Wojewódzki program opieki nad zabytkami w województwie łódzkim na lata 2012-2015 Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego w Łodzi Łódź, czerwiec 2012
Artykuł 87 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. z póź. zm. zobowiązuje zarząd województwa do sporządzenia na okres 4 lat wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami oraz przyjęcia go przez sejmik województwa po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków Zgodnie z art. 87 ust. 5 w/w ustawy w 2010 r. zarząd województwa sporządził Sprawozdanie z lat 2008 2009 z realizacji Wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami w województwie łódzkim na lata 2008 2011, które sejmik województwa przyjął 19 kwietnia 2011 r. uchwałą nr VII/127/11.
METODA OPRACOWANIA Etap I przeprowadzenie monitoringu zmian w latach 2007-2011 wynikających z: nowych uwarunkowań prawnych mających wpływ na ochronę dziedzictwa kulturowego opracowanych dokumentów krajowych, wojewódzkich, powiatowych i lokalnych prowadzonych działań z zakresu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami (również w ujęciu krajowym) analizy zagrożeń systemowych w dziedzinie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Etap II konsultacje z Urzędem Ochrony Zabytków, instytucjami branżowymi i komisją ds. WPOnZ : zakresu potrzeb i wymaganych działań w procesach rewitalizacji, rewaloryzacji i remontów wskazań obiektów i obszarów pretendujących do miana pomników historii i parków kulturowych listy cennych zabytków uznanych za reprezentatywne wraz z wymaganym zakresem prac potrzeb wykonania zabezpieczeń przeciwwłamaniowych i przeciwpowodziowych obiektów wytypowanych przez MKiDN i WKZ wskazań układów zieleni wymagających rewaloryzacji Etap III opracowanie części programowej: sformułowaniecelów,działańizadańwtymzadańumiwpodzialenapowiaty określenie metod wdrażania programu wskazanie rekomendacji i wniosków do dokumentów krajowych wskazanie źródeł i możliwości finansowania dziedzictwa kulturowego zaproponowanie symboli województwa prezentacja dobrych praktyk etap IV etap konsultacji: konsultacja dokumentu z jst akceptacja wojewódzkiej komisji ds. WPOnZ i recenzja ekspercka akceptacja Zarządu Województwa opiniawkz
DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO
Boże Ciałao w Łowiczu Imprezy folklorystyczne w Łowiczu 24 Targi na Styku Kultur w Łodzi Dni Bolimowa
Liczba produktów regionalnych w województwach w latach 2008, 2010, 2011 Tradycyjne produkty regionalne województwa łódzkiego Tradycyjne produkty regionalne województwa łódzkiego
Liczba Lokalnych Grup Działania wg województw
Remont kapitalny kościoła kolegiackiego w Łowiczu Remont zabytków będących elementami systemu murów miejskich w Wieluniu Zespół dworca kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w Piotrkowie Trybunalskim
Środki Urzędów Marszałkowskich na prace konserwatorskie w obiektach zabytkowych w latach 2007-2011
Liczba gminnych programów opieki nad zabytkami wg województw Stan na 2010 r.
CELE, DZIAŁANIA, ZADANIA
WIZJA PROGRAMU Region spójny wizerunkowo, wyróżniający się różnorodnością walorów dziedzictwa kulturowego i spuścizny dziejowej, stanowiących podstawę wielokulturowej tożsamości województwa łódzkiego. MISJA PROGRAMU Prowadzenie zintegrowanej polityki zarządzania dziedzictwem kulturowym, opartej na partnerskiej wielopodmiotowej współpracy, kształtowaniu świadomości społecznej i promocji różnorodności kulturowej. CEL STRATEGICZNY Zachowanie dla przyszłych pokoleń dziedzictwa kulturowego i spuścizny dziejowej.
CELE OPERACYJNE WPOnZ 2012-2015 CEL OPERACYJNY I CEL OPERACYJNY II CEL OPERACYJNY III Regionalny system zarządzania dziedzictwem kulturowym Atrakcyjność krajobrazu kulturowego Tożsamość wielokulturowa regionu DZIAŁANIE 1 DZIAŁANIE 2 DZIAŁANIE 3 DZIAŁANIE 4 DZIAŁANIE 5 DZIALANIE 6 DZIALANIE 7 Stworzenie mechanizmu współpracy w zakresie zarządzania dziedzictwem kulturowym Cyfryzacja zasobów ewidencyjnych dziedzictwa kulturowego Rewitalizacja układów przestrzennych miast i wsi Poprawa stanu obiektów i obszarów zabytkowych Poprawa stanu i dostępności zabytków ruchomych w muzeach oraz obiektach sakralnych Kreowanie różnorodności kulturowej Edukacja kulturowa mieszkańców województwa
CEL OPERACYJNY I Regionalny System Zarządzania Dziedzictwem Kulturowym DZIAŁANIE 1 Stworzenie mechanizmu współpracy w zakresie zarządzania dziedzictwem kulturowym Powołanie wojewódzkiej komisji j do spraw tworzenia mechanizmów współpracy, zarządzania i monitorowania w sferze dziedzictwa kulturowego w regionie Edukacja w zakresie kształcenia zdolności do współpracy w różnych formach organizacyjnych Edukacja w zakresie możliwości pozyskiwania środków finansowych na procesy rewitalizacji Organizacja konferencji tematycznych, cyklicznych spotkań i warsztatów w celu wymiany doświadczeń na temat m. in. wykorzystania tradycyjnych i innowacyjnych technologii i dobrych praktyk w rewitalizacji i rewaloryzacji Integracja funkcjonujących portali posiadających kompleksową i profesjonalną treść z zakresu m.in. zabytków, folkloru, produktów regionalnych, symboli kulturowych, pozwalającą wykreować markę Łódzkie Aktualizacja elektronicznego kalendarza imprez kulturalnych Promocja projektów zintegrowanych dotyczących rewitalizacji i rewaloryzacji Stymulowanie działań w kierunku opracowania gminnych ewidencji zabytków, gminnych programów opieki nad zabytkami i wojewódzkiej ewidencji zabytków
DZIAŁANIE 2 Cyfryzacja zasobów ewidencyjnych dziedzictwa kulturowego w regionie łódzkim Opracowanie i wdrożenie oprogramowania mającego na celu tworzenie elektronicznej wojewódzkiej bazy danych o zasobach dziedzictwa kulturowego jako profesjonalnego narzędzia umożliwiającego generowanie danych o obiektach i obszarach zabytkowych województwa Digitalizacja ewidencyjnych zbiorów muzealnych wystawienniczych i pozawystawienniczych Stworzenie stron internetowych w placówkach muzealnych Cyfryzacja gminnych ewidencji zabytków
CEL OPERACYJNY II Atrakcyjność Krajobrazu Kulturowego DZIAŁANIE 3 Rewitalizacja układów przestrzennych miast i wsi Realizacja kompleksowych rewitalizacji zabytkowych centrów miast, przestrzeni publicznych i zabytkowych zespołów zabudowy, przeprowadzana w oparciu o studia historyczne w ośrodkach miejskich i wiejskich Opracowanie katalogów budownictwa regionalnego krajobrazów kulturowych dorzeczy: Warty, Pilicy i Bzury we współpracy z Politechniką Łódzką, Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Narodowym Instytutem Dziedzictwa Oddziałem Terenowym w Łodzi i regionalistami Ewaluacja programów rewitalizacji ośrodków miejskich i wiejskich w województwie - przeprowadzenie rankingu wykonanych programów rewitalizacji ośrodków historycznych Ustanowienie nagrody dla najlepszych prac naukowych habilitacyjnych, doktorskich i magisterskich dotyczących procesów rewitalizacyjnych w województwie łódzkim
Rewitalizacja starówki w Łęczycy Rewitalizacja koszar w Skierniewicach Przebudowa Placu Dąbrowskiego w Łodzi Trakt Wielu Kultur rozwój potencjału turystycznego Miasta poprzez rewitalizację zabytkowych obszarów Piotrkowa Trybunalskiego
DZIAŁANIE 4 Poprawa stanu obiektów i obszarów zabytkowych Opracowanie wniosków w celu uznania za pomniki historii następujących obszarów: 1. Zespołu przestrzennego Arkadia Nieborów, 2. Zespołu przestrzennego Tum Łęczyca, 3.Wielokulturowego krajobrazu miasta przemysłowego włodzi, 4. Zespołu drewnianych kościółków wieluńskich. Podjęcie działań na rzecz wpisu cmentarza żydowskiego w Łodzi na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Stymulowanie samorządów lokalnych do utworzenia parków kulturowych mogących stanowić podstawę rozwoju tzw. turystyki kulturowej Działania konserwatorskie obiektów z listy zabytków reprezentatywnych zawartej wwponz wskazanych przez WKZ oraz dworcach Kolei Warszawsko Wiedeńskiej Rewaloryzacja zabytkowych parków i ogrodów Prowadzenie warsztatów wykorzystania tradycyjnych i innowacyjnych technologii w konserwacji zabytków uwzględniając potencjał naukowy regionu Weryfikacja stanowisk archeologicznych oraz prowadzenia prac badawczych zagrożonych stanowisk archeologicznych
PK Wzgórze Zamkowe w Sieradzu PK Miasto Tkaczy w Zgierzu Proponowany PK w Besiekierach
Rozbudowa, adaptacja i częściowa rekonstrukcja zamku w Inowłodzu Rewaloryzacja w Łowiczu
DZIAŁANIE 5 Poprawa stanu i udostępnianie zabytków ruchomych w muzeach i obiektach sakralnych Tworzenie muzeów wzmacniających tożsamość regionalną Realizacja w placówkach muzealnych nowoczesnych, audiowizualnych środków przekazu(np. panele, kioski i wystawy multimedialne oraz audio przewodniki) Przygotowanie atrakcyjnej oferty kulturalno edukacyjnej dla osób w różnym wieku z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych(w tym z niepełnosprawnością wzrokową i słuchową) Propagowanie dni otwartych np. Nocy Muzeów, Europejskich Dni Dziedzictwa czy Światowego Dnia Turystyki Prace z zakresu konserwacji zabytków ruchomych figurujących w rejestrze WKZ m.in. remonty elementów taboru kolejowego Rogowskiej i Krośniewickiej Kolei Wąskotorowej Wykonanie instalacji przeciwpożarowych i antywłamaniowych w wytypowanych 9 obiektach zabytkowych (w tym w muzeach) oraz w 71 drewnianych obiektach sakralnych Wydanie przewodników i publikacji po muzeach województwa
audioprzewodnik po pałacu w Walewicach schodołaz w pałacu w Działoszynie Noc muzeów w Skansenie w Rogowie
CEL OPERACYJNY III Tożsamość wielokulturowa regionu DZIAŁANIE 6 Kreowanie różnorodności kulturowej Podejmowanie działań na rzecz zachowania reliktów wielokulturowaości regionu mniejszości narodowych Utworzenie nowych skansenów (m.in.tadzin, Tum Kwiatkówek) irozbudowa oraz rewaloryzacja istniejących (m.in.skansenu miejskiej architektury drewnianej włodzi, kolejowych: Rogów, Skierniewice, Zduńska Wola-Karsznice) Ożywianie skansenów m.in. poprzez spotkania z twórcami ludowymi, warsztaty ginących zawodów, przygotowanie aktywnego programu zwiedzania, festiwale, dni tematyczne etc. Współorganizowanie i promowanie corocznych krajowych obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa, w tym w 2012 r. naterenie Skansenu wmaurzycach Identyfikacja produktów regionalnych Wprowadzenie jednolitego systemu identyfikacji wizualnej szlaków kulturowych i obiektów zabytkowych im towarzyszącym Podjęcie działań na rzecz opatentowania elementów dziedzictwa kulturowego (m.in. przejawów folkloru np. wzornictwa łowickiego, kulinarnych produktów regionalnych). Promowanie walorów poszczególnych podregionów kulturowych (Łowickiego na szczeblu krajowym i międzynarodowym oraz Łęczyckiego, Rawskiego, Opoczyńskiego, Sieradzkiego, Piotrkowskiego, Siemkowickiego i Wieluńskiego na szczeblu lokalnym).
Skansen w Karsznicach Skansenu Miejskiej Architektury Drewnianej w Łodzi Skansen w Sierdzu Tworzony skansen w Nagawkach
Zamek Książąt Mazowieckich Skansen na szlaku kolejki wąskotorowej
DZIAŁANIE 7 Edukacja kulturowa mieszkańców województwa Opracowanie podręczników i tras edukacji regionalnej dla różnych poziomów nauczania Współorganizowanie konkursu Wiedzy o regionie i ustanowienie nagrody dla najlepszego uczestnika. Współorganizowanie konkursu fotograficznego prezentującego walory dziedzictwa kulturowego województwa i ustanowienie nagrody dla najlepszego wykonawcy Wydanie przewodników po województwie i informatorów kulturalnych Popularyzowanie zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego wprasie, radiu, telewizji, filmie, Internecie
ZADANIA WYNIKAJĄCE Z PROGRAMU W UJĘCIU POWIATOWYM POWIAT BEŁCHATOWSKI ZASOBY WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW GMINY WCHODZĄCE W SKŁAD POWIATU Liczba zabytków wpisanych do rejestru WKZ: m. Bełchatów - 6 gm. Bełchatów - 10 gm. Drużbice - 7 gm. Kleszczów - 1 gm. Kluki - 5 gm. Rusiec - 0 gm. Szczerców - 4 m. gm. Zelów - 15 Wpis/skreślenie do/z rejestru WKZ: (propozycja wynikająca z :) MIASTA: BEŁCHATÓW; MIASTA GMINY : ZELÓW; GMINY: BEŁCHATÓW, DRUŻBICE, KLESZCZÓW, KLUKI, RUSIEC, SZCZERCÓW WSKAŹNIKI LICZBOWE (poziom agregacji powiat) 8 0 48 CEL OPERACYJNY DZIAŁANIE ZADANIA Wskaźnik obecny Wskaźnik docelowo Opracowanie GEZ: pow. Bełchatowskiego gm. Drużbice gm. Kluki 6 9 I. REGIONALNY SYSTEM ZARZĄDZANIA DZIEDICTWEM KULTUROWYM 1. Stworzenie mechanizmu współpracy w zakresie zarządzania dziedzictwem kulturowym Sporządzenie gminnych programów opieki nad zabytkami: pow. Bełchatowskiego m. Bełchatów gm. Bełchatów gm. Kleszczów Gm. Kluki gm. Rusiec gm. Szczerców m. gm. Zelów gm. Szczerców 1 9
ZADANIA WSKAZANE DO REALIZACJI PRZEZ SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA Zadania Organizacja cyklicznych warsztatów służących wymianie doświadczeń nt. działań rewitalizacyjnych i możliwości pozyskiwania środków na jej realizację Stworzenie i wdrażanie oprogramowania mającego na celu tworzenie elektronicznej wojewódzkiej bazy danych ozasobach dziedzictwa kulturowego Cel główny Cel operacyjny I Regionalny system zarządzania dziedzictwem kulturowym Działania I.1. I.2. Cele towarzyszące Cele operacyjne I, II Działania II.3. I.1. Zadania Objęcie patronatem konkursów w zakresie rewitalizacji i remontów przeprowadzonych z wykorzystaniem tradycyjnych i innowacyjnych technologii Cel operacyjny II Atrakcyjny krajobraz kulturowy Opracowanie katalogów budownictwa regionalnego krajobrazów kulturowych dorzeczy: Warty i Pilicy II.3. I.1. Działania II.3. II.4. II.5. Cele operacyjne I, III Działania Zakończenie prac rewaloryzacyjnych w obiektach będących własnością Samorządu Województwa Łódzkiego takich jak: Pałac Herbsta, Pałac M. Poznańskiego, Teatr Wielki, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne, Biblioteka im. J. Piłsudskiego, Muzeum Oświatowe im. M. Konopnickiej w Bronowie Realizacja projektu utworzenia skansenu archeologicznego w Tumie II.4. II.4. Opracowanie i wydanie przewodnika po muzeach województwa łódzkiego II.5. III.7. Zadania Tworzenie listy, opracowanie katalogu i organizacja konkursów dotyczących tradycyjnych produktów regionalnych Objęcie patronatem i uczestnictwo w organizacji Europejskich Dni Dziedzictwa w 2012 r. w skansenie w Maurzycach Objęcie patronatem i uczestnictwo w Międzynarodowych Targach Turystycznych Na styku Kultur w Łodzi oraz kreowanie marki ŁÓDZKIE Opracowanie i wydanie informatorów promujących podregiony kulturowe, symbole województwa i imprezy kulturalne Opracowanie podręcznika edukacji regionalnej Współorganizacja konkursu Wiedzy o regionie i ustanowienie nagrody dla najlepszego uczestnika Współorganizacja konkursu fotograficznego prezentującego walory dziedzictwa kulturowego regionu i ustanowienie nagrody dla najlepszego uczestnika Cel operacyjny III Tożsamość wielokulturowa regionu Działania III.6. III.6. III.6. III.6. III.7. III.7 III.7. Cele operacyjne I Działania
WNIOSKI DO POZIOMU KRAJOWEGO KRAJOWEGO PROGRAMU OCHRONY ZABYTKÓW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI Ochrona unikatowych zabytków Obiekty wskazane do uznania za pomnik historii: zespół przestrzenny Arkadia Nieborów, zespół przestrzenny Tum Łęczyca, zespół przestrzenny miasta Łowicza w granicach ścisłej strefy ochrony konserwatorskiej, wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego Łodzi, zespół opactw cystersów w Sulejowie Podklasztorzu, zespół drewnianych kościółków wieluńskich Zachowanie materialnych walorów dziedzictwa o zasięgu europejskim i krajowym Łódź, jako: miasto dziedzictwa poprzemysłowego, unikatowe miasto architektury historyzmu, miasto o największym w Europie zabytkowym cmentarzem żydowskim Stworzenie ogólnopolskiej sieci cennych miast historycznych i poddanie ich działaniom rewitalizacyjnym Unikatowe w skali kraju układy przestrzenne: Łódź i Nowosolna, Łęczyca, Łowicz, Piotrków Trybunalski, Sieradz Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego Obszarów kulturowych: pasm Pilicy, Warty, Bzury, Kolei Warszawsko Wiedeńskiej i obszaru Aglomeracji Łódzkiej, Łowicki podregion kulturowy, w którego granicach kultywowane są tradycje ludowe reprezentatywne dla Polski, Szlaki kulturowe o zasięgu europejskim i krajowym: Szlak Romański, Szlak Cysterski, Szlak Bursztynowy, Szlak Grunwaldzki, Szlak Kolei Warszawsko Wiedeńskiej UTWORZENIE FUNDUSZU OCHRONY ZABYTKÓW POPRZEMYSŁOWYCH
Dziękuję za uwagę