kwartalnik centralnej stacji ratownictwa górniczego s.a.

issn 1426-3092 nr 1 (70) kwiecień 2013 r. kwartalnik centralnej stacji ratownictwa górniczego s.a.

Redaguje zespół Andrzej Plata redaktor naczelny Mirosław Bagiński z-ca redaktora naczelnego Barbara Kochan z-ca redaktora naczelnego Katarzyna Myślińska sekretarz redakcji Katarzyna Kajdasz-Szpotko Małgorzata Jankowska Adres redakcji: Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. 41-902 BYTOM ul. Chorzowska 25 tel. (32) 388 04 45 lub (32) 388 05 92 fax. (32) 388 04 44 e-mail: pa@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Bytomiu ul. Chorzowska 12d 41-902 BYTOM tel. (32) 388 06 22 e-mail: osrgbytom@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Jaworznie ul. Krakowska 95 43-600 JAWORZNO tel. (32) 616 22 86 fax. (32) 616 44 33 e-mail: osrgjaworzno@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Wodzisławiu Śl. ul Marklowicka 3 44-300 WODZISŁAW Śl. tel. (32) 455 47 06 e-mail: osrgwodzislaw@csrg.bytom.pl Okręgowa Stacja Ratownictwa Górniczego w Zabrzu ul. Jodłowa 33 41-800 ZABRZE tel. (32) 271 35 06 e-mail: osrgzabrze@csrg.bytom.pl Redakcja nie odpowiada za treść reklam i zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów tekstów oraz zamieszczania własnych tytułów i śródtytułów. Nie zamówionych materiałów nie zwracamy. Skład, opracowanie techniczne oraz druk: Drukarnia Skill 41-902 Bytom ul. Kochanowskiego 25/9 tel. (32) 387 34 10 Nakład: 450 egz. SPIS TREŚCI Krótko, w tym również: II warsztaty ratownicze...1 Ratownictwo górnicze zagrało z orkiestrą...1 Czworonożny ratownik...2 Drużyny uhonorowane...2 Udział pogotowi i zastępów specjalistycznych CSRG S.A. w akcjach...2 Barbara Kochan Inny punkt widzenia...3 Jacek Polniak Działalność interwencyjna i profilaktyczna CSRG S.A....4 Małgorzata Jankowska Podsumowanie szkoleń 2012r....8 Zygmunt Ożóg Wojciech Najman Nowa komora w OSRG Bytom...10 Kaja Gadowska Funkcjonowanie ratownictwa górniczego cz. VI...18 Krzysztof Mroziński Wspólnie realizujemy wnioski z prac Komisji...21 Leszek Kwiska Nowy sprzęt na wyposażeniu ratowników CSRG S.A.............................. 25 Jan Syty Manewry ratownictwa wysokościowego...27 Fot. na okładce: Ratownictwo górnicze uczestniczyło w WOŚP Autor zdjęcia: Marek Rybicki

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 KRÓTKO II Warsztaty Ratownicze Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. wspólnie z firmą CEN- -RAT organizuje II Warsztaty Ratownicze. Warsztaty odbędą się w Ustroniu w dniach 12-14 czerwca 2013r. Program warsztatów obejmuje następujące tematy: 1. Wyposażenie ratownika, w tym sprzęt ochrony układu oddechowego, łączność ratownicza, odzież i środki poprawiające komfort pracy ratowników w trudnych warunkach mikroklimatu, sprzęt do pomiarów parametrów fizjologicznych ratownika. 2. Specjalistyczne technologie i sprzęt stosowany w ratownictwie, w tym zdj. 1 technika wiertnicza, technika nurkowa i awaryjne odwadnianie kopalń, techniki alpinistyczne. 3. Prace profilaktyczne i akcje ratownicze, w tym profilaktyka w zakresie pożarowym i metanowym, specjalistyczne technologie i sprzęt stosowany do inertyzacji atmosfery kopalnianej, opis prac specjalistycznych na przykładach akcji ratowniczych prowadzonych w szczególnie niebezpiecznych warunkach w Polsce i na świecie. II Warsztaty Ratownicze podobnie jak poprzednie będą prowadzone w trzech sesjach tematycznych obejmujących przedstawione tematy. Warsztaty skierowane są do przedstawicieli nadzoru górniczego, przedsiębiorców, kierowników ruchu zakładów górniczych, kierowników działu wentylacji, przedstawicieli jednostek ratownictwa górniczego oraz przedstawicieli organizacji związkowych. (apl) zdj. 2 (zdj. nr.1,2,3) autor zdjęć Marek Rybicki Ratownictwo Górnicze zagrało z ORKIESTRĄ Podczas 21 finału WOŚP w dniu 13.01.2013r. CSRG S.A. zorganizowała wystawę techniczną. Do współpracy zaprosił nas Rybnicki Sztab Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Miasto Rybnik zostało wybrane przez organizatorów na miejsce tegorocznego regionalnego finału. W niedzielne popołudnie na terenie Kampusu Akademickiego w Rybniku odbyły się plenerowe koncerty, przedstawienia, pokazy i wystawy. Jednym z wydarzeń towarzyszących 21 finałowi WOŚP w Rybniku była wystawa specjalistycznego sprzętu ratownictwa górniczego. Prezentowaliśmy wyposażenie pogotowia pomiarowego i górniczo-technicznego oraz specjalistyczny sprzęt zastępów nurków i ratowników wysokościowych. Nasze stoisko cieszyło się szczególnym zainteresowaniem rodzin ratowników górniczych. Duża grupa ratowników górniczych z KSRG KWK Rydułtowy-Anna przybyła do Rybnika aby oddać krew w podstawionym przewoźnym ambulansie i w ten sposób pomóc członkom rodziny jednego z kolegów ratowników którzy ulegli poważnym obrażeniom w wypadku drogowym. W Rybniku z WOŚP współpracowali: Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. - najnowocześniejszy sprzęt do ratownictwa nurkowego i wysokościowego oraz górniczego i zawałowego. Wojsko Polskie, WKU w Rybniku - technika wojskowa, pojazdy, sprzęty. Wojewódzka i Miejska Komenda Policji - prezentacja sprzętu Wydziału Ruchu Drogowego i odwiedziny maskotka Śląskiej Policji SZNUPEK. Stowarzyszenie Rybnicki Sztab Ratownictwa - pomiar cukru we krwi, pomiar ciśnienia, szkolenia z resuscytacji na fantomie, pokaz z ratownictwa. Komenda Miejska PSP W Rybniku + OSP z Rybnika Kamienia pokaz ratownictwa drogowego. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Raciborzu możliwość oddania krwi w podstawionym ambulansie. opr. mgr inż. Jerzy Krótki - dyrektor OSRG Wodzisław 1

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII Czworonożny ratownik Ramzes i Nanto czworonożni ratownicy górniczy reprezentowali Centralną Stację Ratownictwa Górniczego w Bytomiu podczas pokazów psów pracujących - Pies w służbie człowieka w Żywcu. Pięcioletni Ramzes / labrador/ i o prawie dwa lata młodszy Nanto / border collie/ od dwóch lat są ratownikami górniczym przy CSRG w Bytomiu z siedzibą w KWK Piast. Na swoim koncie mają już cztery akcje ratownicze w większości zakończone sukcesem. Dwa razy w kopalni Rydułtowy Anna /2010 r./, w kopalni Krupiński /2011 r./ i w kopalni Silesia /2012/. Są to pierwsze w Polsce psy używane do akcji ratowniczej pod ziemią. Przez cały czas są w pełnej gotowości. Wyćwiczone są w poszukiwaniu żywych mówi Maciej Cienkosz, opiekun Ramzesa, ratownik górniczy z wieloletnim doświadczeniem w tresurze psów. Ramzes zanim został ratownikiem górniczym odbył służbę w. straży pożarnej. Ramzes i Nanto praktycznie codziennie ćwiczą zarówno pod ziemią, jak i na powierzchni kopalni. - Na dole doskonalą technikę poruszania i przyswajania do otocznia. Nie obce są im zdj. 4 Na zdjęciu Ramzes ze swoim opiekunem Maciejem Cienkoszem przejażdżki wagonikami czy też kolejka podwieszana na dole kopalni podkreśla Maciej Cienkosz. Pies ratownik musi mieć predyspozycje do pełnionej funkcji do akcji. - Musi być otwarty na ludzi i skory do zabawy, bo tak naprawdę motywacją do ciężkiej pracy jest zabawa dodaje M. Cienkosz. To, czy pies ma predyspozycje do służby ratowniczej można określić w 6-9 tygodniu życia psa. Skrupulatnie wyselekcjonowane i trenowane po ukończeniu 18 m-ca życia muszą zdać egzaminy, które wcale do łatwych nie należą. Pies ratownik w górnictwie jest zupełnie inaczej szkolony niż np. pies policyjny, który szuka idąc za konkretnym zapachem poszukiwanego. Ramzes i Nanto szukają ludzi tzn. na psa działa ogólnie zapach człowieka. Drużyny uhonorowane Za godne reprezentowanie naszego kraju i górniczej branży podczas Międzynarodowych Zawodów Ratowniczych w Doniecku /wrzesień 2012/ pięć polskich drużyn zostało uhonorowanych. Drużyny ratownicze odebrały pamiątkowe puchary i dyplomy z rąk Piotra Litwy, prezesa Wyższego Urzędu Górniczego i Mirosława Bagińskiego, wiceprezesa CSRG S.A. W Międzynarodowych Zawodach Ratowniczych w Doniecku udział brało 5 polskich drużyn: Black Gold PKW SA, White Eagles KGHM Polska Miedź S.A., Black Hawks JSW SA, Bytom Team oraz Silesian Tigers. Cieszy nas tak liczna reprezentacja polska w Doniecku. W zawodach zajęliśmy wysokie lokaty, a konkurencja była bardzo dużo powiedział P. Litwa, prezes WUG. Doświadczenia, które zdobyliśmy przygotowując się do wszystkich poprzednich zawodów jest bezcenne i na pewno skorzystamy zdj. 5 z niego w przypadku zawodów 2014 r. w Polsce. Jeszcze raz bardzo dziękuję, gratuluję - podsumował wiceprezes Bagiński, dodając na koniec swego wystąpienia do zebranych ratowników: Szczęść Boże!. (Aleksandra Szatkowska-Mejer rzecznik prasowy CSRG S.A.) Udział pogotowi i zastępów specjalistycznych CSRG S.A. w akcjach ratowniczych i pracach profilaktycznych. Akcje zawałowe: 08.12 10.12.2012 r. akcja zawałowa w KWK Mysłowice Wesoła r. Mysłowice. W akcji brało udział pogotowie górniczo technicznego CSRG S.A. oraz zastępy ratownicze OSRG Jaworzno oraz OSRG Zabrze. Inne akcje: CZOK rejon KWK Niwka Modrzejów, szyb Kazimierz w dniu 27.11.2012 r. akcja ratownicza polegająca na usunięciu zagrożenia zalania pompowni głównej. W akcji brały udział zastępy ratownicze OSRG Bytom, KWK Knurów Szczygłowice r. Knurów w dniach 18.01 19.01.2013 r. - akcja ratownicza polegająca na poszukiwaniu zaginionego pracownika po wdarciu wody do drążonego wyrobiska. W akcji brało udział pogotowie górnicze OSRG Zabrze, KWK Bielszowice w dniu 19.01.2013 r. akcja polegająca na przewietrzaniu i penetracji. W akcji brało udział pogotowie górniczo techniczne CSRG S.A., KWK Knurów Szczygłowice r. Knurów w dniach 20.01 24.01.2013 r. akcja polegająca na przewietrzaniu i penetracji wyrobisk. W akcji brało udział pogotowie pomiarowe CSRG S.A. opr. Katarzyna Szpotko Sprostowanie Przepraszamy za błąd, który wkradł się w poprzednim wydaniu kwartalniku nr 4/2012 w artykule pt.: Akcja KWK Knurów-Szczygłowice. Współautorem artykułu jest Pan mgr inż. Piotr Pal OSRG Zabrze, a nie jak było napisane Lucjan Pal. 2

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 Inny punkt widzenia ratownictwo górnicze na Ukrainie. Rozmowa z Mikołajem Skorbenko, specjalistą w dziedzinie górnictwa na Ukrainie. Mikołaj Skorbenko obywatel Ukrainy, absolwent Akademii Górniczo- -Hutniczej, wydziału Górniczego, sekcji Budowa Zakładów Górniczych w Krakowie w 1973 roku. Przeszedł wszystkie szczeble kariery górniczej. Kierował jako dyrektor Okręgiem Górniczym w Perwomajsku (obwód Ługańsk, Donbass), dyrektor techniczny ZPW w Lisiczańsku i dyrektor generalny ZPW w Perwomajsku. Był również dyrektorem Urzędu Górniczego w Krasnodonie. Obecnie jest wykładowcą w Ośrodku Szkolenia kadry górniczej i nadzorczej w Ługańsku. Za 40 lat pracy w górnictwie został wyróżniony odznaką Szachtarska Sława, oraz złotą odznaką Derżgirpromnagladu Ukrainy. W 2011 r. minister gospodarki RP nadał mu stopień Honorowego Dyrektora Generalnego Górnictwa za współpracę z Polską w ramach programu Unii Europejskiej. W tym roku mija 40 lat jak rozpoczął Pan studia na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, jak z perspektywy lat wspomina Pan ten okres? Nie ukrywam, że były to chyba najlepsze i najpiękniejsze lata życia, bo młodość, beztroska, wielu przyjaciół pełnia życia w akademiku na ul. Reymonta 81. Jedynie żal mam do siebie, że nie dostatecznie poznałem historię, literaturę - jednym słowem kulturę Polski. Nabyłem natomiast obszerną i podstawową wiedzę w dziedzinie górnictwa. Z czego jestem bardzo dumny i wdzięczny swojej Alma Mater, jej wykładowcom i profesorom. W czasie studiów w Krakowie słuchałem wykładów wybitnych polskich naukowców w dziedzinie górnictwa, m.in. prof. H.Filcka, prof. B.Bromowicza, prof. M. Jawienia. Studiowałem i przyjaźniłem się z wybitnymi, jak się później okazało osobistościami m.in. rektorem prof. A. Tajdusiem, dziekanem prof. P. Czają, prof. S. Nawratem, prof. W. Dziużyńskim. Wszyscy oni zaszczycają mnie do dzisiejszego dnia swoją przyjaźnią. Mam nadzieję, ze na uroczystym spotkaniu w 40-tą rocznicę ukończenia studiów spotkam ich wszystkich. Okres ten miał olbrzymi wpływ na całe moje życie tak osobiste jak i zawodowe. Jak zorganizowane jest ratownictwo górnicze na Ukrainie? W czasie 40 letniej kariery zawodowej pracowałem w ruchu lub w nadzorze górniczym. Z ratownictwem górniczym miałem i mam do dzisiaj ciągły i bezpośredni kontakt. Na różnych stanowiskach w kopalniach czy w zjednoczeniach uczestniczyłem w wielu akcjach ratowniczych, w tym kilkakrotnie przy katastrofach górniczych z wypadkami zbiorowymi. W czasie pracy w nadzorze kontrolowałem działalność jednostek Państwowej Paramilitarnej Służby Ratownictwa Górniczego (PPSRG) na terenie obwodu Ługańskiego w Donbasie. Struktura Państwowej Paramilitarnej Służby Ratownictwa Górniczego (PPSRG) przedstawia się następująco: Sztab Państwowej Paramilitarnej Służby Ratownictwa Górniczego Ukrainy znajduje się w Doniecku. Szefem sztabu jest Siergiej Smołanow. Podlega mu kilkanaście zastępów na terenie całej Ukrainy. Zastęp jest to samodzielna jednostka na czele której stoi dowódca zastępu. Każdy 3 zastęp składa się z 5-7 plutonów. Pluton jest również samodzielną jednostką, na czele której stoi dowódca plutonu. Dowódca plutonu obsługuje poszczególne kopalnie, wykonując obowiązki ratownicze tzn. po otrzymaniu zgłoszenia ma obowiązek natychmiast przystąpić do akcji ratowniczej. Naczelny inżynier kopalni sporządza plan akcji ratowniczej (plan likwidacji awarii PLA). Plan ten rozsyła do plutonów i zastępów. Dowódcy plutonów i zastępów analizują plan akcji i działają dokładnie wg tego planu. Na kopalniach powoływane są ochotnicze wspomagające oddziały ratownicze. Członkowie tych oddziałów są pracownikami kopalń (dozór i pracownicy fizyczni). Są oni periodycznie szkoleni przez dowódców plutonów lub zastępów PPSRG. Co pół roku zgodnie z wymogami prawa górniczego naczelny inżynier kopalni po uzgodnieniu z dowódcami plutonów i zastępów dokonuje aktualizacji PLA. Plan ten zatwierdza dyrektor techniczny kopalni. Praca kopalni bez uzgodnionego PLA jest zabroniona. Cały proces działalności PPSRG i kopalń w tym i przebieg akcji ratowniczych jest kontrolowany przez organy nadzoru górniczego. Pełnił Pan szereg ważnych funkcji w górnictwie jak one wpłynęły na Pańskie doświadczenie w zakresie BHP Doświadczenia w zakresie BHP mają związek z poszczególnymi etapami mojej pracy tj. : w kopalni, w ruchu, - zajmowałem stanowiska od sztygara do inżyniera naczelnego i dyrektora, w Zjednoczeniu PW zajmowałem stanowiska od z-cy dyrektora technicznego ds. BHP, następnie dyrektora technicznego i dyrektora generalny, w nadzorze stanowiska inspektora, dyrektora okręgowego urzędu górniczego.

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII Różne obowiązki, różny zakres odpowiedzialności, konsekwencja w działaniu, doświadczenia pozytywne i negatywne oraz takie o których wolałbym zapomnieć. Obecnie jest Pan wykładowcą w ośrodku szkolenia kadry górniczej i nadzorczej w Ługańsku, jaki jest tryb i częstotliwość szkoleń pracowników kopalń? We wrześniu 2011r w Ługańsku przy Ługańskim Centrum Ekspertyz Technicznych zostało stworzone Centrum Szkolenia Inspektorów Nadzoru Górniczego. Centrum to powstało dzięki współpracy rządów USA i Ukrainy. Jest to jedyny na Ukrainie ośrodek szkolenia wyższej kadry górniczej i nadzorczej przemysłu węglowego. Zgodnie z naszymi przepisami każda osoba dozoru musi być przeszkolona z zakresu BHP raz w roku, natomiast osoba nadozoru jeden raz na trzy lata. W naszym Centrum szkolimy kadrę kierowniczą kopalń i ZPW jak również kadrę nadzorczą z całej Ukrainy. Czy i w jaki sposób współpracujecie i jeżeli tak, to na czym polega ta współpraca z polskimi jednostkami badawczymi i naukowymi? W zakresie współpracy z polskimi jednostkami naukowymi i badawczymi w zakresie ratownictwa muszę powiedzieć, że moje doświadczenie jest niewielkie i polega głównie na kontaktach z kolegami z AGH w Krakowie. Najaktywniejsza współpraca miała miejsce w latach 2008-2010 w ramach projektu UE Program poparcia sektora węglowego Ukrainy. Obecnie pracuję nad odbudową kontaktu między władzami AGH a Uniwersytetem Technicznym w Ałczewsku. Myślę, że ta przyszła współpraca Polski i Ukrainy będzie pożyteczna dla obu stron. Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała: Barbara Kochan Działalność interwencyjna i profilaktyczna CSRG S.A. Struktura organizacyjna Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w 2012r. W strukturze organizacyjnej Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A., jako jednostki ratownictwa górniczego funkcjonują cztery Okręgowe Stacje Ratownictwa Górniczego w Bytomiu, Jaworznie, Wodzisławiu Śl. i Zabrzu. W celu wykonywania zadań statutowych CSRG S.A. utrzymuje w okręgowych stacjach stałe, całodobowe dyżury zastępów ratowniczych w składzie: kierownik zastępów ratowniczych, 10 ratowników górniczych i mechanik sprzętu ratowniczego. Na wezwanie zakładu górniczego zastępy te wyposażone w odpowiedni sprzęt i środki transportowe mają obowiązek natychmiastowego udania się do kopalni, w celu podjęcia akcji ratowniczej. Zastępy ratownicze dyżurujące w OSRG w czasie akcji ratowniczej mają zapewnioną opiekę medyczną lekarzy medycznej służby ratownictwa górniczego. Ponadto do wykonywania prac ratowniczych wymagających zastosowania specjalnych technik ratowniczych utrzymywane są następujące specjalistyczne pogotowia ratownicze: pomiarowe do pomiaru parametrów fizykochemicznych powietrza i gazów pożarowych oraz oceny stopnia wybuchowości mieszanin gazowych, do inertyzacji powietrza kopalnianego, mgr inż. Jacek Polniak CSRG S.A. w Bytomiu przeciwpożarowe do wykonywania prac ratowniczych przy zwalczaniu pożarów podziemnych wymagających zastosowanie sprzętu i urządzeń do podawania pian gaśniczych oraz izolacji wyrobisk, górotworu i zrobów, górniczo techniczne do wykonywania prac ratowniczych związanych z ratowaniem ludzi uwięzionych pod zawałem lub odciętych od czynnych wyrobisk wskutek tąpnięcia lub zawału, wodne - do usuwania skutków wdarcia się lub niekontrolowanego dopływu do wyrobisk wody lub wody z luźnym materiałem, przewoźnych wyciągów ratowniczych - do ewakuacji pracowników lub prowadzenia innych prac ratowniczych w szybach lub otworach wielkośrednicowych oraz prowadzenia prac awaryjno-rewizyjnych i kontrolnych. Podstawowa działalność Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w 2012r. prowadzona była w trzech kategoriach: 4 działalność interwencyjna w zakresie ratowania życia i zdrowia górników i udzielania pomocy zakładom górniczym w razie zagrożenia bezpieczeństwa, powstałego wskutek zdarzeń związanych z pożarami podziemnymi, wybuchami gazów i pyłu węglowego, wyrzutami gazów i skał, zawałami skał i tąpaniami, gwałtownymi wdarciami wody do wyrobisk górniczych oraz usuwania skutków i przywracania bezpiecznych warunków pracy po zaistnieniu tych zdarzeń, działalność prewencyjna polegająca na prowadzeniu w kopalniach prac profilaktycznych oraz na promowaniu, propagowaniu i wprowadzaniu do zakładów górniczych nowatorskich technik i technologii zapobiegających powstawaniu niebezpiecznych zdarzeń w zakładach górniczych, a także informowaniu o nowym sprzęcie do wykonywania prac profilaktycznych, działalność szkoleniowa polegającą na organizowaniu szkoleń, które wynikają z rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie ratownictwa górniczego dla osób, które muszą posiadać specjalistyczne przeszkolenie w zakresie organizacji i kierowania akcjami ratowniczymi, kierowania drużynami ratowniczymi, członków drużyn ratowniczych, osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego nie wchodzących w skład drużyny ratowniczej. Ponadto Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A.

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 SCHEMAT ZABEZPIECZENIA KOPALŃ PRZEZ CSRG S.A. /stan na koniec 2012 roku / CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. Zawodowe zastępy ratownicze O S R G BYTOM O S R G JAWORZNO O S R G WODZISŁAW O S R G ZABRZE Zawodowe pogotowia specjalistyczne: - pomiarowe - do inertyzacji powietrza kopalnianego - przeciwpożarowe - górniczo - techniczne - wodne - przewoźnych wyciągów ratowniczych 1. Bobrek Centrum ruch Bobrek ruch Centrum 2. Piekary 3. Wujek ruch Wujek ruch Śląsk 4. Murcki Staszic ruch Boże Dary ruch Staszic 5. Wieczorek 6. K.D. Barbara 7. CZOK ruch II rejon Szombierki rejon Powstańców Śl.- - Bytom I 8. CZOK ruch I rejon Saturn rejon Siemianowice 9.Centralna Pompownia BOLKO 10. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe PROMAG - Kopalnia Dolomitu 11. Nowy Ląd 12. EKO-PLUS Sp. z.o.o. 13.Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej - Kopalnia Zabytkowa Muzeum 1. ZG Sobieski 2. ZG Janina 3. Brzeszcze 4. Mysłowice Wesoła ruch Mysłowice ruch Wesoła 5. Bogdanka 6. Ziemowit 7. Piast 8. Kazimierz - Juliusz 9. ZGH Bolesław 10. KS Kłodawa 11. KS Wieliczka 12. KS Bochnia 13. PG Silesia Sp. z o.o. KWK Silesia 14. CERSANIT S.A. 15. CZOK ruch I rejon Jan Kanty 16. PPUH Dolomit 1. Rydułtowy Anna ruch I ruch II 2. Marcel 3. Chwałowice 4. Jankowice 5. Jas-Mos 6. Borynia - Zofiówka ruch Borynia ruch Zofiówka 7. Pniówek 8. Krupiński 1. Bielszowice 2. Sośnica Makoszowy ruch Sośnica ruch Makoszowy 3. Knurów Szczygłowice ruch Knurów ruch Szczygłowice 4. Pokój 5. Halemba - Wirek ruch I ruch II 6. Budryk 7. Bolesław Śmiały 8. CZOK ruch III rejon Dębieńsko 9. CZOK ruch II rejon Pstrowski 10. ZG SILTECH 11. Zabytkowa KWK GUIDO 1. KGHM Polska Miedź S.A. 2. Petrobaltic S.A. 3. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Kraków ubezpieczenie w zakresie ratownictwa górniczego wynikające z art. 75 ust.1 pkt.2 ubezpieczenie poprzez zastępy dyżurujące dla grup zakładów górniczych lub dyżurujące zawodowe zastępy ratownicze 5

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII 6351 6223 40 39 1287 307 1607 301 1731 391 1598 358 1359 1357 8 1 13 4 9 1 9 1 6 7 O/Bytom O/Jaworzno O/Wodzisław O/Zabrze Rok 2011 Rok 2012 O/Bytom O/Jaworzno O/Wodzisław O/Zabrze Rok 2011 Rok 2012 Ogółem Ratownicy dozór Liczba KSRG Liczba KPRG Rys.1 Stan liczbowy drużyn ratowniczych w zakładach górniczych wg rejonów działania poszczególnych OSRG prowadziła również szkolenia, które mają na celu podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności członków służb kopalnianych pracowników zakładów górniczych i innych podmiotów gospodarczych. CSRG S.A. jest jednostką ratownictwa funkcjonującą także w ramach Krajowego Zintegrowanego Systemu Ratowniczo Gaśniczego. CSRG S.A. utrzymuje ponadto: zastępy specjalistyczne do prac podwodnych, które są przygotowane do wykonywania zadań w miejscach, gdzie zachodzi potrzeba stosowania technik nurkowych, zastępy specjalistyczne do prac wysokościowych, które są przygotowane do wykonywania zadań w miejscach, gdzie zachodzi potrzeba stosowania technik alpinistycznych, grupę ratowniczo poszukiwawczą, przygotowaną do ratowania ludzi m.in. z gruzów zawalonych budynków. Wyposażenie tych zespołów umożliwia właściwe współdziałanie w akcjach ratowniczych z jednostkami Państwowej Straży Pożarnej i innych specjalistycznych służb ratowniczych. W zakresie ratownictwa poszukiwawczego uczestniczą one również w specjalistycznych manewrach z podobnymi grupami funkcjonującymi w strukturach PSP. Ratownictwo górnicze w zakładach górniczych Stan liczbowy drużyn ratowniczych oraz kopalnianych stacji ratownictwa górniczego (KSRG) i kopalnianych punktów ratownictwa górniczego (KPRG) w zakładach górniczych zabezpieczanych przez CSRG S.A. przedstawiono na rys.1 i rys.2. Działalność interwencyjna Działalność interwencyjna służb ratownictwa górniczego CSRG S.A. w 2012 roku prowadzona była w zakładach górniczych w związku z: a) pożarami podziemnymi, b) tąpaniami i zawałami skał do wyrobisk, i innymi zdarzeniami. W 2012 r. CSRG S.A. brała udział w 9 akcjach ratowniczych. Na rys.3 przedstawiono ilości i rodzaje akcji ratowniczych w których brały udział służby ratownicze CSRG S.A. oraz na rys. 4 ilość wyjazdów poszczególnych pogotowi ratowniczych OSRG do tych akcji. Akcje ratownicze prowadzone były w następujących zakładach górniczych: a) akcje przeciwpożarowe w: KWK Wujek" - 05.01. 08.01.2012r. KWK Brzeszcze" - 21.05. 09.06.2012r. KWK Kazimierz Juliusz - 26.10. 28.10.2012r. b) akcje zawałowe w: KWK Marcel" - 08.03.2012r. KWK Sośnica-Makoszowy - 10.05.2012r. SRK CZOK - 30.07.2012r. KWK Wujek - 19.09.2012r. KWK Mysłowice-Wesoła - 08.12. 10.12.2012r. c) inne akcje ratownicze, w: PG Silesia 11.08. 13.08.2012r. Pracownik zakładu wpadł do zbiornika węgla. Zawodowe pogotowia specjalistyczne brały udział w akcjach ratowniczych 7 Pożary 6 Rys.2 Ilość kopalnianych stacji ratownictwa górniczego i kopalnianych punktów ratownictwa górniczego wg rejonu działania poszczególnych OSRG 3 4 5 0 0 1 0 Tąpnięcia i zawały Wybuchy metanu lub/i pyłu węglowego oraz w pracach na zasadach akcji ratowniczych, gdy zachodziła potrzeba stosowania specjalnych technik ratowniczych. W 2012 roku specjalistyczne zawodowe pogotowia ratownicze brały udział 254 razy w akcjach ratowniczych oraz w pracach na zasadach akcji ratowniczych w zakładach górniczych - rys.5. Pogotowie pomiarowe wyjeżdżało 110 razy, do: KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Bielszowice, KWK Wujek-Śląsk, KWK Brzeszcze, KWK Budryk, KWK Kazimierz-Juliusz. Pogotowie górniczo techniczne wyjeżdżało 5 razy, do: KWK Sośnica- -Makoszowy, KWK Wujek", KWK Mysłowice-Wesoła, - dwa dni akcji SRK CZOK. Pogotowie przeciwpożarowe wyjeżdżało 52 razy, do: KWK Brzeszcze, KWK Kazimierz-Juliusz, KWK Wujek-Śląsk, Pogotowie do inertyzacji powietrza kopalnianego prowadziło inertyzację w następujących zakładach górniczych: KWK Mysłowice - Wesoła, KWK Borynia, KWK Jas-Mos, KWK Budryk, KWK Bielszowice, KWK Bobrek- -Centrum, KWK Halemba-Wirek, KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Brzeszcze, KWK Pokój, KWK Piekary, ZG Sobieski. Pogotowie do inertyzacji powietrza kopalnianego brało udział w pracach profi- 2 1 14 Wodne Inne Razem Rok 2011 Rok 2012 Rys.3 Rodzaj i ilość akcji ratowniczych 9

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 22 25 1 O/Bytom O/Jaworzno O/Wodzisław O/Zabrze Rok 2011 Rok 2012 50 000 000 40 000 000 30 000 000 20 000 000 10 000 000 0 43 298 025 40 219 153 30 66 78 Rys.4 Ilość wyjazdów pogotowi OSRG do akcji laktycznych w 2012r. stosując dwutlenek węgla w następujących kopalniach: KWK Borynia, KWK Mysłowice-Wesoła, KWK Bielszowice, KWK Bobrek-Centrum, KWK Pokój, KWK Halemba- -Wirek, KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Jas-Mos. Łącznie podano 1 592 265 m 3 dwutlenku węgla. Azot jako gaz inertny podawano w: KWK Mysłowice Wesoła, KWK Bielszowice, KWK Borynia, KWK Pokój, KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Jas-Mos, KWK Bobrek-Centrum, KWK Pokój,KWK Piekary, ZG Sobieski, KWK Brzeszcze. Łącznie podano 40.219.153 m 3 azotu. W trybie akcji ratowniczej podano 1.143.323 m 3, a w trybie prac profilaktycznych 39.075.830 m 3 azotu. Gazy inertne podawane były przez CSRG S.A. oraz wspólnie z CEN-RAT Sp. z o.o.dodatkowo CEN-RAT Sp. z o.o. w ramach profilaktyki pożarowej stosował gazy inertne w następujących kopalniach: KWK Bielszowice,KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Pokój. W ramach ww. prac zostało podane 2.376.074 m 3 dwutlenku węgla, oraz 14 124 552 m 3 azotu. Łącznie w 2012 roku zostało podane: Ilość podanego N 2 i CO 2 w pracach profilaktychnych i w akcjach w 2011r. i 2012r. Ilość w ( m3 ) Pog. Pomiarowe 110 N2 w 2011r Pog. do inertyzacji powietrza kop. N2 w 2012r 11 5 Pog. Górniczo- Techniczne 4 422 064 CO2 w Pog. Przeciwpożarowe 2011r 52 CO2 w 1 592 265 76 Przewoźny wyciąg ratowniczy Rys.5 Ilość wyjazdów pogotowi specjalistycznych do akcji ratowniczych 2012r Rok 2011 N2 w akcji 181 180 000 1 143 323 w 2011r Rok 2012 N2 w akcji 254 w 2012r 54 343 705 m 3 azotu, co stanowi 20,3% więcej niż w 2011 roku, 3 968 339 m 3 dwutlenku węgla, co stanowi 10,8 % mniej niż w 2011 roku. W 2012 roku na 1 tonę wydobytego węgla kamiennego zatłoczono około 0,72 m 3 azotu oraz 0,05 m 3 dwutlenku węgla. ( Przyjęto wydobycie węgla kamiennego na poziomie 75,3 mln ton. Prognoza Ministerstwa Gospodarki na 2012 rok. ) Pogotowie przewoźnych wyciągów ratowniczych wyjeżdżało 76 razy do prac związanych z kontrolą stanu obmurza i urządzeń szybów kopalnianych, na zasadach akcji ratowniczej, pogotowie wyjeżdżało 22 razy, prace te były prowadzone w następujących kopalniach: KWK Budryk, KWK Jas-Mos, KWK Brzeszcze, KWK Pniówek, KWK Knurów-Szczygłowice, KWK Borynia- -Zofiówka, KWK Bielszowice, KWK Rydułtowy - Anna, KWK Sośnica- -Makoszowy, KWK Marcel, KWK Bobrek-Centrum, KWK Chwałowice, CZOK rejon Dębieńsko. Wnioski dotyczące akcji ratowniczych w 2012 roku. Niewątpliwym sukcesem ratownictwa górniczego jest zmniejszenie ilości akcji w porównaniu z rokiem 2011. Również należy zauważyć skrócenie czasu prowadzonych akcji co może świadczyć o wysokim, profesjonalnym wyszkoleniu ratowników jak również coraz bardziej wydajnym i profesjonalnym sprzętem jakim dysponują zastępy ratownicze biorące udział w akcji ratowniczej. Jednym z większych wyzwań polskiego ratownictwa górniczego w 2012 roku była akcja w KWK Brzeszcze. W wyniku wyjątkowo złych warunków powstałych na skutek pożaru podziemnego, ratownicy górniczy musieli zamknąć rejon tworząc pole pożarowe, które swym wpływem obejmowało obszar na trzech poziomach a warunki atmosfery kopalnianej uniemożliwiały prowadzenie prac ratowniczych. Działalność prewencyjna Oprócz udziału w akcjach ratowniczych służby ratownicze CSRG S.A. wykonywały prace prewencyjne w zakładach górniczych w związku z: testowaniem dróg ucieczkowych, wtłaczaniem gazowego azotu do miejsc zagrożonych pożarami, oceną stanu zagrożenia pożarowego przy pomocy kamery termowizyjnej, 7

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII 8 10 8 150 128 61 0 0 0 23 22 22 O/Bytom O/Jaworzno O/Wodzisław O/Zabrze Rok 2011 Rok 2012 Rys.6 Ilość wyjazdów pogotowi OSRG do prac prewencyjnych oceną stanu wyrobisk przy pomocy kamery introskopowej, czyszczeniem zbiorników miału węglowego, otwarciem i przewietrzaniem otamowanych wyrobisk, kontrolą obmurzy szybów, penetracją starych wyrobisk, O/Bytom O/Wodzisław Rok 2011 Rys.7 Planowane akcje, bez udziału pogotowia specjalistycznych z udziałem pracowników OSRG. wykonywaniem pomiarów fizykochemicznych powietrza (chromatograf) specjalistycznych, związanych głównie ratowniczych bez udziału pogotowi Udział pogotowi ratowniczych OSRG z otwieraniem, przewietrzaniem, penetracją nieczynnych wyrobisk i kontrolą w pracach prewencyjnych wykonywanych w zakładach górniczych przedstawia rys.6. obmurza zbiorników wyrównawczych Ponadto pracownicy inżynieryjno itp. Prace te były prowadzone na zasadach obowiązujących w akcjach ratow- techniczni CSRG S.A. i OSRG brali udział 128 razy w planowanych akcjach niczych (rys.7). Podsumowanie działalności szkoleniowej CSRG S.A. w 2012r. Szkolenia, które są organizowane przez Centralną Stację Ratownictwa Górniczego S.A. to kursy i seminaria, w których uczestnictwo pracowników zakładów górniczych jest obowiązkowe, wynikające z zapisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002r. w sprawie ratownictwa górniczego. Druga grupa szkoleń to kursy, w których uczestnictwo pracowników zakładów górniczych jest podyktowane chęcią podniesienia swojej wiedzy z zakresu ratownictwa górniczego, zwalczania zagrożeń górniczych, obsługi urządzeń i sprzętu stosowanego w ratownictwie, pomocy przedmedycznej i innych zagadnień związanych z górnictwem podziemnym. Zajęcia na szkoleniach prowadzone są przede wszystkim przez pracowników CSRG S.A. ale również przez byłych pracowników CSRG S.A., byłych kierowników działów wentylacji kopalń i kierowników ruchu zakładów górniczych oraz pracowników instytutów naukowych o wysokich kwalifikacjach merytorycznych w określonych dziedzinach. mgr inż. Małgorzata Jankowska CSRG S.A. w Bytomiu 8 Kursy obowiązkowe Lp. Nazwa szkolenia Ilość uczestników 1 Kurs dla kierowników akcji na dole 104 2 Kurs dla kierowników baz ratowniczych 101 3 Kurs dla kier. KSRG podstawowy 16 4 Kurs dla kier. KSRG okresowy 52 5 Kurs z zakresu udzielania pomocy przedmedycznej dla zastępowych kopalnianych drużyn ratowniczych 875 6 Seminarium dla kierowników ruchu zakładu górniczego 127 7 Seminarium dla dyspozytorów ruchu w podziemnych zakładach górniczych 329 8 Kurs podstawowy dla ratowników górniczych 536 9 Kurs okresowy dla ratowników górniczych 954 10 Kurs podstawowy dla mechaników sprzętu ratowniczego 108 11 Kurs okresowy dla mechaników sprzętu ratowniczego 170 12 Kurs okresowy z zakresu ratownictwa górniczego dla osób kierownictwa i dozoru ruchu podziemnego zakładu górniczego, 2917 niewchodzących w skład drużyny ratowniczej Razem 6289

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 Stale podnosimy jakość szkoleń m.in. poprzez zastosowanie nowoczesnego sprzętu multimedialnego, wprowadzanie nowych filmów i programów szkoleniowych. Ostatnio została uruchomiona w OSRG Bytom nowoczesna komora ćwiczeń dla ratowników. Szkolimy na nowoczesnym sprzęcie ratowniczym, w tym ochrony układu oddechowego, do akcji zawałowych, do pomiaru parametrów fizyko-chemicznych powietrza kopalnianego (chromatografy i mikrochromatografy) oraz do inertyzacji powietrza kopalnianego. Poszerzamy zakres zajęć praktycznych, m.in. dla osób stanowiących kadrę kierującą akcjami ratowniczymi czyli dla kierowników akcji, kierowników akcji na dole, kierowników bazy ratowniczej i dyspozytorów ruchu. Zajęcia praktyczne polegają na symulacji zdarzeń, które mogą mieć miejsce w czasie rzeczywistych akcji. Ważnym elementem szkolenia jest wyrobienie u uczestników tych szkoleń umiejętności radzenia sobie z konkretnymi zdarzeniami zachodzącymi w czasie pozorowanej akcji, czyli właściwej reakcji na pojawiające się zagrożenia. Dlatego też rozwijamy ćwiczenia prowadzone w symulatorze oraz zajęcia praktyczne prowadzone z wykorzystaniem symulacyjnych programów komputerowych. Jak się okazało ćwiczenia te stanowią bardzo dobry poligon doświadczalny dla osób kierujących i organizujących akcję ratowniczą zwłaszcza tych szkolonych, Kursy nieobowiązkowe Lp. Nazwa szkolenia Ilość uczestników 1 Dla osób wykonujących pomiary parametrów fizyko- -chemicznych atmosfery kopalnianej 28 2 Dla osób kontrolujących przyrządy służące do pomiarów parametrów atmosfery kopalnianej 68 3 Kurs dla osób zatrudnionych przy napełnianiu zbiorników przenośnych powyżej 350 cm3 w zakresie: gazy 27 sprężone butle (UDT) 4 Kurs dla osób zatr. przy konserwacji i kontroli sprzętu oczyszcz. ucieczkowego SR-60, SR-60T, KA-60, OXY, 19 SZSS, POG. 5 Kurs dla konserwatorów sprzętu przeciwpożarowego 47 6 Kurs z zakresu obsługi sprzętu do wykonywania prof. przeciwpoż. 31 7 Specjaliści kopalnianych drużyn ratowniczych 47 8 Seminarium dla osób wchodzących w skład sztabu akcji ratowniczych 25 9 Kurs obsługi chromatografu gazowego 8 10 Kurs laborantów w zakresie analizy gazów 12 11 Kurs z zakresu użytkowania sprzętu oddechowego 449 12 Kurs podst. dla ratowników górniczych, kandydatów na członków specjalistycznych zastępów do prac z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach pionowych lub 15 o dużym nachyleniu 13 Kurs okresowy dla ratowników górniczych, członków specjalistycznych zastępów do prac z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach pionowych lub o dużym 59 nachyleniu 14 Kurs dla ratowników górniczych, kandydatów na instruktorów specjalistycznych zastępów do prac z użyciem technik alpinistycznych w wyrobiskach pionowych lub 3 o dużym nachyleniu 15 Ćwiczenia z zakresu organizacji akcji ratowniczej w symulatorze działań ratowniczych 44 16 Szkolenie z zakresu zagrożenia metanowego 125 17 Kurs z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy 34 Razem 1041 którzy nigdy jeszcze nie brali udziału w rzeczywistej akcji ratowniczej. Poszerzyliśmy listę kursów akredytowanych przez Śląskiego Kuratora. Od 2013r. są to kursy organizowane w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego dla: 1. kierowników akcji na dole, 2. kierowników bazy ratowniczej, 3. kierowników kopalnianych stacji ratowniczych kurs podstawowy, 4. kierowników kopalnianych stacji ratowniczych kurs okresowy, 5. obsługi chromatografu gazowego, 6. kierowników laboratorium chemicznego w zakresie analizy gazów, 7. laborantów w zakresie analizy gazów podstawowy, 8. osób kierownictwa i dozoru ruchu podziemnego zakładu górniczego nie wchodzących w skład kopalnianych drużyn ratowniczych 9. dyspozytorów ruchu zakładów górniczych, 10. osób z zakresu kwalifikowanej pierwszej pomocy, oraz kursy organizowane w Okręgowych Stacjach Ratownictwa Górniczego dla: 1. osób kierownictwa i dozoru ruchu podziemnego zakładu górniczego nie wchodzące w skład kopalnianych drużyn ratowniczych 2. mechaników sprzętu ratowniczego podstawowy 3. mechaników sprzętu ratowniczego okresowy 4. ratowników górniczych podstawowy 5. ratowników górniczych okresowy W 2012 roku na kursach obowiązkowych w Centralnej i Okręgowych Stacjach łącznie przeszkolono 6289 osób, natomiast w ramach kursów dodatkowych przeszkolono łącznie 1041 osób. Załączone tabele prezentują dokładne dane dotyczące szkoleń. W 2012 roku Kuratorium Śląskie przeprowadziło audyt z zakresu udzielonej przez Śląskiego Kuratora akredytacji kursów organizowanych przez CSRG S.A., a Śląski Urząd Wojewódzki przeprowadził kontrolę w zakresie oceny prowadzenia kursów kwalifikowanej pierwszej pomocy. Wnioski wypływające z tych kontroli potwierdziły wysoką jakość szkoleń zarówno w zakresie realizacji programowej, jak również wyposażenia sprzętowego do realizacji kontrolowanych szkoleń. 9

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII Nowa komora ćwiczeń w OSRG Bytom W celu poprawy efektywności szkolenia ratowników górniczych komora ćwiczeń w Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu została w pełni zmodernizowana, aby umożliwić przeprowadzenie ćwiczeń w zakresie użytkowania aparatów regeneracyjnych oraz powietrznych w warunkach symulujących działanie podczas akcji ratowniczej. Chodniki ćwiczebne wraz z zabudowanymi w nich przeszkodami zostały wyposażone w nowoczesne urządzenia służące do monitorowania, rejestrowania, a także analizowania przebiegu ćwiczeń w każdych warunkach. Powyższe działania pozwolą na osiągnięcie przez ratowników górniczych większego stopnia wytrenowania, zapoznanie się w sposób bardziej realistyczny z warunkami i zagrożeniami, które mogą zaistnieć podczas akcji w zakładzie górniczym, a tym samym zostanie poprawiona efektywność działania zastępów ratowniczych. Urządzenia zastosowane w komorze ćwiczeń: kamery działające na podczerwień, kamery termowizyjne, wytwornice dymów, wytwornice wilgoci, symulator efektów termicznych, symulator efektów dźwiękowych, nagrzewnica, urządzenia łączności ratowniczej, inż. Zygmunt Ożóg OSRG Bytom mgr inż. Wojciech Najman OSRG Bytom urządzenia wydolnościowe takie jak: młot (zdjęcie nr 9), bieżnia (zdjęcie nr 10), rowerek (zdjęcie nr 13,14), drabina bez końca (zdjęcie nr 11) ergometr ręczny (zdjęcie nr 12) pulpit sterowniczy (zdjęcie nr 1), Zdj. 1. rejestrator cyfrowy, system wskazujący pozycję ćwiczącego w chodnikach, system Cardio control (stała kontrola pulsu pracy serca ćwiczącego), stanowiska komunikacyjne (mikrofono- głośniki), wyłączniki bezpieczeństwa, a także różnego rodzaju czujniki, nadajniki, wzmacniacze sygnałów. Pulpit sterowniczy służy do: automatycznej kontroli ćwiczących, sterowania urządzeniami w komorze ćwiczeń, wizualizacji na monitorze pozycji ćwiczących, wizualizacji aktualnych wskaźników parametrów treningu, Zdj. 2. Zdj. 3. 10

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 Zdj. 5. sterowania oświetleniem w komorze, prowadzenia rozmów z każdym stanowiskiem, nagrywania video, kontroli pulsu pracy serca. System Cardio Control (zdjęcia nr 2 i 3) daje możliwość nadzoru oraz optymalizacji zajęć treningowych. Niezależnie od wykonywanego wysiłku w chodnikach ćwiczebnych następuje stała kontrola on-line częstości akcji serca. Wyniki wskazywane są na wyświetlaczu pulpitu sterującego lub można je zapisać na dysku. CYFROWY REJESTRATOR VIDEO Cyfrowy rejestrator video umożliwia zapis z każdego kanału w czasie rzeczywistym, a równocześnie pozwala na wyszukiwanie nagrań, odtwarzanie nagrań, prowadzenie przez sieć podglądu, wyszukiwania nagrań, archiwizację itd. Możliwe są różne rodzaje odtwarzania zapisanego materiału: powolne, szybkie, wsteczne i poklatkowe. Wyszukiwanie nagrań można prowadzić według podanego czasu, co pozwala na obejrzenie zdarzeń, które miały miejsce w dokładnie określonym przedziale czasu. Zdj. 4. Archiwizacja nagrań jest możliwa przez port USB zarówno na pen-drive, jak i na przenośny dysk twardy (podłączany przez USB). Drugą forma archiwizacji jest zgranie plików z rejestratora przez sieć na lokalny dysk twardy w komputerze. ŚCIEŻKA TRENINGOWA Pulpit sterowniczy połączony z komputerem PC wyposażony jest w program służący do sterowania i wizualizacji ścieżki treningowej. Poszczególne elementy ścieżki uruchamiane są za pomocą przełączników umieszczonych na pulpicie sterowniczym. U góry (zdjęcie nr 6) widoczny jest obszar systemowy, znajdują się w nim meldunki ze ścieżki, zegar oraz guzik wyjścia z programu. Po lewej stronie przebieg ścieżki ze sterowaniem lamp Zdj. 6. 11

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII Wyświetlacz ilości powtórzeń Terminal aktywujący przystąpienie do ćwiczenia Kontrolka gotowości do pracy zielona Wyłącznik bezpieczeństwa Terminal sczytujący dane Zdj. 8. oraz sygnalizacją z czujników wejścia/ wyjścia umieszczonych w pomieszczeniach ścieżki. Wytwornica mgły włączana jest przez naciśnięcie przycisku. Jak tylko się nagrzeje, podaje informację o gotowości i pojawia się przycisk włączenia dymu. Podobnie w przypadku wytwornicy wilgoci. Kiedy przycisk zostanie naciśnięty, maszyna zadymia przez czas zadany, wynoszący od 0 do 30 sekund (patrz powyżej). Pola schematu ścieżki zmieniają kolor na zielony, gdy ktoś wchodzi w dany obszar i stoi w danym pomieszczeniu. Światła w ścieżce palą się na żądanie, przy naciśnięciu przycisku. Aby program mógł sczytywać dane indywidualne poszczególnych ratowników, każdy ćwiczący ratownik wyposażony jest: w nadajnik umieszczony na klatce piersiowej, chip umieszczony na ręce. Poprzez opaski z chipami ratownik aktywuje swoją lokalizacje na ścieżce treningowej przykładając rękę do terminali umieszczonych w poszczególnych pomieszczeniach komory ćwiczeń. Po- Zdj. 7. nadto przy każdym terminalu znajduję się wyłącznik bezpieczeństwa uruchomiający oddymianie komory ćwiczeń Do ćwiczeń wydolnościowych ratowników na przyrządach w ścieżce treningowej służy kolejny program za pomocą którego: rejestrujemy osoby ćwiczące, ustalamy parametry treningu dla poszczególnych urządzeń, nadzorujemy ćwiczenie, dokonujemy oceny wyników. Rejestracja osób biorących udział w treningu polega na: przypisaniu każdej osobie osobistego numeru identyfikacyjnego odpowiadającemu poszczególnym nadajnikom oraz opaskom z chipem, rejestracje dokonujemy ręcznie lub importujemy dane z pliku. MŁOT PODCIĄGOWY W urządzeniu tym występuje tylko jeden parametr - ilość uderzeń. Gdy zostanie osiągnięta zadana ilość uderzeń ćwiczenie zostaje zaliczone. Sterowanie urządzenia znajduje się w skrzynce rozdzielczej lub na pulpicie sterowniczym i polega na zadaniu ilości powtórzeń jakie należy wykonać aby zakończyć ćwiczenie Elektroniczne włączniki zbliżeniowe przy pozycjach krańcowych ciężaru gwarantują, że oceniane są tylko pełne podciągnięcia. W urządzeniu zapewnione jest bezdotykowe rozpoznawanie ciężaru w pozycjach końcowych góra i dół. Oceniane są tylko pełne podciągnięcia. Na przednim panelu urządze- 12 Zdj. 9. nia zainstalowano zielony sygnalizator świetlny dla informacji o gotowości do pracy. Osiągnięcie wartości zadanej kończy ćwiczenie. Jednocześnie gaśnie zielona kontrolka świetlna, i liczba wartości zadanej w skrzynce rozdzielczej. BIEŻNIA W urządzeniu może zostać zdefiniowana prędkość, wzniesienie, czas i długość. Wtedy osoba ćwicząca musi przebyć zdefiniowaną długość z zadaną prędkością i wzniesieniem, by zakończyć z powodzeniem ćwiczenie. Szczególną uwagę poświęcono niezawodności, dokładności, bezpieczeństwu i trwałości urządzenia. BEZPIECZEŃSTWO: Terminal aktywujący przystąpienie do ćwiczenia Wyłącznik awaryjny Zdj. 10. pasek bezpieczeństwa: Osoba ćwicząca musi nosić pas bezpieczeństwa podczas ćwiczeń na bieżni. Bieżnia zatrzymuje się automatycznie, gdy połączenie pasa bezpieczeństwa z elementem magnetycznym zostanie przerwane. hamulec bezpieczeństwa: Bieżnia zatrzymuje się automatycznie, jeśli zostanie naciśniety wyłącznik awaryjny. Program zostaje uruchomiony dopiero po zwolnieniu wyłącznika awa-

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 ryjnego. Wyłącznik awaryjny jest ponownie odblokowany poprzez podniesienie przycisku. Wówczas można ponownie rozpocząć korzystanie z urządzenia, uruchamiając przycisk startu. DRABINA BEZ KOŃCA W urządzeniu tym może zostać zdefiniowana prędkość, wysokość i czas. Kiedy zostanie osiągnięta zadana wysokość przy założonej prędkości wtedy ćwiczenie zostaje uznane za wykonane prawidłowo. Drabina bez końca jest pomiarowym urządzeniem roboczym, dzięki któremu osoba ze sprzętem ochronny dróg oddechowych może być wystawiona na działanie określonego obciążenia fizycznego. Przesuwający się bez końca ciąg stopni jest poruszany na dół na skutek obciążenia masą osoby ćwiczącej przy wchodzeniu na gotową do pracy drabinę. Pomiar pokonanych metrów wspinania się odbywa się elektronicznie poprzez odczyt bezdotykowy. ERGOMETR RAMIENNY W urządzeniu tym może zostać zdefiniowany czas i wydajność. Ćwiczenie Zdj. 12. zostanie zaliczone gdy ćwiczący przez zadany czas będzie trenował z zadaną wydajnością. ERGOMETR ROWEROWY W urządzeniu tym może zostać zdefiniowany czas i wydajność. Ćwiczenie zostanie zaliczone gdy ćwiczący przez zadany czas będzie trenował z zadaną wydajnością. OBSERWACJA CZĘSTOŚCI AKCJI SERCA: Obserwacja częstości akcji serca dzięki zastosowanemu systemowi Cardio- Zdj. 13. Zdj. 14. -Control następuje poprzez urządzenie telemetryczne współpracujące z nadajnikami. Częstości akcji serca poszczególnych osób ćwiczących sczytywane są na bieżąco niezależnie od wykonywanego wysiłku, a wyniki wyświetlane są na pulpicie sterującym lub można je zapisać na dysku. Liczba nadajników jest ograniczona do 12. Zdj. 11. Zdj. 15. 13

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII SYMULACJA AKCJI RATOWNICZEJ Zdj. 16. Zdj. 17. Chodniki ćwiczebne w komorze ćwiczeń zostały wyposażone w urządzenia umożliwiające dostosowanie stopnia trudności ćwiczeń w zależności od poziomu zaawansowania ich uczestników. Przebieg ćwiczeń jest monitorowany poprzez zamontowanie 14 kamer działających na podczerwień oraz 3 kamer termowizyjnych umożliwiające pełny monitoring ćwiczących. Kolorowa kamera dzień/noc na podczerwień (zdjęcie nr 16) z zainstalowanymi jako oświetlenie dodatkowe 24 diodami LED gwarantuje uniwersalne zastosowanie. Kamera jest wyposażona w elektroniczne przełączanie kolor/czarno/biały. Funkcja ta gwarantuje wysoką światłoczułość w ciemności przy zastosowaniu opcji czarno-biały. Obiektyw Vario (zdjęcia nr 17 i 18), korygowany podczerwienią zapewnia kamerze ostry obraz w każdych warunkach oświetlenia. Kąt widzenia i ogniskowanie są regulowane od zewnątrz bez otwierania obudowy. Kamera nadaje się do użytku w każdych warunkach światła, ponieważ obiektyw Vario pozwala na zastosowanie ekstremalnego światła słonecznego na zewnątrz oraz z w absolutnej ciemności przy włączonym oświetleniu IR w odległości do 20 m. KAMERY TERMOWIZYJNE Kamery termowizyjne (zdjęcie nr 19) umożliwiają pełny monitoring ćwiczących w każdych warunkach. Obrazy z kamer termowizyjnych (zdjęcie nr 20). W komorze zostały zamontowane 3 wytwornice mgły, które imitują zadymienie chodników podczas akcji. Mgła powstaje poprzez chemiczno-fizyczną reakcję. Wyciek następuje nad dyszą, która nie może być przykrywana, urządzenie jest obsługiwane zdalnie z pulpitu sterującego. Dla bezpieczeństwa mgła nie działa korozyjnie na części urządzeń oraz jest całkowicie bezpieczna dla człowieka! W komorze zostały także zamontowane 3 sztuki symulatorów efektów świetlnych (zdjęcie nr 23,24) i wizualizacyjnych symulujących odgłosy i oświetlenie występujące podczas prawdziwej akcji ratowniczej. Ponadto jeden z chodników w komorze ćwiczeń został przeznaczony dla stworzenia strefy cieplnej dla uzyskania podwyższonej temperatury otoczenia symulującej źródło ognia. Znajdująca się tam wytwornica wilgoci umożliwia osiągnięcie zadanej wilgotności, a tym samym zbliżenie się do warunków występujących na dole zakładu górniczego. Wytworzenie odpowiedniej temperatury i wilgotności pozwoli na symulacje pracy ratowników w warunkach mikroklimatu. Zdj. 20. WYTWORNICA WILGOCI (zdjęcie nr 25) Do wytwarzania pary wykorzystano zjawisko przewodności elektrycznej, którą posiada zwykła woda kranowa. W zamkniętym cylindrze napełnionym Zdj. 21. Zdj. 18. Zdj. 19. Zdj. 22. 14

ROK XVIII Ratownictwo górnicze nr 70 NR 1/2013 Zdj. 23. Zdj. 26. Zdj. 24. wodą zanurzono elektrody zasilane prądem zmiennym. Dzięki przewodności wody pomiędzy elektrodami przepływa prąd. Dostarczana do wody energia elektryczna zamieniana jest bezpośrednio na ciepło, bez strat. Wytwarzana para ma temperaturę około 100 C i niewielkie nadciśnienie. Jest ona demineralizowana i uwalniana od bakterii. NAGRZEWNICA (zdjęcie nr 27) Nagrzewnica ma za zadanie za pomocą grzałek elektrycznych o mocy 10000W podgrzać otoczenie do określonej temperatury. Zdj. 27. KOMUNIKACJA W celu zapewnienia komunikacji miedzy sztabem a ratownikami zastosowano interkomowy system komunikacyjny typu LEF-5C oraz najnowsze urządzenie łączności ratowniczej typu UŁR-10 Rozmównica do rozmów równoczesnych mikrofony- głośniki jest podłączona z 14 stanowiskami w chodnikach ćwiczebnych. Wyposażona ona jest w odrębne regulatory głośności dla trybu nadawania i odbioru oraz złącze do nagrywania sygnałów na video. Umożliwia wytłumienie hałasów w celu nadania powia- Zdj. 28. Zdj. 29. Zdj. 30. NAGRZEWNICA SYMULATOR EFEKTÓW WYTWORNICA WILGOCI Zdj. 25. Zdj. 31. 15

NR 1/2013 Ratownictwo górnicze nr 70 ROK XVIII Zdj. 32. domień, a także prowadzenie rozmów z każdym stanowiskiem. W celu odpowiedniej jakości komunikacji w chodnikach ćwiczebnych zostały zabudowane wzmacniacze sygnałów. Głośniki zabudowane w chodnikach ćwiczebnych KOMUNIKACJA UŁR-10 UŁR-10 jest przenośnym przewodowym urządzeniem łączności ratowniczej służącej do szybkiego zorganizowania łączności przewodowej pomiędzy bazą ratowniczą znajdującą się w pobliżu miejsca prowadzenia akcji, a 3 zastępami ratowników biorącymi udział w akcji oraz utrzymaniem łączności ze sztabem akcji znajdującym się na powierzchni. Urządzenie UŁR-10 składa się z: aparatu bazowego UŁR-10 AB baterii UŁR-10 (2 szt.) zasilacza do ładowania baterii UŁR-10 aparatu ratownika AR-4 (3 szt.) linii rozmówczych BWU lub PJU-250 aparatu sztabowego UŁR-10 AS mikrofonu nagrywarka cyfrowej (opcjonalnie) Aparat sztabowy UŁR-10 AS jest przeznaczony do stosowania tylko w przestrzeniach niezagrożonych wybuchem. FUNKCJE APARATU: stały podsłuch wszystkich rozmów prowadzonych pomiędzy aparatem bazowym a ratownikami, możliwość przekazywania słownych komunikatów do aparatu bazowego, 16 Zdj. 33. Zdj. 34. możliwość nadania sygnału wywołania aparatu bazowego, współpraca z nagrywarką cyfrową. Możliwość nagrywania wszystkich rozmów. Aparat sztabowy UŁR-10 AS (zdjęcie nr 33) po włączeniu ustawia się zawsze w tryb podsłuchu wszystkich rozmów. Aparat sztabowy UŁR-10 AS może komunikować się jedynie z aparatem bazowym, nigdy z aparatami ratownika. Funkcja nadawania z aparatu sztabowego UŁR-10 ma zawsze najwyższy priorytet, tzn. wymusza przejście aparatu bazowego w tryb odbioru. Aparat bazowy UŁR-10 AB jest jednym z elementów składowych Urządzenia Łączności Ratowniczej UŁR- 10. Stanowi on centralę zestawu UŁR-10 i jest jego najważniejszym elementem. Aparaty ratownika są połączone z aparatem bazowym liniami rozmówczymi. Aparat Bazowy UŁR-10 AB (zdjęcie nr 34) po włączeniu ustawia się w tryb podsłuchu z każdego włączonego toru aparatu ratownika. Włączając wszystkie tory, może być prowadzony podsłuch równocześnie z 3 aparatów ratownika.

Nowoczesne monitorowanie stref Dräger X-zone 5000 Dräger X-zone 5000 transformuje osobiste detektory gazowe Dräger X-am 5000 i 5600 w innowacyjne urządzenie do monitorowania strefowego. jednostki łatwe w transporcie, trwałe i wodoszczelne natychmiastowa gotowość pomiarowa bezprzewodowa transmisja sygnału alarmowego stały monitoring strefy pod kątem wystąpienia zdefiniowanego zagrożenia gazowego nieprzerwana praca przez max. 120 godzin Dopuszczenia ATEX II, I M1 Ex ia I Ma, II 1G Ex ia IIC T3 Ga, II 2G Ex ia d IIC T4 Gb wymiary: 490 x 300 x 300 mm waga: od 7 go 10 kg klasa szczelności: IP 67 możliwość konfiguracji do indywidualnych potrzeb użytkownika dzięki oprogramowaniu komputerowemu powiadomienia alarmowe: optyczne (360 pod świetlany pierścień) akustyczne (360 > 105 db Z odległo ści 1 m) możliwość załączania elementów wyposażenia zewnętrznego, jak: systemów wentylacyjnych, bramek, buczków, lamp sygnalizacyjnych lub drogowych Drager X-dock to nowy modularny system automatycznego serwisowania mierników pomiarowych. Stacja X-dock umożliwia równoległe przeprowadzenie automatycznej kalibracji, regulacji oraz testu gazowego mierników pomiarowych. System składa się z stacji głównej, do której istnieje możliwość podłączenia do 10 modułów na poszczególne mierniki pomiarowe. Stacja główna automatycznie reguluje dopływ gazu do mierników, umożliwia zarządzanie funkcjami, miernikami, wydruk raportów i certyfikatów. Oprogramowanie komputerowe umożliwia dodatkowo zarządzanie dużą ilością mierników tj.: wskazanie ilości przyrządów w ruchu oraz w naprawie, przypomnienie o terminach kalibracji, ewidencja wydawania itp. Więcej informacji na naszej stronie www.draeger.pl Dräger. Technika dla Życia.

Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego S.A. Dział Ratownictwa ds. Szkolenia 41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25 tel. 032 3880419; 032 3880453; fax: 032 2822681 www.csrg.bytom.pl e-mail: info@csrg.bytom.pl Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. oferuje szkolenia: dla pracowników zakładów górniczych, wynikające z zapisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z 12 czerwca 2002r. w sprawie ratownictwa górniczego, dla służb kopalnianych, których celem jest podniesienie wiedzy w zakresie: - pomocy przedmedycznej, - profilaktyki pożarowej, - pomiarów parametrów fizykochemicznych powietrza kopalnianego, - obsługi sprzętu ochrony dróg oddechowych, - innych zagadnień związanych z górnictwem podziemnym. Dział Szkolenia Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu posiada: Akredytację Śląskiego Kuratorium Oświaty, Stwierdzenie Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach o spełnieniu warunków do prowadzenia szkoleń pracowników zatrudnionych w ruchu zakładów górniczych. Wpis do prowadzonej przez Miasto Bytom ewidencji niepublicznych szkół i placówek jako: NIEPUBLICZNA PLACÓWKA DOKSZTAŁCANIA I DOSKONALENIA ZAWODOWEGO Zapraszamy podmioty trudniące się ratownictwem, w różnych branżach zawodowych na: KURS Z ZAKRESU KWALIFIKOWANEJ PIERWSZEJ POMOCY, którego program został zatwierdzony przez Wojewodę Śląskiego.