Romantyzm na maturze romantyzm na maturze - najważniejsze cechy literatury romantycznej na przykladzie wiersza C. K. Norwida pt. Klaskaniem mając obrzękłe prawice; w jaki sposób pisać wypracowanie typu maturalnego? KLUCZ INTERPRETACYJNY: dokładnie, powoli przeczytaj wiersz; zaznacz w nim te fragmenty, które wydają Ci się kluczowe i jeszcze raz przeczytaj tekst; przeczytaj tekst minimum dwa razy!; najważniejsze są 4 informacje; odpowiedź na 4 pytania: KTO?, CO?, JAK?, PO CO?; wstępne rozpoznanie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/13
całości - o czym jest wiersz, jaki jest jego przewodni temat? wiersz pochodzi z tomu Vade mecum; jest komentarzem do postawy artysty wobec samego siebie i współczesnych; określa postawę twórczą artysty; zastosowano lirykę bezpośredni; PYTANIE: KTO? kto jest podmiotem lirycznym wiersza?; trzeba być ostrożnym w utożsamianiu go z autorem, nawet jeśli wszystko wskazuje na to, że faktycznie opisuje on swoje osobiste przeżycia; kto jest adresatem lirycznym wiersza?; może to być jedna, konkretna osoba (jak w innym utworze C.K. Norwida www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/13
Do obywatela Johna Brown); adresatem wiersza może być również przedmiot czy pojęcie abstrakcyjne (miłość, śmierć itp.); w każdej strofie wiersza adresatem może być ktoś inny; w wierszu Klaskaniem podmiot liryczny możemy utożsamić z autorem, wskazują na to okoliczności biograficzne i fakt, że poeta często stosował taką osobistą, wyznaniową technikę; podmiot lityczny, mimo iż trochę kryje się za opisaną sytuacją liryczną, jest bezpośredni, ujawnia się w tekście, np. Gdy Boży palec zaświtał nade www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/13
mną;/ ( ) Żyć mi rozkazał w żywota pustyni!; osoba mówiąca odcina się od epoki romantyzmu, od innych poetów, podkreśla swą osobność, jako wybór i poczucie wyobcowania, jako efekt niezrozumienia przez innych, np. nie wziąłem od was nic, o! wielkoludy; czuje się obarczony polskim nieszczęściem: (nie wziąłem od was)/ Prócz ziemi klątwą spalonej, i nudy ; umieszcza siebie w ojczyźnie, w której umieszczono już laureatów; tworzy pamiętnik człowieka wg krytyków błądzącego, ale prawdziwy, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/13
rzeczywisty; odbiorcą jego poezji nie jest człowiek współczesny, bo to epoka ołowianej litery [kontra wobec romantycznej wizji poezji!!; zwraca się ku przyszłości: Syn minie pismo, lecz ty wspomnisz wnuku; ignorowany przez współczesnych, doceniony zostanie przez potomnych PYTANIE CO? PYTANIE JAK? analiza i interpretacja MUSZĄ SIĘ WZAJEMNIE PRZENIKAĆ; autor stosuje środki stylistyczne aby COŚ wyrazić; konteksty - utwór poetycki nigdy nie powstaje w próżni; jego autor ma przecież jakiś światopogląd, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/13
często wypływający z dominujących w danej epoce nurtów filozoficznych; dużą rolę pełni tu również historia, w przypadku romantyzmu jest to zwykle problem odzyskania niepodległości; nawiązania - autor bardzo często świadomie nawiązuje do innych dzieł poprzez mniej lub bardziej czytelne aluzje, cytaty, odwołania PYTANIE JAK? jaka jest budowa wiersza? czy jest stychiczny (ciągły) czy składa się ze strof, jeśli tak, to ilu? jaka jest liczba wersów w strofie? czy występują rymy (zob. rodzaje rymów)? Jakie? Jaki jest ich układ? jaka jest struktura wiersza - regularna, www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/13
nieregularna? czy utwór dzieli się na wyraźne części? jakich środków stylistycznych użył autor? co chciał podkreślić przez użycie takich, a nie innych środków? jakiego sposobu obrazowania użył autor? autor może opisywać rzeczywistość w sposób: realistyczny (będziemy tu mieli zatem do czynienia ze stosowaniem antycznej zasady mimesis, czyli naśladowania rzeczywistości w sztuce) oraz fantastyczny (autor wprowadza do świata przedstawionego elementy, których www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/13
nie odnajdziemy w realnym świecie); oryginalne formy obrazowania wykształciły takie kierunki poetyckie jak symbolizm, ekspresjonizm, impresjonizm itp.; tekst należy analizować na poziomie znaczeń dosłownych, a później metaforycznych ANALIZA I INTERPRETACJA WIERSZA: wiersz-komentarz do postawy artysty wobec współczesnych (można wprowadzić kontekst motta do zbioru Vade mecum jako potwierdzenie tej tezy); jest to komentarz emocjonalny, pełen ekspresji, w tym celu wprowadził poeta zapis pełen wielokropków, pauz, wykrzyknień, pytań, zmian czcionki, neologizmów; siedem strof, co istotne 1 i 7 www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/13
mogą nadawać klamrową budowę, każda ze strof może stanowić samoistną całostkę znaczeniową, ale też rozwija myśl z poprzedniej; tekst erudycyjny, wymagający obycia literackiego; to cecha poezji Norwida, w tym utworze również podkreśla jego odrębność; podmiot liryczny kreuje siebie zgodnie z częścią filozoficznych założeń epoki; mówi o sobie: żadny, nieczuły, smętny; podkreśla tym samym poczucie wyobcowania, odrębności, smutku, bo jak każdy bohater romantyczny musi wręcz być nieszczęśliwy ; stwierdzenie o nieprzystosowaniu do czasów i epoki też jest typowo romantyczne, bohater tej epoki zawsze czuł się www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 9/13
indywidualistą, nierozumianym przez ogół; przypisuje sobie wybitną rolę, czuje się wybrańcem: Boży palec zaświtał nade mną; podmiot liryczny, poeta, twórca kształtuje swą świadomość poetycką w opozycji do części obowiązujących tendencji romantycznych: mówi nic nie wziąłem nie czuje się uczestnikiem dziedzictwa romantycznego, niczego nie dostał od romantyków; naród jest zmęczony poezją, która nic nie daje, niczego nie zmienia tu zastosowanie zwrotu było w ojczyźnie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 10/13
laurowo i ciemno; mówi o sobie bezwładny, beznamiętny, grzeczny to zaprzeczenie romantycznego przekonania o sile i wyjątkowości jednostki; staje się sumieniem narodu, głoszącym mu słowa okrutnej prawdy - kontekst biblijny proroctwo Ezechiela; zgrubienia (wielkoludy), wyrazy o negatywnym nacechowaniu podkreślają negatywny stosunek do współczesnych mu twórców, ludzi pytanie po co? dlaczego? jest to pytanie o intencje twórcze autora; Norwid tym tekstem dystansuje się wobec sobie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 11/13
współczesnych i tradycji romantycznej, podkreśla swą osobność, krytykę rzeczywistości; Kazimierz Wyka: Jej stałym motywem jest świadomość rozminięcia się poety z epoką. W ten sposób Norwid wyjaśniał swe osamotnienie ideowe. WNIOSEK KOŃCOWY: tytuł wiersza stanowi incipit, czyli początkowe słowa tekstu, w tym wypadku pierwszy wers; ma on wymowę ironiczną, ironia romantyczna jest często stosowana, sugeruje dystans wobec świata, opisywanej rzeczywistości; znamionuje ironiczny dystans osoby mówiącej; długie klaskanie, będące wyrazem zachwytu, akceptacji dla czyichś www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 12/13
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta działań, tutaj ma wymiar czynności, która przyniosła znużenie, zapewne zbyt długo trwała; rozczarowanie rzeczywistością, romantycznym kultem jednostki, poezji (na to też wskazują dalsze fragmenty tekstu www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 13/13