Plan wynikowy Planeta Nowa 3 Dział programu

Transkrypt

1 Plan wynikowy Planeta Nowa 3 ział programu. Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Materiał nauczania Położenie w Europie i na świecie Korzyści wynikające z położenia Sąsiedzi Obszar lądowy oraz wody terytorialne zieje geologiczne obszaru Jednostki tektoniczne Europy i Wydarzenia geologiczne na terenie Formy i osady polodowcowe echy rzeźby polodowcowej Podział i pochodzenie surowców mineralnych echy ukształtowania powierzchni Pasowość ukształtowania powierzchni zynniki geograficzne wpływające na klimat Przejściowość klimatu echy sieci rzecznej echy wybranych rzek Jeziora i ich klasyfikacja genetyczna Wody podziemne Położenie Morza ałtyckiego Fazy rozwoju Morza ałtyckiego Typy wybrzeży echy wód morskich Zanieczyszczenie ałtyku Typy genetyczne gleb Klasyfikacja i charakterystyka gleb w Erozja gleb w L.g. Wymagania podstawowe uczeń poprawnie: 11 porównuje wielkość terytorium z wielkościami innych krajów wskazuje na mapie państwa graniczące z Polską i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie skrajne punkty i wymienia ich nazwy wymienia korzyści wynikające z nadmorskiego położenia wskazuje na mapie główne jednostki tektoniczne Europy i oraz wymienia ich nazwy opisuje na podstawie tabeli stratygraficznej najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej wskazuje na mapie zasięgi zlodowaceń i wymienia nazwy zlodowaceń rozpoznaje formy i osady polodowcowe na schematach oraz wskazuje na mapie obszary ich występowania klasyfikuje surowce mineralne ze względu na ich gospodarcze wykorzystanie wskazuje na mapie obszary występowania najważniejszych surowców mineralnych wymienia cechy rzeźby powierzchni wskazuje na mapie pasy ukształtowania powierzchni i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie najwyżej i najniżej położone punkty w i wymienia ich nazwy Kat. S.w. Wymagania ponadpodstawowe uczeń poprawnie: opisuje położenie fizycznogeograficzne, polityczne i matematyczne, korzystając z map i Europy oblicza rozciągłość równoleżnikową i południkową wykazuje korzyści i zagrożenia wynikające z położenia w Europie Środkowej charakteryzuje główne jednostki tektoniczne wykazuje związki między budową geologiczną a wydarzeniami geologicznymi wyjaśnia genezę wybranych form i osadów polodowcowych analizuje i porównuje cechy krajobrazu peryglacjalnego i młodoglacjalnego wykazuje związek między budową geologiczną a występowaniem surowców mineralnych analizuje zasoby surowców mineralnych w opisuje na podstawie schematu proces powstawania węgla kamiennego wyjaśnia wpływ wydarzeń z przeszłości geologicznej na ukształtowanie powierzchni wyjaśnia wpływ współczesnych procesów geologicznych na ukształtowanie powierzchni klasyfikuje formy rzeźby terenu według wieku i sposobu powstania wykazuje pasowość ukształtowania Kat. S.w. V V 1

2 Zbiorowiska roślinne w Funkcje lasów Świat zwierząt Formy ochrony przyrody i krajobrazu w Parki narodowe w wskazuje na mapie i nazywa główne krainy geograficzne w poszczególnych pasach wymienia czynniki geograficzne wpływające na klimat analizuje na mapach klimatycznych rozkład temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w opisuje cechy klimatu przejściowego wymienia termiczne pory roku wymienia nazwy wiatrów lokalnych i miejsc ich występowania wskazuje na mapie największe rzeki i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie wybrane jeziora i wymienia ich nazwy wymienia przyczyny i skutki powodzi wskazuje na mapie obszary występowania wód podziemnych wskazuje na mapie Morze ałtyckie, największe jego zatoki, wyspy i cieśniny opisuje położenie geograficzne ałtyku wymienia główne typy wybrzeży i wskazuje na mapie ałtyku miejsca ich występowania wymienia główne przyczyny zanieczyszczenia ałtyku wymienia czynniki glebotwórcze klasyfikuje gleby występujące w na strefowe i astrefowe analizuje, przy pomocy mapy gleb, rozmieszczenie głównych typów genetycznych gleb w wymienia funkcje lasów rozpoznaje typy zbiorowisk roślinnych w rozróżnia formy ochrony przyrody w wskazuje na mapie parki narodowe powierzchni porównuje cechy rzeźby terenu poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni rozpoznaje formy ukształtowania powierzchni na podstawie rysunku poziomicowego wyjaśnia wpływ czynników geograficznych na cechy klimatu wyjaśnia przyczyny zróżnicowania temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych na obszarze wykazuje przejściowość klimatu w analizuje wpływ napływających mas powietrza na kształtowanie się pogody w wyjaśnia przyczyny zróżnicowania okresu wegetacyjnego charakteryzuje na podstawie map klimatycznych klimat wybranych regionów porównuje reżimy wybranych rzek w ocenia zasoby wody w ocenia stopień i sposoby wykorzystania wód podziemnych uzasadnia asymetrię dorzeczy i wyjaśnia przyczyny jej powstania wyjaśnia genezę wybranych typów jezior w oraz podaje ich przykłady analizuje głębokość i kształt wybranych jezior opisuje na podstawie mapy rozmieszczenie rejonów eksploatacji i wykorzystanie wód mineralnych charakteryzuje na podstawie map V 2

3 znajdujące się w i wymienia ich nazwy rozpoznaje i wymienia nazwy gatunków roślin i zwierząt prawnie chronionych w podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody dobiera źródła i wyszukuje informacje stosuje poprawną terminologię etapy rozwoju ałtyku analizuje linię brzegową ałtyku oraz omawia genezę poszczególnych typów wybrzeży porównuje wielkość i głębokość ałtyku z wielkością i głębokością innych mórz wyjaśnia zróżnicowanie zasolenia i temperatury wody w ałtyku proponuje sposoby ochrony wód ałtyku przed zanieczyszczeniami analizuje profil glebowy wybranych typów gleb ocenia przydatność rolniczą głównych typów genetycznych gleb wyjaśnia zależności między klimatem a szatą roślinną ocenia lesistość na tle innych państw uzasadnia konieczność ochrony przyrody i krajobrazu w formułuje wnioski na podstawie V V. Podział administracyjny i struktura ludności Podział administracyjny Organy władzy w poszczególnych jednostkach administracyjnych Liczba ludności zynniki wpływające na zmianę liczby ludności Przyrost naturalny Struktura płci i wieku społeczeństwa polskiego Średnia długość życia w i innych krajach Współczynnik feminizacji Piramida płci i wieku 7 omawia trójstopniowy podział administracyjny wyjaśnia terminy: powiat grodzki, powiat ziemski, wojewoda, prezydent, burmistrz, starosta wskazuje na mapie administracyjnej województwa i wymienia ich nazwy oraz nazwy ich stolic wyjaśnia terminy: demografia, przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty, migracja opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności analizuje znaczenie podziału administracyjnego dla funkcjonowania kraju wymienia zadania poszczególnych szczebli administracji samorządowej porównuje liczbę ludności z liczbą ludności innych krajów Europy wykazuje przyczyny i skutki spadku współczynnika przyrostu naturalnego w ostatnich latach oblicza współczynniki: przyrostu V 3

4 Gęstość zaludnienia zynniki wpływające na rozmieszczenie ludności Migracje wewnętrzne Urbanizacja Funkcje miast Typy zespołów miejskich Strefy podmiejskie i ich funkcje Struktura zatrudnienia w zynniki wpływające na strukturę zatrudnienia Przyczyny i skutki bezrobocia Sposoby przeciwdziałania bezrobociu Przyczyny i skutki emigracji Kierunki emigracji ludności Polonia na świecie Reemigracja Struktura narodowościowa ludności Rozmieszczenie mniejszości narodowych Grupy etniczne po 1939 roku wymienia czynniki wpływające na zmiany liczby ludności wymienia nazwy regionów o dodatnim i ujemnym przyroście naturalnym opisuje na podstawie wykresu strukturę płci i wieku społeczeństwa polskiego wymienia przyczyny starzenia się społeczeństwa wyjaśnia terminy: gęstość zaludnienia, urbanizacja, wskaźnik urbanizacji, wieś, miasto, aglomeracja wskazuje na mapie obszary o największej i najmniejszej gęstości zaludnienia i wymienia ich nazwy wymienia atrakcje i bariery osadnicze w wskazuje na mapie obszary najbardziej i najsłabiej zurbanizowane i wymienia ich nazwy wskazuje na mapie aglomeracje miejskie i wymienia ich nazwy wyjaśnia terminy: aktywny zawodowo, bierny zawodowo, bezrobotny, stopa bezrobocia opisuje na podstawie danych statystycznych zmiany struktury zatrudnienia ludności w w ostatnich dziesięcioleciach wymienia przyczyny i skutki bezrobocia w wyjaśnia terminy: migracja, emigracja, imigracja, reemigracja, emigrant, imigrant, przyrost rzeczywisty ludności wymienia główne przyczyny migracji wewnętrznych i zewnętrznych Polaków opisuje główne ruchy migracyjne po naturalnego, zgonów oraz urodzeń prognozuje zmiany liczby ludności w przyszłości analizuje piramidę płci i wieku ludności prognozuje zmiany struktury płci i wieku ludności wyjaśnia przyczyny i skutki starzenia się społeczeństwa polskiego oblicza gęstość zaludnienia oraz wskaźnik urbanizacji dla wybranych obszarów charakteryzuje rozmieszczenie ludności w porównuje gęstość zaludnienia z gęstością zaludnienia innych krajów Europy wyjaśnia przyczyny i skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w porównuje wskaźnik urbanizacji w z innymi krajami oraz wymienia przyczyny jego zróżnicowania ocenia wpływ koncentracji ludności na środowisko przyrodnicze wyjaśnia przyczyny zmian w strukturze zatrudnienia w oblicza stopę bezrobocia opisuje zróżnicowanie stopy bezrobocia w i porównuje je ze zróżnicowaniem stopy bezrobocia w regionie, w którym mieszka proponuje sposoby przeciwdziałania bezrobociu oblicza saldo migracji i przyrost rzeczywisty ludności i interpretuje uzyskane dane V V V V 4

5 . Przemysł Funkcje przemysłu Kryteria podziału przemysłu Górnictwo i kopalnictwo Obszary wydobycia surowców mineralnych Wielkość wydobycia surowców mineralnych mport surowców mineralnych zynniki przyrodnicze lokalizacji przemysłu zynniki społeczno-ekonomiczne lokalizacji przemysłu Produkcja energii elektrycznej w Struktura produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni wojnie światowej w wskazuje na mapie świata kraje zamieszkałe przez ludność pochodzenia polskiego i wymienia ich nazwy opisuje wpływ ruchów migracyjnych na zmiany liczby ludności wyjaśnia terminy: mniejszość narodowa, grupa etniczna omawia strukturę narodowościową ludności wskazuje na mapie regiony zamieszkiwane przez mniejszości narodowe i wymienia nazwy tych regionów wymienia nazwy grup etnicznych i opisuje ich rozmieszczenie w, korzystając z mapy dobiera źródła i wyszukuje informacje stosuje poprawną terminologię 7 wymienia funkcje przemysłu opisuje udział przemysłu w strukturze PK wyjaśnia znaczenie przemysłu dla gospodarki i społeczeństwa klasyfikuje przemysł na sekcje i działy wymienia i klasyfikuje surowce mineralne występujące w wymienia i wskazuje na mapie obszary wydobywania surowców mineralnych wymienia nazwy krajów, z których Polska importuje surowce mineralne odczytuje z tabel statystycznych wielkość wydobycia wybranych surowców wymienia i klasyfikuje czynniki porównuje dawne i współczesne przyczyny emigracji Polaków ocenia przyczyny i skutki reemigracji porównuje liczebność mniejszości narodowych w przed wojną światową ze stanem obecnym, wyjaśnia przyczyny zmian analizuje przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia mniejszości narodowych w formułuje wnioski na podstawie ocenia znaczenie przemysłu dawniej i obecnie wykazuje związki przemysłu z innymi sektorami gospodarki określa perspektywy rozwoju przemysłu w ocenia na podstawie danych statystycznych zasoby surowców mineralnych w porównuje wielkość wydobycia poszczególnych surowców mineralnych w z wielkością wydobycia tych surowców w innych krajach wykazuje potrzebę racjonalnego wykorzystania surowców mineralnych V V V 5

6 ziały gospodarki morskiej Porty morskie i struktura przeładunków Rybołówstwo Problemy gospodarki morskiej Ośrodek przemysłowy Okręg przemysłowy zynniki lokalizacji okręgów przemysłowych Lokalizacja i struktura gałęziowa wybranych okręgów przemysłowych Polska gospodarka do 1989 roku Przemiany gospodarcze po 1989 roku Prywatyzacja i restrukturyzacja Tendencje rozwoju przemysłu lokalizacji przemysłu opisuje na przykładach wpływ wybranych czynników na lokalizację zakładów przemysłowych uzasadnia na podstawie mapy lokalizację wybranych ośrodków przemysłowych w klasyfikuje elektrownie ze względu na źródło wykorzystywanej energii opisuje strukturę produkcji energii elektrycznej według rodzajów elektrowni wskazuje na mapie największe elektrownie cieplne i wymienia ich nazwy opisuje wady i zalety poszczególnych rodzajów elektrowni wyjaśnia konieczność oszczędzania energii elektrycznej wyjaśnia termin: gospodarka morska wykazuje korzyści dla gospodarki wynikające z dostępu kraju do morza wymienia działy gospodarki morskiej wskazuje na mapie największe porty morskie i wymienia ich nazwy oraz uwzględnia specjalizację charakteryzuje strukturę przeładunków w portach morskich opisuje przyczyny zmniejszenia ilości poławianych ryb w wyjaśnia terminy: okręg przemysłowy, ośrodek przemysłowy wskazuje na mapie obszary najbardziej uprzemysłowione wskazuje na mapie największe okręgi przemysłowe i wymienia ich nazwy opisuje czynniki lokalizacji i strukturę gałęziową wybranych okręgów przemysłowych wyjaśnia przyczyny V wyjaśnia związki między lokalizacją przemysłu a warunkami naturalnymi, rynkiem zbytu, szlakami komunikacyjnymi i potencjałem ludzkim ocenia wpływ lokalizacji wybranego zakładu przemysłowego na stan środowiska porównuje wielkość produkcji energii elektrycznej w z wielkością produkcji energii w innych krajach ocenia strukturę produkcji energii elektrycznej w na tle innych krajów wyjaśnia przyczyny i skutki dominacji energetyki cieplnej w strukturze produkcji energii ocenia przyczyny wstrzymania budowy elektrowni jądrowej w wykazuje korzyści i ograniczenia wynikające z wykorzystywania alternatywnych źródeł energii charakteryzuje czynniki sprzyjające rozwojowi gospodarki morskiej w proponuje sposoby efektywniejszego wykorzystania warunków panujących w do rozwoju gospodarki morskiej omawia aktualne problemy gospodarki morskiej wyjaśnia przyczynę przestrzennego zróżnicowania lokalizacji okręgów przemysłowych ocenia korzyści i negatywne skutki koncentracji przemysłu opisuje zmiany struktury gałęziowej w wybranych okręgach przemysłowych V V V V V 6

7 nierównomiernego uprzemysłowienia kraju wymienia przyczyny i skutki zmian, które zaszły w polskim przemyśle po 1989 roku opisuje proces restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu w ustala na podstawie danych statystycznych pozycję polskiego przemysłu w świecie odczytuje dane statystyczne dotyczące m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje stosuje poprawną terminologię uzasadnia potrzebę restrukturyzacji przemysłu w wybranych okręgach przemysłowych ocenia możliwość lokalizacji nowych okręgów przemysłowych w ocenia gospodarcze i społeczne skutki restrukturyzacji i prywatyzacji przemysłu uzasadnia potrzebę rozwijania nowoczesnych gałęzi przemysłu wskazuje potencjalną lokalizację nowoczesnych gałęzi przemysłu ocenia społeczne i gospodarcze korzyści wynikające z wielkich inwestycji kapitału zagranicznego w ocenia społeczne i gospodarcze korzyści tworzenia specjalnych stref ekonomicznych formułuje wnioski na podstawie V V V V V V V. Rolnictwo Funkcje rolnictwa Warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Warunki pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa Rośliny uprawne w Struktura upraw Rozmieszczenie najważniejszych upraw Główne kierunki chowu i hodowli zwierząt w Znaczenie chowu zwierząt Sytuacja polskiego rolnictwa ariery rozwoju polskiego rolnictwa 4 wyjaśnia terminy: użytki rolne, grunty orne wymienia funkcje rolnictwa wskazuje na mapie obszary o najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych dla rozwoju rolnictwa i wymienia ich nazwy opisuje, korzystając z danych statystycznych, pozaprzyrodnicze aspekty rozwoju rolnictwa w wymienia czynniki ograniczające rozwój rolnictwa w wyjaśnia terminy: plony, zbiory wymienia nazwy głównych roślin uprawnych w ocenia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa ocenia strukturę użytkowania ziemi w i porównuje ją ze strukturą użytkowania ziemi w innych krajach opisuje poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w i porównuje go z innymi krajami analizuje skutki rozdrobnienia gospodarstw rolnych w wyjaśnia związek między rodzajem upraw a żyznością i typem gleb uzasadnia regionalne V V V V 7

8 Produkcja rolna w Rolnictwo ekologiczne Zmiany w polskim rolnictwie po wejściu do Unii Europejskiej wskazuje na mapie obszary upraw wybranych roślin i wymienia nazwy tych obszarów analizuje strukturę upraw w wyjaśnia terminy: chów zwierząt, hodowla zwierząt, pogłowie opisuje główne kierunki produkcji zwierzęcej w wymienia cele hodowli zwierząt wskazuje na mapie obszary chowu wybranych zwierząt i wymienia nazwy tych obszarów wymienia najważniejsze problemy polskiego rolnictwa porównuje plony i zbiory głównych roślin uprawnych oraz produkcję mleka i mięsa w z innymi krajami wymienia cechy rolnictwa ekologicznego wykazuje potrzebę restrukturyzacji rolnictwa w odczytuje dane statystyczne dotyczące m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje stosuje poprawną terminologię V V zróżnicowanie struktury upraw porównuje plony i zbiory wybranych roślin w z plonami i zbiorami tych roślin w innych krajach ocenia strukturę chowu zwierząt gospodarskich wyjaśnia regionalne zróżnicowanie obsady wybranych zwierząt gospodarskich porównuje wydajność chowu zwierząt w z wydajnością chowu zwierząt w innych krajach porównuje poziom rozwoju rolnictwa w z poziomem rozwoju rolnictwa w innych krajach europejskich ocenia przyczyny niskiej wydajności i towarowości polskiego rolnictwa uzasadnia potrzebę rozwoju gospodarstw ekologicznych ocenia zmiany w rolnictwie wynikające z przystąpienia do Unii Europejskiej ocenia konkurencyjność polskiego rolnictwa na rynku międzynarodowym formułuje wnioski na podstawie V V V V V. Usługi ziały usług Znaczenie usług w gospodarce Podział transportu Transport kolejowy Transport samochodowy Transport przesyłowy Najważniejsze szlaki transportu 7 wyjaśnia terminy: usługi, transport, komunikacja, handel omawia znaczenie usług we współczesnej gospodarce wymienia przykłady działów usług rozwijających się i zanikających rozróżnia rodzaje transportu wyjaśnia przyczyny i skutki wzrostu zatrudnienia w usługach wykazuje wady i zalety poszczególnych rodzajów transportu lądowego analizuje jakość dróg kołowych i linii kolejowych w V V 8

9 lądowego Transport morski, porty morskie Transport śródlądowy, kanały śródlądowe Transport lotniczy, porty lotnicze Rodzaje usług świadczonych przez łączność Znaczenie łączności Znaczenie handlu zagranicznego Wpływ importu i eksportu na gospodarkę kraju ilans handlu zagranicznego Partnerzy handlowi Kryteria podziału turystyki Znaczenie turystyki w gospodarce Ruch turystyczny po 1989 roku Kierunki ruchu turystycznego Przyjazdy cudzoziemców do nfrastruktura turystyczna Walory turystyczne Regiony o najwyższych walorach turystycznych groturystyka opisuje znaczenie poszczególnych działów transportu lądowego w gospodarce kraju i życiu codziennym ludzi wymienia przyczyny wzrostu znaczenia transportu przesyłowego uzasadnia konieczność pilnej modernizacji trans-portu lądowego wskazuje na mapie główne szlaki transportu lądowego wyjaśnia znaczenie transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego w gospodarce kraju wymienia cechy transportu morskiego i śródlądowego wskazuje na mapie główne szlaki transportu śródlądowego uzasadnia, dlaczego żegluga śródlądowa jest najtańszym rodzajem transportu wskazuje na mapie główne kierunki transportu lotniczego omawia przyczyny wzrostu znaczenia niskobudżetowych linii lotniczych wymienia rodzaje usług wchodzących w skład łączności wyjaśnia znaczenie łączności w gospodarce i życiu codziennym porównuje liczbę abonentów telefonicznych w z liczbą abonentów telefonicznych w innych krajach wyjaśnia terminy: saldo bilansu handlowego, import, eksport omawia bilans handlu zagranicznego analizuje dane liczbowe dotyczące bilansu handlu zagranicznego w ostatnich latach wymienia nazwy głównych partnerów handlowych V V wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości sieci dróg samochodowych oraz sieci linii kolejowych w porównuje gęstość sieci dróg samochodowych oraz sieci linii kolejowych w z gęstością tych sieci w innych krajach wykazuje wady i zalety transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego wykazuje, na przykładach, znaczenie transportu morskiego, śródlądowego i lotniczego wyjaśnia przyczyny wzrostu wielkości ruchu pasażerskiego w transporcie lotniczym w ostatnich latach wyjaśnia przyczyny niewielkiego znaczenia transportu śródlądowego porównuje odległości oraz koszty przewozu towarów i pasażerów różnymi środkami transportu ocenia zmiany zachodzące w na skutek rozwoju telekomunikacji wykazuje związki między rozwojem gospodarczym a poziomem łączności ocenia wartość eksportu przypadającą na jednego mieszkańca w i innych krajach wyjaśnia przyczyny ujemnego salda bilansu handlu zagranicznego ocenia walory turystyczne z punktu widzenia potencjalnego zagranicznego turysty analizuje dane statystyczne dotyczące wielkości przyjazdów cudzoziemców do w V V V V 9

10 wyjaśnia terminy: turystyka, ruch turystyczny, walory turystyczne, baza turystyczna, agroturystyka klasyfikuje turystykę według ustalonych kryteriów omawia najważniejsze cele podróży turystycznych Polaków opisuje rolę turystyki w gospodarce wyjaśnia przyczyny wzrostu ruchu turystycznego po 1989 roku wskazuje na mapie świata rejony najczęściej odwiedzane przez Polaków i wymienia ich nazwy opisuje walory przyrodnicze i kulturowe wybranych regionów wyjaśnia znaczenie turystyki krajowej jako źródła dochodu regionu i państwa wyjaśnia przyczyny popularności agroturystyki odczytuje dane statystyczne dotyczące m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje stosuje poprawną terminologię ostatnich latach wykazuje znaczenie bazy turystycznej dla rozwoju turystyki dowodzi potrzeby ochrony walorów turystycznych formułuje wnioski na podstawie V V V. egradacja środowiska przyrodniczego Źródła zagrożeń środowiska Zanieczyszczenia przemysłowe Zanieczyszczenia komunalne i pochodzenia rolniczego Zanieczyszczenia wytwarzane przez środki transportu Skutki zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w Obszary zagrożenia ekologicznego 1 wymienia źródła zagrożeń dla środowiska przyrodniczego opisuje wpływ przemysłu, rolnictwa i transportu na stan środowiska w opisuje zagrożenia wynikające ze składowania śmieci ocenia wpływ ścieków komunalnych na stan czystości wód wymienia skutki zanieczyszczania środowiska środkami chemicznymi stosowanymi w rolnictwie V ocenia społeczne i gospodarcze skutki zanieczyszczenia środowiska w wyjaśnia proces powstawania kwaśnych opadów wyjaśnia przyczyny i skutki eutrofizacji jezior uzasadnia konieczność ochrony środowiska proponuje działania prowadzące do ograniczenia zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego V V V 10

11 uzasadnia konieczność segregacji śmieci, oszczędności energii oraz wody porównuje na podstawie diagramu stan zanieczyszczenia Wisły i Odry opisuje zróżnicowanie regionalne zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w odczytuje dane statystyczne dotyczące m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje stosuje poprawną terminologię V formułuje wnioski na podstawie V. Przegląd krain geograficznych Krainy geograficzne zynniki kształtujące krajobraz krain geograficznych Klimat krain geograficznych Zagospodarowanie krain geograficznych Obszar i położenie regionu zamieszkania ucznia Zróżnicowanie środowiska przyrodniczego i gospodarka regionu zamieszkania Ludność i tradycje regionu zamieszkania 11 wskazuje na mapie regiony geograficzne w poszczególnych pasach rzeźby terenu i wymienia ich nazwy opisuje najważniejsze cechy krajobrazu wybranych regionów geograficznych wskazuje na mapie parki narodowe znajdujące się w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni i wymienia ich nazwy wymienia atrakcje turystyczne poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni charakteryzuje wybrane miasta wskazuje na mapie i wymienia nazwy wybranych jezior polodowcowych opisuje na podstawie map klimatycznych zróżnicowanie klimatyczne wymienia bogactwa naturalne wybranych krain geograficznych w wykazuje wpływ zewnętrznych czynników rzeźbotwórczych na rzeźbę powierzchni poszczególnych pasów ukształtowania powierzchni wyjaśnia genezę Żuław Wiślanych wyjaśnia genezę mierzei, wydm, klifów i jezior przybrzeżnych uzasadnia konieczność ochrony przyrody w poszczególnych pasach ukształtowania powierzchni ocenia walory turystyczne wybranych krain geograficznych ocenia potencjał gospodarczy wybranych krain geograficznych w poszczególnych pasach rzeźby terenu porównuje cechy klimatu Pojezierza Pomorskiego z cechami klimatu Pojezierza Mazurskiego ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa Niziny Śląskiej wyjaśnia genezę wydm V V V V V 11

12 poszczególnych pasach rzeźby terenu wskazuje na mapie kompleksy leśne i parki narodowe położone w poszczególnych pasach i wymienia ich nazwy uzasadnia przyczyny tworzenia parków narodowych na terenie wybranych krain geograficznych wyróżnia Karpaty Zachodnie, Wschodnie i Południowe i wskazuje je na mapie omawia różnice w krajobrazie eskidów, ieszczadów oraz Pogórza Karpackiego opisuje na podstawie ilustracji cechy rzeźby wysokogórskiej omawia formy rzeźby krasowej Tatr Zachodnich wymienia źródła zagrożeń przyrody w Tatrach opisuje skutki nadmiernego ruchu turystycznego w Tatrach i Pieninach omawia specyfikę kulturową regionu Tatr i Obniżenia Orawsko- -Podhalańskiego opisuje na podstawie ilustracji cechy krajobrazu Sudetów opisuje na podstawie mapy położenie geograficzne regionu zamieszkania opisuje środowisko przyrodnicze regionu zamieszkania wymienia główne cechy gospodarki regionu, w którym mieszka omawia tradycje i kulturę swojego regionu odczytuje dane statystyczne dotyczące m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje występujących na Nizinie Mazowieckiej wyjaśnia genezę jezior krasowych na Polesiu Lubelskim wskazuje na mapie obszary bagienne i podmokłe wschodniej części Nizin Środkowopolskich i wymienia ich nazwy wykazuje związki między budową geologiczną a rzeźbą terenu Wyżyn ch opisuje wpływ działalności gospodarczej człowieka na krajobraz Wyżyny Śląskiej wykazuje na przykładzie Wyżyny Śląskiej negatywny wpływ koncentracji ludności i przemysłu na środowisko przyrodnicze proponuje sposoby zagospodarowania terenów zdegradowanych na skutek działalności gospodarczej człowieka wyjaśnia genezę wąwozów parowów ocenia warunki przyrodnicze rozwoju rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej wyjaśnia genezę Kotlin Podkarpackich wyjaśnia rolę rzek w kształtowaniu krajobrazu Kotlin Podkarpackich wykazuje zależności między budową geologiczną a cechami rzeźby Pogórza Karpackiego, ieszczadów i eskidów omawia budowę fliszową Karpat porównuje ze sobą krajobrazy eskidów, ieszczadów oraz Pogórza Karpackiego wykazuje zróżnicowanie V V V V V V 12

13 stosuje poprawną terminologię klimatyczne i roślinne eskidów, ieszczadów oraz Pogórza Karpackiego uzasadnia konieczność budowy sztucznych zbiorników na rzekach karpackich ukazuje zależności między budową geologiczną a rzeźbą Tatr i Obniżenia Orawsko- Podhalańskiego porównuje budowę geologiczną Tatr Wysokich i Zachodnich wykazuje różnice krajobrazu Tatr Wysokich i Zachodnich omawia na podstawie ilustracji piętrowość klimatyczno-roślinną Tatr wykazuje zróżnicowanie budowy geologicznej Sudetów wykazuje zróżnicowanie klimatyczne i roślinne Sudetów proponuje trasę wycieczki po obszarze jednego z pasm Sudetów i uzasadnienia swój wybór ocenia warunki i możliwości produkcji rolnej i przemysłowej w regionie zamieszkania wykazuje zależności między środowiskiem przyrodniczym a różnorodnymi formami działalności człowieka w regionie zamieszkania ocenia znaczenie gospodarcze regionu, w którym mieszka na tle kraju wykazuje specyfikę regionu zamieszkania na tle innych regionów kraju formułuje wnioski na podstawie V V V V V V V 13

14 V. Polska w świecie Wskaźniki rozwoju gospodarczego Poziom rozwoju gospodarczego Miejsce w świecie pod względem produkcji wybranych towarów nwestycje zagraniczne Organizacje międzynarodowe, których członkiem jest Polska Proces integracji ze strukturami europejskimi Euroregiony 2 wymienia wskaźniki określające poziom rozwoju gospodarczego porównuje PK w na tle innych krajów ocenia na podstawie danych statystycznych poziom rozwoju gospodarczego wymienia korzyści wynikające ze współpracy między-narodowej omawia, z punktu widzenia zagranicznego inwestora, czynniki zachęcające i zniechęcające do inwestowania w wymienia przykłady inwestycji zagranicznych w wymienia przykłady współpracy z innymi krajami Unii Europejskiej wskazuje na mapie i wymienia nazwy euroregionów odczytuje dane statystyczne dotyczące m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje stosuje poprawną terminologię analizuje i porównuje dane statystyczne dotyczące produkcji wybranych towarów w i innych krajach wyjaśnia korzyści dla gospodarki wynikające z inwestycji zagranicznych ocenia skutki integracji ze strukturami Unii Europejskiej i NTO określa rolę w strukturach międzynarodowych charakteryzuje wybrany euroregion formułuje wnioski na podstawie V L.g. proponowana liczba godzin lekcyjnych przeznaczonych na realizację materiału Kat. kategorie celów nauczania, S.w. standardy wymagań ezaminacyjnych 14