PROGRAM USUWANIA WYROBOW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY GRĘBÓW

Załącznik nr 1 do Uchwały NR VI.35.2011 Rady Gminy Grębów z dnia 12.05.2011r. PROGRAM USUWANIA WYROBOW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA GMINY GRĘBÓW Na lata 2011-2032

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego 4 3. Przepisy prawne dotyczące postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające 6 4. Postępowanie z wyrobami zawierającymi azbest 9 5. Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Grębów 11 6. Finansowe aspekty realizacji programu 12 7. Harmonogram rzeczowy realizacji programu 13 8. Podsumowanie 16 SPIS ZAŁACZNIKÓW Załącznik Nr 1 - Wzór Informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania azbestu, Załącznik Nr 2- Wzór Wniosku o dofinansowanie demontażu wyrobów zawierających azbest, Załącznik Nr 3- Wzór Karty usunięcia wyrobu zawierającego azbest.

I Wprowadzenie Od 14.V.2002 r. w kraju obowiązuje 30-letni Program usuwania wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Dokument powstał w wyniku przyjęcia przez Sejm Rzeczpospolitej rezolucji w sprawie programu wycofania azbestu z gospodarki z dnia 19.VI.1997 r. (M.P. z 1997r., nr 38, poz. 373) oraz ustawy z dnia 19.VI.1997r., o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. z 2004 r., nr 3, poz. 20 z późn.zm.). Celem niniejszego Programu jest stopniowa eliminacja wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Grębów oraz ich bezpieczny demontaż i prawidłowe unieszkodliwienie. W programie przedstawiono informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest znajdujących się na terenie tutejszej gminy oraz zasady pomocy, której zamierza się udzielić osobom decydującym się na usunięcie elementów zawierających azbest z budynków lub budowli. Pomoc ta, ma na celu zachęcić do podejmowania tego rodzaju działań oraz zmniejszyć ryzyko związane z nieprawidłowym ich wykonaniem. Pozbycie się tak dużej ilości wyrobów wymaga przygotowania odpowiedniej ilości infrastruktury w postaci składowisk odpadów niebezpiecznych, firm remontowych i transportowych przeszkolonych do pracy z azbestem oraz akredytowanych laboratoriów poświadczających obecność azbestu w danym wyrobie. Niezbędna jest także intensyfikacja działań edukacyjnych skierowanych do społeczeństwa. Świadomość niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą narażenie na azbest, jest nadal mała i zagrożenie to nie jest odbierane jako rzeczywiste, gdyż choroba może ujawnić się nawet po kilkudziesięciu latach od momentu kontaktu z włóknami azbestowymi. Program ten jest jednym z priorytetowych dla ochrony zdrowia i środowiska. Azbest uszkodzony np. w wyniku każdej obróbki mechanicznej lub kwaśnych deszczy, może stać się przyczyną śmiertelnych chorób. Wiadomo, że im więcej włókien azbestu wdychanych jest do układu oddechowego, tym większe ryzyko choroby. Oznacza to, że zachorować mogą nie tylko osoby, które miały długotrwały kontakt z azbestem w związku z wykonywaną pracą, ale i te, które oddychały powietrzem z włóknami azbestu przez krótki czas.

II Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego. Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Właściwości dźwiękochłonne i termoizolacyjne oraz odporność niektórych rodzajów azbestów na działanie zasad i kwasów, czyni iż ten surowiec ma zastosowanie w produkcji bardzo wielu różnorodnych produktów. Dziedziny gospodarki, w których powszechnie wykorzystuje się wyroby azbestowe: 1.Budownictwo- azbest stosowano w wyrobach budowlanych powszechnego użycia: 1) eternit, czyli płyty faliste azbestowo-cementowe o zawartości 10-13 % azbestu do pokryć dachowych, 2) płyty KARO - dachowe pokrycia lub elewacje, płyty prasowane - płaskie o zbliżonej zawartości azbestu, 3) rury azbestowo-cementowe wysokociśnieniowe i kanalizacyjne, stosowane także jako przewody wentylacyjne, 4) elementy wielkowymiarowe, stosowane w budownictwie ogólnym i przemysłowym 2. Energetyka- azbest stosowano w elektrowniach i elektrociepłowniach, ale również w uszczelnieniach urządzeń poddanych wysokiej temperaturze, w zaworach, wymiennikach ciepła, w izolacjach tras ciepłowniczych, 3. Transport- azbest stosowano głównie do termoizolacji i izolacji elektrycznych urządzeń grzewczych, 4. Przemysł chemiczny- azbest występuje w hutach szkła - m.in. w wałach ciągnących. Ze względu na zagrożenie, jakie niesie ze sobą obecność włókien azbestowych w powietrzu. Podkreślić należy jednak, że azbest mimo tak różnorodnego zastosowania jest zaliczany do dziesięciu najgroźniejszych substancji zanieczyszczających na ziemi. W związku z tym, azbest znajduje się w wykazie opracowanym przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej, jako niebezpieczna substancja chemiczna o udowodnionym działaniu rakotwórczym dla człowieka. Trwałość płyt azbestowo-cementowych określa się na około 30 lat, natomiast okres eksploatacji innych wyrobów jest z reguły krótszy. Badania naukowe udowodniły, że azbest stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia w następstwie długotrwałego narażania dróg oddechowych na wdychanie jego włókien. Chorobotwórcze działanie azbestu spowodowane jest wynikiem wdychania włókien zawieszonych w powietrzu. Jeżeli w powietrzu, którym oddychamy znajdują się włókna azbestu, to gromadzą się one i zalegają w

płucach. Włókna małych rozmiarów, niewidoczne gołym okiem, wnikają głębiej do układu oddechowego (do płuc). Pierwsze doniesienia o szkodliwym wpływie pyłu azbestu na układ oddechowy przypadają na lata 20-30 -te XX wieku i pochodzą z Anglii. W narażeniu na pył azbestu wyróżnia się: 1) ekspozycję zawodową - związaną z pracą w warunkach narażenia na pył azbestu 2) ekspozycję parazawodową - dotyczy mieszkańców sąsiadujących z kopalniami i zakładami przetwarzającymi azbest oraz rodzin pracowników tych zakładów 3) ekspozycję środowiskową - związaną z występowaniem azbestu w powietrzu atmosferycznym, wodzie pitnej i artykułach spożywczych. Różnią się one w sposób istotny wielkością stężeń włókien, ich rozmiarami, długością trwania narażenia, a co za tym idzie skutkami dla zdrowia i wielkością ryzyka wystąpienia określonych nowotworów złośliwych. Narażenie na pył azbestu może być przyczyną następujących chorób: 1) pylicy azbestowej (azbestozy) 2) łagodnych zmian opłucnowych 3) raka płuc 4) międzybłoniak opłucnej Azbestoza pojawia się u osób pracujących w przetwórstwie azbestu, gdzie stężenie włókien we wdychanym powietrzu były bardzo wysokie i narażenie trwało dość długo /zwykle 10 lat/. Procesy zwłóknieniowe przebiegają stosunkowo wolno - rzadko objawy kliniczne pojawiają się w okresie krótszym od 10 lat. Włókna azbestowe mogą zalegać w tkance płucnej przez długi okres i proces zwłóknieniowy może się ujawniać po wielu latach od ustania narażenia. Azbestozy nie stwierdza się w warunkach narażeń komunalnych. Stężenia włókien azbestu występujące na stanowiskach pracy są 500-1000 x wyższe od stężeń odnotowywanych w środowisku. Zmiany opłucnowe spowodowane pyłem azbestu_mogą występować pod postacią blaszek, zgrubień i odczynów wysiękowych. Łagodne zmiany opłucnowe nie mają większego znaczenia klinicznego. Zgrubienia opłucnej zwykle towarzyszą procesom włóknienia sąsiadującej tkanki płucnej. Rak płuca jest najpowszechniejszym nowotworem złośliwym powodowanym przez azbest, najczęściej powodowanym przez azbest nowotworem dróg oddechowych jest rak oskrzeli. Jest to seria nieodwracalnych defektów genetycznych w komórkach prowadzących do rozwoju guza.

Międzybłoniak opłucnej - rzadko występujący nowotwór złośliwy. Udowodniono związek przyczynowy z ekspozycją na pył azbestu zarówno zawodową jak i środowiskową. Wyroby azbestowe, będące w dobrym stanie technicznym oraz odpowiednio zabezpieczone, nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego. Zagrożenie, jednak, pojawia się wówczas, gdy zaistnieją warunki stwarzające możliwości uwalniania się włókien azbestowych do otoczenia. Do sytuacji takich dochodzi najczęściej w wyniku poddawania elementów azbestowych obróbce mechanicznej, jak również wskutek naruszania struktury wyrobu spowodowanej naturalnym starzeniem się materiału oraz pod wpływem oddziaływania czynników atmosferycznych. Analizując szkodliwość azbestu i jego wpływ na organizm ludzki należy pamiętać iż jest on groźny dla zdrowia ludzi tylko wtedy gdy jego elementarne włókna znajdują się we wdychanym powietrzu. Azbest zabezpieczony w sposób uniemożliwiający uwalnianie się włókien do powietrza nie stanowi żadnego zagrożenia dla zdrowia. III Tryb prawny dotyczący postępowania z wyrobami i odpadami zawierającymi azbest i obowiązki z nich wynikające. Zgodnie z ustawą z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest ( Dz. U. 1997. Nr 101, poz.628 ) w Polsce został wprowadzony zakaz: produkcji, handlu oraz stosowania wyrobów zawierających azbest. W następnych latach wprowadzono szereg kolejnych aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń), regulujących kwestie związane z postępowaniem i usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Uzupełnieniem aktów prawnych w przedstawionym zakresie jest Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski", przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 14 maja 2002r. oraz lokalne programy usuwania azbestu realizowane przez gminy, powiaty i województwa. Polskie prawodawstwo dopuszcza wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest w użytkowanych budynkach, instalacjach lub urządzeniach, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 roku.

1. Obowiązki gminy i powiatu wynikające z obowiązujących regulacji prawnych: 1) opracowanie, przyjęcie i aktualizacja planu gospodarki odpadami (z uwzględnieniem problematyki usuwania azbestu i wyrobów zawierającymi azbest), 2) gromadzenie informacji przekazywanych przez osoby fizyczne (właścicieli i zarządców nieruchomości) o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, 3) przedkładanie marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, w tym azbestu, 4) zatwierdzanie programów gospodarki odpadami niebezpiecznymi (w tym odpadami zawierającymi azbest), 5) udzielanie zezwoleń na transport odpadów niebezpiecznych (w tym azbestu). 2. Obowiązki właścicieli, zarządców, użytkowników wyrobów zawierających azbest: 1) kontrola wyrobów zawierających azbest znajdujących się w obiektach, urządzeniach budowlanych, urządzeniach przemysłowych lub innych miejscach zawierających azbest, 2) sporządzenie i przedłożenie organowi nadzoru budowlanego oceny stanu i dokumentacji miejsca zawierającego azbest, 3) usuwanie wyrobów zawierających azbest zakwalifikowanych zgodnie z oceną do wymiany na skutek nadmiernego zużycia wyrobu lub jego uszkodzenia, 4) sporządzenie (corocznie) planu kontroli jakości powietrza obejmującej pomiar stężenia azbestu, dla każdego pomieszczenia, w którym znajdują się instalacje lub urządzenia zawierające azbest lub wyroby zawierające azbest, 5) przegląd i oznakowanie, w sposób przewidziany przez prawo, miejsc, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, 6) sporządzenie inwentaryzacji zastosowanych wyrobów zawierających azbest poprzez sporządzenie spisu z natury, 7) sporządzenie i przedłożenie marszałkowi województwa (dot. przedsiębiorców) lub Wójtowi Gminy (dot. osób fizycznych nie będących przedsiębiorcami) oraz coroczna aktualizacja informacji o : a) wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania, b) wyrobach zawierających azbest, których wykorzystanie zastało zakończone,

c) zgłoszenie właściwemu organowi architektoniczno - budowlanemu prac polegających na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest zgodnie z przepisami budowlanymi. 3. Obowiązki wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest: 1) uzyskanie pozwolenia, decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo złożenie organowi informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi (zależnie od ilości wytwarzanych odpadów), 2) przeszkolenie przez uprawnioną instytucję zatrudnianych pracowników i osób kierujących lub nadzorujących, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz w zakresie przestrzegania procedur dotyczących bezpiecznego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, 3) opracowanie przed rozpoczęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawierających azbest, a w szczególności: a) identyfikację azbestu w przewidzianych do usunięcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od właściciela lub zarządcy obiektu albo też na podstawie badań przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium, b) informacje o metodach wykonywania planowanych prac, c) zakres niezbędnych zabezpieczeń pracowników oraz środowiska przed narażeniem na szkodliwość emisji azbestu, w tym problematykę określoną przepisami dotyczącymi planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, d) ustalenie niezbędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza, e) posiadanie niezbędnego wyposażenia technicznego i socjalnego zapewniającego prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i środowiska przed narażeniem na działanie azbestu, f) zgłoszenie prac polegających na zabezpieczeniu lub usunięciu wyrobów zawierających azbest z obiektu, urządzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, właściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy,. 1) zapewnienie warunków bezpiecznego usuwania wyrobów zawierających azbest z miejsca ich występowania w sposób określony w 8 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2004r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest,

2) złożenie właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub zarządcy nieruchomości, urządzenia budowlanego, instalacji przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest, pisemnego oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. Regulacje prawne nie precyzują, w sposób bezpośredni kto może być wykonawcą prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest, biorąc jednak pod uwagę obowiązki jakie postawiono przed wykonawcą, wnioskować należy, że tego typu prace powinna wykonywać wyspecjalizowana jednostka posiadająca stosowne zezwolenia oraz wyposażenie techniczne i socjalne zapewniające prowadzenie prac oraz odpowiednie zabezpieczenie pracowników i środowiska przez narażeniem na działanie azbestu. IV Postępowanie z wyrobami zawierającymi azbest 1. Demontaż pokryć azbestowo - cementowych jest ściśle regulowany przepisami prawnymi. Według obowiązującego prawa prace polegające na usuwaniu lub naprawie wyrobów zawierających azbest mogą być wykonywane wyłącznie przez wykonawców posiadających odpowiednie wyposażenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz zatrudniających pracowników przeszkolonych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie materiałów zawierających azbest. Wykonawcy prac powinni posiadać zezwolenie na prowadzenie działalności, w wyniku której powstają odpady niebezpieczne. Prace przy naprawie wyrobów zawierających azbest w obiektach i urządzeniach budowlanych lub prace mające na celu jego usunięcie z obiektu lub urządzenia budowlanego powinny być poprzedzone zgłoszeniem tego faktu właściwemu organowi nadzoru budowlanego. Wykonawca prac, polegających na naprawie lub usuwaniu wyrobów zawierających azbest z obiektów i urządzeń budowlanych, zobowiązany jest do: 1) izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie odpowiednich osłon, 2) ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległości od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej niż 1 m przy stosowaniu osłon, 3) umieszczenia tablic ostrzegawczych o treści: Uwaga! Zagrożenie azbestem", Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony",

4) zastosowania odpowiednich środków technicznych celem zmniejszenia emisji włókien azbestu. 2. Prace związane z usuwaniem azbestu lub wyrobów zawierających azbest muszą być prowadzone w taki sposób, aby wyeliminować uwalnianie azbestu lub co najmniej zminimalizować pylenie do dopuszczalnych wartości stężeń w powietrzu regulowanych przepisami szczególnymi. Zapewnienie powyższego wymaga: a) nawilżania wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem lub demontażem i utrzymywania w stanie wilgotnym przez cały czas pracy, b) demontażu całych wyrobów bez jakiegokolwiek uszkadzania, (łamanie, kruszenie, cięcie, szlifowanie itp.), tam gdzie jest to technicznie możliwe, c) odspajania materiałów trwale związanych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie narzędzi ręcznych lub wolnoobrotowych, wyposażonych w miejscowe instalacje odciągające powietrze. 3. Demontaż wyrobów zawierających azbest nierozerwalnie związany jest z procesem powstawania odpadów. Obecnie jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest jest ich składowanie na odpowiednich składowiskach odpadów niebezpiecznych. Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów zawierających azbest należy do właściciela nieruchomości. Jednak poważną przeszkodą jest brak środków finansowych, co uniemożliwia większości właścicielom nieruchomości podejmowanie działań związanych z usuwaniem azbestu, który występuje m.in. w płytach eternitowych pokrywających dachy budynków. Jednym ze sposobów przyspieszenia przez mieszkańców procesu usuwania wyrobów zawierających azbest i jednocześnie zabezpieczenia środowiska przed zagrożeniem spowodowanym nieodpowiednim postępowaniem z odpadami zawierającymi azbest jest pomoc w sfinansowaniu ze źródeł zewnętrznych np. kosztów usuwania, transportu i unieszkodliwiania powstałych przy tym odpadów.

V Informacje o ilości i stanie wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Grębów W okresie od stycznia do marca 2011 r. została przeprowadzona inwentaryzacja azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy Grębów. Inwentaryzacja była przeprowadzona przez komisję z Urzędu Gminy wraz z sołtysami z sołectw.. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono, iż na terenie Gminy Grębów występują wyroby zawierające azbest w postaci; - płyt falistych oraz płaskich cementowo-azbestowych występujących na pokryciach dachowych budynków mieszkalnych oraz budynków zabudowy gospodarczej, Zgłoszeń wyżej wymienionych płyt cementowo-azbestowych dokonało 589 właścicieli nieruchomości, wyłącznie mieszkańców - osoby fizyczne Gminy Grębów Całkowita zinwentaryzowana ilość wyrobów zawierających azbest w Gminie Grębów na podstawie zgromadzonych danych (stan na 31.03.201 lr.) : OGÓLNA ILOŚĆ WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH Lp. MIEJSCOWOŚĆ Grębów 23260 Jamnica 6367 HEH Krawce 10367 TFIF" RFMI MM Poręby Furmańskie 4564!Hi Stale 15891 6 Wydrza 9684 1 7 Zabrnie 2526 8 Zabrnie Górne 2268 9 Zupawa 1557 AZBEST (W m 2 ) GMINA GRĘBÓW 76484 Szczegółowy wykaz właścicieli, zarządców lub użytkowników obiektów budowlanych, w których występują elementy zawierające azbest jest zawarty w elektronicznej bazie danych opracowanej przez Referat Ochrony Środowiska Urzędu Gminy w Grębowie. Z analizy przedłożonych informacji wynika, że na terenie Gminy Grębów dominują wyroby zawierające azbest w postaci płyt azbestowo-cementowych falistych, tj. ok. 98 %.

W Gminie Grębów nie stwierdzono występowania dzikich" wysypisk odpadów zawierających azbest. W przypadku pojawienia się wysypisk, odpowiedzialny za ich likwidacje jest właściciel danej działki, na której stwierdzono pojawienie się odpadów lub Urząd Gminy w przypadku terenów, które maja nieuregulowany stan prawny. Nie przewiduje się także wzrostu ilości wyrobów zawierających azbest na terenie Gminy z uwagi na obecny całkowity zakaz ich stosowania. Według orientacyjnych danych z Urzędu Gminy znikoma cześć wyrobów zawierających azbest została już usunięta w ubiegłych latach. W związku z tym, iż nikt dotychczas nie prowadził rejestru usuniętego azbestu, nie można określić dokładnej ilości usuniętych wyrobów. Dopiero przyjęcie i realizacja Programu umożliwia kontrole tego zjawiska. W gminie prowadzone są szkolenia pracowników Urzędu w zakresie przepisów i procedur dotyczących azbestu. Mieszkańcy gminy zostali poinformowani o szkodliwym dla zdrowia działaniu wyrobów azbestowych, jak i o sposobie bezpiecznego demontażu tego typu wyrobów podczas zebrań wiejskich. VI Finansowe aspekty realizacji programu Przedmiotowy program zakłada usuwanie wyrobów zawierających azbest z terenu nieruchomości przy wsparciu finansowym Gminy Grębów. Przewiduje się, że realizację programu rozpocznie gmina w roku 2011, a zakończenie wszelkich prac nastąpi najpóźniej w 2032 roku. Dofinansowanie można uzyskać na obiekty, dla których właściciel, zarządca lub użytkownik sporządził i złożył Informację o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania" zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876). Dofinansowanie będzie obejmować koszty związane z: 1) demontażem oraz załadunku odpadów zawierających azbest, 2) transportem tych odpadów, 3) unieszkodliwieniem oraz składowaniem.

Środki na te operację pochodzić będą z budżetu Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz z pozyskanych funduszy unijnych. Gmina Grębów będzie uchwalała corocznie w budżecie stosowne środki na realizacje Programu. Podstawą uzyskania dotacji będzie wniosek (wg treści jak w załączniku nr 2) wraz z informacją o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania (wg treści jak w załączniku nr 1). Termin składania wniosków oraz warunki przyznawania dotacji będą podane do publicznej wiadomości. Złożone wnioski o dofinansowanie będą realizowane według kolejności wpływu do wysokości kwoty zabezpieczonej w budżecie na dany rok kalendarzowy. Wielkość dotacji zależna będzie od funduszy przyznanych na dany rok i będzie stanowiła określony % kosztów rzeczywistych zadania, lecz nie więcej niż 1.200 zł. VIII. Harmonogram rzeczowy realizacji programu Stosowanie przez kolejne lata wyrobów azbestowych w budownictwie wpłynęło na jego nagromadzenie się w gospodarstwach i obiektach budowlanych. Obecnie wyeliminowanie wyrobów azbestowych jest procesem kosztownym i wieloletnim. Wynika to z przepisów i procedury postępowania z odpadami niebezpiecznymi, jakim jest azbest. Program wskazuje na właściwy przebieg tych prac, wielkości finansowe przedsięwzięcia, a także uwzględnia sytuację finansową mieszkańców i ich obawy w zakresie gospodarowania azbestem. Rozbiórka oraz odbiór odpadów zawierających azbest będą prowadzone przez firmy posiadające stosowne uprawnienia w tym zakresie. Poniżej znajduje się wykaz odbiorców odpadów, którzy są uprawnieni do przeprowadzenia prac rozbiórkowych związanych z usuwaniem azbestu na terenie Gminy Grębów oraz utylizacją tego typu wyrobów.

Poza terenem gminy: 1. SANTA -EKO" S.J Holownicza 24, 27-600 Sandomierz 2. AUTO-ZŁOM" Pan Bogusław Paź Przewłoka 46, 39-406 Chotków 3. EKO- MAR", Szczepańska Marlena, Sikory 27, 87-500 Rypin,' 4. GAJAWI" PPHU, ul. Kopernika 56/60, 94-430 Łódź, 5. EKO-MIX" PPHU ul. Grabieszyńska 163, 50-950 Wrocław, 6. CARO" Centrum Gospodarki Odpadami, Azbestu i Recyklingu ul. Zamoyskiego 51, 22-400 Zamość, 7. Zakład Robót Ogólnobudowlanych Pan Stanisław Repiński ul. Fałata 10, 83-400 Kościerzyna, 8. MAXMED, Marcin Murzyn, ul. Źródlana 4,84-230 Rumia, 9. AMBROŻY", ul. Meissnera 1/3 lok 222,03-982 Warszawa. W celu ustalenia kosztów usunięcia wyrobów zawierających azbest uzyskano informację od firm posiadających zezwolenia na odbiór i transport tego typu odpadów w regionie. Pod uwagę wzięta została cena demontażu wyrobów zawierających azbest oraz cena odbioru odpadów przez specjalistyczną firmę, na którą składają się koszty transportu i unieszkodliwienia odpadów na składowisku azbestowym. Płyty azbestowo - cementowe: a.) średni koszt demontażu wynosi: 14 zł/m2 b.) średni koszt transportu i unieszkodliwienia wynosi: 5 zł/m2 c.) średni koszt unieszkodliwiania wynosi: 16 zł/m2 d.) średni koszt łącznie (demontażu i odbioru: transportu i unieszkodliwiania): 35 zł/m2 Zgodnie z obowiązującymi przepisami demontaż, odbiór i transport ww. wyrobów może być wykonywany wyłącznie przez firmy specjalistyczne posiadające w tym zakresie odpowiednie zezwolenia. Odpady zawierające azbest mogą być unieszkodliwiane wyłącznie przez składowanie na składowiskach odpadów azbestowych. Firmy ww. powinny przekazać po wykonaniu prac demontażowych właścicielowi nieruchomości oświadczenie o usunięciu wyrobów zawierających azbest zgodnie z obowiązującymi przepisami. Odpady zawierające azbest powinny być transportowane zgodnie z zasadą bliskości" wyrażoną w ustawie

o odpadach - na najbliższe składowisko odpadów azbestowych. Z uwagi na wysoki koszt usuwania i unieszkodliwiania odpadów azbestowych istotne jest dofinansowanie przedsięwzięć związanych z usuwaniem wyrobów azbestowych, podejmowanych przez osoby fizyczne, m.in. ze środków publicznych oraz środków pomocowych Unii Europejskiej. Termin prac w zakresie usunięcia odpadów z terenu nieruchomości uzgadnia wytwórca odpadów azbestowych z przedstawicielem firmy transportowej. Wszystkie czynności związane z załadunkiem i transportem przeprowadzone zostaną zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004, poz.649). Z usuwaniem wyrobów zawierających azbest nierozerwalnie związany jest proces powstawania odpadów. Jedyną metodą unieszkodliwiania odpadów azbestowych jest ich składowanie. Odbiór odpadów zawierających azbest od wytwórcy odpadów ich przekazanie na składowisko potwierdzane będzie karta przekazania odpadu (wg treści jak w załączniku nr 3). W czasie trwania Programu w latach 2006-2032 prowadzona będzie kampania edukacja mieszkańców Gminy w zakresie szkodliwości azbestu, obowiązków dotyczących postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oraz sposobów bezpiecznego ich zabezpieczania, usuwania oraz unieszkodliwiania. VIII Podsumowanie Bardzo ważne jest zastosowanie się właścicieli i zarządców obiektów budowlanych do obowiązku prowadzenia okresowych kontroli i oceny stanu technicznego wyrobów zawierających azbest oraz przekazywania właściwym jednostkom danych o ilości, stanie i miejscu występowania azbestu. Pozwoli to na uzyskanie pełnej wiedzy na ten temat i podejmowanie przez jednostki samorządowe skutecznych działań mających na celu pomoc właścicielom obiektów w suwaniu i unieszkodliwianiu azbestu. Istotna jest również świadomość przedsiębiorców wykonujących prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Wykonywanie tych prac wyłącznie przez wyspecjalizowane i uprawnione w tym zakresie firmy, pozwoli wyeliminować zagrożenie wynikające

z nieprawidłowego ich prowadzenia. Z tego względu, jednym z głównych celów niniejszego programu, jest przybliżenie jak najszerszym kręgom społeczeństwa, problematyki bezpiecznej eksploatacji i usuwania wyrobów zawierających azbest. Zaproponowana, przez Gminę, forma dofinansowania dla właścicieli obiektów i urządzeń zawierających azbest, stawia jako warunek pomocy, spełnienie wszystkich wymogów formalnych dotyczących informowania o tych wyrobach oraz prowadzenia prac przy usuwaniu azbestu. Upowszechnienie programu będzie skutkowało podnoszeniem świadomości społeczności lokalnej w zakresie zagrożeń związanych z eksploatacją i usuwaniem azbestu. Przewidujemy, że w następnych latach, Gmina będzie otrzymywać coraz więcej zgłoszeń o miejscach występowania azbestu, co przyczyni się do lepszej wiedzy na temat ilości azbestu. Pozwoli to lepiej poznać potrzeby w tym zakresie, bardziej precyzyjnie, planować środki niezbędne do wydania na ten cel oraz stopniowo wyeliminować wyroby azbestowe z naszego otoczenia, co jest celem programu.

Informacja o wyrobach zawierających azbest 1 ' i miejscu ich wykorzystania. Załącznik nrl DO PROGRAMU USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST NA TERENIE GMINY GRĘBÓW 1. Miejsce, adres 2. Właściciel, zarządca, użytkownik * a/ osoba prawna - nazwa, adres b/ osoba fizyczna - nazwisko, imię, adres 3. Tytuł własności 4. Nazwa / rodzaj wyrobu 2) 5. Ilość ( m 2, tony) 3) 6. Przydatność do dalszej eksploatacji 4) 7. Przewidywany termin usunięcia wyrobu a/ okresowej wymiany z tytułu zużycia 5) b/ całkowitego usunięcia 8. Inne, istotne informacje o wyrobach 6)... /data/ /podpis/ Objaśnienia: - niepotrzebne skreślić 1) Za wyrób zawierający azbest, uważa się każdy wyrób o stężeniu równym lub wyższym od 0,1 % azbestu. 2) Przy określaniu rodzaju wyrobu zawierającego azbest należy stosować następującą klasyfikację: płyty azbestowo-cementowe płaskie stosowane w budownictwie, płyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, rury i złącza azbestowo-cementowe, izolacje natryskowe środkami zawierającymi w swoim składzie azbest, wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, przędza specjalna, w tym włókna azbestowe obrobione, szczeliwa azbestowe, taśmy tkane i plecione, sznury i sznurki, wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjątkiem wyrobów ciernych, papier i tektura, inne wyroby zawierające azbest, oddzielnie nie wymienione. 3) Podać podstawę zapisu ( np. dokumentacja techniczna, spis z natury). 4) Według Oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest". 5) Na podstawie corocznego rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie dopuszczenia wyrobów zawierających azbest do produkcji lub wprowadzania na polski obszar celny. 6) Np. informacje o oznaczeniu na planie sytuacyjnym terenu.

Załącznik nr 2 DO PROGRAMU USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST NA TERENIE GMINY GRĘBÓW Grębów, dnia (nazwisko i imię) (adres zamieszkania) (telefon) Urząd Gminy w Grębowie WNIOSEK Zwracam się o dofinansowanie zadania polegającego na odbiorze, transporcie i unieszkodliwieniu płyt azbestowo - cementowych pochodzących z prac demontażowo - rozbiórkowych tj. wymiany elementów budowlanych zawierających azbest na terenie mojej nieruchomości w części dotyczącej kosztów transportu i unieszkodliwienia odpadu przez wyspecjalizowaną firmę. Ilość zdemontowanego eternitu - płyt azbestowo-cementowych falistych /płaskich i) wynosi (określić powierzchnię w nn) Płyty zostały zdemontowane z budynku (określić rodzaj obiektu) zlokalizowanego na posesji (podać adres) Oświadczam, iż: - zapoznałem/am się z Regulaminem przyznawania dofinansowania osobom fizycznym na odbiór, transport i utylizację odpadów niebezpiecznych zawierających azbest, pochodzących z budynków mieszkalnych i gospodarczych z terenu gminy Grębów; /podpis/

Załącznik nr 3 DO PROGRAMU USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST NA TERENIE GMINY GRĘBÓW Wzór KARTY EWIDENCJI ODPADU" KARTA PRZEKAZANIA ODPADU Posiadacz odpadów, który przekazuj e o dpad * ' Nr karty * Prowadzący działalno ść w zakre si e transportu odpadu * 1 Rok kal endarzowy Posiadacz odpadów, który przejmuj e odpad * Adres' Adres 4 Adres' Telefon/faks Telefon/faks 1 Telefon/ faks Nr REGON Nr REGON 1 Nr REGON Miej sce przeznaczenia odpadów f Kod odpadu Data/miesiąc ' Rodzaj odpadu Masa p rzekazanych odp ad ów [Mg] h Numer rej estracyjny p ojazdu, p rzyczep y lub naczep y ik ' Potwierdzam przekazanie odpadu Potwierdzam wykonanie usługi transportu odpadu 1 Potwierdzam przejęcie odpadu data, pieczęć i podpis data, pieczęci podpis data, pieczęci podpis

Objaśnienia: Numer nadawany jest przez posiadacza odpadów, który przekazuje odpad. Imię i nazwisko lub nazwa podmiotu. W przypadku odpadów komunalnych kartę wypełnia przedsiębiorca, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów od właścicieli nieruchomości, o którym mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008), lub gminna jednostka organizacyjna, o której mowa w ustawie z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W przypadku gdy odpad jest transportowany kolejno przez dwóch lub więcej prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów, w oznaczonych rubrykach należy podać wymagane dane i podpisy wszystkich prowadzących działalność w zakresie transportu odpadów z zachowaniem kolejności transportowania odpadu. Adres zamieszkania lub siedziby podmiotu. Adres miejsca odbioru odpadu, pod który należy dostarczyć odpad, wskazany przez posiadacza odpadu prowadzącemu działalność w zakresie transportu odpadów. W przypadku odpadów niebezpiecznych podać datę przekazania odpadu. Karta może być stosowana jako jednorazowa karta przekazania odpadu lub jako zbiorcza karta przekazania odpadu, obejmująca odpad danego rodzaju przekazywany łącznie w czasie jednego miesiąca kalendarzowego, za pośrednictwem tego samego prowadzącego działalność w zakresie transportu odpadów temu samemu posiadaczowi odpadów. Podać masę odpadów z dokładnością co najmniej do pierwszego miejsca po przecinku dla odpadów innych niż niebezpieczne; co najmniej do trzeciego miejsca po przecinku dla odpadów niebezpiecznych. Dotyczy odpadów niebezpiecznych.