3 /s o miarodajny spływ wód deszczowych - 15099 m 3 /rok, średnio - 507 m 3 /dobę 5. Podsumowanie Wraz z wzrostem ekologicznej świadomości społecznej problematyka odpadów niebezpiecznych w kontekście stwarzanych przez nie realnych zagrożeń dla środowiska zyskuje na znaczeniu. Prowadzone są nieustanne działania mające na celu zwiększenie efektywności urządzeń wykorzystywanych do ich unieszkodliwiania.
Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006) 67 W pracy artykule przedstawiono szczegółowy opis technologii unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych w SARPI w Dąbrowie Górniczej. Wykonany został bilans energetyczno - ekologiczny opisujący strumienie zasobów doprowadzanych jak i wyprowadzanych z instalacji. Wyliczono także stosunek ilości substancji zanieczyszczających do całkowitej ilości spalanych odpadów, a także stosunek otrzymanej wielkości do przeciętnej wartości opałowej mieszanki odpadów. Największy udział w składzie chemicznym gazów emitowanych do atmosfery przez SARPI ma dwutlenek siarki (SO 2-50,4 Mg/rok), drugi w kolejności to tlenek węgla (CO - 25,2 Mg/rok). Instalacja wyposażona jest w kocioł odzysknicowy, produkujący parę wodną wykorzystywaną do celów grzewczych, napędu wentylatora głównego spalin i produkcji energii elektrycznej w ilości 1050-1420 kw. Ścieki przemysłowe kierowane są do oczyszczalni ścieków eksploatowanej przez Zakłady Koksownicze Przyjaźń. Literatura [1] Materiały informacyjne SARPI Dąbrowa Górnicza sp. z o.o. [2] J.W Wandrasz, J. Biegańska, Odpady Niebezpieczne. Podstawy Teoretyczne., RIE Gliwice 2003, s. 49-61 [3] Halina Kruczek, Kinga Trzaska, Marcin Krawczyk, Krzysztof Zając, Termiczne metody utylizacji odpadów, w pracy zbiorowej pod red. J.W. Wandrasz, K. Pikoń, Paliwa z odpadów tom IV, Helion, Gliwice 2003 s. 357
68 Archiwum Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska, vol. 4(2006)