Spis treści 1. Wstęp... 2 2. Opakowanie i budowa... 4 3. Testy... 9 4. Podsumowanie... 19 - Koniec spisu treści - Realitynet.pl - przystępnie o komputerach
1. Wstęp W związku z małymi problemami z testem bloków na procesor, przygotowaliśmy dla Was test bloku wodnego na kartę graficzną GeForce 8800 GTX. Już jakiś czas temu jeden z czytelników zaproponował zrobienie testu bloków wodnych na wspomnianą kartę. Dzięki uprzejmości firmy PC-Tuning.pl otrzymaliśmy blok fullcover firmy innovatek - Cool-Matic g80-gtx. Za nim jednak blok dotarł miałem okazje używać najnowszego dziecka nvidii z fabrycznym chłodzeniem przez kilka dni. Karta naprawdę jest straszną grzałką, po kilku godzinach pracy dosłownie parzyła, a temperatura w pomieszczeniu wzrastała o kilka stopni (!!). W związku z tym bardzo chętnie zwodowałem kartę firmy EVGA. Tym razem prócz standardowych testów pokusiliśmy się o kilka smaczków obrazujących na jakim poziomie testów możecie się spodziewać w najbliższym czasie z naszej strony. Zapraszam do lektury... Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 2
Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 3
2. Opakowanie i budowa Cool-Matic dotarł do nas zapakowany w firmowe biało-niebieskie pudełko innovateka. W środku opakowania wyłożonego grubą gąbką, prócz dobrze zabezpieczonego folią bombelkową bloku znajdziemy: instrukcje w języku niemieckim i angielskim sylikonową pastę termoprzewodzącą śrubki montażowe Po rozwinięciu zabezpieczającej foli naszym oczom ukaże się prosty, wręcz ascetyczny blok, którego zadaniem będzie schłodzenie jednej z wydajniejszych kart na rynku. Poprzednie bloki z serii Cool-Matic, były wykonane głównie z aluminium, natomiast w blokach na karty z serii 8800, producent zrezygnował z tradycyjnego srebrnego topu z błękitnym logiem. Obecnie bloki z tej serii posiadają czarne topy wykonane z tworzywa sztucznego. Jak dla mnie jest to zmiana na gorszę, karta straciła swój urok i jest po prostu nijaka. Zewnętrzna strona topu ma chropowatą fakturę. Po drugiej stronie widać kanał, którym płynie ciecz. W miejscu, w którym znajduję się miedziany element chłodzący rdzeń umieszczono podłużne ukośne finy. Jeśli ktoś miał już kontakt z blokami niemieckiej firmy zapewne domyśla się jakiej konstrukcji możemy się spodziewać. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 4
Na poniższym zdjęciu widać iż zrezygnowano również z jednego kanału dla cieczy w spodzie na rzecz czterech komór, które obmywa ciecz płynąca blok. Spód bloku został wykonany z anodowanego aluminium, jedynie część stykająca się z rdzeniem karty graficznej została wykonana z miedzi. Tutaj podobnie jak na topie znajdziemy ukośne finy, są one ułożone prostopadle do tych na topie, znajdujących się bezpośrednio nad miedzianym rdzeniem bloku. Konstrukcja taka gości w większości bloków firmy innovatek, a ma na celu wprawić przepływającą ciecz w turbulencje, ma to wg. producenta poprawić odbiór ciepła ze spodu. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 5
Chłodzenie pamięci. Sekcja zasilania bloku jest chłodzona pół pasywnie. Element stykający się z mosfetami nie ma bezpośredniego kontaktu z cieczą, jest on przykręcony do reszty bloku. Przekazuje on ciepło z sekcji zasilania karty do bloku. Chłodzenie układu I/O, tym razem ciecz bezpośrednio odbiera ciepło z nad chłodzonego elementu Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 6
Bardzo interesującym elementem, jest odkręcany fragment bloku, w który wkręca się króćce. Możemy dzięki temu zamontować złączki po obu stronach bloku. Niestety albo z jednej albo z drugiej. Wydaje mi się, że nagwintowanie bloku z dwóch stron byłoby o wiele praktyczniejsze. Również 3mm kanały sprawiają złe wrażenie. Mimo chęci konstruktorów, nie uważam tego elementu za praktyczny. Króćce po jednej i po drugiej stronie bloku. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 7
Blok zamontowany na karcie. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 8
3. Testy Platforma testowa: Procesor: Intel Celeron D 347 - redakcyjny Płyta główna: Asus P5B - Komputronik - Radom Pamięci: G.Skill 2x1GB HK - G.Skill Polska Karta graficzna: EVGA 8800GTX ACS3 - EVGA Zasilacz: Topower P7 420W - redakcyjny Układ do testów wydajności: Pompa: Laing D5 - redakcyjna Rezerwuar: Swiftech MCRES-MICRO - Cooling.pl Chłodnica: BlackWater Advanced 123 UV - BlackWater Blok wodny: innovatek Cool-Matic g80 - PC-Tuning.pl Do pomiaru użyliśmy: Przepływomierz Swissflow sf800 Termometr cyfrowy: TES 1314 z sondami OMEGA oraz TES Termometr zbudowany w oparciu o DS18B20 Kolejność elementów w układzie: rezerwuar (5cm węża 12/16) pompa (4cm węża 8/10) chłodnica (3,5cm węża 8/10) przepływomierz (44cm węża 8/10) blok (53cm węża 8/10) rezerwuar PROCEDURA TESTOWA 1.Nakładanie pasty. W testach użyta została pasta Zalman ZM-STG-1 (procesor graficzny) oraz Arctic Ceramique (pamięci, sekcja zasilania, układ I/O). Każdorazowo przed jej nałożeniem każdy element był dokładnie czyszczony. Pasta była równomiernie rozprowadzana po powierzchni procesora za pomocą karty telefonicznej lub żyletki. Do każdego smarowania staraliśmy się użyć podobnej ilości pasty. 2. Montaż bloku. Każdy blok był montowany za pomocą dostarczonego wraz z nim zestawu montażowego. Jeżeli do produktu była dostarczona instrukcja mówiąca jak mocno dokręcać blok, postępowaliśmy zgodnie z nią. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 9
3. Wygrzewanie pasty. Każdorazowo pasta była wygrzewana przez godzinę, za pomocą programu ATITool, przed rozpoczęciem właściwym testów. 4. Wpływ przepływu w układzie na wydajność. Dzięki użyciu pompki Laing D5 z wbudowanym potencjometrem oraz przepływomierza Swissflow Sf800, mogliśmy w łatwy sposób regulować przepływ w układzie. Po wyregulowaniu pompki na określony przepływ następował test oraz sczytanie temperatur. 5. Powtarzalność. Procedura była powtarzana 5 krotnie, przy czym w sytuacji gdy pierwszy test przeprowadzony przy najniższym przepływie dawał gorsze lub takie same wyniki niż najlepszy uzyskany dla danego bloku, procedura kończyła się po tym teście, jeżeli wyniki były lepsze odbywała się pełna procedura testowa dla danego "założenia bloku". Wybraliśmy taką metodę, gdyż postanowiliśmy brać pod uwagę najlepsze uzyskane wyniki podczas pięciokrotnego powtórzenia testu na danym bloku, dlatego też kontynuowanie procedury w przypadku gorszych wyników mijało się z celem. Nie wyciągaliśmy średniej gdyż jeden nieuważny/zły montaż mógł spowodować przekłamanie wyniku. Poniższy wykres przedstawia różnice temperatur rdzenia graficznego w zależności od montażu bloku. Standardowo przeprowadzamy pięć cyklów testu. Temperatury mierzone programem ATITool w wersji 0,27 Beta1, przepływ w układzie wynosił ~0,8 litra na minutę. Temperatury sczytane po godzinie obciążenia programem ATITool. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 10
Jak widać blok w większości przypadków osiągnął takie same temperatury, jedynie przy pierwszym montażu został za lekko dokręcony przez co temperatura była wyższa. Karta pracowała z taktowaniem rdzenia podniesionym do 648 Mhz, pamięci na fabrycznych ustawieniach. Na boxowym chłodzeniu karta osiągała (wg. odczytu z ATITool) 89-90*C podczas obciążenia i 65-66*C podczas spoczynku. Temperatury w stanie spoczynku (idle) zmierzyliśmy tylko dla procesora graficznego karty. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 11
Prawie czterokrotny wzrost przepływu spowodował spadek temperatury w stanie spoczynku o 2 stopnie Celsjusza. Kolejne wykresy pokazują temperaturę poszczególnych elementów karty graficznej podczas obciążenia. Po nastawieniu ustalonej wartości przepływu: 0,78 litra na minutę 1,5 litra na minutę 2 litry na minutę 2,71 litra na minutę Karta graficzna została obciążona programem ATITool na godzinę, następnie zostały spisane temperatury oraz wyłączone obciążenie. Następnie ustawialiśmy kolejną wartość przepływu i po 30 minutach spoczynku następowało ponowne obciążenie programem ATITool. W ten sposób ustaliliśmy zależność temperatury/wydajności bloku od przepływu w układzie. Temperatura cieczy podczas testów wynosiła 31,1 stopni Celsjusza (+/- 0,2) Temperatura otoczenia podczas testów wynosiła 26,6 stopni Celsjusza (+/- 0,3) Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 12
Temperatura GPU została spisana z programu ATITool. Temperaturę pamięci mierzyliśmy sondą przyklejoną do karty. Końcówka sondy dotykała boku jednej z kości pamięci. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 13
W przypadku pamięci większy przepływ spowodował spadek temperatury o 6 stopni Celsjusza. Podobnie jak w przypadku pamięci, temperatura sekcji zasilania była mierzona za pomocą sondy dotykającej jeden z mosfetów. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 14
Sekcja zasilania ze względu na "półpasywne" chłodzenie, jest mało zależna od przepływu panującego w układzie, różnica między najniższym a najwyższym przepływem wynosiła 1,5 stopnia Celsjusza. Pomiar temperatury układu I/O odbywał się podobnie jak w poprzednich przypadkach. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 15
Różnica temperatury jest praktycznie żadna, między najmniejszym a największym przepływem wynosi zaledwie 0,4 stopnia Celsjusza. Układ użyty do pomiarów spadków ciśnienia oraz ciśnienia w układzie Pompa: Laing D5 - redakcyjna Rezerwuar: Swiftech MCRES-MICRO - Cooling.pl Blok wodny: innovatek Cool-Matic g80 - PC-Tuning.pl Do pomiaru użyliśmy: Przepływomierz Swissflow sf800 Manometry do cieczy o klasie dokładności 0,6 Manometry zostały podłączone do układu tuż przed i tuż za blokiem wodnym. Do podłączenia manometrów użyliśmy węża 5/7. Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 16
Po nastawieniu danego przepływu i po odczekaniu 15 minut, spisywaliśmy wskazania manometrów, które następnie pozwoliły nam na opracowanie poniższych wykresów. Pierwszy z nich przedstawia spadek ciśnienia cieczy przepływającej przez blok. Uzyskaliśmy go odejmując odczyty z manometru umieszczonego za blokiem wodnym od odczytów z manometru przed blokiem. Po powyższych danych można stwierdzić iż testowany blok stawia spore opory. Dla porównania na poniższym wykresie przedstawiliśmy zależność ciśnienia od przepływu cieczy wpływającej do bloku, zestawiając te dwa wykresy możemy zobaczyć jak niskie ciśnienie ma płyn po pokonaniu bloku innovatek'a Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 17
Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 18
4. Podsumowanie Jak na razie jest to jedyna konstrukcja dostępna na naszym rynku stworzona do chłodzenia całej karty 8800 GTX. Dlatego chcąc kupić w Polsce blok chłodzący wszystkie wymagające tego elementy na pcb karty nie mamy nad czym się zastanawiać.cool-matic g80 w stosunku do poprzednich bloków z tej serii, stracił dużo na wyglądzie przez zastosowanie topu wykonanego z czarnego tworzywa sztucznego. Ciekawym rozwiązaniem jest odkręcany moduł z gwintami, dzięki czemu sami możemy zdecydować, z której strony bloku zostaną wkręcone króćce. Gorzej gdybyśmy chcieli wkręcić po jednym z każdej strony, takiej możliwości blok nam nie daję. Minusem tego gadżetu, są wąskie kanały wlotowe do bloku, stawiające spore opory płynącej cieczy. Dużo rozsądniejszym i praktyczniejszym rozwiązaniem byłoby nagwintowanie bloku po obu stronach... Blok jest łatwy w montażu i mimo kilku wad spełnia swoją rolę bardzo dobrze, dlatego też otrzymuje naszą rekomendację. Blok wodny innovatek Cool-Matic g80 dostarczyła firma PC-TUNING Kartę graficzną EVGA 8800GTX dostarczyła EVGA Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 19
Płytę główną Asus P5B dostarczył radomski salon Komputronik Pamięci G.Skill 2GBHK 2x1GB dostarczyła firma G.SKILL POLAND Rezerwuar Swiftech MCRES-MICRO oraz wentylatory Revoltec 120mm AirGuard Chłodnicę BlackWater Advanced 123 UV dostarczyła firma Black Water Pastę Zalman ZM-STG1 oraz Arctic Ceramique dostarczyła firma Realitynet Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 20
Jak na razie jest to jedyna konstrukcja dostępna na naszym rynku stworzona do chłodzenia całej karty 8800 GTX. Dlatego chcąc kupić w Polsce blok chłodzący wszystkie wymagające tego elementy na pcb karty nie mamy nad czym się zastanawiać.cool-matic g80 w stosunku do poprzednich bloków z tej serii, stracił dużo na wyglądzie przez zastosowanie topu wykonanego z czarnego tworzywa sztucznego. Ciekawym rozwiązaniem jest odkręcany moduł z gwintami, dzięki czemu sami możemy zdecydować, z której strony bloku zostaną wkręcone króćce. Gorzej gdybyśmy chcieli wkręcić po jednym z każdej strony, takiej możliwości blok nam nie daję. Minusem tego gadżetu, są wąskie kanały wlotowe do bloku, stawiające spore opory płynącej cieczy. Dużo rozsądniejszym i praktyczniejszym rozwiązaniem byłoby nagwintowanie bloku po obu stronach... Blok jest łatwy w montażu i mimo kilku wad spełnia swoją rolę bardzo dobrze, dlatego też otrzymuje naszą rekomendację. Blok wodny innovatek Cool-Matic g80 dostarczyła firma PC-TUNING Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 21
Kartę graficzną EVGA 8800GTX dostarczyła EVGA Płytę główną Asus P5B dostarczył radomski salon Komputronik Pamięci G.Skill 2GBHK 2x1GB dostarczyła firma G.SKILL POLAND Rezerwuar Swiftech MCRES-MICRO oraz wentylatory Revoltec 120mm AirGuard Chłodnicę BlackWater Advanced 123 UV dostarczyła firma Black Water Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 22
Pastę Zalman ZM-STG1 oraz Arctic Ceramique dostarczyła firma Realitynet Realitynet.pl - przystępnie o komputerach 23