AKADEMIA BEZPIECZEŃSTWA

PODSTAWOWA WIEDZA O LAWINACH AKADEMIA BEZPIECZEŃSTWA Przewodnik dla NARCIARZY SKITOUROWYCH I FREERIDOWYCH 161118_SAGB_U1-U4_PL_SM.indd 6 18.11.16 11:44

REDUCED TO PROTECTION ASCENT 30 AVABAG Nowy system AVAGAB charakteryzuje się niezwykle NISKĄ WAGĄ oraz NIEWIELKIMI rozmiarami, jednocześnie zwiększając bezpieczeństwo nawet w najtrudniejszych warunkach. Zostało to osiągnięte dzięki nowej technice łączenia poduszek i innowacyjnie prostej konstrukcji. Zredukowana ilość elementów składowych oraz zamknięty system odporny na czynniki zewnętrzne sprawiają, że AVABAG to wyjątkowo lekki, mały i solidny system. antylawinowy. Learn more about AVABAG on ortovox.com! 161118_SAGB_U1-U4_PL_SM.indd 7 18.11.16 11:45

03 Przewodnik AKADEMII BEZPIECZEŃSTWA Nasz krótki podręcznik nie powinien być traktowany jako uniwersalne rozwiązanie przeciwlawinowe. Z inicjatywy AKADEMII BEZPIECZEŃSTWA,VDBS i ORTOVOX Przede wszystkim powinien przedstawiać oraz łączyć PODSTAWOWĄ WIEDZĘ i pomóc w zrozumieniu PRAW NATURY. Bez względu na to, czy będziesz uprawiać skialpinizm czy freeride, nigdy nie będziesz w stanie w pełni wyeliminować ryzyka. Tylko rozważne zachowanie pozwoli Ci na czerpanie przyjemności ze sportu. ortovox.com Hendrik Reschke Z przyjacielskim wsparciem od Rudi Mair i Patrick Nairz Leader & Deputy Leader Tyrolskiego Serwisu Ostrzegania Lawinowego (Tyrol Avalanche warning system)

04 Zdjęcie przedstawia DESKĘ ŚNIEŻNĄ - najbardziej niebezpieczny dla osób uprawiających sporty zimowe, typ lawiny. PODSTAWOWE INFORMACJE LAWINY I JAK POWSTAJĄ Jedno spojrzenie na zdjęcie powyżej pozwala bacznemu obserwatorowi na zauważenie wielu czynników, które przyczyniły się do powstania tej lawiny: POGODA Dużo świeżego śniegu połączonego z wiatrem i niskimi temperaturami. TEREN Nieprzetarty i stromy. Prawdopodobnie 30o Deska śnieżna staje się niestabilna, gdy powstaje warstwa słaba pod związaną warstwą mocniejszą. CZŁOWIEK 161118_SAGB_PL_SM.indd 4 Nawet gdy jesteśmy mocno zmotywowani, powinniśmy działać odpowiedzialnie i rozważnie. ŚNIEG Ralf Hochhauser nachylenia lub więcej.

05 SPIS TREŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE 04 Lawiny i jak powstają 06 Deska śnieżna 08 Informator lawinowy CZYNNIKI LAWINOWE 10 Pogoda 13 Teren 17 Pokrywa śnieżna 18 Człowiek Ralf Hochhauser carbon neutral PLANOWANIE WYCIECZKI 19 Planowanie wycieczki 20 Wybór miejsca docelowego 22 Graficzna forma redukcji 24 Lawinowy sprzęt ratowniczy NA STOKU 25 Partner z detektorem lawinowym 26 Podstawowe zasady podczas podchodzenia 28 Znaki ostrzegawcze 30 Obszar strefy zagrożenia 31 Podstawowe zasady podczas zjazdu natureoffice.com DE-248-692999 print production Dzięki zastosowaniu druku o neutralnym indeksie węglanowym Ortovox przyczynia się do ochrony naszej planety. 161118_SAGB_PL_SM.indd 5 WYPADEK LAWINOWY 33 Pomoc ze strony partnerów 39 Pierwsza pomoc

06 INFORMACJE PODSTAWOWE DESKI ŚNIEŻNE WARUNKI POWSTAWANIA DESKI ŚNIEŻNEJ. Zbity śnieg (często naniesiony przez wiatr) Słabe połączenie z warstwą wewnętrzną (odporność na wiązanie warstw = słaba warstwa śniegu) Nachylenie (>30 ) 161118_SAGB_PL_SM.indd 6 Patrick Nairz Paddy Schulz Hansi Heckmair W przypadku deski śnieżnej masy śniegu zazwyczaj odrywają się liniowo jak kra, zsuwając się w dół po warstwie poślizgowej. Człowiek (jako przyczyna lawiny)

07 INFORMACJE PODSTAWOWE JAK POWSTAJĄ DESKI ŚNIEŻNE Lawina może być wywołana już w przypadku niewielkiej ilości dodatkowego obciążenia względem pokrywy śnieżnej. W 95% PRZYPADKACH OFIARY SAME URUCHAMIAJĄ LAWINY, w których zostają uwięzione. MIEJ NA UWADZE: Ilość nowego śniegu, deszcz, ciepła temperatura lub intensywne nasłonecznienie również mogą przyczynić się do SAMOCZYNNEGO URUCHOMIENIA LAWINY! DUŻE OBCIĄŻENIE DODATKOWE Dynamiczny zjazd, skoki, upadki, grupa nie zachowująca należytych odstępów odciążających. MAŁE OBCIĄŻENIE DODATKOWE Patrick Nairz Paddy Schulz Hansi Heckmair Podejścia indywidualne w dużych odstępach między uczestnikami, płynne zjazdy bez upadków. 161118_SAGB_PL_SM.indd 7

08 INFORMACJE PODSTAWOWE INFORMATOR LAWINOWY KOMUNIKAT LAWINOWY jest zazwyczaj aktualizowany codziennie w okresie zimowym. Dane są zbierane i aktualizowane przez służby ostrzegania lawinowego. Komunikaty lawinowe dostępne są w internecie i na stronach GOPR i TOPR, w schorniskach oraz parkach narodowych. Spojrzenie na tablicę z informacją o stopniu zagrożenia lawinowego NIE JEST WYSTARCZAJĄCE. Komunikat lawinowy zawiera wszelkie istotne informacje dotyczące POGODY, POKRYWY ŚNIEŻNEJ, SZACUNKOWEGO ZAGROŻENIA LAWINOWEGO (obszary niebezpieczne, dodatkowe obciążenie, prawdopodobieństwo uruchomienia) oraz prognozę z prawdopodobnym rozwojem sytuacji zagrożenia lawinowego. WSKAZÓWKA W SAFETY ACADEMY LAB na ortovox.com możesz błyskawicznie odnaleźć wszystkie istotne informacje! 5 bardzo wysoki STABILNŚĆ POKRYWY ŚNIEŻNEJ Pokrywa śnieżna jest na ogół słabo związana i bardzo niestabilna. 4 Pokrywa śnieżna jest słabo związana na większości stromych stoków. 3 Pokrywa śnieżna jest umiarkowanie lub słabo związana na wielu stromych stokach. 2 Pokrywa śnieżna jest umiarkowanie związana na niektórych stromych stokach, na ogół jednak jest związana dobrze. 1 Pokrywa śnieżna jest na ogół dobrze związana i stabilna. wysoki znaczny umiarkowany niski 161118_SAGB_PL_SM.indd 8 GRAPHIC Lawinenwarndienst Tirol STOPIEŃ

09 PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYZWOLENIA LAWINY Istnieje prawdopodobieństwo samoczynnego schodzenia wielu dużych, niejednokrotnie również bardzo dużych lawin, także w terenie średnio stromym. Wyzwolenie lawiny jest prawdopodobne na stokach już przy małym obciążeniu dodatkowym. Możliwe jest samorzutne schodzenie lawin. GRAPHIC Lawinenwarndienst Tirol Wyzwolenie lawiny jest możliwe już przy małym obciążeniu dodatkowym, przede wszystkim na stromych stokach. W niektórych przypadkach możliwe jest samorzutne schodzenie średnich, a sporadycznie także duzych lawin. Wyzwolenie lawiny jest możliwe zwłaszcza przy dużym obciążeniu dodatkowym, przede wszystkim na stromych stokach. Nie należy spodziewać się samorzutnego schodzenia dużych lawin. Wyzwolenie lawiny na ogół jest możliwe tylko przy dużym obciążeniu dodatkowym w nielicznych miejscach w bardzo stromym, lub ekstremalnym terenie. Możliwe jest samorzutne schodzenie lawin głównie w postaci zsuwów i małych lawin. 161118_SAGB_PL_SM.indd 9

10 CZYNNIK LAWINOWY POGODA OPADY To czy opady śniegu wpływają na zagrożenie lawinowe jest zależne od panujących wówczas warunków pogodowych: KRYTYCZNA ILOŚĆ NOWEGO ŚNIEGU w ciągu ostatnich 1-3 dni 30 50 CM 20 30 CM 10 20 CM nawet przy sprzyjających warunkach nawet przy umiarkowanych warunkach nawet przy niesprzyjających warunkach Do formowania stabilnej pokrywy śnieżnej Do formowania stabilnej pokrywy śnieżnej Lekki wiatr lub jego brak Mocny wiatr (około 50 km/h) Temperatura niewiele poniżej 0OC, zwłaszcza gdy zaczyna padać śnieg Niska temperatura Deszcz zamieniający się w śnieg Słaba struktura warstwy śniegowej (stopiona i zamarznięta skorupa, szron, twardy lód) Nieregularna i dobrze zbita stara warstwa śniegowa Słabo ze sobą połączone stare warstwy śniegu. 161118_SAGB_PL_SM.indd 10 Klaus Fengler NIESPRZYJAJĄCE WARUNKI SPRZYJAJĄCE WARUNKI

11 CZYNNIK LAWINOWY POGODA TEMPERATURA Jednym z głównych warunków, na który należy zwrócić uwagę podczas i tuż po opadach śniegu jest temperatura. Nasłonecznienie oraz zimne i ciepłe powietrze mają ogromny wpływ na proces formowania się pokrywy śnieżnej, a zatem i na ryzyko powstania lawiny. GWAŁTOWNE jest bardzo niebezpieczne, jednakże jego OCIEPLENIE efekty mogą być łatwo przewidywalne tak samo jak ocieplenie pokrywy śnieżnej wywołane deszczem. POWOLNE, pozwala na uformowanie pokrywy śnieżnej UMIARKOWANE oraz wiąże poszczególne jej warstwy. OCIEPLENIE Ocieplenie pokrywy śnieżnej przez deszcz jest niezwykle niebezpieczne. OCIEPLENIE W CIĄGU DNIA, OCHŁODZIENIE W NOCY powoduje doskonałe połączenie pokrywy śnieżnej, jednakże należy zachować szczególną uwagę na zagrożenie lawinowe pogarszające się w ciągu dnia. W przypadku jeżeli po zimnej nocy spadnie świeży śnieg może powstać słabo zbita warstwa krytyczna. Klaus Fengler ZIMNO utrzymuje już powstałe wcześniej ryzyko lawinowe i opóźnia proces formowania dalszych warstw. 161118_SAGB_PL_SM.indd 11

12 CZYNNIK LAWINOWY POGODA WIATR Wiatr jest najistotniejszym czynnikiem kształtującym lawiny. Nawet niewielka ilość śniegu połączona z silnym wiatrem może prowadzić do krytycznej sytuacji lawinowej. NAWIETRZNA zbity śnieg ZAWIETRZNA śnieg nawiany MIEJ NA UWADZE W górach powinieneś unikać nowo powstałych żlebów, koryt i mis ponieważ właśnie tam dochodzi do akumulacji śniegu nawianego. Tak samo niebezpieczne są obszary po zawietrznej stronie grzbietu oraz nawisów śnieżnych, które grożą odpadnięciem. 161118_SAGB_PL_SM.indd 12 Claus Streitschek PO STRONIE NAWIETRZNEJ (zbity śnieg) U podnóża stromych grzbietów Hansi Heckmair PO STRONIE ZAWIETRZNEJ (śnieg nawiany) Za grzbietami, w rynnach i żlebach SZCZEGÓLNA OSTROŻNOŚĆ JEST WYMAGANA

13 CZYNNIK LAWINOWY TEREN KSZTAŁT STOKU Kształt terenu wpływa na formowanie się lawin, gdyż ma on decydujący wpływ na siłę i kierunek wiatru, a także na obszar powstawania pęknięć w pokrywie śnieżnej. ŻLEBY, RYNNY I KRAWĘDZIE STOKU stanową wysokie ryzyko lawinowe. Wklęsłe formy terenu ułatwiają akumulację śniegu nawianego po stronie zawietrznej i gromadzenie się zbitego śniegu po stronie nawietrznej. ZADANIE WYZNACZ SWOJĄ TRASĘ Wyznacz trasę na obrazku, która będzie charakteryzować się najniższym zagrożeniem lawinowym dla Ciebie i Twojej grupy. Hansi Heckmair Claus Streitschek Rozwiązanie na następnej stronie. 161118_SAGB_PL_SM.indd 13

14 CZYNNIK LAWINOWY TEREN KSZTAŁT STOKU ŚNIEG NAWIANY NIEBEZPIECZEŃSTWO! SZCZELINY ŻLEB STROME ZBOCZE ZBITY ŚNIEG NAWIS Y LAWINA WO ZEŃST ZPIEC o NIEBE NOWE 40 MORE enie ponad nachyl IDEALNIE POPROWADZONA TRASA WYKORZYSTUJE DOGODNE UKSZTAŁTOWANIE TERENU ŻEBRA, gdyż śnieg jest regularnie z nich wywiewany i nie dochodzi tam do akumulacji śniegu nawianego. SZEROKIE GRZBIETY, gdyż wiatr nie pozwala na większą akumulację śniegu nawianego w tych miejscach. NAWISÓW, ponieważ pod wpływem dodatkowego obciążenia mogą się złamać. Po stronie zawietrznej, poniżej nawisu, często można zauważyć dużą akumulację świeżego śniegu. 161118_SAGB_PL_SM.indd 14 MIS I ŻLEBÓW, gdyż są to tereny o wysokiej akumulacji śniegu nawianego. Claus Streitschek STROMYCH STOKÓW trzymając się w odpowiedniej odległości od obszarów zagrożonych lawinami. ILLUSTRATION GRUPA POWINNA UNIKAĆ SAFETY ACADEMY LAB GARBY, gdyż podtrzymują pokrywę śnieżną za sprawą niskich nachyleń stoku.

15 CZYNNIK LAWINOWY TEREN EKSPOZYCJA STOKU 70% wypadków lawinowych ma miejsce na stokach skierowanych w STRONĘ PÓŁNOCNĄ a 56% na typowo PÓŁNOCNYCH STOKACH. Powodem takiej częstotliwości jest to, że pokrywa śnieżna formuje się na tych stokach ZNACZNIE WOLNIEJ z powodu NISKIEGO NASŁONECZNIENIA. Puch śnieżny pozostaje tam znacznie dłużej stanowiąc wysokie niebezpieczeństwo. N W E SAFETY ACADEMY LAB ILLUSTRATION Claus Streitschek S W zimie STOKI SKIEROWANE NA POŁUDNIE często charakteryzują się znacznie stabilniejszą pokrywą śnieżną dzięki dłuższej ekspozycji na promienie słoneczne. Zauważcie, że na wiosnę ryzyko lawinowe wzrasta w ciągu dnia znacznie wcześniej dla stoków o ekspozycji południowej niż północnej. Ponadto 30% wszystkich lawin ma miejsce na STOKACH POŁUDNIOWYCH. MIEJ NA UWADZE LAWINOWE SYTUACJE KRYTYCZNE mogą wydarzyć się niezależnie od POWYŻSZYCH WARUNKÓW! 161118_SAGB_PL_SM.indd 15

16 CZYNNIK LAWINOWY TEREN NACHYLENIE OKOŁO 97% wypadków z udziałem lawin zachodzi na stokach o nachyleniu POWYŻEJ 30 (scharakteryzowane jako stoki strome). Przy ustalaniu nachylenia stoku najistotniejszą jego częścią jest NAJBARDZIEJ STROMY ODCINEK o powierzchni CO NAJMNIEJ 20 na 20 m. ZASADY OGÓLNE: Im bardziej stok jest stromy, tym bardziej jest niebezpieczny 3 Dla wszystkich stoków ujętych w komunikacie lawinowym: OMIJAJ STOKI O NACHYLENIU WIĘKSZYM NIŻ 35 O; STOKI POWYŻEJ 30 O POWINNY BYĆ POKONANE ZA JEDNYM RAZEM 2 UNIKAJ EKSTREMALNIE STROMYCH TERENÓW UTRZYMUJ BEZPIECZNĄ ODLEGŁOŚĆ między uczestnikami podczas zawracania na stromych stokach. STOKI POWYŻEJ 30 O POKONUJ POJEDYNCZO 1 Poza ekstremalnie stromymi stokami warunki są GENERALNIE BEZPIECZNIE. 161118_SAGB_PL_SM.indd 16 30 40 Hansi Heckmair 4 OMIJAJ STOKI O NACHYLENIU POWYŻEJ 30 O Trzeba jednak pamiętać, że nawet w płaskim terenie można spodziewać się lawin uruchomionych w sposób naturalny. Michael Müller Wysoce niekorzystne warunki. Narciarstwo pozatrasowe, freeride i korzystanie ze skuterów śnieżnych jest OGÓLNIE NIEZALECANE. 5 ILLUSTRATION Tobias Andres Im wyższy jest stopień zagrożenia lawinowego tym bardziej stoki są niebezpieczne

17 CZYNNIK LAWINOWY POKRYWA ŚNIEŻNA Deska śnieżna może zostać uruchomiona, gdy w pokrywie śnieżnej pojawi się słaba warstwa. PONIŻSZE OKOLICZNOŚCI MAJĄ POZYTYWNY WPŁYW NA STABILNOŚĆ POKRYWY ŚNIEŻNEJ: Hansi Heckmair Michael Müller ILLUSTRATION Tobias Andres SPÓJRZ NA POWIERZCHNIĘ ŚNIEGU Gruba i jednolita warstwa śniegu o zróżnicowanej twardości jest idealna. 161118_SAGB_PL_SM.indd 17 ILOŚĆ ŚLADÓW Mocno poprzecinany stok, uzupełniony świeżymi opadami śniegu może znacznie ograniczyć szanse poślizgu warstwy śniegowej zapewniając jej w ten sposób stabilizację.

18 161118_SAGB_PL_SM.indd 18 CZŁOWIEK reprezentuje NAJWAŻNIEJSZY ELEMENT w rozpoznawaniu i omijaniu ryzyka lawinowego. DOŚWIADCZENIE, WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI OSOBISTE i ODPOWIEDNIE ZACHOWANIE są czynnikami odpowiadającymi za bezpieczne wyjście w góry. Dlatego też skrupulatne PLANOWANIE TRASY, uważne obserwacje i rozważne decyzje są istotną częścią w narciarstwie pozatrasowym. Hansi Heckmair CZYNNIK LAWINOWY CZŁOWIEK

19 PLANOWANIE TRASY Podstawą do przygotowania jakiejkolwiek wyprawy są informacje zaczerpnięte z: KOMUNIKATU LAWINOWEGO, PROGNOZY POGODY, PRZEWODNIKÓW GÓRSKICH I MAP TOPOGRAFICZNYCH. ALTERNATYWNY CEL Jeżeli warunki na trasie nie są porównywalne z tymi, które założyłeś to lepszym rozwiązaniem będzie wybranie innego celu podróży oraz bezpieczniejszej drogi, która również została wcześniej zaplanowana. PLANOWANIE W CZASIE Jako zasadę można uznać, że 300 400 m/godzinę to realistyczny plan. Zawsze bierz pod uwagę elastyczny przelicznik czasu w swoich obliczeniach, rzeczywistość w górach zazwyczaj jest inna niż ta, którą zakładasz siedząc w domu. Powinieneś również doliczyć czas przeznaczony na odpoczynek +/- 1 godzina. NIGDY NIE IDŹ SAM Nawet najmniejsze wypadki mogą mieć fatalne konsekwencje. WIELKOŚĆ GRUPY Im mniejsza grupa tym większa elastyczność. 8 osób uznawane jest jako maksimum. ROZWAGA Zawsze opieraj swoje działania na najsłabszym uczestniku grupy. Hansi Heckmair DYNAMIKA GRUPY Zawsze działaj i myśl odpowiedzialnie, nie narażaj się na dodatkowe niebezpieczeństwo. 161118_SAGB_PL_SM.indd 19

20 NACHYLENIE NA ODCINKU 100 METRÓW SKALA 1:25000 (REGULARNE NACHYLENIE STOKU) PLANOWANIE TRASY WYBIERANIE MIEJSCA DOCELOWEGO 0 ORTOVOX.COM oraz Ortovox alpine touring APP oferują wiele tras, które możesz wybrać w zależności od wybranych kryteriów. Mapy tam przedstawione nie są zamiennikami tradycyjnych map topograficznych, ale mogą okazać się pomocne jako alternatywa dla mapy o małej skali. 1 7 8 1000 m 0 9 SAFETY ACADEMY LAB 6 500 m 4 UWAGA System ten nie będzie współdziałał z mapami gdzie odległość między poziomicami jest wytyczona co 25m. ILLUSTRATION 3 WSKAZÓWKA Nachylenie stoku może zostać pomierzone z mapy za pomocą szablonu (zamieszczonego obok), który jest zgodny ze skalą mapy 1:25000. SAFETY ACADEMY LAB 2 Podczas planowania trasy istotne jest to, aby wybierać taką trasę dla której mamy wskazaną aktualną sytuację lawinową. Nachylenie stoku, warunki i pułapki terenowe muszą zostać sprawdzone pod kątem możliwego niebezpieczeństwa. 1 161118_SAGB_PL_SM.indd 20

21 EGO NACHYL ENIE NA SKALA 1: ODCINK U 100M 25000 SAFETY ACADEMY LAB ILLUSTRATION SAFETY ACADEMY LAB 25 PLANOWANIE TRASY WYBIERANIE MIEJSCA DOCELOWEGO MIERZENIE NACHYLENIA STOKU Nachylenie stoku można w bardzo łatwy sposób dostrzec na mapie topograficznej za pomocą specjalnej linijki (str. 20). Umieść linijkę na mapie topograficznej pod odpowiednim kątem do poziomic, tak aby dwie sąsiadujące linie na podziałce pokrywały się z poziomicami na mapie. Wartość odczytana z linijki odpowiada nachyleniu stoku (25O jak na obrazu powyżej). 161118_SAGB_PL_SM.indd 21

22 PLANOWANIE TRASY GRAFICZNA FORMA REDUKCJI SLOPE STEEPNESS PAGE 16 Graficzna forma redukcji łączy wcześniej wspomniane CZYNNIKI ZAGROŻENIA LAWINOWEGO, NACHYLENIA STOKÓW, WARUNKI i pomaga w oszacowaniu poziomu ryzyka oraz sugeruje odpowiednie działania. Grafika pokazuje czy zagrożenie lawinowe w zależności od warunków (str. 10) jest wysokie czy niskie biorąc pod uwagę aktualny poziom zagrożenia lawinowego z komunikatu oraz nachylenie stoku zaczerpnięte z mapy (str. 21) lub pomierzone w terenie (str. 23). W przypadku jeżeli trudno jest określić warunki należy przyjąć, że są one niesprzyjające, w przypadku jeżeli są one sprzyjające można przyjąć zagrożenie o jeden stopień niżej. >40 35 till 40 30 till <35 <30 AVALANCHE BULLETIN PAGE 8 HIGH RISK WYSOKIE ZAGROŻENIE Zalecane aby unikać! PODWYŻSZONE ZAGROŻENIE Wymaganie doświadczenie. Odpowiednie i rozważne wytyczanie trasy jest niezbędne. NISKIE ZAGROŻENIE Stosunkowo bezpiecznie. 161118_SAGB_PL_SM.indd 22 SAFETY ACADEMY LAB CAUTION ILLUSTRATION LOW RISK UNFAVORABLE CONDITIONS PAGE 10 ILLUSTRATION Werner Munter FAVORABLE CONDITIONS PAGE 10

23 PLANOWANIE TRASY GRAFICZNA FORMA REDUKCJI METODA WAHADŁA APP Test przy użyciu kija narciarskiego jest łatwym rozwiązaniem na oszacowanie nachylenia stoku (kije muszą byćapp tej samej długości). Kij należy położyć na powierzchni śniegu rączką w dół tak, aby powstał wyraźny odcisk. Następnie podnieś go tak, aby jego drugi koniec dalej tkwił w śniegu. Uchwyt drugiego kija należy połączyć z pierwszym kijem tak, aby mógł funkcjonować jako wahadło: SAFETY ACADEMY LAB ILLUSTRATION ILLUSTRATION Werner Munter Jeżeli koniec kija pełniącego role wahadła dotknie śniegu poniżej miejsca odciśniętego na śniegu (odcisk został wyznaczony podczas upuszczenia na śnieg pierwszego kija) to oznacza, że stok jest bardziej stromy niż 30o. Każde następne 10cm poniżej miejsca odciśniętego na śniegu wyznaczone przez wahadło to 3o nachylenia więcej. Jeżeli kij pełniący funkcję wahadła dotknie miejsca odciśniętego kija na śniegu to oznacza, że stok ma nachylenie mniejsze niż 30o. WSKAZÓWKA Nachylenie stoku można ewentualnie pomierzyć przy pomocy aplikacji ORTOVOX ALPINE TOURING APP. 161118_SAGB_PL_SM.indd 23

24 PLANOWANIE TRASY LAWINOWY SPRZĘT RATOWNICZY PEŁNY ZESTAW LAWINOWY pozwoli Ci na zlokalizowanie ofiary i szybki ratunek w przypadku zejścia lawiny. Zestaw ten powinien być ZAWSZE przy Tobie podczas wypraw. LAWINOWY SPRZĘT RATOWNICZY NIE ZAPOBIEGA LAWINOM I POTENCJALNEMU ZASYPANIU. D ETEKTOR LAWINOWY 3 anteny oraz funkcja oznaczania to standard. P LECAK Z SYSTEMEM PODUSZEK LAWINOWYCH Ogranicza możliwość zasypania przez lawinę. A PTECZKA I PŁACHTA BIWAKOWA Może uratować życie. 25 min 1-2 h POSZERZONY ZESTAW RATOWNICZY SONDA Element zestawu ABC pozwalający na dokładne zlokalizowanie zasypanego. 11 min Ł OPATA Ułatwia odkopanie ze śniegu i oszczędza cenny czas. ZESTAW RATOWNICZY DLA GRUP 161118_SAGB_PL_SM.indd 24 WAŻNE Tylko w pełni skompletowany sprzęt ratowniczy pozwala na szybkie zlokalizowanie i uratowanie ofiary lawiny w odpowiednim czasie. T ELEFON KOMÓRKOWY Pozwala powiadomić odpowiednie służby ratownicze 112 (Europe). Hansi Heckmair KASK Powinien być zawsze założony. ILLUSTRATION Tobias Wandres INDYWIDUALNY ZESTAW RATOWNICZY LISTA KONTROLNA

25 NA STOKU PARTNER Z DETEKTOREM LAWINOWYM Przed wyjściem w góry WSZYSTKIE DETEKTORY LAWINOWE powinny zostać sprawdzone pod kątem poprawnego funkcjonowania. Hansi Heckmair Następnie wszyscy uczestnicy przechodzą w tryb nadawania i chowają detektor pod ubranie. Przewodnik odchodzi i sprawdza każdego pod kątem poprawnego nadawania sygnału. ILLUSTRATION Tobias Wandres Rozpoczynamy od uruchomienia detektorów i sprawdzenia poziomu baterii, następnie wszyscy uczestnicy włączają tryb odbioru a przewodnik tryb nadawania. PRZED KAŻDYM WYJŚCIEM W GÓRY Poziom baterii powinien być sprawdzony przed każdą wyprawą, a bateria wymieniona jeżeli jest to konieczne! 161118_SAGB_PL_SM.indd 25

26 NA STOKU PODSTAWOWE ZASADY PODCHODZENIA 1 PODCZAS PODCHODZENIA dostosuj swoją trasę do kształtu terenu. OMIJAJ ŻLEBY I STROME ZBOCZA ponieważ mogą stanowić niebezpieczeństwo. 2 Omijaj ŚNIEG NAWIANY i obszary zwiększonej AKUMULACJI ZBITEGO ŚNIEGU. 3 Zwracaj uwagę na ZNAKI OSTRZEGAWCZE (str. 28). 161118_SAGB_PL_SM.indd 26 Sprawdzaj regularnie swoje położenie zarówno w TERENIE jak i na MAPIE. Claus Streitschek 4 18.11.16 13:27

27 5 Sprawdzaj jak NACHYLENIE STOKU wpływa na niebezpieczeństwo w zależności od stopnia zagrożenia lawinowego (str.9). Pomiaru stopnia nachylenia można dokonać przy pomocy detektora S1+ lub za pomocą kijów (str. 23). Możesz też sam oszacować czy nachylenie wzrasta. Dzieje się tak, gdy łatwiej jest dokonać zwrotu z odbica narty niż klasycznej zmiany kierunku postępowania. 6 Claus Streitschek STROME ZBOCZA należy pokonywać INDYWIDUALNIE lub w ODLEGŁOŚCIACH minimum 15m od siebie. 161118_SAGB_PL_SM.indd 27 7 NIEDAWNE ZEJŚCIA LAWIN są WSKAŹNIKIEM NIEBEZPIECZEŃSTWA. Upewnij się, że trzymasz się w odpowiedniej odległości od tych obszarów. 18.11.16 13:27

28 NA STOKU ZNAKI OSTRZEGAWCZE Odczytywanie wszystkich znaków ostrzegawczych jest niezbędne podczas każdej wyprawy. Wysokie opady, zwłaszcza deszczu oraz nagłe zmiany temperatur i wiatru mogą prowadzić do zwiększenia ryzyka lawinowego. DODATKOWYMI ZNAKAMI OSTRZEGAWCZYMI SĄ: 161118_SAGB_PL_SM.indd 28 NAWISY ŚNIEŻNE są oznaką silnego wiatru oraz akumulacji śniegu nawianego po stronie zawietrznej. ŚNIEG NAWIANY Akumulacja śniegu nawianego jest spowodowana wiatrem co łatwo rozpoznać po znakach na pokrywie np. w formie zastrug lub wydm. Śnieg przenoszony przez wiatr jest jednym z głównych czynników kształtujących deski śnieżne. Patrick Nairz ZASPY ŚNIEŻNE NA GRZBIETACH są sygnałem działania silnego wiatru i formowania się zasp po stronie zawietrznej. 18.11.16 13:27

29 NIEDAWNE LAWINY są wskaźnikiem niestabilnej pokrywy śnieżnej. Teren w pobliżu, z podobną charakterystyką stoku oraz wysokością powinien być omijany. NATURALNIE WYWOŁANE LAWINY zazwyczaj mają miejsce gdy występuje wysoki stopień zagrożenia lawinowego. Szczególnie, gdy temperatura powietrza w ciągu dnia wzrasta. Służą jako sygnał zagrożenia. PĘKNIĘCIA w pokrywie śnieżnej wskazują na to, że masy śniegu są gotowe do odpadnięcia. Często towarzyszą im odgłosy tąpnięcia i osiadania śniegu. Patrick Nairz DUDNIĄCY I TĘPY DŹWIĘK TĄPNIĘCIA gdy osiada śnieg wskazuje na najwyższy stopień zagrożenia. Powinno omijać się strome stoki (>30o) i stosować szerokie drogi okrężne. UWAŻAJ Jeżeli NIE JESTEŚ PEWNY niebezpieczeństwa powinieneś dokonać oceny warstwy śnieżnej oraz regularnych ANALIZ POKRYWY ŚNIEŻNEJ. Jeżeli nadal będziesz miał wątpliwości ZAWRÓĆ to jest jedyna słuszna decyzja! 161118_SAGB_PL_SM.indd 29 18.11.16 13:27

30 NA STOKU OBSZAR STREFY ZAGROŻENIA 4 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia obejmuje stok, a nawet odległą okolicę. 161118_SAGB_PL_SM.indd 30 Hansi Heckmair 3 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia obejmuje cały stok. Należy zachować bezpieczny dystans pomiędzy stokami narażonymi na zejście lawiny. 2 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia uwzględnia pas 30m-50m wokół linii poruszania. ILLUSTRATION 1 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia uwzględnia strefę linii poruszania się. SAFETY ACADEMY LAB Teren który należy ocenić podczas wyjścia w góry będzie się zmieniał w zależności od STOPNIA ZAGROŻENIA LAWINOWEGO. Właściwa ocena uwzględnia następującą zależność: OBSZAR ZAGROŻENIA ZWIĘKSZA SIĘ WRAZ ZE WZROSTEM POZIOMU ZAGROŻENIA LAWINOWEGO. 18.11.16 13:27

31 NA STOKU PODSTAWOWE ZASADY PODCZAS ZJAZDU Zjazd w grupie jest możliwy, jednakże tylko podczas bardzo bezpiecznych warunków. ZA BEZPIECZNĄ ODLEGŁOŚĆ pomiędzy uczestnikami uznaje się 50m. W przypadku słabszych warunków narciarze powinni zjeżdżać JEDEN PO DRUGIM. Przewodnik grupy powinien jechać jako pierwszy i zatrzymywać się w BEZPIECZNYCH MIEJSCACH w REGULARNYCH odstępach. W przypadku SŁABEJ WIDOCZNOŚCI I SŁABEGO ŚNIEGU narciarze powinni zjeżdżać PO TYM SAMYM ŚLADZIE, jeden po drugim i w bezpiecznej odległości od siebie. Uczestnicy grupy powinni OBSERWOWAĆ SIEBIE NAWZAJEM. W lesie obowiązuje ZASADA DRUŻYNOWA. Każdy w grupie dwuosobowej odpowiada za swojego partnera. Hansi Heckmair ILLUSTRATION SAFETY ACADEMY LAB NIE MOŻNA WYPRZEDZAĆ swojego przewodnika. MIEJ NA UWADZE Upadki i skoki wywierają nacisk na pokrywę śnieżną 6-7 RAZY WIĘKSZY NIŻ RZECZYWISTA WAGA CIAŁA. Takie zachowania powinny być unikane w szczególności w obszarach grzbietów i na stromych stokach! 161118_SAGB_PL_SM.indd 31 18.11.16 13:27

32 WYPADEK LAWINOWY 161118_SAGB_PL_SM.indd 32 Norbert Pichelsberger ILLUSTRATION Tobias Wandres 60 min Hansi Heckmaier 30 15 Szansa na przetrwanie w PIERWSZYCH 15 MINUTACH jest stosunkowo wysoka i wynosi 90% jednakże po tym czasie drastycznie spada. Tylko z: PEŁNYM ZESTAWEM LAWINOWYM SZYBKO PRZEPROWADZONĄ AKCJA RATUNKOWĄ i regularnym TRENINGIEM masz realne szanse na uratowanie ofiar lawiny. 18.11.16 13:27

33 WYPADEK LAWINOWY POMOC ZE STRONY PARTNERÓW 2 Norbert Pichelsberger Jeżeli zauważysz moment porwania przez lawinę powinieneś zapamiętać PUNKT ZAGINIĘCIA 1 i niezwłocznie zorganizować akcję ratunkową. Hansi Heckmaier ILLUSTRATION Tobias Wandres 1 Jeżeli masz dostępnych kilka osób do pomocy to jedna z nich musi powiadomić odpowiednie służby (EU 112). WSZYSCY UCZESTNICY AKCJI RATUNKOWEJ MUSZĄ USTAWIĆ SWOJE DETEKTORY NA POSZUKIWANIE. Obszar poszukiwań 2 zaczyna się w PUNKCIE ZAGINIĘCIA MIEJSCA POWSTANIA LAWINY. 161118_SAGB_PL_SM.indd 33 1 lub od 18.11.16 13:27

34 WYPADEK LAWINOWY POSZUKIWANIE SYGNAŁU 10m 10m 20m 20m 20m 10m W zależności od liczby osób poszukujących lawinisko powinno zostać przeszukane RÓWNOLEGLE (o pasie poszukiwań max 20m) lub ZAKOSAMI, gdy jest to tylko jedna osoba. 161118_SAGB_PL_SM.indd 34 W tym samym czasie zacznij poszukiwania sygnału. Klaus Fengler Po pierwsze, powinieneś przeszukać WZROKOWO lawinisko w poszukiwaniu przedmiotów lub częściowo zakopanych ofiar. 18.11.16 13:27

35 WYPADEK LAWINOWY POSZUKIWANIA Nowoczesny 3 antenowy detektor wskaże Ci kierunek. Zmniejszający się dystans wskazuje na to, że zbliżasz się do zakopanej przez lawinę ofiary. Klaus Fengler Wystarczy tylko, że będziesz podążał za STRZAŁKĄ WSKAZUJĄCĄ! 161118_SAGB_PL_SM.indd 35 18.11.16 13:27

36 Ta wartość wskazuje na jakiej głębokości znajduje się ofiara. Powinieneś odpowiednio oznaczyć to miejsce przy użyciu SKRZYŻOWANYCH KIJÓW lub ŁOPATY. 161118_SAGB_PL_SM.indd 36 Gdy jesteś 2-3 metry od ofiary przytrzymaj urządzenie jak NAJBLIŻEJ POWIERZCHNI ŚNIEGU i rozpocznij poszukiwanie KRZYŻOWE aż odnajdziesz najniższą wartość. Hansi Heckmaier WYPADEK LAWINOWY POSZUKIWANIA SZCZEGÓŁOWE 18.11.16 13:27

37 WYPADEK LAWINOWY OBSZAR SONDOWANIA Hansi Heckmaier 25cm Oznacz punkt, który został wskazany przez detektor (przy użyciu kijów lub łopaty). Począwszy od tego punktu rozpocznij sondowanie zaczynając od środka, przesuwając się systematycznie NA ZEWNĄTRZ w siatce o odległościach ok 25cm pomiędzy poszczególnymi pomiarami. Po odnalezieniu ofiary sonda powinna pozostać na miejscu, gdyż jest używana dalej w celach ORIENTACYJNYCH. WSKAZÓWKA Zawsze wbijaj sondę POD KĄTEM 90 względem powierzchni śniegu 161118_SAGB_PL_SM.indd 37 18.11.16 13:27

38 WYPADEK LAWINOWY WYKOPYWANIE 1 Podział obowiązków na miejscu powinien wyglądać następująco: OSOBA USUWAJĄCA BLOKI ŚNIEŻNE, OSOBA KOPIĄCA I OSOBA ODGARNIAJĄCA ŚNIEG DALEJ. Mając KOLEGÓW do pomocy zmień osobę odpowiedzialną za odkopywanie po JEDNEJ MINUCIE. Hansi Heckmaier Odczytaj z sondy na jakiej GŁĘBOKOŚCI znajduje się ofiara 1 i ustaw ratowników w kształcie litery V w dół stoku począwszy od sondy. WSKAZÓWKA Łopata z funkcją ODGARNIANIA ŚNIEGU pozwoli zaoszczędzić drogocenny czas. 161118_SAGB_PL_SM.indd 38 18.11.16 13:27

39 PRZEWODNIK AKADEMII BEZPIECZEŃSTWA WYPADEK LAWINOWY PIERWSZA POMOC Po odkopaniu ofiary ze śniegu powinno się jej natychmiast USUNĄĆ śnieg z ust i DRÓG ODDECHOWYCH oraz sprawdzić funkcje życiowe (oddech, przytomność, tętno). Nie przenoś ofiary o ile nie jest to niezbędne, zabezpiecz poszkodowanego Alpine SOS SignAl aby zapobiec dalszemu wychłodzeniu. Wykopany obszar jest idealnym Alpine SOS schronieniem od SignAl wiatru. Air rescue Air rescue Alpines notfallsignal* Alpine SOS SignAl Alpine signal* Alpinesemergency notfallsignal* Alpine emergency signal* Air rescue Alpine SOS SignAl Alpines notfallsignal* Alpine emergency signal* Air rescue Alpines notfallsignal* Alpine emergency signal* Antwort* Answer* Antwort* Answer* Antwort* Answer* Antwort* Answer* * Rufe, lampe, pfeife, Zeichen Rufe, lampe, pfeife, Zeichen * shout, light, whistles, signs * shout, light, whistles, signs yes yes (help) (help) no no (help) (help) yesyes (help) (help) no no (help) (help) * Rufe, lampe, pfeife, Zeichen * Rufe, lampe, pfeife, Zeichen * shout, light, whistles, signs * shout, light, whistles, signs TELEFON ALARMOWY CZY MAM SYGNAŁ? TAK EUROPEJSKI TELEFON ALARMOWY: 112 GOPR i TOPR: 985 lub 601 100 300 AUSTRIA WŁOCHY FRANCJA USA 161118_SAGB_U1-U4_PL_SM.indd 8 140 118 112 911 NIE 1. Wyłącz telefon 2. Włącz telefon (bez wpisywania nr PIN) 3. Wybierz nr 112 czy łączysz się z numerem? NIE TAK BRAK MOŻLIWOŚCI POŁĄCZENIA! zmień lokalizacje (sygnał jest silniejszy na szczytach oraz bliżej miejsc zamieszkanych) ZGŁOŚ WYPADEK 18.11.16 11:45

PRZYGOTUJ SIĘ z PHOTO: Bernd Ritschel JOIN IN NOW! BYCIE PRZYGOTOWANYM JEST NAJLEPSZYM ŚRODKIEM OSTROŻNOŚCI JAKI MOŻESZ ZABRAĆ ZE SOBĄ W GÓRY! Naucz się więcej z SAFETY ACADEMY na ortovox.com Wyłączny dystrybutor Ortovox w Polsce: Bakosport Sp. z o.o. tel. 22 773 33 10 www.bakosport.pl 161118_SAGB_U1-U4_PL_SM.indd 5 18.11.16 11:44