M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 1 8 9 6-7 7 1 X O P T Y M A L I Z A C J A K O N S T R U K C J I F O R M Y W T R Y S K O W E J P O D K Ą T E M E F E K T Y W N O C I C H O D Z E N I A W Y P R A S K I K r z y s z t o f M r o z e k 1 a 1 I n s t y t u t T e c h n o l o g i i M e c h a n i c z n e j, P o l i t e c h n i k a P o z n a s k a a k r z y s z t o f. m r o z e k @ p u t. p o z n a n. p l S t r e s z c z e n i e W p r a c y p o d j t o s i r o z w i ą z a n i a z a g a d n i e n i a o p t y m a l i z a c j i k o n s t r u k c j i f o r m y w t r y s k o w e j p o d kkąt tyew m n oe -f e c i co h d z e n i a w y p r a s e k w y k o r z y s t y w a n y c h w p r z e m y l e e l e k t r o t e c h n i c z n y m i e l e k t r o n i c z npyrm z. e p r o w a d z o n o b i l a n s c i e p l n y f o r m y t r a kątc u j w t r y s k i w a n e t w o r z y w o j a k o ƒ g w n e rƒ do c i ea p, z a p r z e w o d z e n i e, k o n w e k c j t e r m i c z ną o r a z p r o m i e n i o w a n i e j a k o p r o c e s y oc dh z e n i a. D o k o n a n o i d e n t y f i k a c j i p r o b l e m u o cd hz e n i a w y p r a s e k c i e n k o c i e n n y c h o m ae j m a si e o r a z due j l i c z b i e w y p y c h a c z y, a te a kz a p r e z e n t o w a n o b a r i e r y t e c h n o l o g i c z n e d -p o c z a s k o n s t r u o w a n i a u k aƒdw c h o d z e n i a. W y k o n a n o s z e r e g o b l i c z e i s y m u l a c j i d l a rƒ n y c h ƒ uw ko a d r e d n i c a c h k a n aƒ w o d 6 d o 1 0 m m. F o r m a p o d d a n a a n a l i z i e w y p o s a o n a j e s t zw i m n o k a n a o w y u k a d w t r y s k u o j e d n e j o p- w i e r z c h n i p o d z i a u. W p r a c y n i e u w z g l d n i o n o p r o b l e m a t y k i d o b o r u p a r ƒ a mw e ttre c h n o l o g i c z n y c h p r o c e s u w yt -r s k u i w y k o r z y s t a n o w a r t o c i z a l e c a n e p r z e z p r o d u c e n t a f o r m y. S o w a k l u c z o w e : f o r m y w t r y s k o w e, u k a d y c h o d z e n i a e, f e k t y w n o ć c h o d z e n i a O P T I M I Z A T I O N O F T H E I N J E C T I O N M O L D D E S I G N I N T E R M S O F C O O L I N G E F F I C A C Y O F M O U L D E D P I E C E S u m m a r y H e r e b y i n t h e p a p e r t h e p r o b l e m o f t h e o p t i m i z a t i o n o f t h e i n j e c t i o n m o l d d e s i g n i n t e r m s e of f i c oa oc ly i no gf m o l d e d p i e c e i s p r e s e n t e d. F o c u s e d o n t h e m o l d i n g s u s e d i n t h e e l e c t r i c a l a n d e l e c t r o n i c i n d u s t r y. H e a t b a l a n c e o f t h e i n j e c t i o n m o l d i s p r e s e n t e d t a k i n g m e l t a s t h e m a i n s o u r c e o f h i g h t e m p e r a t u r e a n d t h e u cht ei ao t n, c ocn o-d v e c t i o n a n d r a d i a t i o n a s c o o l i n g p r o c e s s e s. p rto hb l e m o f c o o l i n g o f t-w h ai ln l e d a n d l i g h t w e i g h t m o l d i n g s w i t h a l a r g e n u m b e r o f e j e c t o r s i s i d e n t i f i e d a n d t e c h n o l o g i c a l b a r r i e r s o f t h e c o o l i n g c h a n n ep lr s e s de en st ie gd n. as re er i e s o f c a l c u l a t i o n s a n d s i m u l a t i o n s f o r d i f f e r e n t s y s t e m s o f c h ah n ndeilas m ewt ie tr s f r o m 6 t o 1 0 m m w e r e p r e p a r e d. T h e a n a l y z e d m o l d i s e q u i p p e d w i t h a c o l d r u n n e r s y s t e m w i t h o n e p a r t i n g s u r f a c e. T h e s t u d y i ndcild u dne o t t h e i s s u e o f s e l e c t i o n o f t e c h n o l o g i c a l p a r a m e t e r s o f t h e i n j e c t i o n m o l d i n g p r o c e s s a n d u s erd e c to hm e m e vn ad le ud e s b y t h e m a n u f a c t u r e r o f t h e m o l d. K e y w o r d s : i n j e c t i o n m o l d s, c o o l i n g s y s t e m s, c o o l i n g e f f i c i e n c y 1. W S T P F o r m y w t r y s k o w e s t a n o w i ą n a j w a n i e j s z e o g n i w o p r o c e s u n a k o n w e n c j o n a l n y c h f o r m a c h t e m p e r a t u r a p r o c e s u w t r y s k i w a n i a t w o r z y w s z t u c z n y c h i o d p o w i a d a j ą c a e g o u k a d u ut r z y m y w a n a j e s t n a s t a y m p o z i o m i e z a k s z t a t, e s t e t y k, w a c i w o c i t e c h n i c z n e o rt a- z u( yn a j c z c i e j w z a k r e s i e a 3 0 1 2 0 C w z a l e n o c i o d k o w e w y p r a s e k. P o m i j a j ą c p a r a m e t r y t e c h n o l o g i c e z, n r o d z a j u t w o r z y w a ) 1 []. M a j ą c d o c z y n i e n i a z t w o r z y w a m i s a m p r o c e s w t r y s k u s p r o w a d z a s i d o u p l a s t y c z n i e n i a t e r m o p l a s t y c z n y m i, t e m p e r a t u r a f o r m y j e s t z a w s z e t w o r z y w a, w y p e n i e n i a n i m w n k i f o r m u j ą c e j i s c h e -o d z n i s z a o d t e m p e r a t u r y w t r y s k i w a n e g o t w o r z y w a, d l a t e g o n i a k s z t a t u j ą c e j s i w y p r a s k i. P o d c z a s p r o w a d z e n iu a k a d t e n pr z y j t o n a z y w a ć u k a d e m c h o d z e n i a. 154
K r z y s z t o f M r o z e k J e d n y m z w a n i e js z y c h p r o b l e mƒ w w y s t p u j ą c y c h w p r o w a d z a j ą c e d o u k a d u d o d a t k o w e m e d i u m g r z e j n e w t r a k c i e p r o c e s u w t r y s k u j e s t z a p e w n i e n i e e f e k t y w n e g lo u b ch o d z ą c e w c e l u p o p r a w y j a k o c i w y p r a s e k [ 7, 8, 9 ]. i rƒ w n o m i e r n e g o o d p r o w a d z e n i a c i e p a o d o c h a d z a n e g o t w o r z y w a [1 ] t a k, a b y u n i k n ą ć p o w s t a n i a n a d m i e r n y c h n a p r e w a sn y c h m o g ą c y c h p o w o d o w a ć d e f o r m a c j e w y p r a s k i [ 2 ]. N a l e y w tm y m i e j s c u p o d k r e l i ć f a k t, i w w i k s z o c i p r z y p a d kƒ w p r o c e s c h o d z e n i a s t a n o w i o k o o 5 0 a 8 0 % c z a s u c a e g o c y k l u i j e s t j e d n y m z n a j w a n i e j s z y c h e t a pƒ w p r o c e s u w t r y s k u t w o r z y w s z t u c z n y c h [ 3 ]. R o s n ą c e o c z e k i w a n i a w s t o s u n k u d o j a k o c i, e s t e t y k i, w a c i w o c i t e c hinc z n y c h i u y t k o w y c h w y p r a s e k z t w o r z y w s z t u c z n y c h p o w o d u j ą, e w w i k s z o c i n -k o c e r nƒ w w i a t o w y c h o r a z i n s t y t u t a c h n a u k o w y c h p r oa w- d z o n e s ą b a d a n i a n a t e m a t p o p r a w y e f e k t y w n o c i i rƒ w n o m i e r n o c i c h o d z e n i a f o r m w t r y s k o w y. c h R y s. 1. B i l a n s c i e p l n y k o n w e n c j o n a l n e j f o r m y w t r y s k o w e j W p r a c y [ 4 ] p r z e a n a l i z o w a n o w p y w r e d n i c i z - r o m i e s z c z e n i a k a n aƒ w c h o d z ą c y c h, a t a k e k i e r u n e k B i l a n s c i e p l n y k o n w e n c j o n a l n e j f o r m y w t r y s k o w e j p r z e p y w u c i e c z y n a j a k o ć c h o d z e n i a f o r m y. W yak-a z ( r y s.1 ) p r z e d s t a w i a s i n a s t p u j ą c o : n o, e i s t n i e j e w p y w k i e r u n k u p r z e p y w u c h o d z i w a n a 0 ( 1 ) s y s t e m u c h o d z e n i a f o r m y, b u d u j ą c u p r o s z c z o n y m o d e l Q = Q T W p r o c e s c h o d z e n i a. H u a n g Z. p o d j ą s i o p t y m a l i z a c j i + Q W + Q P C + Q P R + Q K T + Q G K + Q D M = m a t e m a t y c z n y u k a d u [ 3 ]. W o p r a c o w a n i u [ 5 ] s k u p i o n o S z u k a n y s t r u m i e c i e p s i n a d w u k r y t e r i a l n e j o p t y m a l i z a c j i s y s t e m u c h o d, z e n i a Q a p y n ą c y o d r o z g r z a n e j w y k o r z y s t u j ą c m e t o d g r a d i e n t u s p r z o n e g o. Gƒ w n y m p o w i e r z c h n i f o r m u j ą c e j d o k a n a u c h o d z ą c e g o m o n a c e l e m b a d a b y o z n a l e z i e n i e k o m p r o m i s u m i d z y mk a- p r z e d s t a w i ć z a p o m o c ą w z o r u ( r y s. 2 ) : s y m a l n y m s k rƒ c e n i e m c z a s u c h o d z e n i a a z a c h o w a n i e m a k c e p t o w a l n e j rƒ w n o m i e r n o c i p r o c e s u. Q = T ) ( 2 ) W n i n i e j s z y m o p r a c o w a n i u s k u p i o n o s i n a m i n ai -m l i z a c j i c z a s u c h o d z e n i a w s z e r s z y m a s p, e kp co in ei ew a n i e w y i z o l o w a n o u k a d u ch o d z e n i a z f o r m y, a r o z p ya -t r w a n o c a y u k a d f o r mu j ą c y w r a z z u k a d e m w l e w o w y m g d z i e A j e s t p o l e m p o w i e r z c h n i g n i a z d a c z y n n i e o ąd -d a j c e g o c i e p o λ, j e s t w s pƒ c z y n n i k i e m p r z e w o d n o c i c li -e p n e j m a t e r i a u, z k tƒ r e g o w y k o n a n o w k a d f o r m u j ą cl y t, o i w k a d a m i c h o d z ą c y m i. W p r a c y p r z e a n a l i z o w a n o o d l e g o ć k a n aƒ w c h o d z ą c y c h o d p o w i e r z c h n i g n i a z d a, rƒ w n i e w p y w g r u b o c i c i a n k i n a s z y b k o ć c h o d z e n i a T G j e s t r e d n i ą t e m p e r a t u r ą g n i a z d a f o r m u j ą cte K g jo e, s t w y p r a s k i p r z y z a c h o w a n i u s t a y c h p a r a m e t rƒ w t e coh-n l o g i c z n y c h i k o n s t r u k c yjc nh. r e d n i ą t e m p e r a t u r ą p o w i e r z c h n i ncy i ak a n a u c h o d zą - c e g o. K o r z y s t a j ą c z p r a w a N e w t o n a, m o n a o k r e l i ć w ar - 2. B I L A N S C I E P L N Y t o ć s t r u m i e n i a c i e p a p r z e j m o w a n e g o p r z e z c h o d z i w o : K O N W E N C J O N A L N E J F O R M Y W T R Y S K O W E J Q = αs(t T ) ( 3 ) g d z i e α j e s t w sƒc p z y n n i k i e m p r z e j m o w a n i a c i ea p, S t o Gƒ w n y m rƒ d e m c i e p a d o s t a r c z o n e g o d o f o r m y p o l e p o w i e r z c h n i k a n aƒ w c h o d z ą c y c h T, C j e s t t e m p e ra - w t r y s k o w e j j e s t u p l a s t y c z n i o n e t w o r z y w o w t r y n i t e t u r ą c h o d z i w a. p r z e z u k a d w l e w o w y d o w n k i f o r m u j ą c e j ( r y s. 1 ). P o u w z g l d n i e n i u s t r a t c i e p a ( p r o m i e n i o w a n i e n, - k o O p c j o n a l n i e f o r m a m o e z o s t a ć w y p o s a o n a w s y s t e m w e k c j a o r a z p r z e p y w c i e p a z f o r m y d o s t oƒ w y -w t r g o r ą c o k a n a o w y, k tƒ r y m a z a z a d a n i e p o d g r z e w a ć s k a r k i ) m o n a w y z n a c z y ć c z a s c h o d z e n i a w y p r a s k i o d u p l a s t y c z n i on e t w o r z y w o m i d z y n a s t p u j ą c y m i p o s o b i e m o m e n t u w y p e n i e n i a g n i a z d a d o m o m e n t u o s i ą g n i c i a c y k l a m i w t r y s k u. O d p r o w a d z a n i e c i e p a o d u k a d u t e m p e r a t u r y w y p y c h a n i a : o d b y w a s i n a d r o d z e p r z e w o d z e n i a, k o n w e k c j i [ 6 ] o r a z p r o m i e n i o w a n i a t e r m i c z n e g o d o s ą s i e d n i c h o r o d kƒ w o n i s z e j t e m p e r a t u r z e, m i d z y i n n y m i d o c h o d z i w a z n a j d u j ą c e go s i w z a m k n i t y m u k a d z i e c h o d z e n i a, s t o u w t r y s k a r k i, z k tƒ r y m b e z p o r e d n i o s t y k a j ą s i p y t y m o c u j ą c e l u b i z o l a c y j n e f o r m y o r a z o t a c z a j ą c e g o p o w i e t r z a. I s t n i e j ą rƒ w n i e r o z w i ą z a n i a t e c h n o l o g i c z n e, t = ln ( ) ( ) ( 4 ) g d z i e s t o g r u b o ć c i a n k i w y p r a s ka i, j e s t w s pƒ c z y nin - k i e m p r z e w o d z e n i a t e m p e r a t u r y, T T j e s t t e m p e r a t u r ą w t r y s k i w a n e g o t w o r z y w a, T W j e s t t e m p e r a t u r ą w yyp - c h a n i a w y p r a s k i. 155
OPTYMALIZACJA KONSTRUKCJI FORMY WTRYSKOWEJ POD KĄTEM EFEKTYWNOŚCI 3. P R O B L E M C H O D Z E N I A F O R M W T R Y S K O W Y C H T a b. 1. O b s z a r y w p y w a j ą c e n a j a k o ć c h o d z e n i a J a k j u w s p o m n i a n o, j e d n y m z w a n i e j s z y c h p r oe b- l mƒ w w y s t p u j ą c y c h p o d c z a s p r o c e s u w t r y s k u t w o r z y w s z t u c z n y c h j e s t t e c h n o l o g i a c h o d z e n i a. D o t y c h c z a s n a j c z c i e j s t o s o w a n ą m e t o d ą o d b i o r u c i e p a s ą k a n a y c h o d z ą c e w y k o n y w a n e k o n w e n c j o n a l n ą m e t o d ą w i e r ce - n i a, p r z e z k tƒ r e p r z e p y w a m e d i u m c h o d z ą c e ( r y s. 2 ). R y s. 2. W k a d k a f o r m u j ą c a w y p o s a o n a w k o n w e n c j on a l n y u k a d c h o d z e n i a W p r a c y p o d j t o s i a n a l i z y d z i a a n i a p r z e d os -t a w i n y c h w a r i a n tƒ w o r a z m o l i w o c i i c h rƒ w n o c z e s n e g o z a s t o s o w a n i a p o d k ą t e m o s i ą g n i c i a m o l i w i e n a j w y s z e j e f e k t y w n o c i d z i a a n i a u k a d u c h o d z e n i a p r z y j e d ne o- c z s n y m d ą e n i u d o rƒ w n o m i e r n e g o r o z k a d u pƒ l t e m p ae -r t u r y n a p o w i e r z c h n i a c h f o r m u j ą c y c h. 4. P R O C E C E S O P T Y M A L I Z A C J I P o s t r o n i e m a t r y c o w e j n i e j e s t t o p r o b l, e m en ma to - 4. 1 O B I E K T B A D A m i a s t p o s t r o n i e s t e m p l o w e j c z s t o k r o ć k a n a y c h o d z ą c e w y k o n y w a n e s ą p o z a o b s z a r e m f o r m o w a n i a. W y n i k a t o z N a r y s. 4 p r z e d s t a w i o n o w y p r a s k o r a z j e j p oad-s t f a k t u, e p o s t r o n i e s t e m p l o w e j p r a c u j e s z e r e g way-p y c h w o w e p a r a m e t r y. O b i e k t j e s t w y k o r z y s t y w ay n d o p ro - c z y, a t a k e u m i e s z c z a n e s ą w s z e l k i e g o r o d z a j u wn y- m i e d u k c j i z ą c z y e l e k t r y c z n y c h j a k o p o k r y w a o b u d o w y. O d n e w k a d k i f o r m u j ą c e, z n a k o w n i k i, d a t o w n i k i i i n n e. s t r o n y t e c h n o l o g i c z n e j w y p r a s k a c h a r a k t e r y z u j e s i P o w o d u j e t o, e w s t e m p l o w y m w k a d z i e f o r m u j ą c y m p r o s t ą b u d o w ą g e o m e t r y c z n ą ( j e d n a p o w i e r z c h n i a o -p w y k o n u j e s i o gr o m n ą l i c z b o t w o rƒ w, m i d z y k tƒ r y m i d z i a u f o r m y ) o r a z d o ć i n t e n s y w n y m u e b r o nw ia e m t r u d n o j e s t p o p r o w a d z i ć p r o s t e k a n a y c h o d z ą c e. W w y m a g a j ą c y m z a s t o s o w a n i a 1 2 a 1 5 w y p y c h a c z y o r a z 8 t a k i e j s y t u a c j i n i e m a m o l i w o c i u z y s k a n i a e f e k t y w n e g o r d z e n i f o r m u j ą c y c h z a c z e p y n a j e d n o g n i a z d o. i rƒ w n o m i e r n e g o c h o d z e n i a f o r m y ( r y s. 3 ). O b i e k t b a d a t o d w u g n i a z d o w a f o r m a w t r y s k o w a o m a s i e 2 9 5 k g i w y m i a r a c h g a b a r y t o w y c h 3 9 2 2 7 0 4 4 6 m m ( r y s. 5 ). M a t e r i a e m w t r y s k i w a n y m j e s t P A 6. 6 ( F r i a n y l A 6 3 V 0 ) o t e m p e r a t u r z e 2 7 5 C. T e m p e r a t u r f o r m y u st a l o n o n a p o z i o m i e 7 0, C n a t o - m i a s t c i n i e n i e m a k s y m a l n e w t r y s k u t o 9 0 M P a. R y s. 3. P r z e p y w c i e p a o d p o w i e r z c h n i f o r m u j ą c e j d o k a n aƒ w c h o d z ą c y c h W t a b e l i 1 p r z e d s t a w i o n o m e t o d y, k tƒ r y m i m o n a w p y n ą ć n a j a k o ć p r o c e s u c h o d z e nni a j. l e p s z y m r o z w i ą z a n i e m b y o b y s y m u l t a n i c z n e z a s t o s o w a n i e w s z y s t k i c h p r z e d s t a w i o n y c h w a r i a n tƒ, wj e d n a k e j e s t t o n i e m o l i w e, p o n i e w a w w i k s z o c i p r z y p a d kƒ w z a s to -s w a n i e j e d n e g o w y k l u c z a k o l e j n e. R y s. 4. W y p r a s k a, d l a k tƒ r e j p o d j t o s i c h o d z e n i a o p t y m a l i z a c j i u k a d u 156
K r z y s z t o f M r o z e k w t y m o b s z a r z e. W m i e j s c a c h B i C n a s t ą p i w z r o s t d o w a r t o c i 2 8 0 C, c o j e s t w y n i k i e m o d p o w i e d n i o l o k a l n e g o p o g r u b i e n i a c i a n k i ( B ) o r a z w z r o s t u c i n i e n i a i t a r c i a t w o r z y w a ( C ). R y s. 5. O p t y m a l i z o w a n a f o r m a w t r y s k o w a 4. 2 W S T P N Y P R O C E S W T R Y S K U S y m u l a c j w y k o n a n o z a p o m o c ą p r o g r a m u A u t o d e s k M o l d f l o w A d v i s e r 2 0 1 0 i r o z p o c z t o o d w s t p n e g o p r oe c- s u w t r y s k u, n a p o d s t a w i e k tƒ r e g o z a o b s e r w o w a ć m o n a k i e r u n k i p y n i c i a t w o r z y w a, l i n i e ą c z e n i a o r a z i -p r z e w d y w a n e s p a d k i t e m p e r a t u r y i c i n i e n i a ( r y s. 5, 6 ). R y s. 6. W y n i k i w s t p n e j s y m u l a c j i w y p e n i e n i a g n i a z d a a ) w y s t p o w a n i e l i n i i ą c z e n i a w w y p r a sb c ) e, r o z k a d t e m p e ra - t u r y w w y p r a s c e 4. 3 R W N O M I E R N O Ć P R O C E S U C H O D Z E N I A O j a k o c i u k a d u d e c y d u j e n i e t y l k o j e g o ewf-e k t y n o ć, a l e i rƒ w n o m i e r n o ć. N i e rƒ w n o m i e r n e c h o d z e n i e L i n i e ą c z e n i a s ą j e d n ą az j c nz c i e j p o j a w i a j ą c y c h s i w a d p o d c z a s p r o c e s u w t r y s k u. W p y w a j ą o n e n i e m o e d o p r o w a d z i ć d o p o w s t a w a n i a d u y c h n a p r e t y l k o n a w a c i w o c i e s t e t y c z n e w y p r a s k i, a l e i n a j e j w w y p r a s c e, k tƒ r e w e f e k c i e o b j a w i ą s i j e j z n i ek-s z t a c p a r a m e t r y t e c h n i c z n e [ 1 0 ]. O b o k n a p r e w e w n t r z n y c h n i e m l u b n a w e t p k n i c i e m( r y s. 7.) s ą o n e gƒ w n y m p o w o d e m p k a n i a w y p r a s e k p o d c z a s p r o c e s u m o n t a u o r a z w ok r e s i e i c h u y t k o w a n i a. kf- a t e m j e s t, e n i e m a m o l i w o c i w y e l i m i n o w a n i a l i n i i ą c z e n i a, j e d n a k e dpcoz a s e t a p u k o n s t r u k c j i f o r m y R y s. 7. K i e r u n e k i s t o p i e o d k s z t a c e n i a w z a l e n o c i o d w d u y m s t o p n i u m o n a w p y n ą ć n a w a r u n k i, w j a k i c h t e m p e r a t u r y w y s t p u j ą c e j w w y p r a s c e o n e s i k s z t a t u j ą. M i e j s c a p o w s t a w a n i a l i n i i ą c z e n i a p o w i n n y w d u y m s t o p n i u d e t e r m i n o w a ć b u d o w u k a d u N a rƒ w n o m i e r n o ć p r o c e s u c h o d z e n i a w p y w a j ą c h o d z e n i a w s z c z e gƒ l n o cw i t e d y, g d y p o j a w i a s i t a m b e z p o r e d n i o : re d n i c a, k s z t a t i r o z m i e s z c z e n i e k a n aƒ w s p a d e k c i n i e n i a. S p a d k o w i c i n i e n i a z w y k l e t o w a r z y s z y c h o d z ą c y c h. T e z k o l e i w d u e j m i e zr az le e ą o d i n n y c h s p a d e k t e m p e r a t u r y p y n ą c e g o t w o r z y w a, c o p o w o d u j e, o b s z arƒ w k o n s t r u k c j i f o r m, y j a k m. i n. l i c z b a w y p yac- h e t r u d n o j e s t u z y s k a ć p o p r a w n e p o ą c z e n i e z d eą r- z a j c z y, l i c z b a i k s z t a w k t a d e k f o r m u j ą c y c h, p r z e b i e g c y c h s i s t g r. u W t a k i c h m i e j s c a c h n a l e y u n i k a ć ni -n t e i r o d z a j u k a d u w l e w o w e g o, e t c. W p r a k t y c e w i e l u s y w n e g o c h o d z e n i a i u m o l i w i ć p y n ą c y m s t r u g o m k o n s t r u k t o rƒ w w p i e r w s z e j k o l e j n o c i s k u p i a s i n a u t w o r z e n i e s p o i n y w c a y m p r z e k r o j u w y p r a s k i. o b s z a r z e f o r m u j ą c y m, a d o p i e r o nka o c o w y m e t a p i e u z u p e n i a f o r m o u k a d c h o d z e n i a. T a k i e d z i a a n i e m o e b a r d z o n i e k o r z y s t n i e w p y n ą ć n a j a k o ć w y p r a s k i. 4.4 K O N S T R U K C J A U K A D U C H O D Z E N I A P o d c z a s k o n s t r u k c j i u k a d u c h o d z e n i a w z i t o p o d u w a g r e d n i c, l i c z b i p r z e b i e g k a n aƒ w c h o d z ą c y c h, a t a k e i c h o d l e g ć o o d p o w i e r z c h n i f o r m u j ą c y c h. W p i e r w s z y m e t a p i e o p r a c o w a n o c h o d z e n i e w k a d u d l a R y s. 5. P r o c e s w y p e n i a n i a g n i a z d a w c z a s i e s t r o n y s t e m p l o w ej z u w a g i n a w y s t p u j ą c e t a m o t w o r y p o d w y p y c h a c z e o r a z w k a d k i f o r m u j ą c e, a n a s t p n i e W s t p n a s y m u l a c j a p o z w o l i a rƒ w n i e w y z n a c z y ć d o s t o s o w a n o d o n i e g o o b i e g p o s t r o n i e m a tor- y c r o z k a d pƒ l t e m p e r a t u r y w m om e n c i e w y p e n i e n i a w n k i w e j.p r z e p r o w a d z o n o s z e r e g s y m u l a c j i, n a p o d s t a w i e f o r m u j ą c e j ( r y s. 6 b ). M o n a z a u w a y ć, e rƒ n i c e e t- e m p k tƒ r y c h w y z n a c z o n o o p t ym a l n y p o d w z g l d em e f e k t yw - r a t u r y w p o s z c z e gƒ l n y c h m i e j s c a c h s i g a j ą n a w e t 8 0 C n. o c i i rƒ w n o m i e r n o c iu k a d c h o d z e n i a.n a r y s. 8 W m i e j s c u A j e j w a r t o ć s p a d a o 4 5 C w s t o s u n k u d o z a p r e z e n t o w a n o w y b r a n e p r z e b i e g i u k a d u c h o d z e n i a. w a r t o c i w y j c i o w e jp o n i e w a t w o r z y w o p r z e s t a o p y n ą ć 157
OPTYMALIZACJA KONSTRUKCJI FORMY WTRYSKOWEJ POD KĄTEM EFEKTYWNOŚCI p r z y p a d k u j e s t d u y m w z e m c i e p l n y m z a j m u j e z b y t d u o c z a s u w p o rƒ w n a n i u d o p r o c e s u c h o d z e n i a s a m e j w y p r a s k i ), a j e e l i i s t n i e j e t a k a m o l i, wwo s kća z a n e j e st z m n i e j s ze - n i e g r u b o c i c i a n i e b e r w y p r a s k i k o s z t e m z w i k s z e n i a i c h l i c z b w y c e l u p o p r a w y rƒ w n o m i e r n o c i i e f e k t y w n o c i c h o d z e n i a. R y s. 8. W y b r a n e u k a d y c h o d z e n i a p o d d a n e s y m u l a c j i 5. W Y N I K I I W N I O S K I R y s. 9. W y n i k i b a d a s y m u l a c y j n y c h N a r y s. 9 p r z e d s t a w i o n o w y n i k i p r z e p r o w a d z o n y c h b a d a s y m u l a c y j n y c h. N a p o d s t a w i e o t r z y m a n y c h w y n i kƒ w m o n a s t w i er - d z i ć, e : a z w i k s z e n i e r e d n i c y k a n aƒ w c h o d z ą c y c h d l a wa y- p r s e k m a o g a b a r y t o w y c h w n i e w i e l k i m s t o p n i u w p y w a a n s z y b k o ć i c h c h o d z e n i a i m o e w n e g a t y w n y s p o sƒ b w p y n ą ć n a rƒ w n o m i e r n o ć p r o c e s u, a w z r o s t e f e k t y w n o c i c h o d z e n i a n a s t p u j e w r a z z e s p a d k i e m o d l e g o c i p o w i e r z c h n i c h o d z e n i a o od - p w i e r z c h n i f o r m u j ą c y c h, a w c e l u p o p r a w y rƒ w n o m i e r n o c i c h o d z e n i a z a l e c a n e j e s t z w i k s z e n i e l i c z b y k a n aƒ w c h o d z ą c y c h k o s z t e m s p a d k u i c h r e d n i c y, a p r z y r o z p a t r y w a n i u p r o c e s u w t r y s k u z u k a d e m z i m-n o k a n a o w y m n i e m a m o l i w o c i o p t y m a l i z a c j i p r o c e s u c h o d z e n i a ( o c h o d z e n i e u k a d u w l e w o w e g o, k tƒ r y w t y m N a p o d s t a w i e p r z e d s t a w i o n y c h w n i o s kƒ w p r z e p r o wa - d z o n o s y m u l a c j e w e r y f i k a c y j n e, kw tƒ r y c h u w z g l d n i o n o m o l i w o ć z a s t o s o w a n i a u k a d u w l e w o w e g o g o r ą c o k an- o w e g o. W y n i k i p r z e d s t a w i o n o n a r. y s1 0. R y s. 1 0. W y n i k i s y m u l a c j i w e r y f i k a c y j n y c h a e f e k t k o c o w y o p t y m a l i z a c j i 158
K r z y s z t o f M r o z e k P o d s u m o w u j ą c, m o n a s t w i e r d z i ć, e w c e l u o sąi- k o n f o r m a l n e ) [ 1 1 ]. W p r z y p a d k u w y p r a s e k c i e n k onc-i e g n i c i a e f e k t y w n e g o i w rƒ n o m i e r n e g o p r o c e s u c h o d z e n i a n y c h n a l e y d ą y ć o d z a s t o s o w a n i a u k a d u g o r ą c o k a n- w y p r a s k i n a l e y z a p r o j e k t o w a ć u k a d o d u e j l i c z b i e o w e g o w c e l u u n i k n i c i a w zƒ w c i e p l n y c h, k tƒ r e o -s t a n k a n aƒ w c h o d z ą c y c h r o z m i e s z c z o n y c h w p o b l i u o -p w i ą z i m n e k a n a y w l e w o w e. w i e r z c h n i f o r m u j ą c y c h k o s z t e m i c h r e d n i c y ( c h o d z e n i a P r a c a z o s t a a w y k o n a n a w r a m a c h p r o j e k t u n r I N N O T E C H -K 2 / I N 2 / 6 0 / 1 8 2 9 3 2 / N C B R / 1 3 f i n a n s o w a n e g o p r z e z N a r o d o w e C e n t r u m B a d a i R o z w o j u. L i t e r a t u r a 1. Z a w i s t o w s k i H., F r e n k l e r D. : K o n s t r u k c j a f o r m w t r y s k o w y c h d o t w o r z y w t e r m o p l a s t y c z n y c h. W a r s: zwa Nw T a, 1 9 8 4. 2. C h e n S. C., C h a n g Y., H u a n g S. T. : S o l v i n g i n j e c t i o n m o l d e d p a r t w a r p a g e u n d e r a s y m m e t r i c m o l d c co o nl di i n-g t i o n s b y c o r r u g a t e d v a r i a t i o n s i n p a r t t h i c. k ni e sn st e r n a t i o n a l P o l y m e r P r o c e s s i n g 2 0 1 2, V o l. 2 7,- 8 p. 3 3. H u a n g Z. : T h e o p t i m a l d e s i g n o f i n j e c t i o n m o l d c o o l i n g s y s t e m. A d v a n c e d M a t e r i a l s R e s e a r c h o l 2. 0 142 9, 0- V 4 9 5, p. 2 6 4 7-2 6 5 1. 4. B e l l o-o c h e n d e T., O l a k o y e j o O. T., M e y e r J. P., B e j a n A., L o r e n t e S. : C o n s t r u c t a l f l o w o r i e n t a t i o n a ti e n c o n j u g c o o l i n g c h a n n e l s w i t h i n t e r n a l h e a t g e n e r a t i o n. I n t e r n a t i o n a l J o u r n a l o f H e a t a n d M a s s T r1 a3 n, s f5e7 r, 2 0 p. 2 4 1-2 4 9. 5. H u a n g J.H., F a d e l G.M.: B i -o b j e c t i v e o p t i m i z a t i o n d e s i g n o f h e t e r o g e n o u s i n j e c t i o n m o l d d e s i g n s y s t re -m s. J o u n a l o f M e c h a n i c a l D e s i g n 2 0 0 1, V o l. 1 2 3, p.- 223296. 6. G o l d s t e i n R. J., E c k e r t E. R. G., I b e l e W. E., P a t a n k a r S. V., S i m o n T. W., K u e h n T. H., S t r y k o w s k i a P m. m J a., T K. K., H e b e r l e i n J. V. R., D a v i d s o n J. H., B i s c h o f J., K u l a c k i F. A., K o r t s h, a gge an r ru i. c k S. : H e a t t r a n sa f e r a r e v i e w o f 2 0 0 1 l i t e r a t u r e. I n t e r n a t i o n a l J o u r n a l o f H e a t a n d M a s s T r a n s f e r 2 0 0 3, 4-61, 9 9p 2.. 1 8 8 7 7. W a n g G.L., Z h a o G.Q., G u a n Y.J.: T h e r m a l r e s p o n s e o fa n e l e c t r i c h e a t i n g r a p i d h e a t c y c l e m o l d i n g m o l d a n d i t s e f f e c t o n s u r f a c e a p p e a r a n c e a n d t e n s i l e s t r e n g t h o f t h e m o l d e d p a r t. J o u r n a l o f A p pr l isecd i epn oc le y m e 2 0 1 3, V o l. 1 2 8, p. 1 3-3 91 3 5 2. 8. C h e n S.C., J o n g W.R., C h a n g J.A.: D y n a m i c m o l d s u r f a c e t e mp e r a t u r e c o n t r o l u s i n g i n d u c t i o n h e a t i n g a n d i t s e f f e c t s o n t h e s u r f a c e a p p e a r a n c e o f w e l d l i n e. J o u r n a l o f A p p l i e d P o l y m e r S c i e n c e 2 0 0 6, p. V o1 l 1. 7 4-1 0 1, 1 1 8 0. 9. S r i t h e p Y., N e a l e y P., T u r n g.s.: L E f f e c t s o f a n n e a l i n g t i m e a n d t e m p e r a t u r e o n c rtyhs e t a l l i n i t y a n d h e a t r e s i s t a n c e b e h a v i o r o f i n j e c-m toi lo dn e d p o l y ( l a c t i c a c i d ). P o l y m e r E n g i n e e r i n g a n d S c i e n c e 2 0o 1l 3., 5V3, p. 5 8 0-5 8 8. 1 0. D e m i t e r A., D e n i z S. : I n v e s t i g a t i o n o f t h e e f f e c t s o f w e l d l i n e s o n t h e m e c h a n i c a l p r o p e r tg iy e s c on a- n d e n s u m p t i o n f o r i n j e c t i o n m o u l d e d t h e r m o p l a s ti Ec ns e. r g y E d u c a t i o n S c i e n c e a n d T e c h n o l o g y P a r t -EA n e r g y S c i e n c e a n d R e s e a r c h 2 0 1 2, V o l. 2, 9 p. 1 0 5 5-1 0 6 2. 1 1. S a i f u l l a h A. B. M., M a s o o d S. H., S b a r s k i I. : T h e-s r tm ra ul c t u r a l a n a l y s i s o f -m ebt ia l l i c c o n f o r m a l c o o l i nf g o r i n j e c t i o n m o u l d. s I n t e r n a t i o n a l J o u r n a l o f A d v a n c e d M a n u f a c t u r i n g T e c h n o l o g y 2 0 1 2, V o l. 6 2, - p 1. 3 31. 2 3 159