Axiell Arena Biblioteka XXI wieku Wstęp Axiell Arena to system zarządzania informacją biblioteczną, stworzony w oparciu o zaawansowany system zarządzania treścią internetową czyli Content Management System (CMS). System Arena jest obecny w ponad 60 bibliotekach Skandynawii, zaczyna być również wdrażany w Wielkiej Brytanii i za pośrednictwem firmy MOL jest już dostępny w Polsce. Rysunek 1. Strona główna Areny w miejskiej bibliotece w Norrkoping w Szwecji. Wszechstronność zaimplementowanego CMS oraz innowacje wprowadzone przez programistów z firmy Axiell powodują, że portal biblioteki oparty o system Arena może składać się z kilkudziesięciu elementów, dających wiele możliwości uatrakcyjnienia strony. Wśród najważniejszych możemy wymienić: Fora internetowe Blogi Obsługa kanałów informacyjnych RSS dzięki nim możemy podłączyć pod naszą stronę np. wiadomości lokalne z portalu www.gazeta.pl GoogleGadgets Geolokalizacje w przejrzysty sposób wskażą drogę do biblioteki Ankiety dzięki nim dowiemy się o preferencjach czytelników Aktywne ogłoszenia system sam zadba o aktualność ogłoszeń Zamieszczenie obiektów wideo i audio
Integracja z portalami społecznościowymi takimi jak Facebook Aktywne kalendarze Tagowanie Tworzenie artykułów Tworzenie tzw. top list Rysunek 2. Strona główna serwisu Arena w wersji testowej, z zaznaczonym polem wyszukiwawczym, aktywnymi ogłoszeniami oraz aktualnościami lokalnymi udostępnionymi kanałem RSS. Przeznaczenie Arena przeznaczona jest zarówno dla bibliotek publicznych, jak i akademickich, może być efektywnie wprowadzana zarówno w pojedynczych placówkach, jak i w całej sieci bibliotecznej. Może być również serwisem miejskim z częścią wydzieloną dla katalogów i treści bibliotecznych. Dzięki szerokim możliwościom, Arena nadaje się nie tylko jako narzędzie do stworzenia strony biblioteki, ale również jako narzędzie, którym można zarządzać witryną całej uczelni akademickiej. Z punktu widzenia szkoły wyższej niezwykle istotne cechy Areny takie jak możliwość utworzenia strefy wewnętrznej intranetowej, dają szansę na efektywne zarządzanie strefą studencką zapisywaniem się na zajęcia, przeglądanie ogłoszeń akademickich etc. Funkcjonalność Arena to nie tylko system do zarządzania treścią stron internetowych, gdyby tak było, nie stanowiłaby przełomu, bowiem podobne do wymienionych już funkcji ma wiele systemów o charakterystyce CMS. Arena jest narzędziem służącym do wyszukiwania i prezentowania informacji, specjalnie dedykowanym bibliotekom. Pole wyszukiwawcze służące do zadawania zapytań, dostępne jest ze strony startowej, czytelnik nie musi mozolnie przeszukiwać portalu biblioteki w celu odnalezienia linku do katalogu. Proste pole znane nam wszystkim m.in. z wyszukiwarki Google, dostępne jest z każdej podstrony, przeszukuje jednocześnie zarówno pola autorów, jak i tytuły oraz hasła przedmiotowe. Podczas wpisywania poszukiwanego tekstu w sposób dynamiczny tworzy się lista podpowiedzi, ułatwiając tym samym odnalezienie interesującego nas opisu.
Rysunek 3. Strona główna serwisu Arena w wersji testowej. Pole wyszukiwawcze wraz z tworzonymi dynamicznie podpowiedziami. Oprogramowanie wyposażone jest w elastyczny i funkcjonalny system podpowiedzi, tworzony z danych pobieranych z list wyników, dzięki temu każda lista wyników otrzymuje inny, sprofilowany pod jej zawartość zestaw haseł filtrujących. Jedną z kluczowych innowacji usprawniających wyszukiwanie jest tzw. zero hits support czyli wspieranie wyszukiwania gdy czytelnik zada zapytanie, na które system nie znajduje pasującej odpowiedzi. Prezentowana wówczas lista wyników składa się z elementów, które wykazują najbliższe podobieństwo do wprowadzonego poszukiwanego terminu. Rysunek 4. Polska wersja testowa Areny. W centralnej części lista wyników dla zapytania Psychologia. Po lewej stronie panel wyszukiwania szczegółowego, z dynamicznie utworzonymi filtrami pobranymi z haseł znajdujących się w liście wyników. Najistotniejszą możliwością Areny jest wieloźródłowość wiedzy jaką czytelnik może otrzymać za pomocą jednego zapytania. Z systemem Arena można połączyć wiele internetowych źródeł informacji. To powoduje, że użytkownik jednym zapytaniem przeszukuje katalog swojej biblioteki, katalog Biblioteki Narodowej, Wikipedię, GoogleBooks, GoogleScholar, bazy open access, lub inne płatne bazy będące w posiadaniu instytucji. W efekcie wzrośnie wykorzystanie zewnętrznych baz danych, z których użytkownicy często nie korzystają, bowiem nie wiedzą nawet o ich istnieniu problem ten na pewno jest nieobcy wielu bibliotekarzom.
Dodatkowo możemy skonfigurować podłączenie do księgarni internetowych, tak aby każdy kto wyszukuje książkę poprzez naszą stronę mógł ją również odnaleźć w księgarni. Realizując jedną z podstawowych zasad Web 2.0. tj. graficzność prezentowanych informacji Arena ma możliwość podłączenia zewnętrznych serwisów udostępniających okładki prezentowanych w katalogu książek np. NUKAT. System oczywiście wyposażony jest w standardowe funkcje znane czytelnikom i bibliotekarzom z tradycyjnych OPAC ów czyli zamawianie i rezerwowanie książek, przeglądanie swojego konta bibliotecznego, możliwość dokonywania prolongaty etc. Społeczności wokół biblioteki Wraz z Areną biblioteka otrzymuje szereg narzędzi do tworzenia społeczności wokół katalogu, który ciągle pozostaje centralnym miejscem biblioteki. Dzięki Arenie czytelnik, na stronie biblioteki będzie mógł zamieszczać recenzje pod książkami, a oprócz tego prowadzić dyskusje na temat poszczególnych książek, bowiem pod każdym tytułem katalogowym jest zamieszczone forum dostępne dla czytelników. Czytelnicy mogą oczywiście oceniać książki, rekomendować je znajomym, a także mają dostęp do tworzonych na bieżąco tzw. top list czyli list z książkami najczęściej wypożyczanymi, najczęściej ocenianymi, najwyżej ocenianymi itd. Rysunek 5. Polska wersja testowa Areny. Widok opisu książki, z polami recenzji i forum. Po prawej stronie linki zewnętrzne kierujące m.in. do Biblioteki Narodowej, bazy ibuk.pl, oraz księgarni internetowych. Zgodnie z ideą Web 2.0. Arena pozwala użytkownikom na tagowanie treści, w tym przypadku, czytelnicy mogą tagować, tj. oznaczać własnymi hasłami, opisy książek. Tagowanie, dokonywane przez czytelników, ale także i bibliotekarzy daje w istocie rzeczy niezwykle funkcjonalne narzędzie wyszukiwawcze, bowiem tagi zbliżone są swoją formą do języka naturalnego bliskiego czytelnikowi. Do ważnych funkcji Areny możemy zaliczyć możliwość współtworzenia witryny WWW przez czytelników. Mogą oni, zamieszczać artykuły w specjalnie dla siebie przeznaczonej strefie. Dzięki temu strona biblioteki prze - staje byś statyczną i jednokierunkową, staje się dynamicznym miejscem wymiany myśli. System zarządzania biblioteką Wspomniano już wcześniej o możliwościach intranetowych Areny, dzięki nim biblioteka stworzy sobie wewnętrzne źródło informacji, z zaimplementowanym forum pracowników, z dokumentami wewnętrznymi do pobrania, z blogiem, na którym dyrektor biblioteki może informować swoich pracowników o działaniach podejmowanych w sprawie zarządzania placówką. Strefa intranetowa jest też miejscem, w którym bibliotekarz admini-
strator będzie zatwierdzać treści wprowadzane przez czytelników. Bowiem, co ważne, pomimo społecznościowego charakteru systemu, program daje bibliotekarzom narzędzia do kontroli treści wprowadzanych przez czytelników. Rysunek 6. Strona główna Areny wdrożonej w sieci bibliotek na wyspie Bornholm.