Scenariusz projektu Temat: Dlaczego jest Święto Bożego Narodzenia? zwyczaje i tradycje świąteczne. Motto ks. Jan Twardowski Dlatego, żeby się uczyć miłości.. Dlatego, żeby podawać sobie ręce, Dlatego, żeby się uśmiechać do siebie, Dlatego, żeby sobie przebaczać,.. Wstęp Święta Bożego Narodzenia są dla nas szczególnym przeżyciem. Najbardziej cieszy nas okres przygotowań i oczekiwań, który rozpoczyna się wiele dni przed Wigilią. Projekt poświęcony jest kultywowaniu zwyczajów i tradycji świątecznych. Przeznaczony jest dla uczniów edukacji wczesnoszkolnej. Cele ogólne: 1. Ukazanie piękna Świat Bożego Narodzenia. 2. Poznanie zwyczajów tradycji Świąt Bożego Narodzenia. 3. Rozwijanie wrażliwości na otaczającą rzeczywistość, wzmocnienie więzi rodzinnych. Cele szczegółowe: Uczeń: 1. Zna tradycje związane ze Świętami Bożego Narodzenia. 2. Poznaje obrzędy i zwyczaje regionalne i międzynarodowe. 3. Odtwarza z pamięci teksty kolęd. 4. Potrafi zachować się w czasie składania życzeń.
5. Zredaguje list do świętego Mikołaja. 6. Wykona kartkę świąteczną. Metody: Rozmowa, słuchanie utworów muzycznych, działania praktyczne redagowanie życzeń, wykonanie kartki świątecznej (lub wykorzystanie wcześniej wykonanych). Pogadanka na temat obrzędów i tradycji świątecznych. Formy realizacji: - indywidualna, zbiorowa. Pomoce dydaktyczne: Przykładowe wiersze, teksty źródłowe, albumy, ilustracje, kartki świąteczne (lub materiały do ich wykonania) L.P. Zadania do wykonania Realizacja 1. Boże Narodzenie w poezji Czytanie utworów poetyckich związanych ze świętami Załącznik nr 1 2. List do św. Mikołaja Pisanie listu 3. Wycieczka do Torunia Muzeum Piernika w Toruniu 4. Poznanie/porządkowanie informacji pod hasłem tradycje świąteczne a) Związane z choinką, b) Z Wieczerzą wigilijną Święta Bożego Narodzenia zajęcia: składanie życzeń, łamanie się opłatkiem, ubieranie choinki, obdarowywanie się prezentami, pójście na Pasterkę. 5. Tradycja składania życzeń wykonanie kartki świątecznej Redagujemy życzenia świąteczne. Świąteczne pozdrowienia: Wesołych Świąt, Pogodnych Świąt, Zdrowych Świąt, Miłych, Rodzinnych Świąt Przykłady
Załącznik nr 2 6. Wycieczka na Stary Rynek w Bydgoszczy Oglądanie choinki. Składanie sobie życzeń oraz składanie życzeń bydgoszczanom łamanie się opłatkiem. 7. Poznanie historii powstawania kolęd Wspólne śpiewanie znanych kolęd, oraz słuchanie mniej znanych. 8. Poznanie zwyczajów bożonarodzeniowych na świecie Załącznik nr 4 (analiza tekstu źródłowego) 9. Porady dla zapominalskich a) Pamiętać o znajomych wysłać życzenia świąteczne b) Zostawić puste miejsce przy stole wigilijnym c) Złożyć życzenia podczas wieczerzy d) Obdarować najbliższych prezentami 10. Przeprowadzenie konkursu z okazji Świąt Bożego Narodzenia Załącznik nr 5 Opracowały: Wiesława Przyborska nauczycielka języka polskiego Gabriela Kurek nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej
Załącznik nr 1 Dorota Gellner Prezent dla Mikołaja A ja się bardzo, bardzo postaram I zrobię prezent dla Mikołaja: Zrobię mu szalik piękny i nowy Żeby go nosił w noce zimowe I żeby nie zmarzł w szyję i w uszy Gdy z burej chmury śnieg zacznie prószyć Niech się ucieszy Mikołaj Święty Tak rzadko ktoś mu daje prezenty. Jerzy Ficowski W noc grudniową W noc grudniową księżyc świeci, Biały śnieg się skrzy, Cicho wszędzie, śpią już dzieci, Cudne mają sny. Spiesz się, spiesz się Mikołaju! Zejdź z wysokich wzgórz, Grzeczne dzieci cię czekają. Kiedy przyjdziesz już. Lucyna Krzemieniecka Wieczór wigilijny To właśnie tego wieczoru, gdy mróz lśni, jak gwiazda na dworze, przy stołach są miejsca dla obcych, bo nikt być samotny nie może. To właśnie tego wieczoru, gdy wiatr zimny śniegiem dmucha, w serca złamane i smutne po cichu wstępuje otucha. To właśnie tego wieczoru zło ze wstydu umiera, widząc, jak silna i piękna jest Miłość, gdy pięści rozwiera.
To właśnie tego wieczoru, od bardzo wielu wieków, pod dachem tkliwej kolędy Bóg rodzi się w człowieku. Tadeusz Kubiak Wieczór wigilijny Biały obrus lśni na stole, pod obrusem siano. Płoną świeczki na choince, co tu przyszła rano. Na talerzu kluski z makiem, karp jak księżyc srebrny. Zasiadają wokół stołu dziadek z babcią, krewni. Już się z sobą podzielili opłatkiem rodzice. Już złożyli wszyscy wszystkim moc serdecznych życzeń. Kidy mama się dzieliła ze mną tym opłatkiem, miała w oczach łzy, widziałem, otarła ukradkiem. Nie wiem, co też mama chciała szepnąć mi do ucha: bym na drzewach nie darł spodni, pani w szkole słuchał Niedojrzałych jabłek nie jadł, butów też nie brudził Nagle słyszę, mama szepce: - Bądź dobry dla ludzi.
Ludmiła Marjańska Przy choince Zieleń pachnie lasem, słoneczną gęstwiną, jakby promień lata do domu przypłynął. Świecą niby słońca elektryczne świeczki. Wata na gałązkach jak białe owieczki. A na czubku gwiazda wieczory ozłaca. Co roku z choinką dzieciństwo powraca ten zapach igliwia. To zielone drzewko, jak uścisk matczyny serce uszczęśliwia. Załącznik nr 2 Wesołych Świąt Bożego Narodzenia, szczęścia, zdrowia, pomyślności Miłych i pogodnych Świąt Bożego Narodzenia Radosnych, pogodnych i pełnych zapachu choinki Świąt Bożego Narodzenia życzy: W ten wigilijny dzień zaśnieżony Kiedy w kościele uderzą dzwony Przyjmijcie życzenia pełne radości A w Nowym Roku szczęścia, zdrowia I wszelkiej pomyślności! Załącznik nr 3
Anglia Anglicy nie obchodzą Wigilii, najważniejszy posiłek spożywany jest pierwszego dnia świąt. Na stołach pojawia się indyk. Prezenty przynosi Mikołaj i zostawia je w skarpetach. Niemcy Wigilia jest mniej uroczysta niż w polskich domach, spędza się ją w zaciszu domowym z rodziną. Najważniejszy posiłek spożywany jest 25 grudnia, jest to pieczona gęś. Prezenty przynosi św. Mikołaj. Włochy W wigilię przygotowywana jest uroczysta kolacja, jest to jednak czas oczekiwania na pasterkę. W każdym domu jest szopka. Francja Popularne są szopki, a także ozdoby z jemioły. Kolacja składa się z różnych dań w zależności od regionu Francji: w Alzacji gęś, w Burgundii indyk. Portugalia W Wigilię całe rodziny zbierają się w domach wokół choinki, oczekują nadejścia północy, aby wybrać się na pasterkę. Tradycyjną potrawą wigilijną jest dorsz. Dania Bardzo ważny jest wieniec adwentowy. Kolację wigilijną podaje się wcześnie. Na stołach gości kaczka, gęś lub wieprzowina. Hiszpania Ważniejsza od choinki jest szopka. Na kolację wigilijną podaje się: jagnięcinę, pieczony indyk, owoce morza, ryby. Po kolacji Hiszpanie udają się na Pasterkę. Załącznik nr 4 Choinka To najczęściej dziś spotykana, choć historycznie najmłodsza ozdoba domów w czasie Bożego narodzenia. Przywędrowała do Polski na przełomie XVIII i XIX w. wraz z niemieckimi protestantami. Zwyczaj ustawiania ustrojonego drzewka wigilijnego znano w Niemczech już w XV w. W Polsce choinka przyjęła się początkowo w miastach, pod strzechy trafiła dopiero w latach 20. XX w., ale i tak niebyła częstym gościem na wsi. Ozdabiano ją podobnie jak podłaźniki jabłkami, orzechami, piernikami, elementami wykonanymi z wydmuszek, piórek, słomy i kolorowego papieru. Współcześnie ozdoby choinkowe to przede wszystkim kolorowe bombki o różnych kształtach, błyszczące łańcuchy i elektryczne lampki. Zwyczaj składania prezentów pod choinką znany dawniej tylko w najbogatszych domach szlacheckich i mieszczańskich. Przy świątecznym stole Stół łączył wszystkich domowników, zarówno żyjących, jak i zmarłych, którzy mogli w tym wyjątkowym czasie przebywać w swoich ziemskich domach. Zazwyczaj nie jadano posiłków w nocy. Niezwykła, nocna pora spożywania wigilijnej wieczerzy, a także obfitość jedzenia oznaczały nadejście czasu świątecznego, który dawał możliwość nawiązania kontaktu z mieszkańcami tamtego świata. Mieli oni zapewnić żyjącym opiekę i wsparcie w nadchodzącym roku. Z ich pomocą starano się też odgadnąć przyszłość, przepowiadano losy swoje i bliskich, pogodę i zbiory. Do przygotowywania potraw na wieczerzę używano zazwyczaj ziaren zbóż, maku, miodu, orzechów, grzybów, grochu, fasoli, bobu, jabłek,
suszonych owoców, a w bogatszych domach, szczególnie szlacheckich, również wielu gatunków ryb. Załącznik nr 5 Konkurs - Boże Narodzenie to już wiem 1. Jakie znasz potrawy wigilijne? 2. Dlaczego na wigilijny stół, pod obrus kładziemy sianko? 3. Dla kogo na wigilijnym stole stawiamy jedno nakrycie więcej niż jest domowników? 4. Podaj trzy tytuły kolęd? 5. Jak nazywa się dzień poprzedzający Boże Narodzenie? 6. Skąd do Polski przybył zwyczaj ubierania choinki? 7. Kto przynosi prezenty? 8. Czym dekorowano dawniej choinki? 9. Skąd przybywa św. Mikołaj? 10. Jaki znak informuje, że można zasiadać do wieczerzy? Podsumowanie Święta Bożego Narodzenia kojarzą się z czasem spędzonym z rodziną, obdarowywaniem się prezentami, choinkę, śniegiem, śpiewaniem kolęd. Zawsze, ilekroć się uśmiechasz się do swojego brata i wyciągasz do niego ręce, jest Boże Narodzenie Zawsze, kiedy milkniesz, aby wysłuchać, jest Boże Narodzenie Bibliografia:: Renata Hryń Kuśmierek Rok polski. Zwyczaje i obrzędy Wydawnictwo: Publicat Jan Uryga - Rok polski w życiu, tradycji i obyczajach ludu - Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników Włocławek 2013