MS Indeks wskaźnik koniunktury informatycznej

MS Indeks wskaźnik koniunktury informatycznej Raport z 16. edycji badań Raport z badania prowadzonego przez zespół Stowarzyszenia Komputer w Firmie : Założenia i koordynacja Robert Kamioski Wstęp i recenzja dr Michał Golioski Analiza wyników Tomasz Kulisiewicz Wykonanie badania ankietowego IDG Warszawa, wrzesieo 2007 r. 1

1.... Wstęp 3 2.... Streszczenie wyników 16. edycji badania MS Indeks (sierpieo 2007r.) 6 3.... Szczegółowe omówienie wyników 16. edycji badania MS Indeksu 7 3.1.... Zmiany zasobów IT 7 3.2.... Dostępnośd IT oraz usług telekomunikacyjnych 8 3.3.... Efektywnośd inwestycji w IT 9 3.4.... Ocena zapotrzebowania na IT 11 3.5.... Kondycja finansowa i wpływ otoczenia firmy 12 4.... Pytanie dodatkowe 16. edycji 14 5.... MS Indeks wskaźnik koniunktury w sierpniu 2007 r. 16 Załącznik A. Metodyka badania i wyliczania wskaźnika MS Indeks... 18 Załącznik B. Pytania ankietowe 16. edycji badania MS Indeksu... 19 Załącznik C. Pytanie dodatkowe 16. edycji (sierpieo 2007)... 20 2

1. Wstęp W przedstawianym raporcie prezentujemy wyniki szesnastej edycji kwartalnego badania stopnia wykorzystania technik informacyjnych (IT) w krajowych małych i średnich przedsiębiorstwach (MSP). Podobnie jak w poprzednich edycjach (badanie prowadzone jest kwartalnie od września 2003 roku) przedstawiamy ocenę zmiany stanu zasobów, efektywności wykorzystania, a także potrzeby oraz zamierzenia inwestycyjne krajowych MSP w obszarze IT. Wyniki badania odzwierciedlają bieżące odczucia i postawy ankietowanych przedsiębiorców. Wskaźnik koniunktury MSI odzwierciedla nastroje i oczekiwania ankietowanych im są one lepsze, tym wyższa jest wartośd wskaźnika. Wzrost wartości MSI oznacza więc zwiększenie optymizmu małych i średnich przedsiębiorców, spadek ma znaczenie odwrotne. Wartośd MSI w bieżącej edycji nieznacznie spadła, powtórzyła wynik z lutego tego roku i wyniosła 1,97. Jest to wysoka trzecia w historii badania wartośd wskaźnika zintegrowanego nieznacznie mniejsza od historycznego maksimum z listopada 2006 roku, które wyniosło 2,01. Już od dwóch lat wartośd MSI oscyluje pomiędzy 1,9 a 2,0. Te wartości świadczą o wysokim poziomie optymizmu informatycznego właścicieli firm sektora MSP. Tyle informacji przekazuje nam wskaźnik zagregowany. Ważnych informacji dostarcza szczegółowa analiza wyników badania. Obniżyły się wartości siedmiu spośród dziewięciu wskaźników cząstkowych wchodzących w skład wskaźnika zagregowanego. Nie były to spadki znaczące. Niepokoi jednak fakt, iż dotyczyły one tak znacznej liczby wskaźników. Jest to powtórzenie sytuacji z lutego tego roku. Może to oznaczad potwierdzenie odwrócenia się dotychczasowego trendu wzrostowego i wskazywad na istotną zmianę nastawienia krajowych przedsiębiorców. Już od trzech edycji badania powoli ale systematycznie maleje odsetek firm deklarujących przyrost zasobów IT w minionym kwartale, a rośnie stwierdzających, że zasoby te nie uległy zmianie. W ciągu tego okresu udział tych pierwszych zmalał, a tych drugich wzrósł o około 8 punktów procentowych. To zauważalne już wyhamowanie inicjatyw inwestycyjnych krajowych MŚP może, ciągle jeszcze byd wynikiem poakcesyjnego szału inwestycyjnego z roku 2005. 3

Nieznaczny wzrost wykazały wskaźniki oceniające dostępnośd sprzętu i usług IT oraz usług telekomunikacyjnych. Są to jedyne wskaźniki cząstkowe, których wartośd wzrosła w bieżącej edycji badania. Niewielki spadek zanotowały oba wskaźniki efektywnościowe określające wpływ IT na poziom kosztów i przychodów firm. Już od dwóch lat daje się zauważyd bardzo istotna przewaga respondentów, którzy stwierdzają, że IT jest obojętne z punktu widzenia efektywności ekonomicznej firmy nad przedsiębiorcami oceniającymi taki wpływ jako pozytywny. W bieżącej edycji badania około trzy razy więcej było pesymistów niż optymistów. Nieznacznie spadły wartości wskaźników cząstkowych opisujących plany inwestycyjne przedsiębiorców w nadchodzącym kwartale. Praktycznie taki sam jest odsetek respondentów przewidujących wzrost zakupów sprzętu i usług IT lub oprogramowania co odsetek przewidujących, że wielkośd tego typu inwestycji nie ulegnie zmianie w nadchodzącym kwartale. Nieznacznie zmniejszyła się grupa oceniająca, że kondycja finansowa firmy jest lepsza niż w poprzednim okresie, respondenci ci przepłynęli do grupy oceniającej, że sytuacja nie uległa zmianie. Optymistycznie nastraja fakt, że już od sześciu edycji się odsetek respondentów deklarujących pogorszenie ogólnej sytuacji ekonomicznej firmy nie przekracza 10 %. Zmalała także wartośd wskaźnika, dotyczącego oceny wpływu bieżących wydarzeo ekonomicznych i politycznych na kondycję firmy. W dalszym ciągu wysoka jest polityczna emancypacja polskich przedsiębiorców. Pomimo niezwykłej burzliwości krajowej sceny politycznej przedsiębiorcy uznają, iż bieżące wydarzenia mają mały wpływ na kondycję ich firm. Wierzą, że struktury gospodarcze kraju są na tyle solidne, że gospodarka staje się coraz mniej uzależniona od bieżącej, chodby i niezwykle turbulentnej, polityki. Uspokajający wpływ wywiera prawdopodobnie także fakt członkostwa w UE. Im więcej czasu poświęcają sobie nawzajem politycy, tym mniej interesują się nimi wszystkimi przedsiębiorcy. Blisko 70% respondentów uważa, że otoczenie polityczne nie ma wpływu na ich przedsiębiorstwa a 25% ocenia ten wpływ jako negatywny. Warto podkreślid, że już od dwóch i pół lat odsetek przedsiębiorców deklarujących, że wpływ otoczenia polityczno-ekonomicznego na kondycje ich firm jest pozytywny praktycznie nie przekracza 10%. Pytanie dodatkowe bieżącej edycji badania miało charakter żartobliwy i brzmiało: Na jakie zakupy związane z informatyką wydałbyś w firmie 10 tys. zł gdyby każda firma dostała taki prezent od partii zwycięskiej w wyborach, realizującej wyborcze obietnice?. Blisko 40% respondentów na pierwszym miejscu wymieniło zakup nowego lub dodatkowego sprzętu. Drugie miejsce zajęły plany inwestycji w oprogramowanie. Dopiero piątą pozycję zajęły plany wydania dodatkowych funduszy na szkolenia pracowników chyba szkoda. Wydaje się bowiem, że w sytuacji licznych i bardzo dostępnych cenowo (współfinansowanych z pieniędzy unijnych) ofert szkoleniowych tą drogą można łatwo osiągnąd swoisty efekt mnożnikowy niewielkim kosztem istotnie zwiększyd efektywnośd wykorzystania IT w firmach. Jeszcze bardziej niepokojąca jest daleka, ósma pozycja, jaką zajęły odpowiedzi dotyczące spożytkowania podarowanych środków 4

na przeprowadzenie audytu bezpieczeostwa lub legalności oprogramowania. Znaczenia obu tych obszarów we współczesnej informatyce nie trzeba chyba uzasadniad. Albo więc krajowi przedsiębiorcy użytkują na doskonale zabezpieczonych systemach wyłącznie legalne oprogramowanie a tak niestety nie jest albo w lekkomyślny sposób ignorują bardzo poważne zagrożenia. W dobie powszechnego usieciowienia, globalnej gospodarki i coraz szybciej zmieniającego się otoczenia aspekty bezpieczeostwa są kluczowe dla przetrwania naszych firm, nas samych i świata w którym żyjemy. dr Michał Golioski Ekspert Stowarzyszenia Komputer w Firmie Zakład Gospodarki Informacyjnej i Społeczeostwa Informacyjnego Katedra Informatyki Gospodarczej Szkoła Główna Handlowa 5

2. Streszczenie wyników 16. edycji badania MS Indeks (sierpień 2007r.) W sierpniu 2007 r. wskaźnik MS Indeks osiągnął wartośd 1,97, a więc nieznacznie tylko niższą od rekordowego wyniku z listopada 2006 r., kiedy to wartośd wskaźnika wyniosła 2,02 chod żaden ze wskaźników cząstkowych nie osiągnął maksimum. Najbliższy dotychczasowej wartości maksymalnej był wskaźnik spodziewanego popytu na oprogramowanie, współgrając ze stosunkowo wysokimi wartościami wskaźnika popytu na sprzęt i usługi IT oraz dobrą oceną sytuacji finansowej firmy.nieznacznie o niecałe 4 punkty procentowe w stosunku od poprzedniego kwartału spadł udział firm, które odnotowały przyrost zasobów IT. Nadal jednak większy jest udział firm odnotowujących wzrost zasobów IT (56% ankietowanych), niż takich, w których stan się nie zmienił (ok. 43%). Chod ok. 54% respondentów uważa, że dostępnośd produktów IT (a więc przede wszystkim ich ceny) nie zmieniła się, to jednak zauważyd można wzrost udziału ocen, iż dostępnośd wzrosła (o ponad 10 p. p.). Przyrost udziału ocen zwiększonej dostępności związany może byd z zapowiedziami obniżek cen oprogramowania podstawowego, zapowiadanymi już w sierpniu, chod jeszcze nieskonsumowanymi przez respondentów. Natomiast w przypadku usług telekomunikacyjnych ocena pewnego wzrostu dostępności może byd pierwszym skutkiem letnich obniżek stawek roamingowych w telefonii komórkowej oraz stawek połączeo z sieci stacjonarnych do komórkowych. Skutki obniżek mogły się już pojawid w niższych rachunkach za rozmowy podczas urlopowych wyjazdów, natomiast ocena obniżki stawek za połączenia na komórki była w sierpniu br. raczej efektem nagłaśniania sprawy w mediach, bo na realne efekty w fakturach było wtedy jeszcze trochę za wcześnie. Na uwagę zasługuje kształtowanie się wskaźników określających wpływ IT na poziom kosztów i przychodów firm. Od dłuższego już czasu rośnie liczba respondentów, którzy stwierdzają, że IT technologie informacyjne są obojętne z punktu widzenia efektywności ekonomicznej firmy. W bieżącej edycji badania około trzy razy więcej ankietowanych uważa, że wpływ IT na koszty i przychody jest neutralny, niż tych, którzy stwierdzają, że informatyka zwiększa przychody lub zmniejsza koszty prowadzenia firmy. Pewien sceptycyzm co do roli IT w przychodach i kosztach firmy znajduje swoje odzwierciedlenie w ocenach wzrostu zapotrzebowania. Niemal zrównały się udziały odpowiedzi, że zapotrzebowanie na sprzęt, usługi oraz oprogramowanie będzie w najbliższym kwartale w firmach niezmienne z liczbą odpowiedzi, że wzrośnie. Jednak niezależnie od ewentualnej ostrożności firm w burzliwej atmosferze polityczno-społecznej ok. 49% ankietowanych zakłada wzrost zapotrzebowania, a tylko niecałe 4% spadek. Ewentualny wzrost zapotrzebowania ma realne zaplecze finansowe: chod w bieżącym kwartale odsetek tych, którzy oceniają, że sytuacja finansowa firmy się polepszyła w stosunku do poprzedniego kwartału nieznacznie zmalał (o 3 p. p.), to jednak nadal niemal 43% respondentów uważa, że firma ma się finansowo lepiej, zaś prawie 51% że nie gorzej, niż 3 miesiące temu. 6

Niezmiennie rośnie odpornośd przedsiębiorców na polityczne zawirowania ostatniego okresu. Wygląda na to, że im więcej czasu poświęcają sobie nawzajem politycy, tym mniej zwracają na nich uwagi przedsiębiorcy. Blisko 70% respondentów uważa, że otoczenie polityczne nie ma żadnego wpływu na ich firmy, 25% ocenia ten wpływ jako negatywny, a tylko niespełna 10% uważa wpływ bieżących wydarzeo za pozytywny. 3. Szczegółowe omówienie wyników 16. edycji badania MS Indeksu 3.1. Zmiany zasobów IT Od listopada 2006 r. nieznacznie maleje udział firm, które raportują przyrost zasobów. W ostatnim kwartale zmalał on o niecałe 4 punkty procentowe, natomiast w układzie rok do roku zmiana jest nieistotna (wzrost o 0,4 pp) w każdym bądź razie nadal większy jest udział firm odnotowujących wzrost zasobów IT (prawie 56% ankietowanych), niż tych, w których stan ten się nie zmienił na przestrzeni minionego kwartału (niecałe 43%). Tab. 3.1. Zmiana zasobów informatycznych firm 7

3.2. Dostępność IT oraz usług telekomunikacyjnych W przypadku badania MS Indeks dostępnośd IT i usług telekomunikacyjnych jest wynikiem łącznej oceny przez ankietowanych poziomu cen produktów i usług oraz odbioru aktywności marketingowej, sprzedawców IT oraz operatorów telekomunikacyjnych odczuwanej przez ankietowanych, a więc np. postrzegania przez nich akcji promocyjnych. W obu kategoriach produktów i usług informatycznych oraz usług telekomunikacyjnych oceny ankietowanych przedsiębiorców kształtują się od pewnego czasu (od maja 2006 r.) w sposób zbliżony: o ok. 10 punktów procentowych wyższy jest udział tych, którzy uważają, że dostępnośd (ceny) IT i usług telekomunikacyjnych nie zmieniły się (uważa tak niecałe 55% ankietowanych), niż tych, którzy oceniają, że ceny spadły a aktywnośd promocyjna sprzedawców wzrosła (ok. 44% odpowiedzi) przy czym w przypadku IT zauważyd można spory wzrost w stosunku do poprzedniego kwartału (o ponad 10 p. p. z 34% odpowiedzi w maju br.). Taki przyrost udziału ocen zwiększonej dostępności związany może byd także z zapowiedziami obniżek cen oprogramowania podstawowego, zapowiadanymi już w sierpniu, chod jeszcze nieskonsumowanymi przez respondentów. Tab. 3.2.A. Zmiana dostępności produktów i usług IT 8

Tab. 3.2.B. Zmiana dostępności usług telekomunikacyjnych Z kolei w przypadku usług telekomunikacyjnych ocena pewnego wzrostu dostępności może byd pierwszym skutkiem obniżek stawek roamingowych w telefonii komórkowej oraz stawek połączeo z sieci stacjonarnych do komórkowych. W tym pierwszym przypadku skutki obniżek mogły się już pojawid w niższych rachunkach za rozmowy podczas urlopowych wyjazdów, natomiast ocena obniżki stawek za połączenia na komórki była w sierpniu br. raczej efektem nagłaśniania sprawy w mediach, bo na realne efekty w fakturach było wtedy jeszcze trochę za wcześnie, podobnie jak w przypadku wrześniowych obniżek cen, będących odpowiedzią zasiedziałych operatorów komórkowych (np. Polkomtela) na agresywnie niskie ceny zastosowane przez P4 (sied Play) przy jego wejściu na rynek. 3.3. Efektywność inwestycji w IT Od listopada 2005 r. utrzymuje się dośd duże rozwarcie między udziałem odpowiedzi, według których inwestycje w IT są obojętne dla przychodów oraz kosztów firmy(50-60% odpowiedzi), a opiniami pozytywnymi (26-27%). Rozwarcie to w bieżącym badaniu jeszcze bardziej wzrosło: niemal 70% ankietowanych nie widzi wpływu IT na wzrost przychodów firmy, nieco ponad 62% nie zauważa pozytywnego wpływu na poziom kosztów. Chod udział opinii, że IT zmniejsza przychody firmy spadł do poziomu poniżej 10%, to jednak od roku od 16,5-19,4% respondentów uważa, że wydatki na IT nie przyczyniają się do zmniejszenia koszty działania firmy. W obu przypadkach (przychodów i kosztów) przesunięcie w stronę odpowiedzi neutralnych nastąpiło 9

kosztem odpowiedzi pozytywnych. Obecnie niemal tyle samo respondentów (ok. 20%) twierdzi, że informatyka przyczynia się do zwiększenia przychodów i do zmniejszenia kosztów. Tab. 3.3.A. Czy zasoby IT firmy przyczyniły się w minionym kwartale do zwiększenia przychodów? 10

Tab. 3.3.B. Czy zasoby IT firmy przyczyniły się w minionym kwartale do zmniejszenia kosztów? 3.4. Ocena zapotrzebowania na IT Umiarkowany optymizm co do roli IT w przychodach i kosztach firmy znajduje swoje odzwierciedlenie w bieżących planach i ocenach wzrostu zapotrzebowania. Niemal zrównały się udziały odpowiedzi, że zapotrzebowanie na sprzęt, usługi oraz oprogramowanie będzie w najbliższym kwartale w firmach niezmienne z liczbą odpowiedzi, że wzrośnie. Warto jednak zauważyd, że niezależnie od pewnego sceptycyzmu (a także ewentualnej ostrożności firm w burzliwej atmosferze polityczno-społecznej) ok. 49% ankietowanych zakłada wzrost zapotrzebowania, a tylko niecałe 4% spadek. Tab. 3.4.A. Przewidywany popyt na sprzęt i usługi IT w stosunku do ubiegłego kwartału 11

Tab. 3.4.B. Przewidywany popyt na oprogramowanie w stosunku do ubiegłego kwartału 3.5. Kondycja finansowa i wpływ otoczenia firmy Wspomniane powyżej stanowisko niemal połowy firm, oceniających, że w ciągu najbliższego kwartału wzrośnie ich zapotrzebowanie na produkty i usługi informatyczne, ma podstawy ekonomiczne od dłuższego czasu niezmiennie tylko poniżej 7% ankietowanych odpowiada, że kondycja finansowa ich firmy się pogorszyła. Reszta to ostrożni optymiści i chod w bieżącym kwartale odsetek tych, którzy oceniają, że sytuacja finansowa firmy się polepszyła w stosunku do poprzedniego kwartału nieznacznie zmalał (o 3 p. p.), to jednak nadal niemal 43% respondentów uważa, że firma ma się finansowo lepiej, zaś prawie 51% że nie gorzej, niż 3 miesiące temu. 12

Tab. 3.5.A. Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej firmy Tab. 3.5.B. Wpływ bieżących wydarzeń ekonomicznych i politycznych na kondycję firmy Mimo rosnącego w sierpniu zamieszania na scenie politycznej, które przejawiło się w nieznacznym 13

wzroście udziału opinii o negatywnym wpływie wydarzeo ekonomicznych i politycznych na sytuację firmy (wzrost do niemal 25% odpowiedzi), od dłuższego czasu polscy przedsiębiorcy z sektora MSP wydają się odporni na takie turbulencje i znów niemal 70% odpowiada, że wydarzenia nie mają wpływu na kondycję ich firm. 4. Pytanie dodatkowe 16. edycji Pytanie dodatkowe 16. edycji badania brzmiało tym razem Na jakie zakupy związane z informatyką wydałbyś w firmie 10 tys. zł gdyby każda firma dostała taki prezent od partii zwycięskiej w wyborach, realizującej wyborcze obietnice?. Celem tego dośd żartobliwie sformułowanego pytania było wskazanie priorytetów w budowie i eksploatacji systemów informatycznych w firmie, a także wskazanie na te rodzaje usług zwłaszcza świadczonych drogą elektroniczną na które będą przeznaczone ewentualne wolne środki w pierwszej kolejności. Ankietowani proszeni byli o wybranie do 3 możliwości spośród przedstawionych do wyboru scenariuszy wykorzystania pieniędzy. Pytanie dodatkowe 50,00% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Tab. 4.1. 14

Zdecydowanie najwięcej, bo niemal 49% było odpowiedzi wymieniłbym sprzęt na nowy, lub dokupiłbym dodatkowy. Na drugim miejscu, z ponad 32% wyborów, znalazł się scenariusz wymiany lub dokupienia podstawowego oprogramowania systemowego i/lub biurowego. Wysokie, trzecie miejsce odpowiedzi Co to jest 10 tys. zł przy potrzebach informatycznych mojej firmy Żart jakiś? (ponad 28% odpowiedzi) wynika najprawdopodobniej ze struktury badanej próby firm i ich wyposażenia w IT. Według corocznej fotografii stanu z listopada 2006 r. wśród 520 firm biorących udział w badaniu przeważają firmy większe małe i średnie. Ponad 60% ma więcej niż 20 komputerów, ok. 32% wydaje miesięcznie na utrzymanie infrastruktury ponad 1000 zł, niemal tyle samo firm (ok. 30%) wydaje miesięczne ponad 1000 zł na transmisję danych i dostęp do Internetu. Tak więc 10 tys. w zestawieniu z ich rocznymi budżetami na technologie informacyjne może byd oceniane jako kwota niewielka. Natomiast tylko 20-procentowy udział odpowiedzi rozważających możliwośd zakupienia specjalizowanego, dedykowanego oprogramowania świadczy o tym, że w tych kategoriach firm najczęściej stosowane jest oprogramowanie z półki. Z umiarkowaną skłonnością do szkolenia pracowników z dziedziny IT (wyrażaną m.in. w odpowiedziach na pytanie o szkolenia IT w maju 2006 r. ) współgra fakt, że było tylko niecałe 18% odpowiedzi dotyczących wykorzystania takich pieniędzy w prezencie na szkolenia pracowników. Szóste miejsce w kolejności (z ok. 13% odpowiedzi) scenariusza zakładającego zwiększenie przepustowości łącza internetowego świadczy natomiast o tym, że w stosunku do bieżących potrzeb przepustowośd posiadanych łączy uznawana jest za wystarczającą. Niewiele (9%) było odpowiedzi dotyczących wykorzystania środków do promocji firmy w Internecie co może świadczyd o tym, że firmy albo nie mają specjalnych pomysłów na taką promocję, albo uważają ją za drogą, a więc nie rozważają takiej możliwości. Podobnie można ocenid bardzo zbliżony (ok. 8,7%) udział wyborów zakupu projektu sprzedaży produktów lub usług firmy przez Internet. Z kolei tylko 8% odpowiedzi dotyczących wykorzystania dodatkowych pieniędzy na przeprowadzenie audytu bezpieczeostwa lub legalności oprogramowania i dokupienia w razie czego dodatkowych programów może świadczyd zarówno o przekonaniu, że bezpieczeostwo systemów (oraz legalnośd oprogramowania) w firmie jest niemal bez zarzutu, jak i o niedocenianiu tej problematyki przy czym ta druga ocena wydaje się bardziej odpowiadająca rzeczywistości. Bardzo nisko, na poziomie marginesu błędu, uplasowały się trzy ostatnie odpowiedzi: roczny abonament kwalifikowanej informacji gospodarczej (1,7%), brak potrzeb informatyzacji (niecały 1%) oraz abonament dostępu do kwalifikowanej informacji finansowej (ok. 0,8%). Niska popularnośd abonamentów może świadczyd zarówno o tym, że respondenci uważają za przesadę wydania na to rocznie aż 10 tys. zł (z wyjątkiem bardzo specjalizowanych subskrypcji abonamenty na takie usługi są jednak taosze niż 10 tys. zł a przynajmniej uważane są za takie przez większośd potencjalnych nabywców), jak i o tym, że mają dostateczny dostęp do takich 15

informacji ze źródeł daleko taoszych (prasa) lub niemal darmowych (ogólnodostępne portale i wortale bezpłatne). Natomiast tak niski udział odpowiedzi brak potrzeb to dobra wiadomośd dla dostawców IT bo tylko niecały 1% firm uznało, że 10 tys. zł w prezencie na informatykę nie miałby na co wydad, bo wszystkie ich potrzeby w tej dziedzinie są zaspokojone. 5. MS Indeks wskaźnik koniunktury w sierpniu 2007 r. Wyliczana wartośd wskaźnika zagregowanego pozostaje w bieżącym badaniu w dolnej strefie stanów wysokich, utrzymując się w tej strefie od sierpnia 2006 r. Pytanie 2003 2004 2005 2006 2007 wskaźnik cząstkowy XI. II. V. VIII. XI. II. V. VIII. XI. II. V. VIII. XI II. V. VIII. Zmiana stanu zasobów IT w firmie 2,12 2,11 2,06 1,96 2,14 2,22 1,91 2,00 2,53 2,58 2,42 2,42 2,56 2,50 2,47 2,41 Dostępność produktów i usług IT 2,35 1,93 2,42 2,35 2,23 2,31 2,02 2,27 2,14 2,10 2,18 2,23 2,22 2,12 2,09 2,26 Dostępność usług telekomunikacyjnych 2,45 1,67 2,40 2,41 2,25 2,33 2,01 2,30 2,18 2,07 2,22 2,15 2,20 2,16 2,11 2,25 Wpływ inwestycji w IT na przychody 1,42 1,23 1,36 1,21 1,27 1,26 1,07 1,19 1,77 1,78 1,73 1,79 1,75 1,68 1,75 1,7 Wpływ inwestycji w IT na koszty 0,00 1,08 0,99 1,20 1,40 1,40 1,13 1,21 1,59 1,55 1,53 1,61 1,58 1,53 1,60 1,45 Spodziewany popyt na sprzęt i usługi IT 2,10 1,85 1,84 1,99 2,03 2,07 1,80 1,83 2,18 2,13 2,24 2,31 2,28 2,23 2,29 2,23 Spodziewany popyt na oprogramowanie 2,14 1,97 1,85 1,90 2,12 2,11 1,88 1,85 2,18 2,12 2,18 2,26 2,25 2,23 2,26 2,24 Sytuacja ekonomiczna firmy 1,68 1,53 1,82 1,70 1,64 1,59 1,45 1,85 1,90 1,86 1,97 2,07 2,16 2,12 2,15 2,09 Wpływ wydarzeń na kondycję firmy 0,27 0,46 0,73 0,93 0,64 0,88 0,60 1,05 0,95 0,90 1,03 1,13 1,12 1,16 1,25 1,12 Wskaźnik MSI 1,61 1,54 1,72 1,74 1,75 1,80 1,54 1,73 1,93 1,90 1,94 2,00 2,01 1,97 2,00 1,97 Tab. 5.1. Wskaźnik koniunktury MS Indeks 16

Wskaźnik MS Indeks osiągnął trzecią/czwartą wartośd w historii badania, mimo, że tym razem żaden ze wskaźników cząstkowych nie osiągnął maksimum. Najbliższy dotychczasowej wartości maksymalnej był wskaźnik spodziewanego popytu na oprogramowanie, współgrając ze stosunkowo wysokimi wartościami wskaźnika popytu na sprzęt i usługi IT oraz dobrą oceną sytuacji finansowej firmy. Tomasz Kulisiewicz 17

Załącznik A. Metodyka badania i wyliczania wskaźnika MS Indeks W badaniu podstawowym ankietowani pytani są o ocenę zmiany zasobów w ich firmach w danym kwartale (w porównaniu do poprzedniego kwartału) i przewidywania dotyczące rozwoju sytuacji w ciągu najbliższych 3 miesięcy. Swoje oceny i prognozy formułują poprzez określenie, czy dla danego czynnika/wielkości wystąpił (wystąpi) wzrost, spadek, albo brak zmiany, bądź, że dany czynnik ma wpływ pozytywny, negatywny lub jest obojętny dla danej sfery działalności firmy. Badanie bloku podstawowego analizuje bieżące, krótkoterminowe nastawienia i postawy ankietowanych przedsiębiorców. Dlatego prowadzone jest w układzie kwartalnym zdaniem autorów badane czynniki i nastawienia nie zmieniają się aż tak istotnie w okresach krótszych, np. miesięcznych. Z kolei pytania o odczucia czy nastawienia dotyczące okresów półrocznych mogłyby już byd zniekształcane przez psychologiczną tendencję do w miarę szczegółowego pamiętania i odwzorowywania w odpowiedziach zjawisk gospodarczych zachodzących w okresach krótszych niż pół roku. Pytania dotyczące odczud potaniało/bardziej dostępne/pozytywny wpływ, podrożało/mniej dostępne/negatywny wpływ, bez zmian/bez znaczenia odnoszone są do minionego kwartału, zaś pytania o plany czy kształtowanie się popytu lub zapotrzebowania do najbliższego kwartału. Omawiane nastawienia, postawy i oceny przedsiębiorców, dotyczące zastosowao technologii informacyjnych i plany wykorzystywania tych technologii agregowane są w postaci wskaźników cząstkowych. Im bardziej pozytywne jest nastawienie przedsiębiorców w danej sferze zastosowao IT, im większy ich zdaniem wpływ pozytywny danego czynnika, im lepsza ich ocena warunków działania lub kondycji finansowej firm, czy im wyraźniejsze plany inwestowania w technologie teleinformatyczne, tym wyższą wartośd przyjmuje dany wskaźnik cząstkowy. Ogólny obraz nastawieo daje natomiast wskaźnik syntetyczny MS Indeks, który jest średnią arytmetyczną wskaźników cząstkowych i który można traktowad, jako miarę optymizmu przedsiębiorców w ich postawach wobec zastosowao informatyki i teleinformatyki. Wskaźniki cząstkowe wyliczane są z rozkładów odpowiedzi na poszczególne pytania z przyporządkowaniem współczynników (wag). Wartości wag przyjęto tak, by dawały one czułośd wskaźników na zmiany zarówno w kierunku pozytywnym (przyrosty, poprawienie się kondycji lub warunków), jak i negatywnym: TAK / WIĘKSZE / PRZYROST / LEPIEJ; 10 punktów BEZ ZMIAN / BEZ WPŁYWU / BEZ ZNACZENIA; 5 punktów NIE / MNIEJSZE / UBYTEK / GORZEJ; 2 punkty 18

Załącznik B. Pytania ankietowe 16. edycji badania MS Indeksu 1. Czy w minionym kwartale nastąpiły zmiany zasobów informatycznych firmy (sprzęt, oprogramowanie)? przyrost bez zmian zmniejszenie 2. Czy produkty i usługi informatyczne są obecnie (w stosunku do poprzedniego kwartału): łatwiej dostępne (niższe ceny) bez zmian trudniej dostępne (wyższe ceny) 3. Czy usługi telekomunikacyjne są obecnie (w stosunku do poprzedniego kwartału): łatwiej dostępne (niższe ceny) bez zmian trudniej dostępne (wyższe ceny) 4. Czy minionym kwartale wyposażenie informatyczne firmy (sprzęt komputerowy i oprogramowanie) przyczyniło się do zwiększenia przychodów firmy? TAK brak zmiany (lub nie można określid) NIE 5. Czy w minionym kwartale wyposażenie informatyczne firmy (sprzęt komputerowy i oprogramowanie) przyczyniło się do zmniejszenia kosztów firmy? TAK brak zmiany (lub nie można określid) NIE 6. Czy przewidywany popyt (zapotrzebowanie) Paostwa firmy na sprzęt i usługi informatyczne (w stosunku do poprzedniego kwartału): będzie większy nie przewidujemy zmian będzie mniejszy 7. Czy przewidywany popyt (zapotrzebowanie) Paostwa firmy na oprogramowanie (w stosunku do poprzedniego kwartału): będzie większy nie przewidujemy zmian będzie mniejszy 8. Jak oceniają Paostwo ogólną sytuację ekonomiczną firmy (w stosunku do poprzedniego kwartału)? 19

lepsza brak zmian gorsza 9. Jak oceniają Paostwo wpływ bieżących wydarzeo ekonomicznych i politycznych na kondycję firmy? pozytywny bez znaczenia negatywny Załącznik C. Pytanie dodatkowe 16. edycji (sierpień 2007) (Niewchodzące w skład wskaźnika MS Indeks) Realizując wyborcze obietnice zwycięska partia przekazała Twojemu przedsiębiorstwu 10 tys. złotych na informatyzację. Poniższe propozycje mogą wyczerpad powyższe pieniądze całkowicie (np. Wymienię sprzęt komputerowy na nowy) lub tylko częściowo (np. Zakupię roczny abonament na internetowy dostęp do informacji). Celem pytania jest wskazanie priorytetów w budowie i eksploatacji systemów informatycznych w firmie, a także wskazanie na te rodzaje usług zwłaszcza świadczonych drogą elektroniczną na które będą przeznaczone fundusze w pierwszej kolejności. Niestety, pieniądze nie mogą byd przeznaczone na pensje dla informatyków... Pieniądze wydasz na (zaznacz trzy wybory zaznacz dwa wybory jeśli zamierzasz wskazad odpowiedź k lub odpowiedź l): a. Wymienię na nowy, lub dokupię sprzęt komputerowy b. Wymienię lub zakupię nowe oprogramowanie systemowe i/lub biurowe c. Zakupię oprogramowanie specjalnie przygotowane na potrzeby mojej firmy d. Przeprowadzę audyt systemu w firmie (bezpieczeostwo, legalnośd oprogramowania itp) i jeśli audyt wskaże taką potrzebę to dokupię odpowiedni sprzęt/oprogramowanie e. Zwiększę przepustowośd łącza internetowego f. Przeszkolę pracowników z korzystania z technologii informatycznych g. Zakupię roczny abonament na internetowy dostęp do kwalifikowanej informacji gospodarczej (np. informacje o zmianach przepisów, wywiadownia gospodarcza, prognozy) h. Zakupię roczny abonament na internetowy dostęp do kwalifikowanej informacji finansowej (np. analizy giełdowe, finansowe, kursowe) i. Zakupię promocję mojej firmy w Internecie j. Uruchomię projekt sprzedaży produktów/usług mojej firmy poprzez Internet oraz k. Nie mam potrzeb w zakresie informatyzacji l. Co to jest 10 tys. złotych przy potrzebach informatycznych mojej firmy... Żart jakiś.. 20