DROGA DO AWANSU NA KONTRAKTOWEGO Nauczyciel przystępując do pracy uzyskuje stopień nauczyciela stażysty. Staż rozpoczyna jego wspinanie się po drabinie awansu. Przez pierwszy rok pracy nauczyciel zapoznaje się z pracą szkoły, zdobywa niezbędne doświadczenie. Staż rozpoczyna się automatycznie na początku roku szkolnego, nie później jednak niż w ciągu 14 dni (KN art. 9d ust.1). Gdyby nauczyciel nawiązał stosunek pracy po upływie wymienionego terminu, nie może rozpocząć stażu do końca tego roku szkolnego (KN art. 9d ust. 2). Powyższe zasady dotyczą także dodatkowego stażu wynikającego z uzyskania ostatecznej negatywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu lub nieuzyskania akceptacji komisji kwalifikacyjnej (KN art. 9d ust. 3). Teraz przez 9 miesięcy nauczyciel jest nauczycielem stażystą (KN art. 9c ust. 1 pkt. 1). Wraz z rozpoczęciem stażu dyrektor przydziela nauczycielowi opiekuna stażu (KN art. 9c ust. 4). Opiekunem może zostać nauczyciel mianowany lub dyplomowany, choć niekoniecznie tego samego przedmiotu. W przedszkolach publicznych, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, przedszkolach niepublicznych, niepublicznych zakładach kształcenia i placówkach doskonalenia nauczycieli oraz szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, opiekunem może być również nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze. W rodzinnej placówce opiekuńczo-wychowawczej opiekunem może być również nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony w publicznym ośrodku adopcyjno-opiekuńczym, wskazany przez organ nadzoru w porozumieniu z organem prowadzącym. (KN art. 9c ust. 4). Zadaniem opiekuna jest pomoc w przygotowaniu i realizacji planu rozwoju zawodowego (KN art. 9c ust. 5). Opiekun stażu, co najmniej raz w miesiącu powinien uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez nauczyciela stażystę (rozp. 6 ust. 1 pkt 3). Po przeprowadzonych zajęciach analizuje z nauczycielem stażystą scenariusz lekcji, przebieg i efekty przeprowadzonych zajęć. Raz w miesiącu nauczyciel stażysta powinien uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innego nauczyciela (rozp. 6 ust. 1 pkt 2). Obowiązkiem dyrektora szkoły jest zapewnienie nauczycielowi stażyście warunków do obserwacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych oraz innych prowadzonych w szkole. Stażysta ma możliwość obserwacji zajęć prowadzonych przez nauczyciela tego samego przedmiotu lub rodzaju zajęć w tej samej lub innej szkole. Zapewniony ma również udziału w formach kształcenia ustawicznego, jeżeli wynika to z zatwierdzonego planu rozwoju zawodowego i potrzeb szkoły. Może korzystać z pomocy merytorycznej i metodycznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innych placówek i instytucji oświatowych (rozp. 4 ust. 1 pkt 1-3). Przed nauczycielem stoi trudne zadanie napisania planu rozwoju zawodowego (KN art. 9c ust. 3), tj. programu działań w okresie stażu. Plan ten powinien uwzględnić specyfikę i potrzeby szkoły,
w której nauczyciel stażysta pracuje, zadania do realizacji oraz wymagania kwalifikacyjne. Ważne jest, aby nie zapomnieć uwzględnić swoich dotychczasowych umiejętności, wiedzy i doświadczenia. Projekt planu rozwoju zawodowego musi zostać przedstawiony dyrektorowi w ciągu 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć (rozp. 3.ust. 1). Nauczyciel powinien w szczególności podczas swojego stażu poznać organizację, zadania oraz zasady funkcjonowania szkoły: - przepisy związane z funkcjonowaniem szkoły, - sposób prowadzenia dokumentacji obowiązującej w szkole, - przepisy dotyczące zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki i pracy. Na początek nauczyciel powinien wypisać wszystkie zadania, które otrzymał do realizacji w danym roku szkolnym oraz to, co zrobił do tej pory w swojej pracy pedagogicznej. Pomocne może być jest tu również wypisanie poszczególnych zadań potrzebnych do uzyskania danego stopnia awansu zawodowego. Najważniejsze jest, aby nauczyciel znał wymagania, jakie są przed nim stawiane. Nauczyciel powinien na początku dokonać samooceny jako wychowawca, pedagog. Ocenie powinny podlegać jego umiejętności, które do tej pory nabył, jak również to, czy ma autorytet wśród uczniów, czy nie ma problemów z komunikacją, rozwiązywaniem problemów w klasie itp. Powinien rozważyć, czego mu brakuje - jest to punkt wyjścia do planowania swojego kształcenia i doskonalenia. Plan musi być zatwierdzony przez dyrektora szkoły w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć. W przypadku nieprzyjęcia planu zostaje on zwrócony nauczycielowi do poprawy, ze wskazaniem na piśmie zakresu zmian, jakich ma dokonać (rozp. 3 ust. 3). Po zakończeniu stażu nauczyciel w ciągu 30 dni powinien złożyć dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego (rozp. 4 ust. 4). Sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego dyrektor ocenia po zasięgnięciu opinii opiekuna stażu oraz rady rodziców. Ma na to do 21 dni od dnia złożenia przez nauczyciela sprawozdania za okres stażu (KN art. 9c ust. 6 pkt 1). Opiekun stażu ma 14 dni na przedstawienie dyrektorowi projektu oceny dorobku zawodowego po zakończeniu stażu przez nauczyciela. W ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego, rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię. Jednak, gdy tego nie zrobi w wyznaczonym terminie, nie wstrzymuje to procesu oceny (KN art. 9c ust. 7). Ocena dokonywana jest na piśmie i zawiera uzasadnienie, a także informację o możliwości wniesienia odwołania (KN art. 9c ust. 8). W każdym przypadku od oceny dorobku nauczycielowi przysługuje, w ciągu 14 dni od jej otrzymania, odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Powyższy organ ma 21 dni na rozpatrzenie odwołania. Jednak ocena przedstawiona przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest ostateczna (KN art. 9c ust 9). Istnieje jeszcze sytuacja, w której organ ten nie dotrzyma terminu rozpatrzenia odwołania, w takiej sytuacji nauczyciel jest dopuszczony do rozmowy kwalifikacyjnej (KN art. 9c ust. 10). Niestety może się zdarzyć, że praca nauczyciela zostanie oceniona negatywnie. W takim wypadku nauczyciel może starać się o ponowną ocenę dorobku po odbyciu jednego dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy. Może to zrobić na swój wniosek i za zgodą dyrektora szkoły (KN art.
9c ust. 11). Dodatkowy staż również można rozpocząć wraz z początkiem roku szkolnego (KN art. 9d ust. 3). Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, nauczyciel musi sprostać pewnym, niezbędnym wymaganiom oraz nabyć określone umiejętności: znajomość organizacji i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż ( 6 ust. 2 pkt 1) Oceniana jest znajomość dokumentów obowiązujących w szkole, prawidłowość wypełniania dokumentacji ucznia i nauczyciela oraz zastosowanie obowiązujących zasad funkcjonowania szkoły. umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w której nauczyciel odbywał staż ( 6 ust. 2 pkt 2) Pozytywna ocena hospitowanych zajęć. Oceniane jest opracowanie narzędzi pomiaru, przeprowadzenie analizy wyników osiągnięć wiedzy uczniów oraz stosowanie różnych technik aktywizujących uczniów. Inspirowanie uczniów do brania udziału w różnorodnych konkursach. W ocenie zwraca się również uwagę na to, czy uczniowie uzyskiwali wyniki zgodne ze swoimi możliwościami, jak też czy został opracowany plan pracy z uczniami słabymi. Zwraca się uwagę na to, czy środki dydaktyczne były adekwatne do prowadzonych zajęć i czy nauczyciel przedstawił dokumentację przygotowywania się do zajęć. znajomość środowiska uczniów, ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem uczniów ( 6 ust. 2 pkt 3) Ważna jest ocena umiejętności gromadzenia informacji i dokonywania analizy środowiska uczniów, jak też opracowywanie planu pracy klasy z uwzględnieniem potrzeb i oczekiwań uczniów, jak też rodziców, jednocześnie zgodnego z programem wychowawczym szkoły. Istotną umiejętnością, jaką nauczyciel powinien nabyć podczas stażu, jest umiejętność prowadzenia spotkań z rodzicami. Swoją opinię wyraża także pedagog, oceniając kontakty nauczyciela z uczniami i rodzicami. Ocenie podlega również współpraca ze środowiskiem lokalnym i w razie potrzeby podejmowanie działań zmierzających do rozwiązywania problemów środowiskowych uczniów. umiejętność omawiania własnych lub obserwowanych zajęć ( 6 ust. 2 pkt 4) Nauczyciel po skończonych zajęciach prowadzonych przez innego nauczyciela musi umieć ustalić cel zajęć, przygotować narzędzia do opisu spostrzeżeń, przeprowadzić obserwację zajęć, sporządzając z nich notatki, które będą służyły do przygotowania wniosków, wreszcie musi umieć przekazać zebrane informacje. Jednocześnie musi umieć omówić własne zajęcia. W roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu nauczyciel stażysta składa wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego. Jeżeli nie dotrzyma terminu złożenia wniosku, obowiązany jest do ponownego odbycia stażu w pełnym wymiarze (KN art. 9d ust. 7). Do wniosku należy dołączyć: - dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych lub poświadczone kopie tych dokumentów,
- zatwierdzony plan rozwoju zawodowego wraz ze sprawozdaniem z jego realizacji, - ocenę dorobku zawodowego za okres stażu, a w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywania stażu zmienił miejsce zatrudnienia - także ocenę za okres stażu odbytego w poprzednim miejscu zatrudnienia, - zaświadczenie dyrektora szkoły o wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz zajmowanym przez niego stanowisku w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu; w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywania stażu zmienił miejsce zatrudnienia, oraz nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach, w każdej w wymiarze niższym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć, łącznie w wymiarze co najmniej połowy obowiązującego wymiaru zajęć, należy załączyć zaświadczenia ze wszystkich szkół, w których nauczyciel był zatrudniony w okresie stażu, jeżeli zatrudnienia nie można udokumentować na podstawie świadectw pracy (rozp. 9 ust. 1) Dyrektor szkoły powołuje komisję kwalifikacyjną, w skład której wchodzą: - dyrektor (wicedyrektor) - przewodniczący; - przewodniczący zespołu przedmiotowego (wychowawczego), w przypadku, gdy taki zespół nie został powołany - nauczyciel mianowany lub dyplomowany pracujący w danej szkole. W przypadku placówek, w których nie są zatrudnieni nauczyciele mianowani lub dyplomowani, może być to nauczyciel kontraktowy; - opiekun stażu (KN art. 9g ust. 1 pkt 1-3); - na wniosek nauczyciela skład komisji może zostać uzupełniony o przedstawiciela wskazanego związku zawodowego. Przedstawiciela tego wskazuje właściwy organ statutowy związku (KN art. 9g ust. 5, 5a). Jako obserwator, w pracach komisji może również brać udział: - przedstawiciel organu prowadzącego szkołę i organu sprawującego nadzór pedagogiczny (KN art. 9g ust. 4). Jeżeli nauczyciel złoży wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego do dnia 30 czerwca danego roku, właściwy organ, w tym wypadku dyrektor szkoły, wydaje decyzję o nadaniu bądź odmowie nadania stopnia awansu zawodowego do dnia 31 sierpnia danego roku. W przypadku wniosków złożonych do dnia 31 października - do 31 grudnia danego roku (KN art. 9b ust 3, 3a). Komisja kwalifikacyjna przeprowadza postępowanie kwalifikacyjne na wniosek, który nauczyciel musi skierować do dyrektora szkoły (KN art. 9b ust. 2). Może się jednak zdarzyć, że wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub dokumentacja, nie spełniają wymagań formalnych, wtedy dyrektor szkoły ma obowiązek wskazania szczegółowo stwierdzonych braków i wyznaczenia terminu ich uzupełnienia (rozp. 11 ust. 2). Dyrektor szkoły powiadamia nauczyciela o terminie i miejscu przeprowadzenia rozmowy kwalifikacyjnej, na co najmniej 14 dni przed datą posiedzenia (rozp. 11 ust. 3). Pierwszym krokiem jest analiza formalna złożonej przez nauczyciela dokumentacji. Kolejnym jest rozmowa kwalifikacyjna, podczas której nauczyciel musi przedstawić sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego oraz odpowiedzieć na pytania komisji (rozp. 12 ust. 1), czyli uzyskać akceptację komisji po przeprowadzonej rozmowie (KN art. 9b ust. 1 pkt 1). Wszelkie rozstrzygnięcia komisja kwalifikacyjna podejmuje w obecności co najmniej 2/3 składu swoich członków. Każdy z członków komisji ocenia wymagania spełnianie przez nauczyciela, niezbędne do uzyskania stopnia awansu zawodowego, według punktowej skali od 0 do 10. Na podstawie liczby punktów przyznanych przez poszczególnych członków komisji oblicza się średnią arytmetyczną punktów, z tym że jeżeli liczba członków komisji jest większa niż 3, odrzuca się jedną
najwyższą i jedną najniższą ocenę punktową. Nauczyciel uzyskuje akceptację komisji kwalifikacyjnej, jeżeli obliczona średnia wynosi co najmniej 7 (rozp. 13.ust. 1-4). W sprawach dotyczących prac komisji, nieuregulowanych w rozporządzeniu, decyduje komisja w drodze głosowania zwykłą większością głosów członków komisji obecnych na posiedzeniu (rozp. 15). Z przebiegu pracy komisji sporządzany jest protokół zawierający w szczególności pytania zadane nauczycielowi w czasie rozmowy kwalifikacyjnej oraz informację o udzielonych przez nauczyciela odpowiedziach, uzyskane przez nauczyciela oceny punktowe, średnią arytmetyczną punktów, uzasadnienie rozstrzygnięcia komisji (rozp. 14). Po uzyskaniu akceptacji komisji, nauczyciel otrzymuje zaświadczenie o akceptacji. Rejestr wydanych zaświadczeń prowadzi dyrektor szkoły (KN art. 9g ust. 9). Gdy nauczyciel nie uzyska akceptacji komisji, może ponownie złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego po odbyciu, na swój wniosek i za zgodą dyrektora szkoły, dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy (KN art. 9g ust. 8). Nauczyciel stażysta może ponownie przystąpić do rozmowy z komisją kwalifikacyjną tylko jeden raz w danej szkole (KN art. 9g ust. 8 pkt 1). Po spełnieniu tych wszystkich warunków dyrektor szkoły w drodze decyzji administracyjnej nadaje nauczycielowi stażyście stopień NAUCZYCIELA KONTRAKTOWEGO.