Zakres wymagań na oceny z geografii dla trzeciej klasy gimnazjum Materiał nauczania 1.Położenie na kuli ziemskiej i w Europie. Tematy lekcji 1. Położenie w Europie i na świecie. Zakres wymagań na oceny dopuszczający podstawowy dobry uczeń wyjaśnia terminy: terytorium porównuje wielkość terytorium z wielkością innych krajów państwa graniczące z Polska i wymienia ich nazwy wymienia korzyści z nadmorskiego położenia omówić położenie w Europie i na świecie skrajne punkty i wymienia ich nazwy określa współrzędne geograficzne opisuje na podstawie mapy przebieg granicy opisuje położenie fizycznogeograficzne, polityczne i matematyczne, korzystając z map i Europy oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikowa bardzo dobry celujący ( zdania podkreślone ) oblicza różnicę czasu miejscowego między skrajnymi punktami omawia na podstawie mapy zasięg wód terytorialnych wykazuje korzyści i zagrożenia wynikające z położenia w Europie wynikające z środkowe ocenia skutki przyrodniczego i gospodarczego położenia 1
2. Podział administracyjny. uczeń wyjaśnia terminy: powiat grodzki, ziemski, wojewoda, prezydent, burmistrz, starosta województwa, wymienia ich nazwy oraz nazwy stolic uczeń omawia kryteria podziału administracyjnego wymienia zadania poszczególnych szczebli administracji samorządowej uczeń ocenia wady i zalety dwustopnioweg i trójstopniowego podziału administracyjnego 2. Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego. 3. Budowa geologiczna. 4. Pasowy układ rzeźby. uczeń zna główne struktury geologiczne wymienia w kolejności nazwy er w czasie których na obszarze wystąpiły ruchy górotwórcze najwyższy i najniższy punkt, wymienia cechy uczeń opisuje na podstawie tabel stratygraficznych najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej górotwory kaledońskie, hercyńskie i alpejskie wymienia ich nazwy pasy rzeźby i i krainy geograficzne uczeń charakteryzuje główne jednostki tektoniczne opisuje najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej uczeń wyjaśnia wpływ budowy geologicznej na ukształtowanie wykazuje związki między budową geologiczną a wydarzeniami geologicznymi interpretuje przekrój geologiczny opisuje wpływ zmian poziomu morza oraz zmian klimatycznych na współczesny obraz klasyfikuje wybrane formy terenu według wieku i 2
5. Bogactwa mineralne. 6. Klimat. rzeźby powierzchni pasy rzeźby uczeń zna podział skał ze względu na pochodzenie, wymienia podstawowe przykłady skał obszary występowania najważniejszych surowców mineralnych określa typ klimatu w którym leży Polska wymienia czynniki geograficzne wpływające na klimat wymienia termiczne pory roku wchodzące w ich skład omawia cechy rzeźby powierzchni klasyfikuje surowce mineralne ze względu na ich gospodarcze wykorzystanie wykazuje znaczenie gospodarcze surowców mineralnych opisuje cechy klimatu kreśli klimatogramy na podstawie danych liczbowych analizuje na mapach klimatycznych rozkład temperatur i opadów powierzchni wyjaśnia wpływ współczesnych procesów geologicznych na rzeźbę wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem surowców mineralnych opisuje na podstawie schematu proces powstawania węgla kamiennego wyjaśnia wpływ mas powietrza wpływających na pogodę i klimat wyjaśnia czynniki geograficzne wpływające na klimat sposobu ich powstania wykazuje pasowość ukształtowania powierzchni analizuje wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodniczce uczeń rozpoznaje, klasyfikuje i opisuje skały występujące w najbliższej okolicy wyjaśnia cechy klimatu własnego regionu na tle klimatu ocenia skutki zanieczyszczenia powietrza charakteryzuje na podstawie map klimatycznych 3
7. Wody. zna nazwy największych rzek i jezior poprawnie wskazuje je na mapie wymienia sposoby zasilania rzek kreśli diagramy ilustrujące długość rzek wymienia przyczyny i skutki powodzi omawia wykorzystanie wód podziemnych ocenia zasoby wody uzasadnia asymetrię dorzeczy Wisły i Odry wyjaśnia genezę wybranych typów jezior oraz podaje ich przykłady klimat wybranych regionów potrafi wskazać na mapie obszary deficytu i nadmiaru wód i wyjaśnić przyczyny ich powstawania wykreśla na mapie poziomicowej działy wodne analizuje głębokość i kształt wybranych jezior wykazuje związki między budową geologiczną, rzeźba powierzchni, klimatem a siecią hydrograficzną 8. Gleby. wymienia czynniki glebotwórcze wymienia główne typy gleb klasyfikuje gleby na strefowe i astrefowe analizuje przy pomocy map gleb występowanie głów- analizuje profil glebowy ocenia przydatność rolniczą gleb wykazuje wpływ budowy geologicznej, klimatu i warunków wodnych na występowanie gleb w 4
9. Szata roślinna i świat zwierząt. Ochrona przyrody w naszym kraju. wymienia funkcje lasu rozpoznaje typy zbiorowisk leśnych rozróżnia formy ochrony przyrody nych typów genetycznych gleb wymienia przyczyny erozji gleb opisuje rozmieszczenie kompleksów leśnych opisuje świat zwierząt opisuje osobliwości wybranych parków narodowych wyjaśnia związek między klimatem a szatą roślinna uzasadnia konieczność ochrony przyrody podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody opisuje działania na rzecz ochrony przyrody wybranych organizacji 5
3. Regiony fizycznogeograficzne - charakterystyka wybranych krain geograficznych 10. Krajobraz wysokogórski Tatr. 11. Sudety - góry zrębowe.. omawia na podstawie mapy położenie Tatr wymienia nazwy skał występujących w Tatrach opisuje na podstawie ilustracji cechy rzeźby wysokogórskiej Tatr omawia położenie Sudetów na podstawie mapy wymienia atrakcje turystyczne Sudetów miasta położone w Sudetach omawia formy rzeźby krasowej Tatr Zachodnich uzasadnia atrakcyjność turystyczna Tatr wymienia źródła zagrożeń przyrody w Tatrach opisuje na podstawie ilustracji cechy krajobrazu Sudetów omawia cechy klimatu Sudetów wymienia bogactwa mineralne Sudetów, wskazuje rejony ich eksploatacji wykazuje różnice krajobrazu Tatr Wysokich i Zachodnich omawia na podstawie ilustracji piętrowość klimatyczno-roślinną Tatr ocenia potencjał gospodarczy Ta przedstawia cechy rzeźby Gór Stołowych i Karkonoszy wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Sudetów proponuje trasę wycieczki po Sudetach ukazuje zależności między budową geologiczna a cechami rzeźby Tatr porównuje budowę geologiczną Tatr Wysokich i Zachodnich uzasadnia konieczność ochrony przyrody Tatr wykazuje zróżnicowanie budowy geologicznej Sudetów wyjaśnia genezę budowy zrębowej Sudetów uzasadnia konieczność ochrony przyrody w Sudetach 12. Rzeźba krasowa w na przykładzie Wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej. regiony geograficzne wyżyn najważniejsze miasta wyżyn wymienia nazwy kompleksów leśnych oraz parków narodowych tej wyżyny omawia zróżnicowanie wykazuje związki między budową geologiczną a rzeźbą terenu opisuje działalność wykazuje negatywny wpływ koncentracji ludności i przemysłu na środowisko przyrodnicze 6
wymienia nazwy bogactw mineralnych występujących w tej części klimatyczne gospodarczą człowieka uzasadnia konieczność ochrony przyrody 13. Krajobraz polodowcowy na nizinach i pojezierzach. regiony geograficzne pasa pojezierzy i wymienia ich nazwy wyróżnia cechy rzeźby młodoglacjalnej i wymienia nazwy wybranych jezior polodowcowych opisuje na podstawie map klimatycznych zróżnicowanie klimatu pasa pojezierzy wymienia bogactwa mineralne kompleksy leśne i parki narodowe ocenia walory krajobrazowe i przyrodnicze pasa pojezierzy ocenia potencjał gospodarczy wyjaśnia przyczyny zróżnicowania krajobrazu w pasie pojezierzy uzasadnia konieczność ochrony kompleksów leśnych 14.Krajobraz nadmorski pasa pobrzeży regiony geograficzne pasa pobrzeży opisuje najważniejsze cechy krajobrazu pasa pobrzeży Morze Bałtyckie, parki narodowe znajdujące się w pasie pobrzeży wymienia atrakcje turystyczne charakteryzuje wybrane miasta wykazuje wpływ czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni pasa pobrzeży wyjaśnia genezę mierzei, wydm, klifów i jezior przybrzeżnych ocenia potencjał gospodarczy wyjaśnia genezę Żuław Wiślanych ocenia walory turystyczne pasa pobrzeży uzasadnia konieczność ochrony pasa pobrzeży porównuje cechy 7
15. Położenie i cechy fizyczne Morza Bałtyckiego (temat dodatkowy) 16. Mój region moja ojczyzna. największe zatoki, wyspy i cieśniny wymienia główne przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku opisuje na podstawie mapy położenie geograficzne regionu zamieszkania wymienia główne cechy gospodarki regionu, w którym mieszka opisuje położenie geograficzne Bałtyku omawia cechy geograficzne Morza Bałtyckiego wymienia główne typy wybrzeży i wskazuje na mapie miejsca ich występowania opisuje środowisko przyrodnicze regionu zamieszkania omawia tradycje i kulturę swojego regionu analizuje dane statystyczne dotyczące zagadnień gospodarczych i społecznych własnego regionu analizuje linię brzegową Bałtyku omawia genezę poszczególnych typów wybrzeży wyjaśnia zróżnicowanie zasolenia i temperatury wody w Bałtyku wykazuje specyfikę regionu zamieszkania na tle innych regionów sporządza folder informacyjny o regionie wód Morza Bałtyckiego z cechami innych mórz charakteryzuje na podstawie map etapy rozwoju Bałtyku proponuje sposoby ochrony wód Bałtyku przed zanieczyszczeniami wykazuje zależności między środowiskiem przyrodniczym a różnorodnymi formami działalności człowieka ocenia znaczenie gospodarcze regionu w którym mieszka 4. Ludność i osadnictwo w. 17. Ludność. wyjaśnia terminy: demografia, przyrost naturalny, przyrost rzeczywi- opisuje zmiany przyrostu naturalnego od zakończenia II wojny świato- wykazuje przyczyny i skutki spadku przyrostu naturalnego prognozuje zmiany liczby ludności analizuje struktu- 8
sty, migracja opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności po 1939r określa aktualną liczbę ludności wymienia czynniki wpływające na zmiany liczby ludności wej wyjaśnia przyczyny i skutki zmiany modelu rodziny w społeczeństwie prezentuje dane liczbowe na diagramach oblicza współczynniki przyrostu naturalnego analizuje piramidę wieku wyjaśnia przyczyny i skutki starzenia się społeczeństwa polskiego rę wiekową społeczeństwa polskiego i porównuje ją ze strukturami innych krajów 17. Osadnictwo. wyjaśnia terminy: gęstość zaludnienia, urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, wieś, miasto, aglomeracja aglomeracje miejskie wskazuje obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia opisuje funkcje miast wskazuje na podstawie map różnice między aglomeracja a konurbacja obszary najbardziej i najmniej zurbanizowane oblicza gęstość zaludnienia oraz wskaźnik urbanizacji charakteryzuje rozmieszczenie ludności wyjaśnia przyczyny i skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności porównuje gęstość zaludnienia i innych krajów Europy ocenia wpływ ruchów migracyjnych na rozmieszczenie ludności porównuje wskaźnik urbanizacji z innymi krajami ocenia wpływ koncentracji ludności na środowi- 9
sko przyrodnicze 5. Rolnictwo i gospodarka żywnościowa. 6. Przemysł w. 18. Użytkowanie Ziemi w. 19. Uprawa roślin i hodowla zwierząt. Gospodarka żywnościowa. 20. Przemysł wydobywczy. wyjaśnia terminy: użytki rolne, grunty orne wymienia funkcje rolnictwa obszary o najkorzystniejszych warunkach dla rolnictwa wyjaśnia terminy: plony, zbiory, chów zwierząt, pogłowie wymienia nazwy głównych roślin uprawianych w wymienia cele hodowli obszary chowu wybranych zwierząt klasyfikuje surowce mineralne ze opisuje na podstawie map tematycznych warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa opisuje pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa wymienia czynniki ograniczające rozwój rolnictwa obszary upraw wybranych roślin i hodowli zwierząt analizuje strukturę upraw opisuje główne kierunki produkcji zwierzęcej wymienia sposoby pozyskiwania su- ocenia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa ocenia strukturę użytkowania ziemi opisuje poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa i porównuje go z innymi krajami wyjaśnia związek między rodzajem upraw a żyznością i typem gleb porównuje plony i zbiory wybranych roślin z innymi krajami wyjaśnia regionalne zróżnicowanie hodowli w wykazuje związek między budowa wyjaśnia przyczyny przestrzennego zróżnicowania wielkości gospodarstw rolnych w analizuje skutki rozdrobnienia gospodarstw rolnych prognozuje zmiany w wykorzystaniu użytków rolnych w uzasadnia regionalne zróżnicowanie struktury upraw porównuje wydajność chowu zwierząt z wydajnością chowu w innych krajach analizuje wpływ wydobycia surow- 10
22. Przemysł przetwórczy. względu na ich gospodarcze wykorzystanie obszary występowania najważniejszych surowców mineralnych wymienia czynniki lokalizacji przemysłu wyjaśnia termin: okręg przemysłowy, ośrodek przemysłowy rowców mineralnych wykazuje znaczenie gospodarcze surowców mineralnych opisuje na przykładach wpływ wybranych czynników na lokalizację zakładów przemysłowych odróżnia ośrodek przemysłowy od okręgu opisuje strukturę gałęzi wybranych okręgów przemysłowych geologiczna a występowaniem surowców mineralnych analizuje zasoby surowców mineralnych wyjaśnia związki między lokalizacją przemysłu a warunkami naturalnymi, rynkiem zbytu, szlakami komunikacyjnymi i potencjałem ludzkim ocenia korzyści i negatywne skutki koncentracji przemysłu ców mineralnych na środowisko przyrodnicze ocenia na podstawie danych statystycznych zasoby surowców mineralnych w wykazuje zależności między lokalizacją kopalń a umiejscowieniem zakładów przetwarzających surowce ocenia wpływ lokalizacji wybranego zakładu przemysłowego na stan środowiska uzasadnia potrzebę restrukturyzacji przemysłu w wybranych okręgach przemysłowych 7. Usługi w Pol- 23. Transport i łączność rozróżnia rodzaje wymienia cechy wykazuje wady i analizuje jakość 11
sce. 8. Integracja z Unią Europejską i gospodarczymi organizacjami regionalnymi.. 24. Handel zagraniczny. 25. Atrakcyjność turystyczna. 26. Miejsce w gospodarce światowej. transportu i łączności wyjaśnia znaczenie komunikacji w gospodarce i życiu codziennym poszczególnych rodzajów transportu i łączności wymienia przyczyny wzrostu znaczenia transportu przesyłowego wymienia bariery ograniczające rozwój internetu klasyfikuje turystykę wg. ustalonych kryteriów opisuje rolę turystyki w gospodarce wyjaśnia terminy: turystyka, walory turystyczne, baza turystyczna, agroturystyka wymienia cele podróży turystycznych Polaków świata regiony najczęściej odwiedzane przez Polaków wymienia wskaźniki określające poziom rozwoju gospodarczego wymienia korzyści wynikające ze współocenia na podstawie danych statystycznych poziom rozwoju gospodarczego wymienia przykłady zalety poszczególnych rodzajów transportu i łączności ocenia skutki rozwoju technologii informacyjnej wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości sieci dróg samochodowych i linii kolejowych w porównuje wpływy z turystyki w z wpływami z turystyki w innych krajach analizuje i porównuje dane statystyczne dotyczące produkcji wybranych towarów i innych krajach dróg i linii kolejowych wyjaśni potrzebę budowy nowych autostrad wykazuje związki między rozwojem gospodarczym a poziomem łączności ocenia walory turystyczne z punktu widzenia zagranicznego turysty wykazuje znaczenia bazy turystycznej wyjaśnia korzyści dla gospodarki z inwestycji zagranicznych 12
27. Polska wobec Unii Europejskiej. pracy międzynarodowej wymienia symbole UE wymienia i pokazuje na mapie państwa założycielskie UE wymienia korzyści jakie Polska osiągnęła po wstąpieniu do UE inwestycji zagranicznych omawia proces integracji z UE ocenia skutki integracji z UE wymienia przykłady działań podejmowanych przez Polskę w ramach UE określa rolę w UE Opracowała: Ewa Szumańska 13