Poznajcie nas bli ej... Nowoœci nasienne 1/2008 Dyrektor dr Tomasz Pyzik BIURO G ÓWNE W WARSZAWIE DE RUITER SEEDS Sp. z o.o. ul. Cypryjska 2B, 02-761 Warszawa tel./fax (022) 642 59 94 tel./fax (022) 858 32 30 tel./fax (022) 858 32 31 infopl@deruiterseeds.com www.deruiter.com.pl AUTORYZOWANI DYSTRYBUTORZY NASION Rejon po³udniowo-wschodni Kazimierz Kania, Hortus Sp. j. ul. wirki i Wigury 13 32-065 Krzeszowice tel./fax (012) 282 13 88 tel. kom. 601 677 344 kazimierz.kania@hortus-kania.pl Rejon po³udniowo-zachodni Jacek Pospiszyl Top Flora Service ul. Strzelców Bytomskich 11 47-100 Strzelce Opolskie tel./fax (077) 461 46 03 tel. kom. 692 457 901 topflora@wp.pl Rejon centralny Krzysztof Grzyb doradca w zakresie uprawy i produkcji papryki D¹brówka Pod³ê na 41 k. Radomia 26-652 Zakrzew tel. (048) 610 58 93, 363 86 67 tel. kom. 608 531 551 krzysztofgrzyb@onet.pl Rejon pó³nocno-zachodni Piotr Pañczak, Sativex SC ul. M. Rataja 28, 61-695 Poznañ tel./fax (061) 823 25 14 tel. kom. 602 113 773 panczak@sativex.com.pl kontakt@sativex.com.pl www.sativex.com.pl Rejon pó³nocno-wschodni Demeter Sklepy Ogrodnicze ul. Droga Kurpiowska 60k 86-300 Grudzi¹dz tel. (056) 462 91 56, 462 91 55 Tomasz.Pyzik@deruiterseeds.com dr Katarzyna Tykarska Doradca w rejonie centralnym, koordynator doœwiadczeñ Katarzyna.Tykarska@deruiterseeds.com tel. 607 213 426 mgr in. Andrzej Kwiatkowski Doradca w rejonie pó³nocno-zachodnim Andrzej.Kwiatkowski@deruiterseeds.com dr Marta Repelewicz-Szybkowska Doradca w rejonie po³udniowym Marta.Repelewicz-Szybkowska@deruiterseeds.com tel. 692 569 889 mgr in Jan Owczarek Doradca w krajach ba³tyckich, Bia³orusi i Ukrainie Jan.Owczarek@deruiterseeds.com tel. 606 317 500 mgr in. Kamil Bartkowski Doradca w rejonie wschodnim Kamil.Bartkowski@deruiterseeds.com tel. 784 004 768 mgr in. Iwona Pyzik Dzia³ sprzeda y Iwona.Pyzik@deruiterseeds.com mgr Aneta Muszewska Dzia³ sprzeda y i marketingu Aneta.Muszewska@deruiterseeds.com mgr Agnieszka Sawicka Asystentka Agnieszka.Sawicka@deruiterseeds.com mgr in. Monika Zió³kowska Asystentka Monika.Ziolkowska@deruiterseeds.com Miêsista odmiana Starbuck F1 zdoby³a uznanie ogrodników w ca³ej Polsce Pan Andrzej Chechliñski uprawia Admiro F1
Na wstêpie W numerze Œwiat siê krêci Na wstêpie... 3 Od rozsady do pe³ni lata... 4 Admiro F1 szczepione na Maxifort F1 w szklarni Pana Andrzeja Chechliñskiego... 6 Nowe odmiany gronowe... 8 Sympozjum Seed & Young Plant Health... 10 Co nowego w firmie... 12 Starbuck F1 z powodzeniem!... 13 O uprawach szklarniowych œwietle i rybach...... 14 Ogórki doskona³e... 16 Spotkanie przy ogórku Pacto F1... 18 Szanowni Państwo! Od wielu lat staramy się pokazywać nowe odmiany i nowości uprawowe na naszych spotkaniach otwartych. Wiemy, że w natłoku codziennych zajęć z trudem, ale jednak, znajdujecie Państwo czas na uczestnictwo w tego typu spotkaniach. Chciałbym przy tej okazji serdecznie Wam za to podziękować. Wasz udział zobowiązuje nas do jeszcze większej dbałości o profesjonalny poziom tych spotkań. Będziemy ze swej strony dokładać wszelkich starań, aby poziom naszych seminariów i dni otwartych był niezmiennie wysoki i dawał Państwu kontakt z najnowszymi osiągnięciami i odmianami w warzywnictwie szklarniowym. Szczególne podziękowanie winni jesteśmy gospodarzom takich spotkań, którzy narażeni są na trudności organizacyjne związane z przyjęciem sporej liczby osób. Właśnie na ostatnim spotkaniu w rejonie Kalisza (Włoszakowice) prezentowaliśmy odmianę mięsistą Starbuck F1. Zapowiada się ona na cenny dodatek do obecnego zestawu odmian. Zaletami Starbucka są przede wszystkim wysoka plenność oraz duży ciemnoczerwony, charakterystyczny owoc, o dużej, jak na odmianę mięsistą, twardości. Odmiana jest odporna na upały i łatwo zawiązuje kolejne grona. Po pierwszych próbach zeszłorocznych, niniejszy sezon potwierdza jej wysoką wartość. Kolejnym cennym nabytkiem odmianowym jest pomidor malinowy Tomimaru Muchoo. Zalety owoców tej odmiany można scharakteryzować jednym zdaniem: Smak i zdrowie, więc nie sposób jej nie zauważyć na rynku. Sądzimy, że wzbudzi duże zainteresowanie konsumentów, często znudzonych starymi typami. Wprowadzając tę odmianę, nasza firma realizuje postulat łączenia walorów smakowych i zdrowotnych, które mamy w tej odmianie: doskonały, niezapomniany smak, wysoka zawartość likopenu, charakterystyczny kolor i wygląd owoców. Przed tego typu odmianami otwierają się szeroko rynki eksportowe ostatnio rynek wschodni. Warto więc zainwestować w taką odmianę, która może być polskim hitem eksportowym. Takie i inne nowości znajdują się w bieżącej ofercie firmy, z którą najlepiej można się zapoznać u źródeł. Jak co roku zapraszamy Państwa, w połowie września, do stacji doświadczalnej w Gravenzande w Holandii. Można tam zobaczyć wszystkie odmiany De Ruiter Seeds, a także najnowsze próby. Szczegóły prosimy ustalać telefonicznie z biurem w Warszawie. Kończąc niniejszy wstęp, chciałbym jeszcze poinformować Państwa o zmianie struktury własności akcji naszej firmy. 31 marca 2008 roku akcje firmy De Ruiter Seeds zostały w całości zakupione przez amerykańską firmę Monsanto. Pragnę Państwa zapewnić, iż zmiana struktury własności nie wpłynie na jakość produktów, a także na poziom obsługi klientów. Zachowujemy swoją tożsamość, czyli logo, siedzibę, kadry pracownicze, a także cały asortyment nasion. Sądzimy, iż w dłuższym czasie, mając za sobą wsparcie finansowe dużej korporacji, poziom naszej obsługi, a także jakość produktów jeszcze wzrośnie. Z wyrazami szacunku i poważania, Dr Tomasz Pyzik Dyrektor De Ruiter Seeds 3
Od rozsady do pe³ni lata Grona regulowane dojrzewaja równomiernie Dobre wyposażenie techniczne ułatwia, a przez to przyspiesza pracę w szklarni Wypuszczanie dodatkowego pędu Haczyki z nawiniętym kolorowym sznurkiem dla dodatkowego pędu Nieprawidłowe opuszczanie może prowadzić do rozłamywania pędów Przeniesienie rozsady na miejsca stałe to początek następnego etapu produkcji, w którym rośliny wykorzystują wzrastającą intensywność światła i długość dnia. W tym czasie możemy wzmocnić słaby system korzeniowy roślin przez rzadsze podlewanie, ale większymi dawkami. Należy pamiętać o dużym znaczeniu ph dla prawidłowego odżywiania pomidora przez cały okres uprawy. Zalewanie mat należy wykonać przed postawieniem sadzonek obok otworów (istnieje niebezpieczeństwo, że zimne podłoże wpłynie negatywnie na rozwój korzeni w kostce, można ewentualnie temu zapobiec poprzez podkładanie pod kostkę kawałków folii pęcherzykowej lub styropianu) lub w dzień poprzedzający stawianie roślin na otwory (po południu po ostatnim podlewaniu rozsady). Pożywka o ph 5,0 i EC 3,0 powinna mieć temperaturę około 20 C. Mat nie powinno się zalewać zimną pożywką, gdyż wtedy korzenie roślin stojących obok otworów ulegają zbrązowieniu. Wielkość i częstotliwość podlewań uzależniamy od pogody, wielkości i kondycji roślin. Moment przestawienia na otwory to początek kwitnienia 1. grona. Odmiany silnie rosnące przestawiamy pod koniec kwitnienia grona, odmiany słabiej rosnące przestawiamy z początkiem zakwitania pierwszych kwiatów. Kostki rozsadowe powinno się układać frezami w kierunku nachylenia maty. Nie powinno się owijać folią z maty spodu kostek, gdyż utrudnia to dostęp powietrza do mat. Kostki możemy przytwierdzać do mat za pomocą bambusowych patyczków, uważając, by nie przebić folii na spodzie maty. Nacięcia do odprowadzenia nadmiaru pożywki wykonuje się na drugi dzień po ustawieniu rozsady w otworach. Powinny się one znajdować między kostkami lub, w produkcji na rynnach, na końcach mat w kierunku spadków. Najlepiej jest wykonywać je ostrym nożykiem, tnąc od spodu w górę maty, nie pozostawiając warstwy zatrzymującej odpływ pożywki. Najlepszą metodą zapylania kwiatów pomidorów jest wprowadzanie do 4 obiektów trzmieli ule wstawiamy do szklarni na 2-3 dni przed spodziewanym kwitnieniem pierwszych kwiatów. W uprawach odmian w zwiększonym zagęszczeniu i o większej liczbie owoców w gronach należy zwiększyć obsadę trzmieli. W tym też czasie nasiedlamy Macrolophusa, co daje nam kilka korzyści naraz: zwalczanie mączlika szklarniowego, przędziorków i miniarek, a jednocześnie ograniczenie używania szkodliwych dla roślin i zdrowia chemicznych preparatów. U odmian mięsistych na trzech początkowych gronach należy pozostawić łącznie 10 12 owoców, gdyż obciążanie większą ilością ogranicza wzrost roślin. U pomidorów całogronowych pozostawia się zwykle liczbę owoców typową dla odmiany. Niezależnie od typu odmiany należy usuwać wszystkie kwiaty staśmione, zniekształcone. Należy pamiętać o zakładaniu łuczków i haków na grona zabieg ten zalecany jest dla wszystkich typów odmian, lecz największe znaczenie ma u pomidorów mięsistych. Typ łuczków uzależniamy od odmiany i terminu ich zakładania (inne na kwitnące grona, inne na te, które mają wykształcone owoce, w późniejszym okresie zakłada się haki podtrzymujące grona). Zwykle za 3 4 gronem na silniejszych roślinach pozostawiamy pędy dodatkowe w celu zagęszczenia uprawy i lepszego wykorzystania światła. Zabieg ten pozwala uzyskać: większy plon owoców (szczególnie w uprawie odmian o owocach około 100 g); poprawę warunków klimatycznych w szklarni latem. Wyprowadzenie pędów bocznych pozwala na zagęszczenie uprawy odmian średnio- i wielkoowocowych z 2,5 szt./m2 do 3,1 szt./m2. Wyprowadzamy je zwykle z co czwartej rośliny (starajmy się wybierać najsilniejszą roślinę na macie). U odmian 100-120 g pędy wyprowadzamy spod pierwszego grona, zagęszczając uprawę do 3,8 szt./m2. Pędy dodatkowe wyprowadza, się zamieniając je w ten sposób, aby dotychczasowy pęd główny potraktować jako pęd dodatkowy (prowadzimy go zwykle na kolorowym sznurku, dla orientacji osób prowadzących pielęgnację roślin), natomiast pęd boczny, który wyprowadzamy, zaczynamy traktować jako pęd główny. Nowego pędu bocznego (który był wcześniej główny), nie wiążemy na sznurku i pozwalamy mu rosnąć swobodnie, po to, by faworyzować pęd wyprowadzany. Gdy pędy będą miały około 40 cm, usuwamy liść rosnący przy rozgałęzieniu w celu uzyskania równomiernego transportu asymilatów do wierzchołków. Dzięki temu uzyskuje się wyrównanie średnic obu pędów i unika się problemu drobnienia owoców na dodatkowych pędach. Na roślinach z zawiązanym 4. gronem, rano w dni słoneczne usuwamy po 3 liście od dołu. Jednorazowe usuwanie większej liczby liści jest dla roślin zbyt silnym czynnikiem stresującym. Rany po usuniętych liściach szybciej zasychają w dni słoneczne, opryski grzybobójcze nie są konieczne. Na roślinach bardzo wegetatywnych dobrze jest usuwać środkowy liść pomiędzy gronami w celu odsłonięcia dojrzewającego grona i przerzedzenia rośliny. Zabieg ten wykonuje się zwykle do czerwca. Pomidory uprawiamy dla owoców, nie liści. Z roślin, z których nie wyprowadzano pędów dodatkowych, można na początku lipca wyprowadzać pędy owocujące na 2 grona. Na wielu roślinach w marcu, kwietniu, obserwujemy zwijanie liści wierzchołkowych, fioletowe zabarwienie ogonków liściowych, przerastanie grona listkiem każdy z tych objawów informuje o sporym zapasie asymilatów w roślinie. Pamiętamy o różnicowaniu temperatur dnia i nocy. Duża rozpiętość sprawia że rośliny są bardziej generatywne, mała rozpiętość tzw. płaski klimat powoduje wzrost wegetatywny. Wielu ogrodników dla oszczędności energii na noc zaciąga ekrany energetyczne, inni wciąż nie zdjęli podsufitowej folii antykondensacyjnej. Należy pamiętać o zachowaniu odpowiednich parametrów wilgotności i ekrany powinny być rozszczelnione, a w przypadku folii należy ją ściągnąć najpóźniej 3 tygodnie po posadzeniu. Nieuzasadnione używanie ekranów i folii w okresie wiosennym prowadzi do wybiegania roślin, a często słabego zawiązywania gron. Oszczędność na cieple jest pozorna, więcej tracimy na kondycji roślin, a z powodu wyższej wilgotności powietrza w szklarni dajemy idealne warunki rozwoju chorobom grzybowym. Rury wegetacyjne na wysokości dojrzewających owoców winny mieć temperaturę 35 45 C. Przyśpieszają one dojrzewanie owoców i osuszają rośliny przez ruch ogrzanego powietrza zagęszczonej przestrzeni w rzędach. W uprawach z 6 7 zawiązanymi gronami wierzchołki robią się cieńsze. Przed zbliżającym się upalnym latem jest to niebezpieczna sytuacja. W celu wzmocnienia kondycji roślin pozostawiamy na roślinie 16-18 liści (do kwitnącego grona), wprowadzamy korektę EC pożywki na światło o ( 0,2 do 0,3), zmniejszamy dawki nawodnieniowe i jednocześnie zwiększamy częstotliwość podlewania, obniżamy temperaturą nocną i poranną (stosujemy tzw. płaski klimat) aż do pogrubienia wierzchołków. Przegapienie tego momentu będzie skutkować przez całe lato osłabionym wiązaniem gron, drobnieniem owoców i nadmierną wrażliwością na suchą zgniliznę wierzchołkową. Zdecydowanie odradzam dodawanie form mocznikowych czy amonowych w nawozach, stałe formy saletry wapniowej zawierają wystarczającą ilość jonów amonowych. Należy pamiętać o szybkim odciążaniu roślin z owoców. Rośliny, z których owoce były zbierane regularnie, mają zawsze lepiej zawiązane kwiaty, od tych, na których pozostawiono czerwone owoce na dwóch gronach. W miarę wzrostu pomidorów i opuszczania ich łodyg dobrze jest usuwać sznurki z dolnych fragmentów łodyg ponieważ często właśnie pod nimi, w miejscach przetarć może się rozpoczynać szara pleśń. (JO) W gronie z nieregulowaną liczbą zawiązków owoce nie dojrzewają jednocześnie Aby zapobiec załamywaniu się gron należy zakładać łuki Przypinanie roślin spinkami jest zabiegiem wegetatywnym 5
Admiro F1 szczepione na Maxifort F1 w szklarni Pana Andrzeja Chechliñskiego W dniu 10 maja 2008 roku firma De Ruiter Seeds zorganizowa³a spotkanie dotycz¹ce prezentacji odmiany Admiro F1 szczepionej na Maxifort F1. Prezentacja mia³a miejsce w nowoczesnym gospodarstwie szklarniowym Pana Andrzeja Chechliñskiego. Gospodarz Pan Andrzej Chechliński Szklarnie budowane były etapami od niższych do wyższych, w których pomidory uprawiane są na rynnach. Oprócz nowoczesnych szklarni w gospodarstwie wybudowana została także duża hala mieszcząca nowoczesną sortownię, sklejarkę do kartonów oraz zaplecze socjalne dla pracowników. Dyrektor firmy De Ruiter Seeds dr Tomasz Pyzik powitał zebranych gości, którzy licznie przyjechali na spotkanie z różnych stron kraju. Przedstawił szeroki wachlarz zalet odmiany Admiro F1, która jest wiodącą odmianą w tym segmencie. Do jej najlepszych cech można zaliczyć pokrój rośliny, który sprawia, że Admiro F1 uprawiane jest zarówno w nowoczesnych wysokich obiektach, jak i w starszych, niższych szklarniach. Jak podkreślił T. Pyzik, owoc Admiro F1 jest bardzo chętnie kupowany przez odbiorców masowych, hurtownie, supermarkety ze względu na wysoką trwałość przechowalniczą, ładnie wyglądającą, długo zieloną szypułkę oraz głęboki czerwony kolor. Producenci cenią odmianę Admiro F1 także za charakterystyczny lekko zagięty kształt szypułki. Dzięki temu owoce nie ulegają uszkodzeniu przy mechanicznym sortowaniu, a także później na sklepowej półce. Doradca uprawowy firmy De Ruiter Seeds dr Marta Repelewicz-Szybkowska przedstawiła terminarz upraw. Rozsadę przywieziono do szklarni na przełomie grudnia Grono odmiany Admiro F1 6 i stycznia, a na otwory mat ustawiono w połowie stycznia. Producent uprawia także Admiro F1 nieszczepione, które sadzone było w tym samym terminie. Interesujący dla producentów był termin pierwszego zbioru. Rośliny szczepione zaczęły owocować aż 20 dni wcześniej niż nieszczepione. Do 20 kwietnia różnica w zbiorach pomiędzy roślinami szczepionymi a nieszczepionymi wynosiła około 1 kg na korzyść roślin szczepionych. Tak więc rośliny szczepione dają wyższy plon wczesny niż nieszczepione. W gospodarstwie uprawiany jest także ogórek Pacto F1 w dwóch systemach: tradycyjnym z ogławianiem i w systemie wysokiego drutu. W połowie maja rośliny ogórka, które były prowadzone z głównego przewodnika, wyglądały jak nowe nasadzenie. Praktycznie 100% owoców z tego nasadzenia jest w pierwszym wyborze. Niestety takie nasadzenie jest bardziej pracochłonne, a właściciel nie porównuje plonów z tych dwóch systemów. Jednak Pan Andrzej Chechliński w kolejnym roku już nie planuje uprawy ogórka. Według niego jest ona zbyt pracochłonna w porównaniu z uprawą pomidora. Dodatkowych nakładów pracy wymaga także wymiana nasadzeń, pakowanie i sortowanie, które przy pomidorze wykonywane jest automatycznie. Przy tak dużym areale nie ma problemu ze zbytem jednorodnej partii pomidora. (MRS) Uczestnicy przed szklarnią Gospodarza 7
Nowe odmiany gronowe I w ogrodnictwie wszystko się zmienia, producenci poszukują wciąż nowych rozwiązań technicznych i nowych odmian odpowiadających rosnącym wymaganiom klientów. Wzrasta zapotrzebowanie na odmiany gronowe, przeznaczone głównie na eksport. Firma De Ruiter Seeds wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom. Z przyjemnością możemy przedstawić dwie nowe odmiany gronowe TOURANCE F1 oraz DOLORESS F1 (KT). Charakterystyka Odpornoœci: ToMV; Ff:1-5; Fol:0,1;For;Va; Vd; Owoc: œrednia masa owoców to 110-130 g G³êboka czerwieñ i ³adny po³ysk owoców. 8 Charakterystyka TOURANCE F1 (DRW 7596) Charakteryzuje się doskonałą jakością owoców, zwartymi gronami o ładnym ułożeniu owoców. Owoce są trwałe, szypułki i oś grona długo zachowują świeżość. Rośliny tej odmiany są silne, mają otwarty pokrój, liście dość szerokie, średniej długości. Rośliny są łatwe w pielęgnacji. TOURANCE F1 nadaje się również do uprawy doświetlanej. Zagęszczenie pędów powinno wynosić: na początku uprawy 2,5 szt./m2, od 8-9 tygodnia 3,3 szt./m2. DOLORESS F1 (DRW 7581) Odmiana bezkolankowa o zwartych gronach. Owoce kuliste, bardzo dobrej jakości, smaczne, trwałe. DOLORESS F1 nie jest tak wrażliwa na objawy wirusa mozaiki pepino jak inne odmiany. Bardzo istotną cechą w polskich warunkach jest odporność na mączniaka prawdziwego. DOLORESS F1 jest odmianą, która nawet w niekorzystnych warunkach świetlnych ładnie i równomiernie się wybarwia. Rośliny o otwartym pokroju są ciemnozielone, mają silny wigor. Aby uzyskać rośliny właściwie zbalansowane, należy stosować zniżkę temperatury przed nocą (pre-night). Jeśli rośliny rosną zbyt wegetatywnie, można usuwać środkowy liść między gronami na wierzchołku roślin. DOLORESS F1 jest odmianą o bardzo wysokim potencjale plonotwórczym. Odpornoœci: ToMV; Ff:1-5; Fol:0,1;For; On; Va; Vd; Owoc: œrednia masa owoców to 130-145 g G³êboka czerwieñ oraz atrakcyjny po³ysk owoców. 9
Sympozjum Seed & Young Plant Health Hodowca pomidora Len de Kok wraz z dyrektorem Tomaszem Pyzikiem oceniają nowe odmiany pomidora w stacji doświadczalnej w Gravenzande W dniach 14-16 maja firma De Ruiter Seeds zorganizowała sympozjum dotyczące zdrowotności nasion i rozsady. Na Konferencję zaproszeni zostali reprezentanci organizacji zajmujących się zdrowotnością nasion i rozsady, hodowcy, naukowcy, producenci rozsady z całego świata oraz przedstawiciele z wszystkich filii firmy De Ruiter Seeds. Wszyscy spotkali się, aby wspólnie dyskutować o zdrowotności nasion oraz rozsady. Potrzeba zorganizowania tej konferencji powstała w wyniku zagrożeń związanych z możliwością rozprzestrzeniania się groźnych chorób pomidorów (wirusowych, bakteryjnych i grzybowych) na każdym etapie produkcji, począwszy od produkcji nasion, poprzez produkcję rozsady, na produkcji owoców w szklarniach skończywszy. Pierwszego dnia goście mogli obejrzeć kolekcję odmian pomidorów w stacji doświadczalnej De Ruiter Seeds w Gravenzande. Znajdują się tam odmiany wszystkich segmentów odmianowych do upraw w szklarniach zarówno odmiany powszechnie uprawiane, jak również dopiero wchodzące na rynek, a także odmiany we wczesnej fazie prób. Drugiego dnia konferencję poprowadziła Gretchen Raymonds manager filii De Ruiter Seeds w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie. W części ogólnej pierwszym prelegentem był Jaap den Dekker, przedstawiciel PLANTUM NL organizacji skupiającej między innymi firmy nasienne, producentów rozsady i organizacje zajmujące się zagadnieniami fitosanitarnymi. Tematem wystąpienia była higiena podczas produkcji nasion i w produkcji rozsady. Jest ona zasadniczym narzędziem, które zapobiega pojawianiu i rozprzestrzenianiu się chorób pomidorów. Nasiona muszą być produkowane ze ścisłym zachowaniem zasad higieny. Partie nasion muszą być poddawane testom na obecność organizmów chorobotwórczych. Higiena musi być rygorystycznie respektowana na każdym etapie produkcji rozsady, zwłaszcza że wzrasta produkcja rozsady szczepionej. Organizacja PLANTUM NL pracuje nad stworzeniem procedur postępowania o jasnych i przejrzystych zasadach w produkcji nasion i rozsady. Ze względu na potwierdzone przypadki pojawienia się raka bakteryjnego w firmach produkujących rozsadę w Holandii oraz obecnością tej bakterii w uprawach w różnych krajach konieczna jest współpraca całego sektora ogrodniczego od organizacji rządowych, poprzez firmy nasienne, producentów rozsady aż do ogrodników, aby zapobiegać rozprzestrzenianiu się Clavibacter. Dlatego PLANTUM NL uczestniczy również w projektach międzynarodowych. W kolejnej prezentacji Mariane Sela (Manager Supply Team Tomato De Ruiter Seeds) przedstawiła proces produkcji nasion w firmie De Ruiter Seeds. Nasiona produkowane są z zachowaniem rygorystycznych zasad higieny. Ustalone są szczegółowe protokoły postępowania podczas produkcji. Nasiona produkowane są w stacjach należących do firmy De Ruiter Seeds (Holandia, Francja, Gwatemala) mających certyfikaty ISO i działających zgodnie z procedurami. Co tydzień uprawy są lustrowane pod kątem zdrowotności przez wykwalifikowanych pracowników firmy, a co miesiąc przez inspektorów zewnętrznych. Każda partia nasion poddawana jest testom laboratoryjnym na obecność patogenów i dopiero po uzyskaniu negatywnego wyniku testu dopuszczana jest do dalszego etapu produkcji. Testy wykonywane są w laboratoriach De Ruiter Seeds oraz przez NAK-Tuinbouw. Żelazna próba z każdej partii nasion przechowywana jest przez 5 lat. Kolejnym etapem produkcji jest oczyszczanie nasion kwasem solnym (HCl). Stosowany jest również dodatkowy zbieg podchlorynem sodu. Zabieg ten zmienia kolor nasion pomidora na żółto-brązowy. Mariane Sela podkreślała, że zasadniczą sprawą jest produkcja nasion ze zdrowych, wolnych od chorób roślin oraz przestrzeganie procedur sanitarnych. Andrea Minuto (Laboratorio Fitopatologico Centro Regionale di Sperimentazione ed Assistenza Agricola (CERSAA) Albenga (SV) Italy) i Giovanna Causarano (Centro Seia) w swoich prezentacjach przedstawili problem zachowania higieny i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem się patogenów w produkcji rozsady. Kilka głównych zasad stosowanych w produkcji rozsady to: stosowanie wyłącznie certyfikowanych nasion; całkowity zakaz dostępu do produkcji dla osób nieupoważnionych; wykwalifikowany i odpowiedzialny personel. (KT) Mariane Sela 10
Co nowego Starbuck F1 w firmie... z powodzeniem! Na majowym spotkaniu, które odbyło się w siedzibie firmy De Ruiter Seeds w Holandii, przedstawiono najbardziej interesujące z najnowszych osiągnięć badawczych prowadzonych w firmie. Objawy Tomato Torrado virus Pomidor o podwyższonej zawartości likopenu w porównaniu z pomidorem o standardowej zawartości likopenu Karst Weening (Rootstock Product Manager De Ruiter Seeds) zaprezentował nowe odmiany podkładek firmy De Ruiter Seeds. Zainteresowanie szczepieniem pomidorów od kilku lat wzrasta. Ogrodnicy widzą korzyści płynące ze stosowania silnie rosnących podkładek. Liderem na rynku podkładek jest odmiana De Ruiter Seeds MAXIFORT F1. Nową generację podkładek firmy De Ruiter Seeds charakteryzuje zbalansowana siła wzrostu silny wigor i generatywność. Podkładki są tak selekcjonowane, aby zaszczepione na nich odmiany dobrze zawiązywały i wytwarzały kształtne owoce, by rośliny wcześnie osiągały odpowiednio zbalansowany rozwój. Podkładki muszą mieć silny wigor i umożliwiać osiąganie wysokich plonów. Nowe odmiany podkładek (DRO 131, DRO 132, DRO 136, DRO 138 i MULTIFORT F1) są testowane w Holandii, Belgii, USA, Hiszpanii, Włoszech, a także w Polsce. Paul Maris (Senior Scientist R&D Phytopathology De Ruiter Seeds) przedstawił nowe gatunki wirusów tomato torrado virus ToTV i tomato marchitez virus ToMarV. Z tych dwóch patogenów występowanie ToTV zostało potwierdzone na terenie Polski. Wirusy te powodują powstawanie nekroz na liściach 12 Uroczyste otwarcie nowego budynku w firmie De Ruiter Seeds pomidorów oraz nekrozy na owocach. Sklasyfikowano je jako nową grupę, odrębną w stosunku do dotychczas znanych (ten rodzaj wirusów nazwano Torrado virus). Przenoszone są one przez mączlika ostroskrzydłego (Bemisia tabaci). ToTV może być również przenoszony przez mączlika szklarniowego (Trialeurodes vaporariorum). Nowym zagrożeniem dla upraw pomidorów stają się również wiroidy organizmy zbudowane z pojedynczego łańcucha RNA bez osłonki białkowej. Z 30 znanych wiroidów 6 może atakować pomidory. Na razie patogeny te znaleziono w Europie Południowej, Afryce, Australii, Azji, Ameryce Południowej i Środkowej. Nicolas Schauer (Project Leader Fruit Quality De Ruiter Seeds) przedstawił projekty dotyczące hodowli odmian o podwyższonej zawartości likopenu. Likopen jest czerwonym barwnikiem znajdującym się w owocach pomidorów. Oprócz atrakcyjnego koloru (bo owoce o podwyższonej zawartości likopenu mają bardzo atrakcyjny czerwony kolor zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz) ma on pozytywny wpływ na zdrowie zapobiega chorobom serca i zapobiega powstawaniu nowotworów. (Dokładniej pisaliśmy o tym w numerze New Seeds 3/2007). Podczas spotkania miało miejsce także uroczyste oficjalne otwarcie nowego budynku, w którym mieścić się będą biura hodowców oraz pomieszczenia działu Seed Processing. (KT) Odmiana Starbuck F1 cieszy się dużym powodzeniem wśród ogrodników, którzy uprawiają pomidory mięsiste. Mimo że jest to nowa odmiana, już w tym roku wiele osób wybrało Strabucka zamiast innych odmian mięsistych. Dla osób, które chciały zobaczyć odmianę w pełni owocowania, pokrój roślin oraz porozmawiać z innymi producentami uprawiającymi tę odmianę, firma De Ruiter Seeds zorganizowała spotkanie we Włoszakowicach. Do swojego gospodarstwa zaprosił nas Pan Stanisław Bajon. Jak powiedział, na odmianę Starbuck zdecydował się ze względu na piękny kolor owoców, ich odpowiednią wielkość i dużą trwałość. W ubiegłym roku plony z tej odmiany wyniosły 51 kg/m2 (rośliny nieszczepione). Rośliny były mocne i zdrowe, przez cały sezon nie zaobserwowano mączniaka prawdziwego. Dzięki otwartemu pokrojowi rośliny w szklarni łatwiej jest sterować klimatem, a światło dociera także do najniżej położonych liści. Podczas spotkania kwitło 14.-15. grono, więc można było ocenić, jak dużą siłę wzrostu ma odmiana. Szczegółowe dane dotyczące uprawy przedstawił Andrzej Kwiatkowski, który zajmuje się doradztwem uprawowym w De Ruiter Seeds. Nasiona wysiane zostały 3 grudnia, a pierwszy zbiór przeprowadzono 3 kwietnia. Stanisław Bajon prezentuje odmianę Starbuck F1 Od lewej: Stanisław Bajon, Andrzej Kwiatkowski (De Ruiter Seeds), Marek Bajon W gospodarstwie Pana Bajona do końca kwietnia owoce zbierane są z szypułką, a później już bez szypułki. Takie są wymagania odbiorców w Poznaniu i Nowej Soli, gdzie owoce są sprzedawane. (MRS) Odmiana Starbuck F1 w pełni owocowania 13
O uprawach szklarniowych, œwietle i rybach... Uczestnicy szkolenia W firmie Hortilux bada się wpływ różnych kolorów światła na rośliny Na początku lutego wszyscy doradcy firmy De Ruiter Seeds uczestniczyli w szkoleniu organizowanym przez firmę Green Q. Szkolenie trwało tydzień, prowadzone było w Improvement Center, w którym prowadzi się najnowsze doświadczenia dotyczące upraw warzyw szklarniowych. W ośrodku nauka łączy się z praktyką, gdyż oprócz opracowywania nowych technologii najnowsze idee wprowadzane są w życie w dużych obiektach szklarniowych. Doradcy codziennie uczestniczyli w wykładach i warsztatach. Poruszano różne zagadnienia związane z uprawą roślin. Uczestnicy spotkania mieli także możliwość obejrzenia upraw w szklarniach. Najciekawsze projekty, nad którymi pracuje aktualnie ośrodek Improvement Center, to: doświetlanie roślin z uwzględnieniem różnych poziomów światła i odmian, AquaCultura, hodowla ryb w połączeniu z uprawą pomidora na rynnach, szklarnia z rocznymi zbiorami 100 kg pomidora z m2 (uprawa 12 miesięcy z doświetlaniem). W zakresie doświetlania roślin Green Q współpracuje z firmą Hortilux. Specjaliści z tej firmy badają między innymi, jak różne zakresy (kolory) światła wpływają na wzrost roślin. Podczas szkolenia zaprezentowano także najnowsze rozwiązania techniczne, które pomagają w uprawie. Np. aparat mierzący poziom otwarcia aparatów szparkowych, który informuje nas o szybkości wymiany gazowej pomiędzy wewnętrznymi organami rośliny a otoczeniem. Jest to przydatne do oceny, jak intensywnie pracuje roślina. Jeżeli aparaty szparkowe są przymknięte, to roślina ma odcięty dopływ CO 2 i tym samym wytwarza mniej asymilatów, co w konsekwencji prowadzi do niższych plonów. Ciekawym zagadnieniem jest także natlenianie wody głębinowej. Warto zdać sobie sprawę z tego, że korzeń do prawidłowego rozwoju potrzebuje tlenu, dlatego tak ważne jest dobre podłoże oraz prawidłowe nawadnianie. Co nas różni od Holandii? W Holandii prowadzenie fitomonitoringu jest już standardem. W Polsce przy ocenie rośliny posługujemy się teraz naszym okiem i intuicją. Często się to sprawdza, ale aby faktycznie poznać przebieg uprawy, musi być prowadzony fitomonitoring. W ten sposób łatwiej ustalić stan roślin. Czy rośliny faktycznie mają zbyt cienkie wierzchołki, czy tylko nam się tak wydaje? Bardzo cenne jest zestawienie tych danych z danymi dotyczącymi ilości światła docierającego do rośliny. Do jego pomiaru wynaleziono specjalne urządzenie. Widać wtedy zależności pomiędzy ilością światła a plonem, prawidłowym balansem rośliny a tempem dorastania owoców. W większości szklarni, które odwiedziliśmy, liście i pozostałości po gronach usuwane były nożykami. Holendrzy uważają, że w ten sposób ogranicza się występowanie szarej pleśni na łodygach. Oczywiście nożyki są regularnie dezynfekowane. Najważniejszym wnioskiem po szkoleniu jest to, że nawet stosując najnowsze i najlepsze aparaty pomiarowe, nie można zapominać o solidnych podstawach produkcji, czyli dobrej odmianie, prawidłowym nawadnianiu, nawożeniu, temperaturach i higienie. I właśnie to słowo powtarzało się w wielu wypowiedziach. W czasie zwiększonego ryzyka infekcji wirusowej czy bakteryjnej HIGIENA jest bardzo ważnym czynnikiem sukcesu. Protokoły sanitarne są ściśle respektowane. W każdej szklarni znajdują się maty dezynfekcyjne, goście muszą korzystać z ubrań ochronnych, a pracownicy mają obowiązek informować o wszelkich nietypowych objawach na roślinach. Ważna jest także tak prosta rzecz, jak codzienna zmiana ubrań pracowników. Każdy z nich powinien pracować tylko w przydzielonej części szklarni, aby ograniczyć potencjalne przenoszenie chorób. Trzeba działać w myśl zasady: lepiej zapobiegać niż leczyć. (MRS) Najnowsza obudowa lamp do doświetlania roślin Uprawa pomidorów z doświetlaniem 14 Uprawa pomidorów wraz z hodowlą ryb Aparatura do pomiaru ilości światła docierającego do roślin Termometr na podczerwień mierzący temperaturę łanu roślin Przewód rozprowadzający CO 2 przymocowany do rury wegetacyjnej 15
Ogórki doskona³e Uprawa ogórka w Polsce jest na bardzo wysokim poziomie, buduje się nowoczesne szklarnie, stosuje dokarmianie dwutlenkiem węgla, sterowanie klimatem. Mimo że uprawiane są już świetne odmiany z naszej firmy (Pacto F1, Marines F1, Colonel F1, Pershing F1), często podczas wizyt spotykam się z pytaniem: co jeszcze można zrobić, aby uzyskać wysokie plony? Oto wnioski z bieżącego sezonu: USUWANIE ZAWIĄZKÓW Po postawieniu roślin na matach rozsada ponawia intensywny wzrost. Zabiegi pielęgnacyjne polegają wtedy jedynie na okręcaniu roślin sznurkiem i usuwaniu zawiązków owoców. Ilość usuwanych zawiązków zależy od terminu rozpoczęcia produkcji. Przy uprawie zimowej i wczesnowiosennej należy usunąć zawiązki w 7-10 pierwszych węzłach. Usunięcie zawiązków pozwoli roślinie na lepsze rozbudowanie zarówno korzenia, jak i część nadziemnej. Dzięki temu roślina stanie się mocniejsza i będzie mogła w późniejszym okresie utrzymać więcej zawiązków. Usuwanie zbyt małej liczby zawiązków (3-5) w początkowej fazie wzrostu jest najczęściej popełnianym błędem uprawowym. Owszem, dzięki takiemu postępowaniu roślina rozpocznie owocowanie kilka dni wcześniej, jednak na pewno zrzuci zawiązki w późniejszej fazie wzrostu, ponieważ ani korzeń, ani liście nie będą prawidłowo rozbudowane. W przypadku produkcji późną wiosną i latem (przy dobrych warunkach świetlnych) można usunąć na roślinie tylko 4-5 zawiązków. W starszych obiektach szklarniowych i tunelach foliowych ze względu na mniejszą ilość światła docierającego do roślin należy usunąć maksymalną podaną liczbę zawiązków. W nowych szklarniach mniejszą liczbę. 16 Korzeń z dużą liczbą włośników rozwija się w prawidłowej temperaturze i wilgotności Uważny obserwator zauważy w szklarniach, jak na roślinie zbierano owoce. Czasami jest to prawidłowo usunięte 7-10 zawiązków, a później 1-2 zebrane owoce w każdym węźle. Czasami widać, że zawiązki usunięto tylko na pierwszych 3 węzłach, później zebrano 3-5 owoców, a wyżej na roślinie są zrzucone zawiązki. Kiedy roślina rozpocznie owocowanie w taki sposób, trudno ją wtedy prawidłowo prowadzić. Najczęściej owocuje wtedy rzutami i nie zachowuje równowagi pomiędzy powierzchnią liści a liczbą owoców. Zawiązki należy usuwać w jak najwcześniejszej fazie, aby nie osłabiać nadmiernie roślin na ich wykarmianie. PODWIESZKI Z FOLII W starszych obiektach szklarniowych i tunelach foliowych często używa się podwieszek z folii mających chronić przed nadmierną stratą ciepła. Stosując takie rozwiązanie, należy pamiętać, że w ten sposób zmniejsza się również ilość światła docierającego do roślin oraz podnosi się wilgotność powietrza. Zbyt wysoka wilgotność powietrza nadmiernie rozleniwia rośliny. Na ogół w takich warunkach korzeń jest nieaktywny, nie ma potrzeby, aby się rozwijać. Liście mało transpirują, ponieważ nie ma niedoboru wilgoci. Największym zagrożeniem jest całkowite ściągnięcie podwieszki, szczególnie w dzień słoneczny. Można wtedy zobaczyć więdnące rośliny. Dlatego ściąganie podwieszki powinno polegać na stopniowym (tydzień) rozsuwaniu folii, a przez to stopniowym obniżaniu wilgotności, najlepiej w dni pochmurne. Jeżeli istnieje taka możliwość, to dobrym rozwiązaniem jest codzienne rozsuwanie folii i ponowne jej zaciąganie na noc, kiedy są największe straty ciepła. NACINANIE WEŁNY MINERALNEJ TEMPERATURA Kiedy ogrodnicy w Polsce zaczynali uprawę roślin na wełnie mineralnej, systemy nawadniające zatykały się, a dozowniki często ulegały awariom. Nacięcie odprowadzające nadmiar pożywki wykonywano wtedy na wysokości 1-2 cm od dołu maty. Powstawał wówczas zbiornik na pożywkę, który miał zapewnić bufor w przypadku awarii systemu. Teraz, kiedy w szklarniach stosowane są nowoczesne i niezawodne dozowniki oraz systemy nawadniania, nacięcia w matach powinny być wykonywane pionowo od dołu maty na wysokość 3-5 cm. W ten sposób roślina może przerastać korzeniami całą matę wełny mineralnej. Korzeń ogórka nie powinien być zalany pożywką; panują tam warunki beztlenowe, gdzie korzeń źle się rozwija, a nawet gnije. Jeżeli dodatkowo mata jest zbyt zimna, to roślina będzie miała słaby korzeń, co przełoży się na mniejszy plon i niedobory składników pokarmowych. Przy sprawdzaniu jakości korzenia należy szczególną uwagę zwracać na ilość włośników. Często występujące na roślinach niedobory nie wynikają z nieprawidłowego nawożenia i z faktycznego braku składników, tylko np. ze zbyt zimnej maty, niewłaściwego ph lub po prostu słabego korzenia. Ogrodnikowi najłatwiej jest zmienić pożywkę, ale ja zachęcam najpierw do naprawy innych czynników. Dopiero jeżeli inne, wymienione wcześniej czynniki, są na optymalnym poziomie, korzeń jest prawidłowo rozbudowany, a na roślinie w dalszym ciągu widać niedobory składników, to wtedy należy zmienić pożywkę. W uprawie ogórka niezmiernie ważna jest temperatura korzenia. Należy pamiętać, że temperatura wełny mineralnej jest około 1-2 C niższa niż temperatura powietrza. Do podlewania należy używać pożywki o temperaturze minimum 20 C. Szczególne znaczenie ma to przy produkcji rozsady. Ważne jest, aby mat wełny mineralnej nie układać bezpośrednio na folii, ale używać izolacji ze styropianu. Mata leżąca na styropianie ma temperaturę o 0,5-1 C wyższą niż te leżące bezpośrednio na ziemi. Z praktyki wiadomo, że w większości szklarni temperatura utrzymywana jest na optymalnym poziomie tak długo, jak poziom cen owoców jest zadowalający. Najczęściej po Świętach Wielkanocnych następuje spadek cen, a wraz z nim spadek temperatury w szklarniach. Kiedy później cena ponownie wraca do lepszego poziomu, w szklarniach odbywają się próby reanimacji roślin, które mają już osłabiony zimnem korzeń, a część nadziemna zaatakowana jest przez szarą pleśń, która łatwo rozwija się w warunkach zimnego i wilgotnego klimatu, powodując wiele wypadów. Objawy niedoboru światła przy stosowaniu podwieszki z folii Nieprawidłowo przeprowadzona dezynfekcja prowadzi do szybszego pojawiania się chorób DEZYNFEKCJA PO UPRAWIE U producentów, którzy zmieniają nasadzenia w ciągu sezonu, ważne jest wykonanie oprysku przeciwko chorobom i szkodnikom występującym w uprawie. Oprysk należy wykonać przed likwidacją uprawy, tak aby przy wynoszeniu starych roślin ze szklarni wszędzie nie rozprzestrzeniały się zarodniki chorób czy szkodniki. Przy stosowaniu nowych, niesprawdzonych preparatów należy pamiętać, że rośliny ogórka są bardzo wrażliwe i szybko reagują na toksyczne opary. (MRS) Rośliny uszkodzone przez toksyczny preparat 17
Spotkanie przy ogórku Pacto F1 Tradycyjnie, jak co roku, wiosną firma De Ruiter Seeds zorganizowała w rejonie Nowego Sącza spotkanie dotyczące uprawy ogórka. Spotkania te cieszą się coraz większym zainteresowaniem ogrodników, gdyż można uzyskać tam informacje praktycznie z każdej dziedziny: doboru odmian, podłoża, nawożenia, ochrony biologicznej, technologii budowania szklarni, a nawet kredytowania inwestycji. W tym roku spotkanie odwiedziło ponad 100 osób. Zebranych gości powitał dyrektor firmy De Ruiter Seeds dr Tomasz Pyzik, który podziękował za tak liczne przybycie i zachęcał do optymistycznego patrzenia na przyszłość polskiego ogrodnictwa. Spotkanie odbyło się w nowoczesnym gospodarstwie Pana Pawła Kalickiego. Szklarnia o powierzchni około 1 ha ogrzewana jest gazem ziemnym. Aktualnie właściciel jest w trakcie wykonywania instalacji rozprowadzania CO2 powstałego w wyniku spalania gazu. Pan Paweł Kalicki po raz kolejny zdecydował się na uprawę Pacto F1, która jest najpopularniejszą odmianą w tym regionie. Odmiana chętnie jest wybierana przez ogrodników ze względu na dużą wczesność, dosyć silny wzrost oraz, co podkreślał właściciel szklarni, ciemnozielony kolor owoców i długą trwałość pozbiorczą. Dr Marta Repelewicz-Szybkowska, odpowiedzialna w firmie De Ruiter Seeds za dobór odmian ogórka, zaprezentowała dwie nowe propozycje Marines i Pershing. Odmiana Pershing przeznaczona jest do późniejszych nasadzeń. Ceniona jest przez ogrodników za bardzo kształtny owoc o błyszczącej skórce, wysokie plony. Długość owoców to 15-18 cm. Odmiana ta wytwarza pędy boczne. Świetnie nadaje się także na nasadzenia letnie i jesienne. Odmiana Marines może być sadzona w najwcześniejszych terminach. Rośliny nie wytwarzają pędów bocznych. Cechą charakterystyczną tej odmiany są krótkie międzywęźla. Owoce mają długość 18-23 cm. Jako ciekawostkę pokazano także ogórek Ministars F1. Charakteryzuje się on wyjątkowo dobrym smakiem. Owoc o długości około 7-10 cm, średnicy 2-3 cm i gładkiej skórce przeznaczony jest do spożywania do kanapek, jako przekąska. Na zakończenie wśród osób uczestniczących rozlosowano drobne nagrody od firm uczestniczących w spotkaniu. (MRS) Odmiana Pacto F1 Właściciel szklarni P. P. Paweł Kalicki Właściciel szklarni Paweł Kalicki wyczerpująco odpowiadał na każde pytanie. wyczerpująco odpowiadał na każde pytanie. Właściciel szklarni PawełdrKalicki Dyrektor De RuiterP.Seeds Tomasz Pyzik, wyczerpująco odpowiadał na każde pytanie. podziękował za liczne przybycie Właściciel P. Paweł Kalicki wyczerpująco osób Spotkanieszklarni zgromadziło wiele zainteresowanych odpowiadał na każde pytanie. Losowanie nagród 18 19