Buddyzm, jedna z wielkich religii uniwersalistycznych. Rozwijała się począwszy od V w. p.n.e., a jej punkt wyjścia stanowiły nauki głoszone przez Buddę Podstawą buddyzmu są tzw. Cztery Szlachetne Prawdy, objawione przez Buddę w jego pierwszym kazaniu w Benaresie (Waranasi): 1) wszelkie bytowanie to ból i cierpienie - bolesne są narodziny, starość, śmierć, połączenie z niechcianym, rozłączenie z miłym, niezaspokojenie pragnień; 2) źródłem cierpienia jest niewiedza, z której poprzez różne stadia pośrednie wyłania się pożądanie i przywiązanie do życia zamykające człowieka w kręgu wcieleń (reinkarnacja); 3) istnieje możliwość położenia kresu cierpieniu; 4) stwarza ją tzw. Ośmioraka Ścieżka: należyty pogląd, należyty zamiar, należyta mowa, należyte działanie, należyty sposób życia, należyty wysiłek, należyta uwaga, należyta koncentracja;

Wiara w Buddę jest wiarą w to, że był on kimś, kto zjawił się na Ziemi, by głosić naukę o wyzwoleniu, a jednocześnie w sposób doskonały ją zrealizował - jest też wiarą w prawdziwość i skuteczność jego nauki. Uważa się go zatem za mistrza duchowego, za nauczyciela, nie za Boga czy zbawiciela.

Buddyzm jest systemem otwartym, pozbawionym rozbudowanej dogmatyki, dlatego mimo całej różnorodności jego szkół i kierunków nie występuje w nim zjawisko herezji Stanowi przede wszystkim pewną indywidualną praktyką, której fundament to medytacja i zachowywanie podstawowych zasad etycznych: majtri (współczucia i przyjaznego nastawienia wobec wszystkich istot), ahinsy (nieczynienia krzywdy żadnej z nich), karuny (miłosierdzia) - rytuał i kult nie grają w nim roli pierwszoplanowej.

Obecnie liczy ok. 700 mln wyznawców. Dominuje w Nepalu, Laosie, Bhutanie, Tajlandii, Birmie, Kambodży, Sri Lance. Wielu buddystów mieszka też w Chinach, Japonii, Korei Południowej, Wietnamie, Mongolii, Indonezji, Malezji oraz na obszarze Federacji Rosyjskiej. Niewielkie gminy buddyjskie znajdują się w Europie.

Hinduizm jest religią monoteistyczną polegającą na tym, że cześć oddaje się jednemu bogu, który przejawia się pod postaciami wcieleń i żeńskiej energii. W hinduizmie obowiązuje doktryna uznanie autorytetu Wed i pierwszeństwa kasty braminów, zasada ahinsy, uznanie prawa karmana isansary oraz trzech ścieżek zbawienia. Ogólna liczba wyznawców hinduzimu określana jest na ok. 640 mln. Obejmuje: Indie, część Pakistanu, Sri Lankę (Cejlon), Nepal, Sikkim, Bali, Trynidad.

W etyce hinduizmu akceptowane są trzy cele życiowe i zarazem drogi do szczęścia: 1) dążenie do osiągnięcia doskonałości moralnej (dharma - postawa, to, co stałe). 2) uczciwe dążenie do osiągnięcia majątku, władzy i innych pożytecznych rzeczy (artha - korzyść, zysk). 3) dążenie do osiągnięcia rozkoszy zmysłowej (kama - miłość).

Hinduizm ma charakter indywidualistyczny. Polega na oddawaniu czci przez składanie ofiar w świątyniach głównie z kwiatów, owoców, orzechów kokosowych. Wyciągnięcie rąk, śpiewanie hymnów, mycie bóstwa, ubieranie go, malowanie, noszenie w procesjach, palenie przed nim kadzideł i lamp.

Społeczeństwo Indii podzielone było na kasty cztery stany: braminów (kapłanów), kszatrijów (rycerzy), wajśjów (rolników i hodowców bydła), śudrów (sług i niewolników). Poza systemem kastowym znajdowali się pariasi niedotykalni

Tekst źródłowy s. 63

Architektura Duże miasta Dwu- lub trzypiętrowe budynki z cegieł Cytadela (centrum władzy politycznej i religijnej) Nauka Medycyna Prawo matematyka

Gospodarka Metalurgia Wypalanie cegieł Ceramika Rzemiosło (przedmioty z kości słoniowej) Literatura Wedy (święte księgi hinduizmu) Mahabharata (poemat epicki, najduższy na świecie 200 000 wersów 10 razy więcej niż Iliada i Odyseja (razem wzięte ) Ramajana (epos)

Architektura Fortyfikacje (Wielki Mur Chiński) Murowane miasta Nauka Matematyka Astronomia Filozofia Medycyna Wynalazki (druk, proch)

Gospodarka Rzemiosło Porcelana Produkcja jedwabiu Metalurgia (brąz, żelazo) Literatura Dialogi konfucjańskie Pisma Laocjusza