Temat: Świat gadów. Gady (gromada) określa się jako zwierzęta pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są one pierwszą grupą kręgowców, która w pełni przystosowała się do życia na lądzie. Niektóre gatunki wtórnie przystosowały się do życia w wodzie. Gady to zwierzęta zmiennocieplne, zamieszkujące wszystkie kontynenty oprócz Antarktydy. Są ciepłolubne, dlatego najwięcej gatunków żyje w strefie międzyzwrotnikowej. Gatunki żyjące w strefie umiarkowanej osiągają niewielkie rozmiary, a w czasie chłodów hibernują.
1. Pokrycie ciała gadów. Ciało gadów jest pokryte grubą skórą z suchym, stwardniałym i zrogowaciałym naskórkiem. Wytworami naskórka są łuski i tarczki (jaszczurki i węże) lub płyty (tarcze) rogowe (żółwie i krokodyle). Naskórek i jego wytwory chronią ciało gadów przed utratą wody oraz urazami. Łuski, tarczki lub płyty są ze sobą luźno połączone tak, by ciało gadów zachowało elastyczność. Wyjątek stanowią żółwie, u których płyty pozrastały się tworząc sztywny pancerz. Co jakiś czas naskórek ulega złuszczeniu, a w jego miejsce pojawia się nowy. Proces ten nazywa się linieniem. Naskórek może być zrzucany w całości lub płatami. W skórze gadów znajdują się komórki barwnikowe, nadające barwę skórze ochronną lub odstraszającą.
2. Układ szkieletowy. Gady mają bardzo mocny szkielet. Czaszka jest masywna i zawiera niewiele części chrzęstnych. Charakterystyczne stawy kości szczęk i żuchwy pozwalają gadom na połykanie w całości ofiar o znacznie większych rozmiarach niż szerokość ich głowy. Odmienne niż większości kręgowców połączenie pomiędzy głową a tułowiem, umożliwia bardzo dużą ruchomość głowy. Żebra tworzą klatkę piersiową, która pełni funkcję ochronną, a także współuczestniczy w wentylacji płuc. Kończyny gadów są bardziej podwinięte pod tułów, co umożliwia szybkie poruszanie się. Niektóre gady nie posiadają kończyn.
3. Odżywianie się gadów. Większość gadów to drapieżniki polują na drobne bezkręgowce i kręgowce. Niektóre głównie krokodyle, polują na znacznie większe od siebie ssaki. Wśród gadów są też zwierzęta roślinożerne głównie żółwie lądowe i niektóre jaszczurki. W jamie gębowej gadów, za wyjątkiem żółwi, znajdują się zęby. Niektóre z nich to zęby jadowe, które przy ukąszeniu wstrzykują jad, produkowany w gruczołach jadowych. W jamie gębowej występuje różnie uformowany język, służący jako narząd dotyku u węży i jaszczurek lub umożliwia pochwycenie pokarmu, jak u kameleona. www.youtube.com/watch?v=2mq6ojnssr0
Narządem wymiany gazowej wszystkich gadów są płuca. Płuca to cienkościenne worki, z licznymi wgłębieniami i fałdami, które zwiększają powierzchnię wymiany gazowej. Wentylacja płuc odbywa się dzięki pracy mięśni klatki piersiowej oraz ruchom żeber. Gady posiadają tzw. wtórne podniebienie, dzięki któremu mogą oddychać nawet wtedy, kiedy ich jamę gębową wypełnia jedzenie lub woda. Gady, ze względu na silnie zrogowaciały naskórek, nie prowadzą wymiany gazowej przez skórę. 4. Wymiana gazowa u gadów.
Oczy gady, za wyjątkiem węży, mają dobry wzrok. Ich oczy zaopatrzone są w trzy powieki. Trzecia, pełni funkcję ochronną, usuwając zanieczyszczenia. Narząd słuchu i równowagi jest słabo rozwinięty, zwłaszcza u żółwi i węży. Węże są zupełnie głuche, jednak doskonale wyczuwają drgania. Pozostałe gady słyszą dość dobrze. Narząd węchu - jest dobrze rozwinięty. Ponadto, u wielu gadów, funkcjonuje narząd Jacobsona, wrażliwy na bodźce chemiczne i wykorzystywany do tropienia ofiar. Termoreceptory to zmysły wrażliwe na promieniowanie cieplne. Pozwalają gadom podążać za cieplnym śladem ofiary. 5. Narządy zmysłów.
6. Rozmnażanie gadów. Gady są zwierzętami rozdzielnopłciowymi i wiele gatunków charakteryzuje dymorfizm płciowy, występujący tylko w okresie godowym. Gady to pierwsze zwierzęta, których rozród odbywa się całkowicie w środowisku lądowym. Jest to możliwe dzięki wykształceniu błon płodowych, dzięki którym rozwój zarodka jest uniezależniony od środowiska wodnego. Dlatego nazywamy je owodniowcami. U wszystkich przedstawicieli gadów następuje zapłodnienie wewnętrzne. Samice większości gatunków składają jaja (krokodyle, żółwie, niektóre jaszczurki). U niektórych potomstwo opuszcza osłony jajowe już w drogach rodnych samicy (jaszczurki). U gadów występuje rozwój prosty, co oznacza, że młode są podobne do osobników dorosłych.
Zadanie domowe: Wypisz w zeszycie i scharakteryzuj (środowisko życia, rodzaj pokarmu, sposób rozmnażania się i ewentualnej opieki nad potomstwem) 5 przykładów gadów występujących w Polsce.