POWIATOWY PROGRAM KOREKCYJNO- EDUKACYJNY DLA OSÓB STOSUJĄCYCH PRZEMOC W RODZINIE NA LATA 2014-2015

POWIATOWY PROGRAM KOREKCYJNO- EDUKACYJNY DLA OSÓB STOSUJĄCYCH PRZEMOC W RODZINIE NA LATA 2014-2015

Powiatowy program korekcyjno-edukacyjny dla osób stosujących przemoc w rodzinie na Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej Starostwo Powiatowe w Kłodzku Kłodzko 2014 r. Strona 1 z 9

SPIS TREŚCI:. str. I. Założenia programowe 1. Cele programu..... 3-4 2. Zawartość merytoryczna programu...4 3. Przewidywane efekty programu....4 II. Realizacja programu III. 1. Sposób realizacji programu.....5 2. Etapy realizacji programu....5-7 3. Warunki uczestnictwa w programie.... 7 4. Realizatorzy programu.... 8 5. Termin i miejsce realizacji programu......8 6. Partnerzy programu.....9 7. Źródła finasowania programu.....9. Monitoring i ewaluacja programu... Strona 2 z 9

I. Założenia programowe Podstawą prawną realizacji Powiatowego programu korekcyjno-edukacyjnego dla osób stosujących przemoc w rodzinie jest art. 4 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz.U. 2013.595 t.j.) oraz art. 6 ust. 4 pkt. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005.180.1493), zgodnie z którym: Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat należy w szczególności opracowywanie i realizacja programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Pozostałe akty prawne: Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjnoedukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjno-edukacyjne (Dz. U.2011.50.259), Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, Wytyczne Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej do tworzenia modelowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, Powiatowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Powiecie Kłodzkim na lata 2012-2015 opracowany przez zespół powołany uchwałą Rady Powiatu Kłodzkiego Nr II/15/2013 z dnia 20 marca 2013 roku w sprawie przyjęcia Powiatowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2013-2015. Niniejszy program został opracowany na podstawie wytycznych do tworzenia modelowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, stanowiących załącznik nr 2 do Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie(Warszawa 2006) oraz aktualnym stanie wiedzy dotyczącej problematyki przemocy. 1. Cele programu Głównym celem programu korekcyjno-edukacyjnego jest powstrzymanie sprawców i zaprzestanie przemocy w rodzinie. Cel ten jest zgodny z wytycznymi do tworzenia modelowych programów korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie. Cele szczegółowe programu: - promowanie właściwych relacji wewnątrzrodzinnych, w tym prawidłowych zachowań wobec dzieci, partnera, osób starszych i niepełnosprawnych, - uświadomienie uczestników programu o odpowiednich, wolnych od przemocy metodach wychowawczych, - kształtowanie właściwych sposobów panowania nad własnymi emocjami i działaniami poprzez naukę alternatywnych sposobów rozładowywania stresu i agresji, a także ćwiczenie innych technik samokontroli, - nabycie wiedzy o możliwości uzyskania pomocy i sposobach jej poszukiwania, Strona 3 z 9

- monitorowanie postępów związanych z realizacją programu korekcyjno-edukacyjnego dla sprawców przemocy w rodzinie. 2. Zawartość merytoryczna programu Zasadniczą część programu stanowi: a) diagnoza - pozyskanie i opracowanie informacji o funkcjonowaniu każdego z uczestników programu, sytuacji życiowej ( rodzinnej, zawodowej ekonomicznej) oraz specyfice formy przemocy, której był sprawcą, b) edukacja właściwy dobór form i treści edukacyjnych z wykorzystaniem metod aktywizujących dostosowanych do specyfikę sprawców i formę stosowanej przemocy, w tym: definicje przemocy, społeczno-kulturowe uwarunkowania przemocy, problemy władzy i kontroli ( w tym samokontroli) w relacjach interpersonalnych, istota pozytywnej komunikacji interpersonalnej, promowanie pozytywnych standardów relacji, identyfikacja wartości i zachowań między innymi: szacunku, odpowiedzialności, bezpieczeństwa, wsparcia emocjonalnego, szczerości, zaufania, dzielenia obowiązków, wspólnego decydowania, okazywanie uczuć, potrzeb, negocjacji i rozwiązywania konfliktów bez przemocy, stan i funkcjonowanie rodziny w kontekście występowania przemocy, planowania i rozwijania samokontroli, wzbogacenie spotkań pogadankami, dyskusjami, burzą mózgów itp. w zależności od uczestników programu, c) praca nad rozpoznawaniem i zmianą przekonań oraz postaw osobistych poprzez analizę sytuacji przedstawionych w programie oraz swoich własnych sytuacji życiowych, d) trenowanie nowych konstruktywnych form myślenia i reagowania w grupie poprzez organizowanie zajęć warsztatowych z wykorzystaniem różnych technik pracy indywidualnej i grupowej, np. treningi z zakresu socjoterapii, odgrywanie scenek oraz oglądanie filmów edukacyjnych o tematyce przemocy w rodzinie itp.; praca grupowa obejmuje również wszelkie działania ukierunkowane na zmiany behawioralno-poznawcze poprzez naukę konstruktywnych form myślenia, kontroli własnych emocji i negatywnych zachowań, e) ewaluacja ma na celu zweryfikowanie przeprowadzonego programu pod względem przydatności i efektywności oraz wprowadzania ewentualnych zmian programowych. 3. Przewidywane efekty programu Proponowane działania określone w niniejszym programie winny się przyczynić do: - wzrostu świadomości i umiejętności rozpoznawania form przemocy, - uzyskania świadomości o własnych zachowaniach przemocowych wobec innych, - nabycia nowych umiejętności rozwiązywania problemów bez agresji, - nabycia umiejętności konstruktywnego wyrażania uczuć, partnerstwa we współdziałaniu oraz korzystania z pomocy innych. Strona 4 z 9

II. Realizacja programu 1. Sposób realizacji programu Program będzie realizowany w formule spotkań indywidualnych i grupowych w pełnym wymiarze 62 godzin ( 2 spotkania indywidualne po 1 godzinie i 15 spotkań grupowych po 4 godziny). W ramach programu, dla osób zainteresowanych mogą odbywać się także spotkania z rodziną osoby stosującej przemoc. Realizacja programu może odbywać się w systemie zamkniętym o stałej liczbie uczestników lub otwartym, gdzie w trakcie trwania programu dołączają nowi uczestnicy przechodząc po kolei wszystkie sesje. Program prowadzony będzie przez dwie osoby - kobietę i mężczyznę. Relacja pomiędzy osobami prowadzącymi staje się w ten sposób modelem komunikacji partnerskiej dla uczestników programu. Obecność kobiety i mężczyzny staje się dodatkowo czynnikiem konfrontującym, ważnym w procesie zmiany zachowania. Podczas spotkań indywidualnych wprowadzających uczestnik zapoznaje zapoznany z celami i przebiegiem programu. Prowadzący zapoznaje się także z sytuacją rodzinną i prawną osoby zgłaszającej się, diagnozując sytuacje życiową oraz specyfikę stosowanej przemocy. Zajęcia grupowe będą podzielone na bloki tematyczne. Informacje pozyskane od uczestników są objęte zasadą poufności. 2. Etapy realizacji programu Realizacja programu jest planowana etapami. Wszyscy realizatorzy programu przygotowują konspekty prowadzonych przez siebie zajęć z uwzględnieniem bloków tematycznych, treści i umiejętności oraz czasu i sposobu realizacji przyjętych założeń programowych. Palny zajęć winny być skorelowane ze sobą, w celu osiągniecia jak najlepszej skuteczności zaplanowanych oddziaływań edukacyjnych. Plan przedstawionych działań programowych może ulec zmianie w porozumieniu osoby odpowiedzialnej za przeprowadzenie określonego typu zajęć. W przypadku zajęć grupowych możliwe jest naprzemienne realizowanie zajęć edukacyjnych i korekcyjnych w zależności od liczebności oraz cech indywidualnych uczestników programu. Strona 5 z 9

Liczba spotkań Etap I spotkania indywidualne 1 Etap I obejmuje przeprowadzenie 1 godzinnego spotkania każdego uczestnika programu indywidualnie z osoba prowadzącą program. Celem spotkania jest sformułowanie diagnozy indywidualnej oraz zgromadzenie informacji dotyczących sytuacji rodzinnej, ekonomicznej i społecznej uczestnika programu. Spotkanie jest również okazją do sprawdzenia poziomu wiedzy uczestnika programu na temat zjawiska przemocy w rodzinie. Każdy z uczestników programu podpisuje oświadczenie o akceptacji zasad uczestnictwa w programie. Warunkiem podstawowym udziału w programie jest uznanie przez uczestnika programu osobistej odpowiedzialności za stosowanie przemocy w rodzinie. Podstawowe zasady uczestnictwa: - systematyczny udział w spotkaniach, - w trakcie udziału w programie zachowanie zasad przyjętych obowiązującymi normami kulturowymi, - powstrzymanie się od zachowań przemocowych w relacjach z rodziną i pozostałym społeczeństwem. Opis Liczba godzin Osoby prowadzące Etap II- grupowe zajęcia edukacyjne 1 spotkanie po 1 godzinie Osoby posiadające wymagane uprawnienia do prowadzenia spotkań indywidualnych 30 Etap II to przede wszystkim spotkania grupowe, w trakcie których organizowane będą zajęcia edukacyjne z zakresu przeciwdziałania przemocy. Celem takich spotkań jest wyposażenie uczestników programu w niezbędną wiedzę dotyczącą problemu przemocy w rodzinie. Treści edukacyjne tych zajęć powinny uwzględniać szeroko rozumiane zagadnienia przemocy w rodzinie. Etap III zajęcia grupowe korekcyjne 30 Zajęcia w etapie III obejmować będą działania skierowane na zmianę postaw sprawców przemocy w rodzinie uczestniczących w programie, samokontrola własnych zachowań, rozwijanie umiejętności rozładowywania negatywnego napięcia poprzez wykorzystanie innych sposobów radzenia sobie w tego typu sytuacjami. Wypracowywanie zamienników zachowań relaksujących zamiast agresja wobec najbliższych z wykorzystaniem metod Treningu Zastępowania Agresji oraz porozumiewania się bez przemocy Marshalla Rosenberga, dostosowując metody do uczestników grupy. Etap IV spotkania indywidualne 1 Etap IV obejmujący jednogodzinne spotkania z każdym z uczestników programu mają na celu skonfrontowanie zmiany postaw, oczekiwań i opinii uczestników programu w kontekście pierwszego spotkania indywidualnego i aktualnego stanu wiedzy i doświadczeń po odbyciu zajęć edukacyjnych i korekcyjnych grupowych i indywidualnych. W trakcie tego spotkania dokonuje się wspólnego omówienia i podsumowania zajęć z przebiegu całego programu korekcyjno-edukacyjnego. Etap V ewaluacja programu 8 spotkań po 4 godziny 7 spotkań po 4 godziny 1 spotkanie po 1 godzinie Osoby posiadające wymagane uprawnienia do prowadzenia zajęć edukacyjnych Osoby posiadające wymagane uprawnienia do prowadzenia zajęć korekcyjnych Osoby posiadające wymagane uprawnienia do prowadzenia spotkań indywidualnych Strona 6 z 9

1 Etap V to ewaluacja realizacji programu korekcyjnoedukacyjnego przeprowadzona wspólnie przez realizatorów i organizatorów programu. 1 spotkanie przez 1 godzinę Wszyscy realizatorzy i organizatorzy programu 3. Warunki uczestnictwa w programie Warunkiem przyjęcia do programu jest przyznanie się osoby do stosowania przemocy domowej. Do programu nie przyjmuje się także osób: - chorych psychicznie; - z poważnymi zaburzeniami osobowości antyspołecznej oraz zaburzeniami osobowości pogranicznej; - nałogowych hazardzistów; - osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków, którzy nie przeszli podstawowego cyklu terapii uzależnień. Uczestnikami programu mogą być: a) osoby kierowane sądownie, skazani za przestępstwo z art.207 1 KK (lub inne przeciwko rodzinie, opiece (ze stwierdzeniem sprawstwa przemocy) korzystający z warunkowego zawieszenia wykonywania kary pozbawienia wolności; b) osoby kierowane przez Policję, objęte procedurą Niebieskich Kart; c) osoby kierowane przez pomoc społeczną, organizacje pozarządowe, Kościół, organizacje kościelne i inne instytucje; d) osoby, samodzielnie zgłaszające chęć uczestnictwa w programie. Osoby przed wejściem do programu podpisują kontrakt określający reguły uczestnictwa w programie zawierające: a) formalne wymogi dotyczące systematycznej obecności w zajęciach; b) obowiązek bezpiecznego i zgodnego z zasadami współżycia społecznego zachowania w trakcie uczestnictwa w zajęciach; c) zobowiązanie do powstrzymania się od przemocowych zachowań i postaw w kontaktach z członkami rodziny i z innymi ludźmi; d) wymóg uznania osobistej odpowiedzialności za fakty stosowania przemocy w rodzinie. Wobec osób skierowanych decyzją sądu uchylających się od uczestnictwa w zajęciach stosuje się powiadomienie o tym fakcie sądu. Dobrowolne uczestnictwo w programie osób stosujących przemoc, skierowanych przez instytucje, organizacje, rodzinę lub samodzielne zgłoszenie, pozostaje objęte tajemnicą. Strona 7 z 9

4. Realizatorzy programu Realizatorem programu korekcyjno-edukacyjnego dla sprawców przemocy jest powiat kłodzki, w imieniu którego działa Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Kłodzku, którego zadania związane z jego realizacją dotyczą: - nadzoru nad realizacją programu zgodnie z założonymi celami i działaniami skierowanymi na osiągniecie założonych efektów, - obsługi finansowej programu. Inicjatorem i współorganizatorem programu jest Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej Starostwa Powiatowego w Kłodzku, którego zadania obejmują: - pozyskiwanie partnerów do realizacji programu, - pomoc w rekrutacji uczestników programu, - monitoring realizacji programu. Bezpośrednimi realizatorami programu będą także osoby uprawnione do prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych, których kwalifikacje są zgodne z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie standardu podstawowych usług świadczonych przez specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, kwalifikacji osób zatrudnionych w tych ośrodkach, szczegółowych kierunków prowadzenia oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie oraz kwalifikacji osób prowadzących oddziaływania korekcyjnoedukacyjne (Dz. U.2011.50.259). Osoby odpowiedzialne za realizację spotkań indywidualnych będą zobowiązane do: - przeprowadzenia indywidualnej diagnozy osób biorących udział w programie, - podpisania z każdym uczestnikiem programu, oświadczenia o akceptacji reguł uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym, - prowadzenia listy obecności, - sporządzenia sprawozdania z każdego indywidualnego spotkania, odbytego zarówno na początku jak i na końcu programu. Osoby odpowiedzialne za realizację zajęć grupowych (edukacyjnych i korekcyjnych) będą zobowiązane do: - prowadzenia listy obecności, - sporządzenia sprawozdania dotyczącego oceny końcowej postępów osób uczestniczących w zajęciach edukacyjnych i korekcyjnych. 5. Termin i miejsce realizacji programu Realizację programu korekcyjno-edukacyjnego przewiduje się od maja 2014 roku. Spotkania indywidualne oraz zajęcia grupowe odbędą się w pomieszczeniach siedziby Towarzystwa Społecznego Razem w Kłodzku ul. Grottgera 8. Strona 8 z 9

6. Partnerzy programu - miejskie i gminne ośrodki pomocy społecznej, - miejskie i gminne zespoły interdyscyplinarne, - miejskie i gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, - Komenda Powiatowa Policji w Kłodzku, - Sąd Rejonowy w Kłodzku, - Zespół Kurskiej Służby Sądowej, - Prokuratura Rejonowa w Kłodzku, - Zakład Karny w Kłodzku. 7. Źródła finasowania programu Źródłem finansowania zadań wynikających z realizacji programu korekcyjno edukacyjnego dla sprawców przemocy w rodzinie będą środki budżetu państwa co wynika z art. 6 ust. 5 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie ( Dz. U.2011.180.1493). III. Monitoring i ewaluacja programu Realizacja programu korekcyjno-edukacyjnego związana jest z monitoringiem wszelkich podejmowanych działań. Celem monitoringu jest określenie efektywności i przydatności prowadzonych działań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie skierowanych do sprawców. Monitoring uwzględnia 3 fazy: 1) monitoring związany z analizą informacji zwrotnych dotyczących ilości sprawców przemocy w rodzinie z terenu powiatu, otrzymanych od instytucji-partnerów współpracujących przy jego realizacji. Głównym celem tego monitoringu jest ustalenie liczby osób, które mogłyby wziąć udział w programie, a także analiza uwag i komentarzy zawartych w pismach zwrotnych od instytucji; 2) monitoring realizacji programu oraz jego uczestników dotyczący obecności zakwalifikowanych osób na poszczególnych spotkaniach i zajęciach; 3) 3 letni monitoring prowadzenie 3 letniego monitoringu osób, które uczestniczyły w programie korekcyjno-edukacyjnym. Sporządziła: dr Małgorzata Felcenloben Strona 9 z 9