PROCEDURY IDENTYFIKACJI, POMIARU, MONITOROWANIA I KONTROLI RYZYKA W DOMU MAKLERSKIM CAPITAL PARTNERS S.A. Przyjęte uchwałą Zarządu nr 2/IV/2015 z dnia 23 kwietnia 2015 r. (zmienione uchwałami Zarządu nr 6/III/2016 z dnia 23 marca 2016 r. i nr 5/V/2016 z dnia 19 maja 2016 r) Zatwierdzone uchwałą Rady Nadzorczej Nr 12/V/2016 z dnia 24 maja 2016 r. Niniejsze Procedury identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka ( Procedury ) mają na celu sformalizowanie czynności związanych z zarządzaniem ryzykiem w Domu Maklerskim Capital Partners S.A. ( DM CP } I. RODZAJE RYZYK 1. Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne jest ryzykiem poniesienia straty wynikającej z niewłaściwych lub błędnych procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych. Zdarzenia objęte ryzykiem operacyjnym mogą być wynikiem błędów w określeniu warunków zawieranych umów, odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu nieprzeprowadzenia lub nieprawidłowego przeprowadzenia czynności związanych ze świadczonymi usługami, konieczności zatrzymania procesu świadczenia usługi i rozwiązania umowy z klientem, zawierania umów na warunkach podwyższonego ryzyka (z dużym udziałem successfee w warunkach wynagrodzenia), utracie kluczowego pracownika, a także zdarzeniami charakteryzującymi się niską częstotliwością, lecz wysokimi stratami, jak na przykład zniszczeniem lokalu DM CP, utratą archiwum lub bieżących dokumentów, działania przestępczego na szkodę DM CP czy innymi incydentami, także nieprzewidywalnymi W obrębie kategorii Ryzyko operacyjne uwzględnia się następujące ryzyka składowe, mogące mieć wpływ na funkcjonowanie DM CP: i. Ryzyko technologiczne i techniczne - ryzyko zakłóceń działalności podmiotu wskutek zaburzeń pracy systemów teleinformatycznych i informacyjnych. i iv. Ryzyko outsourcingu - ryzyko negatywnego wpływu ze strony podmiotu zewnętrznego na ciągłość, integralność lub jakość funkcjonowania podmiotu, jego majątku lub pracowników. Ryzyka nadużyć/defraudacji - ryzyko związane ze świadomym działaniem na szkodę podmiotu przez jego pracowników lub osoby trzecie. Ryzyko prania pieniędzy - ryzyko poniesienia strat, w wyniku zamieszania w proceder prania pieniędzy prowadzony przez klientów, pośredników lub pracowników. v. Ryzyko bezpieczeństwa - ryzyko zakłócenia funkcjonowania podmiotu lub strat finansowych w wyniku niedostatecznej ochrony jego zasobów i informacji. vi. Ryzyko zdarzeń zewnętrznych (ciągłości działania) - ryzyko braku możliwości prowadzenia działalności przez podmiot lub poniesienia strat w wyniku zdarzeń nadzwyczajnych takich jak trzęsienia ziemi, pożary, powodzie, akty terroru, brak dostępu do siedziby (miejsca prowadzenia działalności) lub mediów.
v vi ix. Ryzyko biznesowe - ryzyko nieosiągnięcia założonych i koniecznych celów ekonomicznych z powodu niepowodzenia w rywalizacji rynkowej. Ryzyko strategiczne - ryzyko związane z podejmowaniem niekorzystnych lub błędnych decyzji strategicznych, brakiem lub wadliwą realizacją przyjętej strategii oraz ze zmianami w otoczeniu zewnętrznym i niewłaściwą reakcją na te zmiany. Ryzyko wyniku finansowego - ryzyko realizacji wyniku finansowego poniżej wymagań wynikających z potrzeby prowadzenia bieżącej działalności i rozwoju głównie w celu zapewnienia odpowiedniego zasilenia kapitału. x. Ryzyko otoczenia ekonomicznego - ryzyko zmiany warunków ekonomiczno-społecznych mających niekorzystny wpływ na podmiot. xi. x xi xiv. xv. xvi. xv Ryzyko konkurencji - ryzyko zmian rynkowych (warunków konkurowania) mających niekorzystny wpływ na podmiot. Ryzyko produktu (skarg klientów) - ryzyko związane ze sprzedażą przez podmiot produktu (usług), który: nie spełnia wymagań i potrzeb klientów, nie jest zgodny z prawem i regulacjami, generuje dodatkowe ryzyka (dla podmiotu i jego klientów), nie ma dostatecznego wsparcia w procesach zachodzących w podmiocie, czy też pracownikach. Ryzyko kapitałowe - ryzyko wynikające z niezapewnienia kapitału wystarczającego do absorpcji strat nieoczekiwanych. Ryzyko zarządzania kapitałem - brak kapitału adekwatnego do ryzyka prowadzonej działalności a także strategii w zakresie planowania, struktury i źródeł pozyskiwania kapitału oraz ryzyko niewłaściwej jej realizacji (w tym nie uzyskiwania odpowiedniego wyniku finansowego). Ryzyko niewypłacalności - ryzyko obniżenia kapitału poniżej poziomu niezbędnego do pokrycia strat. Ryzyko zarządzania - ryzyko związane z niewłaściwym zarządzaniem, złą identyfikacją i ograniczaniem ryzyka prowadzonej działalności, brakiem lub niewystarczającym działaniem kontroli wewnętrznej, nieodpowiednim stosowaniem procedur wewnętrznych lub ich nieprzestrzeganiem. Ryzyko zasobów ludzkich - ryzyko zakłóceń działalności podmiotu wskutek niemożności pozyskania i utrzymania pracowników i menedżerów o odpowiednich kwalifikacjach. Ryzyko operacyjne nie obejmuje ryzyka prawnego i ryzyka reputacji. Ryzyka te stanowią osobne kategorie, opisane - odpowiednio - w ust. 2 i 3, poniżej. 2. Ryzyko prawne Ryzyko prawne jest ryzykiem związane ze zmianami w prawie i regulacjach, zgodnością z nimi oraz wykonalnością umów i związaną z nimi odpowiedzialnością oraz zgodnością z prawem prowadzonej działalności. W obrębie kategorii Ryzyko prawne uwzględnia się następujące ryzyka składowe, mogące mieć wpływ na funkcjonowanie DM CP: i. Ryzyko zmianami w prawie i regulacjach - ryzyko związane z coraz bardziej szczegółowymi i skomplikowanymi regułami dotyczącymi instytucji finansowych. i Ryzyko raportowania - ryzyko wynikające z braku, zakresu, niskiej wiarygodności i aktualności informacji zarządczej oraz niewłaściwie zorganizowanych procesów raportowania (w tym definicji źródeł, wykonawców i odbiorców informacji). Ryzyko ładu korporacyjnego - ryzyko wynikające z nieadekwatnej struktury organizacyjnej i kompetencyjnej. 2
iv. Ryzyko kontroli wewnętrznej - ryzyko wynikające z nieadekwatnych mechanizmów kontrolnych DM CP. v. Ryzyko zgodności (compliance) - ryzyko wynikające z działania podmiotu niezgodne z szeroko rozumianymi normami (nie tylko prawnymi) lub konfliktu interesów. vi. Ryzyko podatkowe i rachunkowe - ryzyko negatywnych skutków ekonomicznych dla podmiotu z powodu niewłaściwej (nieprawidłowej) ewidencji rachunkowej, sprawozdawczości, błędnego wyznaczenia zobowiązań podatkowych podmiotu lub ich nieterminowej zapłaty. 3. Ryzyko reputacji Ryzyko utraty reputacji - ryzyko związane z negatywnym odbiorem wizerunku podmiotu przez klientów, kontrahentów, inwestorów, akcjonariuszy, nadzorców, regulatorów oraz opinię publiczną. 4. Ryzyko kredytowe Ryzyko kredytowe - ryzyko nieoczekiwanego niewykonania zobowiązania lub pogorszenia się zdolności kredytowej zagrażającej wykonaniu zobowiązania. W obszarze tego ryzyka wyróżnia się następujące ryzyka składowe, mogące mieć wpływ na funkcjonowanie DM CP: i. Ryzyko kontrahenta - ryzyko niewykonania zobowiązania przez kontrahenta. i Ryzyko koncentracji - ryzyko pogorszenia się zdolności kredytowej zagrażającej wykonaniu zobowiązania w wyniku uzależnienia się (braku dywersyfikacji) lub nadmiernej ekspozycji wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych. Ryzyko rozmycia - ryzyko zmniejszenia kwoty należnej poprzez kredyty gotówkowe lub niegotówkowe udzielane dłużnikowi. Wyróżniane w zakresie ryzyka kredytowego ryzyko inwestycji w podmioty zależne, czyli ryzyko utraty wartości zaangażowania kapitałowego i straty z tytułu zobowiązania wsparcia podmiotu zależnego w DM CP nie występuje, ze względu na brak podmiotów zależnych oraz jakichkolwiek planów odnośnie ich nabycia. 5. Ryzyko rezydualne Ryzyko rezydualne wynika z mniejszej niż założona skuteczności stosowanych DM CP technik ograniczania ryzyka kredytowego. Na dzień przyjęcia Procedur ryzyko rezydualne zostało uznane w DM CP za nieistotne ze względu na brak zaawansowanych technik ograniczania ryzyka kredytowego. 6. Ryzyko z tytułu transakcji sekurytyzacyjnych Ryzyko z tytułu transakcji sekurytyzacyjnych, w których DM CP jest inwestorem, jednostką inicjującą lub jednostką sponsorującą. Na dzień przyjęcia Procedur ryzyko to jest nieistotne ze względu na brak udziału oraz planu udziału DM CP w tego rodzaju transakcjach. 7. Ryzyko koncentracji Ryzyko koncentracji, czyli ryzyko niewykonania zobowiązania przez pojedynczy podmiot, podmioty powiązane kapitałowo lub organizacyjnie oraz przez grupy podmiotów, w przypadku których prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania jest zależne od wspólnych czynników zostało uznane na dzień przyjęcia Procedur w DM CP za nieistotne ze względu na brak wśród klientów i dłużników DM CP grup podmiotów, które byłyby na tyle znaczne, by spowodować istotny wpływ ryzyka koncentracji. Jako źródło ryzyka koncentracji nie postrzega się podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej Capital Partners S.A. - podmiotu dominującego wobec DM CP. 3
8. Ryzyko wynikającego ze zmian warunków makroekonomicznych Ryzyko wynikające ze zmian warunków makroekonomicznych uznane zostało za mało istotne na dzień przyjęcia Procedur ze względu na skalę działalności DM CP. 9. Ryzyko rynkowe Ryzyko rynkowe jest ryzykiem utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w rezultacie wrażliwości na zmienność parametrów rynkowych (cen na rynku). W obszarze tego ryzyka identyfikuje się następujące ryzyka składowe, mogące mieć wpływ na funkcjonowanie DM CP: i. Ryzyko cen instrumentów - ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w konsekwencji wrażliwości na zmiany cen instrumentów finansowych. i iv. Ryzyko niedopasowania aktywów i pasywów - ryzyko niewywiązania się z bieżących zobowiązań wynikające z rozbieżności w wysokości i czasie przepływów finansowych wynikających z zapadalności aktywów i wymagalności zobowiązań. Ryzyko rozliczenia - ryzyko niewywiązania się z bieżących zobowiązań ze względu na ograniczenia w transferze środków finansowych. Ryzyko koncentracji - ryzyko niewywiązania się z bieżących zobowiązań ze względu na uzależnienie się (brak dywersyfikacji) lub nadmierną ekspozycję wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych. Kolejne ryzyka składowe ryzyka rynkowego, to jest ryzyko stóp procentowych i ryzyko płynności stanowią osobne kategorie, opisane - odpowiednio - w ust. 10 i 11, poniżej. Pozostałe ryzyka składowe ryzyka rynkowego, to jest ryzyko walutowe, ryzyko cen towarów i ryzyko opcji zostały uznane za nieistotne z uwagi na niewrażliwość DM CP na zmiany cen walut i towarów i niezawieranie transakcji opcyjnych. 10. Ryzyko stopy procentowej w portfelu niehandlowym Ryzyko stóp procentowych - ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub negatywnej zmiany wyniku finansowego w konsekwencji wrażliwości na zmiany stóp procentowych interesów. 11. Ryzyko utraty płynności Ryzyko płynności - ryzyko niewywiązania się z bieżących zobowiązań w wyniku niedopasowania przepływów finansowych. II. IDENTYFIKACJA I POMIAR RYZYK 1. Identyfikacja ryzyk Identyfikacja ryzyk to czynność mająca na celu określenie, które ryzyka występują w DM CP. Identyfikacji ryzyk dokonuję się: i. corocznie - do 10 czerwca każdego roku, 4
dodatkowo - w miarę potrzeb - w szczególności w związku ze zmianą zakresu działalności DM CP lub zmian w otoczeniu mających wpływ na występowanie ryzyk w DM CP. Identyfikacji ryzyk dokonuje Risk Manager na podstawie przeglądu rodzajów ryzyk zawartych w Rozdziale I Procedur. Dodatkowo w ramach identyfikacji ryzyk bierze się pod uwagę możliwość wystąpienia ryzyk nieujętych w Rozdziale I oraz ryzyk uznanych tam za nieistotne. Wynikiem identyfikacji ryzyk jest Lista Ryzyk, zawierająca: rodzaj ryzyka, miejsce występowania (jednostka organizacyjna DM CP lub usługa albo proces) i ewentualne uwagi. Lista Ryzyk jest przekazywana przez Risk Managera Zarządowi DM CP, celem akceptacji. 2. Pomiar ryzyk Celem pomiaru ryzyk jest określenie ich istotności i wpływu na działalność DM CP, jego kondycję finansową i prawidłowość funkcjonowania. Pomiar ryzyk polega na określeniu - dla każdego ryzyka występującego na Liście Ryzyk: i. prawdopodobieństwa jego wystąpienia - w skali od 1 do 5 ( Prawdopodobieństwo ), wpływu, jaki będzie miało ewentualne wystąpienie ryzyka - w skali od 1 do 5 ( Wpływ ). Syntetyczną miarą ryzyka ( Wartość Ryzyka ) jest iloczyn Prawdopodobieństwa i Wpływu. Charakterystyki Prawdopodobieństwa, Wpływu i Wartości ryzyka przedstawiają poniższe tabele: Prawdopodobieństwo Stopień skali Charakterystyka 5 Wystąpienie prawie pewne (> 80% w perspektywie 12 miesięcy) 4 Wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia (60-80% w perspektywie 12 miesięcy) 3 Średnie prawdopodobieństwo wystąpienia (40-60% w perspektywie 12 miesięcy) 2 Niskie prawdopodobieństwo wystąpienia (20-40% w perspektywie 12 miesięcy) 1 Wystąpienie rzadkie (<20% w perspektywie 12 miesięcy) Stopień skali 5 Krytyczny 4 Poważny 3 Umiarkowany 2 Niski 1 Nieistotny Wpływ Charakterystyka Stopień wpływu dla poszczególnych rodzajów ryzyk określany jest indywidualnie, w sposób związany z ich istotnymi cechami. Wartość 16-25 Ryzyko krytyczne 10-15 Ryzyko poważne 6-9 Ryzyko umiarkowane 1-5 Ryzyko niskie Wartość Ryzyka Charakterystyka Pomiaru ryzyk dokonuję się: 5
i. corocznie - do 20 czerwca każdego roku, dodatkowo - w miarę potrzeb - w szczególności w związku ze zmianą zakresu działalności DM CP lub zmian w otoczeniu mających wpływ na występowanie ryzyk w DM CP. Pomiaru ryzyk dokonuje Risk Manager dla wszystkich ryzyk wskazanych na Liście Ryzyk, zaakceptowanej przez Zarząd. Wynikiem pomiaru ryzyk jest Rejestr Ryzyk, zawierający - oprócz danych uwidocznionych na Liście Ryzyk - także: opis każdego ryzyka, opis i wartość jego Wpływu, opis i wartość jego Prawdopodobieństwa, Wartość Ryzyka, oraz - opcjonalnie - opis bieżącej sytuacji, wskazania odnośnie zarządzania ryzykiem i ewentualne uwagi. Rejestr Ryzyk jest przekazywany przez Risk Managera Zarządowi DM CP, celem akceptacji. Rejestr Ryzyk, po zaakceptowaniu przez Zarząd jest przedstawiany Radzie Nadzorczej na najbliższym posiedzeniu. 3. Testy warunków skrajnych Uzupełnieniem pomiaru ryzyka w DM CP są testy warunków skrajnych, które przeprowadza się nie rzadziej niż 2 razy w roku. W przeprowadzanych w DM CP testach warunków skrajnych przyjmuje się każdorazowo założenia odpowiadające profilowi, skali i poziomowi złożoności ryzyka. Projekt założeń testów warunków skrajnych przygotowuje każdorazowo Risk Manager i przedstawia Zarządowi do akceptacji. Testy warunków skrajnych przedstawiają wpływ materializacji założeń (scenariuszy) skrajnych na sytuację finansową, adekwatność kapitałową i zdolność do kontynuowania działalności operacyjnej przez DM CP. Wyniki testów warunków skrajnych są przedstawiane Radzie Nadzorczej. III. MONITOROWANIE RYZYK 1. Wstępny apetyt na ryzyko W przypadku podejmowania przez DM CP działań, których realizacja może wiązać się z ryzykiem o Wartości Ryzyka powyżej umiarkowanego Risk Manager przeprowadza wstępny monitoring ryzyka (określenie wstępnego apetytu na ryzyko). Podjęcie realizacji działania, z którym związane jest ryzyko o Wartości Ryzyka ocenionej w wyniku określenia wstępnego apetytu na ryzyko jako poważne lub krytyczne - jest możliwe pod warunkiem dokonania szacunkowej analizy ryzyka oraz zaproponowania mechanizmów jego ograniczenia. 2. Monitorowanie ryzyk Monitorowanie ryzyk polega na śledzeniu stanu i zmian zidentyfikowanych ryzyk, dla których Wartość Ryzyka określono jako umiarkowane, poważne i krytyczne. Monitorowanie ryzyk należy do obowiązków Risk Managera. Odnośnie ryzyk o wartości poważnej Risk Manager weryfikuje ich stan nie rzadziej niż raz na kwartał. W przypadku ryzyk o wartości krytycznej weryfikacja stanu powinna być dokonywana nie rzadziej niż raz w miesiącu, a o wszystkich istotnych zmianach stanu tych ryzyk Zarząd powinien być informowany niezwłocznie. 6
IV. KONTROLA RYZYK W zakresie kontroli poszczególnych ryzyk i zarządzania obszarami działalności, na których może dojść do zmaterializowania się istotnych ryzyk w DM CP przyjmuje się poniższe procedury: 1. Procedury w zakresie ryzyka operacyjnego i. Procedury zarządzania ryzykiem operacyjnym, Zdarzenia objęte ryzykiem operacyjnym mogą być wynikiem błędów w zawieranych umowach, odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu nieprzeprowadzenia lub nieprawidłowego przeprowadzenia czynności związanych ze świadczonymi usługami, konieczności zatrzymania procesu świadczenia usługi i rozwiązania umowy z klientem, zawierania umów na warunkach podwyższonego ryzyka (z dużym udziałem successfee w warunkach wynagrodzenia), utracie kluczowego pracownika, a także zdarzeniami charakteryzującymi się niską częstotliwością, lecz wysokimi stratami, jak na przykład zniszczeniem lokalu DM CP, utratą archiwum lub bieżących dokumentów, działania przestępczego na szkodę DM CP czy innymi incydentami, także nieprzewidywalnymi. W zakresie identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka operacyjnego prowadzi się następujące działania: - bieżącą kontrolę warunków zawieranych umów i określanych w zleceniach prowizji w celu sprawdzenia ekonomicznej zasadności ustalanych warunków, - szkolenie pracowników w zakresie obowiązujących przepisów, - nadzór nad przepływem i uniemożliwieniem wykorzystywania informacji poufnych i stanowiących tajemnicę zawodową, - nadzór nad przestrzeganiem ogólnych zasad bezpieczeństwa. Miarą ryzyka operacyjnego jest wysokość potencjalnej straty mogącej wystąpić wskutek zaistnienia zdarzeń objętych ryzykiem. W przypadku zidentyfikowania zdarzeń mogących skutkować zmaterializowaniem się ryzyk z grupy ryzyka operacyjnego każdy pracownik obowiązany jest poinformować Risk Managera o zaistniałej sytuacji. Risk Manager w porozumieniu z Zarządem określi dalsze działania mające na celu eliminację powstałego ryzyka, a jeśli okaże się to niemożliwe zasady jego monitorowania i zminimalizowania skutków przyszłych niekorzystnych zdarzeń. Z podjętych działań Risk Manager sporządza pisemną notatkę. Plan utrzymania ciągłości działania (plan awaryjny) Zadaniem planu utrzymania ciągłości działania jest zapewnienie ciągłego i niezakłóconego działania DM CP. Plan utrzymania ciągłości działania jest równocześnie planem awaryjnym, to znaczy służy zapewnieniu możliwości prowadzenia bieżącej działalności DM CP i ograniczeniu strat w przypadku wystąpienia niekorzystnych zdarzeń wewnętrznych i zewnętrznych mogących poważnie zakłócić tę działalność. 7
W zakresie utrzymania ciągłości działania podstawowym działaniem jest zachowywanie informacji niezbędnych do funkcjonowania DM CP w postaci kopii (skanów) najistotniejszych dokumentów oraz kopii plików: - związanych z bieżącą działalnością (robocze wersje dokumentów), - ksiąg i sprawozdań finansowych, - raportów bieżących i okresowych przekazywanych systemem ESPI. Kopie sporządza się nie rzadziej niż raz na 2 tygodnie i przechowuje w skrytce bankowej lub w na w pamięci urządzenia służącego do przechowywania danych znajdującego się w bezpiecznej lokalizacji, ustalonym przez Zarząd. Osobą odpowiedzialną za dokonywanie tych czynności jest osoba wyznaczona przez Zarząd. Postępowanie w przypadku awarii ma na celu wznowienie działalności podstawowych procesów biznesowych w DM CP, przede wszystkim dostęp do źródeł informacji potrzebnej do kontynuowania świadczenia usług. W zależności od skali awarii (awaria systemów informatycznych, uszkodzenie lub zniszczenie pomieszczeń, utrata dokumentów z archiwum) decyzję podejmuje każdorazowo Zarząd mając na względzie interes klientów. W przypadku awarii pracownik DM CP, upoważniony przez Zarząd postępuje zgodnie z Instrukcją Działania o następującej treści: Instrukcja Działania do Planu ciągłości działania. (1) Każdy pracownik zobowiązany jest do natychmiastowego powiadomienia Zarządu osobiście lub telefonicznie o zaistniałej w DM CP awarii, wraz z opisem sytuacji w DM CP oraz - o ile to możliwe - wstępną oceną poniesionych szkód. (2) Zarząd DM CP po analizie otrzymanych informacji dotyczących awarii może wydać polecenie upoważnionemu pracownikowi DM CP mającemu dostęp do kopii zapasowej pod warunkiem, że takie działanie konieczne jest do zachowania ciągłości prowadzonej przez DM CP działalności. (3) Po odzyskaniu kopii zapasowej pracownik informuje o tym fakcie Zarząd DM CP. (4) Odzyskane z kopii zapasowej dane muszą być skopiowane na komputer wskazany przez Zarząd DM CP. (5) Po skopiowaniu danych sporządza się protokół z opisem awarii i podjętych działaniach. (6) Protokół podpisuje pracownik zgłaszający awarię oraz Inspektor nadzoru. (7) Protokół przekazywany jest do Zarządu DM CP. i Polityka w zakresie wyboru, uzupełniania oraz monitorowania potrzeb kadrowych i planowania zaplecza kadrowego. Zarząd DM CP podejmuje decyzje o zatrudnieniu pracowników w miarę potrzeb, działając w tym zakresie zgodnie z ogólnie stosowanymi zasadami korzystając z usług profesjonalnych podmiotów. iv. Lista zdarzeń operacyjnych. 8
Wszelkie zdarzenia mogące mieć wpływ na powstanie lub zmaterializowanie się jakiegokolwiek ryzyka z grupy ryzyk operacyjnych, w szczególności: - popełnienie błędów ludzkich, - awarie urządzeń technicznych, - wejście w spór z klientem lub innym podmiotem wewnętrznym, - stwierdzenie niezgodności dokonywanych w DM CP czynności z prawem są ewidencjonowane przez Risk Managera na Liście zdarzeń operacyjnych. Lista zdarzeń operacyjnych jest prowadzona w formie papierowego dokumentu. Lista zdarzeń operacyjnych zawiera szczegółowy opis każdego zdarzenia, z podaniem daty, okoliczności jego zajścia i wstępną oceną wpływu na ryzyko. O każdym wpisie zdarzenia na Listę zdarzeń operacyjnych Risk Manager informuje Zarząd. 2. Procedury w zakresie ryzyka kredytowego i kontrahenta i. Kryteria oceny ryzyka Celem kryteriów oceny ryzyka jest umożliwienie ograniczenia ryzyka związanego z udzielaniem pożyczek i powierzaniem środków na przechowanie. DM CP akceptuje wyłącznie niskie ryzyko kredytowe, zgodnie z poniższymi kryteriami: DM CP udziela pożyczek wyłącznie kontrahentom, których kondycja finansowa jest mu znana, a których perspektywy nie budzą zastrzeżeń. Kontrahent przed otrzymaniem pożyczki ma obowiązek przedstawić DM CP informacje finansowe, w szczególności sprawozdanie finansowe a na żądanie DM CP inne dokumenty. Przechowywanie środków pieniężnych (własnych i klientów) dokonuje się wyłącznie w bankach o wysokiej wiarygodności, notowanych na GPW, których kondycja finansowa jest badana okresowo przez wyznaczonych pracowników DM CP poprzez analizę raportów bieżących, okresowych, analitycznych oraz monitorowania zmian ratingu tych banków. Udzielanie pożyczek podmiotom wchodzącym w skład grupy kapitałowej jest jednym z czynników ograniczających ryzyko kredytowe. Zasady monitorowania ekspozycji pod względem ryzyka kredytowego Celem monitorowania ryzyka kredytowego DM CP prowadzi okresowy monitoring pożyczkobiorców i banków przechowujących środki, na podstawie kwartalnych sprawozdań finansowych. W przypadku zidentyfikowania niekorzystnych zjawisk, mogących mieć wpływ na wypłacalność kontrahenta Zarząd podejmuje decyzje celem ograniczenia ryzyka (wypowiedzenie umowy pożyczki, przeniesienie środków do innej instytucji). i Zasady dywersyfikacji portfela ekspozycji kredytowych W sprawie udzielenia pożyczki poszczególnym podmiotom decyzję zawsze podejmuje Zarząd, starając się w miarę możliwości ograniczyć ryzyko poprzez dywersyfikację składników portfela, w szczególności wybierając pożyczkobiorców prowadzących działalność w różnym zakresie, branżach, lokalizacjach etc. 9
iv. Zasady prognozowania ryzyka kredytowego w sytuacji oczekiwania wystąpienia znacznych, krótkotrwałych ekspozycji Każdorazowo, gdy planowane jest przeprowadzenie emisji instrumentów finansowych o znacznej wartości Zarząd, biorąc pod uwagę wielkość oferty i oczekiwaną wysokość łącznych wpłat z tytułu przyjmowania zapisów, zleca Komórce Księgowości Własnej przygotowanie kalkulacji wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego oraz łącznego wymogu kapitałowego w związku z oczekiwanym zwiększeniem ekspozycji. W sytuacji, gdy: - prognozowany wymóg kapitałowy mógłby przekroczyć poziom kapitałów nadzorowanych, lub - kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem w odniesieniu do ryzyka kredytowego spowodowałyby przekroczenie dopuszczalnej łącznej kwota ekspozycji na ryzyko Zarząd jest zobowiązany do takiego zorganizowania oferty instrumentów finansowych aby wymogi te nie były naruszone. 3. Sposób i zasady zarządzania ryzykiem rezydualnym Zgodnie z opisem w Rozdziale I Procedur, w ust. 5 ryzyko rezydualne zostało uznane za mało istotne w DM CP. Jeśli w przyszłości w trakcie procesu identyfikacji i pomiaru ryzyka stwierdzony zostanie wzrost jego znaczenia Zarząd niezwłocznie przeprowadzi analizę tego ryzyka i podejmie stosowne działania celem zarządzania tym ryzykiem. O podjętych działaniach i ich rezultatach Zarząd poinformuje Radę Nadzorczą. 4. Sposób i zasady pomiaru i zarządzania ryzykiem w przypadku sekurytyzacji aktywów Zgodnie z opisem w Rozdziale I Procedur, w ust. 6 ryzyko z tytułu transakcji sekurytyzacyjnych zostało uznane za mało istotne w DM CP. Jeśli w przyszłości w trakcie procesu identyfikacji i pomiaru ryzyka stwierdzony zostanie wzrost jego znaczenia Zarząd niezwłocznie przeprowadzi analizę tego ryzyka i podejmie stosowne działania celem zarządzania tym ryzykiem. O podjętych działaniach i ich rezultatach Zarząd poinformuje Radzę Nadzorczą. 5. Sposób i zasady zarządzania ryzykiem koncentracji Ryzyko niewykonania zobowiązania przez pojedynczy podmiot, podmioty powiązane kapitałowo lub organizacyjnie oraz przez grupy podmiotów, w przypadku których prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania jest zależne od wspólnych czynników (dalej: Grupy Klientów ) nie dotyczy podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej Capital Partners S.A. - podmiotu dominującego wobec DM CP. W odniesieniu do pozostałych klientów ustala się następujące limity udziału rocznych przychodów od jednej Grupy Klientów w rocznych przychodach ogółem DM CP za poprzedni rok obrotowy pomniejszonych o przychody od podmiotów wchodzących w skład grupy kapitałowej Capital Partners S.A.: - 75% - od Grup Klientów, w skład których wchodzi instytucja finansowa lub spółka notowana na rynku regulowanym, - 67% - od pozostałych Grup Klientów. Odstępstwo od powyższych zasad wymaga decyzji Zarządu DM CP, która może być podjęta po przeprowadzeniu analizy ryzyka.- 10
6. Zasady zarządzania i zabezpieczania się przed ryzykiem wynikającym ze zmian warunków makroekonomicznych Wszelkie istotne zmiany warunków makroekonomicznych mogące mieć wpływ na działalność DM CP są odnotowywane i poddawane ocenie przez Risk Managera. O uznaniu w wyniku oceny ryzyka za istotne Risk Manager informuje Zarząd, który podejmuje odpowiednie do rodzaju i skali ryzyka działania... 7. Sposób i zasady pomiaru i zarządzania elementami ryzyka rynkowego, które DM CP uznaje za istotne Ryzyko rynkowe jest ryzykiem związanym z możliwością spadku wartości instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela niehandlowego DM CP. Na potrzeby oceny ryzyka rynkowego wartość instrumentów finansowych notowanych na rynkach zorganizowanych przyjmowana jest w kwocie równej ich wartości rynkowej, a instrumenty finansowe nienotowane wyceniane są według ceny nabycia, która może być skorygowana w przypadku stwierdzenia trwałej utraty ich wartości. Ryzyko rynkowe związane jest ze zmiennością rynkowej wyceny instrumentów finansowych wchodzących w skład portfela niehandlowego DM CP. i. Zmienność kursów (rozumiana jako ich potencjalne spadki) i prawdopodobieństwo jej wystąpienia są określane na podstawie historycznych zmian wartości składników portfela niehandlowego DM CP przez Risk Managera, po uprzednim uzyskaniu opinii Zarządu. Wysokość potencjalnych strat z tytułu ryzyka rynkowego jest iloczynem rynkowej wyceny portfela, zmienności kursu i prawdopodobieństwa jej wystąpienia. 8. Sposób i zasady zarządzania ryzykiem wynikającym z możliwych zmian stóp procentowych, w odniesieniu do pozycji zaliczanych do portfela niehandlowego W przypadku posiadania w portfelu niehandlowym papierów dłużnych o zmiennej stopie procentowej ryzyko z tego tytułu jest monitorowane, a Risk Manager obowiązany jest przeprowadzić testy warunków skrajnych przy założeniu nagłej i nieoczekiwanej zmiany poziomu stóp procentowych o 200 punktów bazowych. Testy te przeprowadza się na dzień nabycia papierów dłużnych do portfela handlowego oraz łącznie z testami warunków skrajnych, o których mowa w Rozdziale II ust. 3 powyżej. 9. Sposób i zasady zarządzania płynnością finansową Źródłem płynności finansowej DM CP są środki własne i środki klientów. DM CP utrzymuje wysoki stan środków płynnych, adekwatny do zakresu prowadzonej działalności. Potrzeby zwiększenia zasobu środków płynnych mogą być wynikiem wyłącznie rozszerzenia zakresu lub skali działalności. Potrzeba pozyskania dodatkowych środków płynnych może być też związana z wystąpieniem nagłych i niespodziewanych zdarzeń skutkujących utratą środków lub źródeł ich pozyskania. 11
Oprócz portfela niehandlowego DM CP i należnościami tytułem udzielonych pożyczek nie dysponuje aktywami, które mogłyby być przedmiotem zbycia lub zabezpieczenia celem pozyskania środków płynnych. Komórka Księgowości Własnej na podstawie danych na koniec każdego miesiąca wylicza do dnia 20-go kolejnego miesiąca wskaźniki płynności: - wskaźnik płynności bieżącej - stosunek aktywów obrotowych do zobowiązań krótkoterminowych, - wskaźnik płynności szybki - stosunek aktywów obrotowych pomniejszonych o zapasy do zobowiązań krótkoterminowych, i przekazuje łącznie z miesięcznym sprawozdaniem MRF-01. Plan awaryjny na wypadek zaburzeń płynności finansowej w DM CP W przypadku ewentualnego stwierdzenia zagrożenia utratą płynności Zarząd DM CP: i. dokonuje analizy dostępnych źródeł płynności, powiadamia Radę Nadzorczą o zaistniałej sytuacji, i dokonuje wyboru źródła płynności (w szczególności wskazania składników portfela niehandlowego mających być przedmiotem zbycia lub użytych na zabezpieczenie kredytu lub pożyczki) iv. w przypadku, gdy upłynnione składniki aktywów własnych będą niewystarczające - zwraca się do podmiotu dominującego z wnioskiem o przekazanie środków płynnych - tytułem pożyczki bądź opłacenia podwyższenia kapitału zakładowego. V. LIMITY WEWNĘTRZNE Limity wewnętrzne mają za zadanie ograniczać poziom ryzyka występującego w poszczególnych obszarach działania DM CP. Limity wewnętrzne są wyznaczane przez Risk Managera corocznie - do 30 czerwca każdego roku oraz dodatkowo - w przypadku wystąpienia takiej potrzeby - w szczególności w związku ze zmianą zakresu działalności DM CP lub zmian w otoczeniu mających wpływ na występowanie ryzyk w DM CP. Analizy będące podstawą do określenia wysokości limitów wewnętrznych są sporządzane w formie pisemnej. Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość zatwierdza Zarząd DM CP. Monitorowanie przestrzegania limitów wewnętrznych jest prowadzone przez Risk Managera na koniec każdego miesiąca. W przypadku przekroczeniach limitów wewnętrznych Risk Manager składa raport Zarządowi i Radzie Nadzorczej. Poziom limitów wewnętrznych jest dostosowany do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka DM CP (apetytu na ryzyko), określonego w Procedurach szacowania kapitału wewnętrznego. VI. POSTANOWIENIA KOŃCOWE 1. Procedury wchodzą w życie z dniem 1 maja 2015 roku. 2. Zarząd powiadomi Radę Nadzorczą o obowiązku: 12
i. akceptacji ogólnego poziomu ryzyka DM CP (apetytu na ryzyko), zatwierdzania procedur wewnętrznych DM CP dotyczących procesów szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania kapitałowego oraz planowania kapitałowego, w takim terminie, aby od dnia wejścia w życie Procedur Rada Nadzorcza wykonywała powyższe obowiązki. 13
14