AKADEMIA BEZPIECZEŃSTWA

Transkrypt

1 PODSTAWOWA WIEDZA O LAWINACH AKADEMIA BEZPIECZEŃSTWA Przewodnik dla NARCIARZY SKITOUROWYCH i FREERIDOWYCH

2 REDUCED TO PROTECTION EDUKACJA I SPRZĘT DLA LEPSZEGO BEZPIECZEŃSTWA Nowy system AVABAG charakteryzuje się niezwykle NISKĄ WAGĄ oraz NIEWIELKIMI rozmiarami, jednocześnie zwiększając bezpieczeństwo nawet w najtrudniejszych warunkach. Zostało to osiągnięte dzięki nowej technice łączenia poduszek i innowacyjnie prostej konstrukcji. Zredukowana ilość elementów składowych oraz zamknięty system odporny na czynniki zewnętrzne sprawiają, że AVABAG to wyjątkowo lekki, mały i solidny system. antylawinowy. Learn more about AVABAG on ortovox.com!

3 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 03 Przewodnik AKADEMII BEZPIECZEŃSTWA Nasz krótki podręcznik nie powinien być traktowany jako uniwersalne rozwiązanie przeciwlawinowe. Przede wszystkim powinien przedstawiać oraz łączyć PODSTAWOWĄ WIEDZĘ i pomóc w zrozumieniu PRAW NATURY. Z inicjatywy AKADEMII BEZPIECZEŃSTWA,VDBS i ORTOVOX Bez względu na to, czy będziesz uprawiać skialpinizm czy freeride, nigdy nie będziesz w stanie w pełni wyeliminować ryzyka. Tylko rozważne zachowanie pozwoli Ci na czerpanie przyjemności ze sportu. Photo Hendrik Reschke ortovox.com RUDI MAIR I PATRICK NAIRZ Leader & Deputy Leader Tyrolskiego Serwisu Ostrzegania Lawinowego (Tyrol Avalanche warning system)

4 04 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK Zdjęcie przedstawia DESKĘ ŚNIEŻNĄ - najbardziej niebezpieczny dla osób uprawiających sporty zimowe, typ lawiny. PODSTAWOWE INFORMACJE LAWINY I JAK POWSTAJĄ Jedno spojrzenie na zdjęcie powyżej pozwala bacznemu obserwatorowi na zauważenie wielu czynników, które przyczyniły się do powstania tej lawiny: POGODA Dużo świeżego śniegu połączonego z wiatrem i niskimi temperaturami. TEREN ŚNIEG CZŁOWIEK Nieprzetarty i stromy. Prawdopodobnie 30 o nachylenia lub więcej. Deska śnieżna staje się niestabilna, gdy powstaje warstwa słaba pod związaną warstwą mocniejszą. Nawet gdy jesteśmy mocno zmotywowani, powinniśmy działać odpowiedzialnie i rozważnie. Photo Ralf Hochhauser

5 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 05 SPIS TREŚCI PODSTAWOWE INFORMACJE 04 Lawiny i jak powstają 06 Deska śnieżna 08 Informator lawinowy CZYNNIKI LAWINOWE 10 Pogoda 13 Teren 17 Pokrywa śnieżna 18 Człowiek PLANOWANIE WYCIECZKI 19 Planowanie wycieczki 20 Wybór miejsca docelowego 22 Graficzna forma redukcji 24 Lawinowy sprzęt ratowniczy carbon neutral natureoffice.com DE print production Dzięki zastosowaniu druku o neutralnym indeksie węglanowym Ortovox przyczynia się do ochrony naszej planety. NA STOKU 25 Partner z detektorem lawinowym 26 Podstawowe zasady podczas podchodzenia 28 Znaki ostrzegawcze 30 Obszar strefy zagrożenia 31 Podstawowe zasady podczas zjazdu WYPADEK LAWINOWY 33 Pomoc ze strony partnerów 39 Pierwsza pomoc

6 06 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK INFORMACJE PODSTAWOWE DESKI ŚNIEŻNE WARUNKI POWSTAWANIA DESKI ŚNIEŻNEJ. Zbity śnieg (często naniesiony przez wiatr) Słabe połączenie z warstwą wewnętrzną (odporność na wiązanie warstw = słaba warstwa śniegu) Nachylenie (>30 ) Człowiek (jako przyczyna lawiny) W przypadku deski śnieżnej masy śniegu zazwyczaj odrywają się liniowo jak kra, zsuwając się w dół po warstwie poślizgowej. Photo Patrick Nairz Paddy Schulz

7 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 07 INFORMACJE PODSTAWOWE JAK POWSTAJĄ DESKI ŚNIEŻNE Lawina może być wywołana już w przypadku niewielkiej ilości dodatkowego obciążenia względem pokrywy śnieżnej. W 95% PRZYPADKACH OFIARY SAME URUCHAMIAJĄ LAWINY, w których zostają uwięzione. MIEJ NA UWADZE: Ilość nowego śniegu, deszcz, ciepła temperatura lub intensywne nasłonecznienie również mogą przyczynić się do SAMOCZYNNEGO URUCHOMIENIA LAWINY! DUŻE OBCIĄŻENIE DODATKOWE Dynamiczny zjazd, skoki, upadki, grupa nie zachowująca należytych odstępów odciążających. MAŁE OBCIĄŻENIE DODATKOWE Podejścia indywidualne w dużych odstępach między uczestnikami, płynne zjazdy bez upadków. Photo Hansi Heckmair

8 08 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK INFORMACJE PODSTAWOWE INFORMATOR LAWINOWY KOMUNIKAT LAWINOWY jest zazwyczaj aktualizowany codziennie w okresie zimowym. Dane są zbierane i aktualizowane przez służby ostrzegania lawinowego. Komunikaty lawinowe dostępne są w internecie i na stronach GOPR i TOPR, w schorniskach oraz parkach narodowych. Spojrzenie na tablicę z informacją o stopniu zagrożenia lawinowego NIE JEST WYSTAR- CZAJĄCE. Komunikat lawinowy zawiera wszelkie istotne informacje dotyczące POGODY, POKRYWY ŚNIEŻNEJ, SZACUNKOWEGO ZAGROŻENIA LAWINOWEGO (obszary niebezpieczne, dodatkowe obciążenie, prawdopodobieństwo uruchomienia) oraz prognozę z prawdopodobnym rozwojem sytuacji zagrożenia lawinowego. WSKAZÓWKA W SAFETY ACADEMY LAB na możesz błyskawicznie odnaleźć wszystkie istotne informacje! STOPIEŃ 5 bardzo wysoki 4 wysoki 3 znaczny 2 umiarkowany 1 niski STABILNŚĆ POKRYWY ŚNIEŻNEJ Pokrywa śnieżna jest na ogół słabo związana i bardzo niestabilna. Pokrywa śnieżna jest słabo związana na większości stromych stoków. Pokrywa śnieżna jest umiarkowanie lub słabo związana na wielu stromych stokach. Pokrywa śnieżna jest umiarkowanie związana na niektórych stromych stokach, na ogół jednak jest związana dobrze. Pokrywa śnieżna jest na ogół dobrze związana i stabilna.

9 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 09 PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYZWOLENIA LAWINY Istnieje prawdopodobieństwo samoczynnego schodzenia wielu dużych, niejednokrotnie również bardzo dużych lawin, także w terenie średnio stromym. Wyzwolenie lawiny jest prawdopodobne na stokach już przy małym obciążeniu dodatkowym. Możliwe jest samorzutne schodzenie lawin. Wyzwolenie lawiny jest możliwe już przy małym obciążeniu dodatkowym, przede wszystkim na stromych stokach. W niektórych przypadkach możliwe jest samorzutne schodzenie średnich, a sporadycznie także duzych lawin. GRAPHIC Lawinenwarndienst Tirol Wyzwolenie lawiny jest możliwe zwłaszcza przy dużym obciążeniu dodatkowym, przede wszystkim na stromych stokach. Nie należy spodziewać się samorzutnego schodzenia dużych lawin. Wyzwolenie lawiny na ogół jest możliwe tylko przy dużym obciążeniu dodatkowym w nielicznych miejscach w bardzo stromym, lub ekstremalnym terenie. Możliwe jest samorzutne schodzenie lawin głównie w postaci zsuwów i małych lawin.

10 10 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK CZYNNIK LAWINOWY POGODA OPADY To czy opady śniegu wpływają na zagrożenie lawinowe jest zależne od panujących wówczas warunków pogodowych: KRYTYCZNA ILOŚĆ NOWEGO ŚNIEGU w ciągu ostatnich 1-3 dni CM nawet przy niesprzyjających warunkach CM nawet przy umiarkowanych warunkach CM nawet przy sprzyjających warunkach SPRZYJAJĄCE WARUNKI Do formowania stabilnej pokrywy śnieżnej Lekki wiatr lub jego brak Temperatura niewiele poniżej 0 O C, zwłaszcza gdy zaczyna padać śnieg Deszcz zamieniający się w śnieg Nieregularna i dobrze zbita stara warstwa śniegowa NIESPRZYJAJĄCE WARUNKI Do formowania stabilnej pokrywy śnieżnej Mocny wiatr (około 50 km/h) Niska temperatura Słaba struktura warstwy śniegowej (stopiona i zamarznięta skorupa, szron, twardy lód) Słabo ze sobą połączone stare warstwy śniegu.

11 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 11 CZYNNIK LAWINOWY POGODA TEMPERATURA Jednym z głównych warunków, na który należy zwrócić uwagę podczas i tuż po opadach śniegu jest temperatura. Nasłonecznienie oraz zimne i ciepłe powietrze mają ogromny wpływ na proces formowania się pokrywy śnieżnej, a zatem i na ryzyko powstania lawiny. GWAŁTOWNE OCIEPLENIE jest bardzo niebezpieczne, jednakże jego efekty mogą być łatwo przewidywalne tak samo jak ocieplenie pokrywy śnieżnej wywołane deszczem. POWOLNE, UMIARKOWANE OCIEPLENIE pozwala na uformowanie pokrywy śnieżnej oraz wiąże poszczególne jej warstwy. Ocieplenie pokrywy śnieżnej przez deszcz jest niezwykle niebezpieczne. OCIEPLENIE W CIĄGU DNIA, OCHŁODZIENIE W NOCY ZIMNO powoduje doskonałe połączenie pokrywy śnieżnej, jednakże należy zachować szczególną uwagę na zagrożenie lawinowe pogarszające się w ciągu dnia. W przypadku jeżeli po zimnej nocy spadnie świeży śnieg może powstać słabo zbita warstwa krytyczna. utrzymuje już powstałe wcześniej ryzyko lawinowe i opóźnia proces formowania dalszych warstw. Photo Klaus Fengler

12 12 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK CZYNNIK LAWINOWY POGODA WIATR Wiatr jest najistotniejszym czynnikiem kształtującym lawiny. Nawet niewielka ilość śniegu połączona z silnym wiatrem może prowadzić do krytycznej sytuacji lawinowej. NAWIETRZNA zbity śnieg ZAWIETRZNA śnieg nawiany MIEJ NA UWADZE W górach powinieneś unikać nowo powstałych żlebów, koryt i mis ponieważ właśnie tam dochodzi do akumulacji śniegu nawianego. Tak samo niebezpieczne są obszary po zawietrznej stronie grzbietu oraz nawisów śnieżnych, które grożą oderwaniem. SZCZEGÓLNA OSTROŻNOŚĆ JEST WYMAGANA PO STRONIE ZAWIETRZNEJ (śnieg nawiany) Za grzbietami, w rynnach i żlebach PO STRONIE NAWIETRZNEJ (zbity śnieg) U podnóża stromych grzbietów Photo Hansi Heckmair

13 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 13 CZYNNIK LAWINOWY TEREN KSZTAŁT STOKU Kształt terenu wpływa na formowanie się lawin, gdyż ma on decydujący wpływ na siłę i kierunek wiatru, a także na obszar powstawania pęknięć w pokrywie śnieżnej. ŻLEBY, RYNNY I KRAWĘDZIE STOKU stanową wysokie ryzyko lawinowe. Wklęsłe formy terenu ułatwiają akumulację śniegu nawianego po stronie zawietrznej i gromadzenie się zbitego śniegu po stronie nawietrznej. ZADANIE WYZNACZ SWOJĄ TRASĘ Wyznacz trasę na obrazku, która będzie charakteryzować się najniższym zagrożeniem lawinowym dla Ciebie i Twojej grupy. Rozwiązanie na następnej stronie. Photo Claus Streitschek

14 14 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK CZYNNIK LAWINOWY TEREN KSZTAŁT STOKU ŚNIEG NAWIANY NIEBEZPIECZEŃSTWO! SZCZELINY ŻLEB STROME ZBOCZE ZBITY ŚNIEG NAWISY LAWINA NIEBEZPIECZEŃSTWO MORENOWE nachylenie ponad 40 o IDEALNIE POPROWADZONA TRASA WYKORZYSTUJE DOGODNE UKSZTAŁTOWANIE TERENU ŻEBRA, gdyż śnieg jest regularnie z nich wywiewany i nie dochodzi tam do akumulacji śniegu nawianego. SZEROKIE GRZBIETY, gdyż wiatr nie pozwala na większą akumulację śniegu nawianego w tych miejscach. GARBY, gdyż podtrzymują pokrywę śnieżną za sprawą niskich nachyleń stoku. GRUPA POWINNA UNIKAĆ STROMYCH STOKÓW trzymając się w odpowiedniej odległości od obszarów zagrożonych lawinami. MIS I ŻLEBÓW, gdyż są to tereny o wysokiej akumulacji śniegu nawianego. NAWISÓW, ponieważ pod wpływem dodatkowego obciążenia mogą się złamać. Po stronie zawietrznej, poniżej nawisu, często można zauważyć dużą akumulację świeżego śniegu. Photo Claus Streitschek

15 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 15 CZYNNIK LAWINOWY TEREN EKSPOZYCJA STOKU 70% wypadków lawinowych ma miejsce na stokach skierowanych w STRONĘ PÓŁNOCNĄ a 56% na typowo PÓŁNOCNYCH STOKACH. Powodem takiej częstotliwości jest to, że pokrywa śnieżna formuje się na tych stokach ZNACZNIE WOLNIEJ z powodu NISKIEGO NASŁONECZNIENIA. Puch śnieżny pozostaje tam znacznie dłużej stanowiąc wysokie niebezpieczeństwo. N W E S ILLUSTRATION SAFETY ACADEMY LAB W zimie STOKI SKIEROWANE NA POŁUDNIE często charakteryzują się znacznie stabilniejszą pokrywą śnieżną dzięki dłuższej ekspozycji na promienie słoneczne. Zauważcie, że na wiosnę ryzyko lawinowe wzrasta w ciągu dnia znacznie wcześniej dla stoków o ekspozycji południowej niż północnej. Ponadto 30% wszystkich lawin ma miejsce na STOKACH POŁUDNIOWYCH. MIEJ NA UWADZE LAWINOWE SYTUACJE KRYTYCZNE mogą wydarzyć się niezależnie od POWYŻSZYCH WARUNKÓW!

16 16 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK CZYNNIK LAWINOWY TEREN NACHYLENIE OKOŁO 97% wypadków z udziałem lawin zachodzi na stokach o nachyleniu POWYŻEJ 30 O (scharakteryzowane jako stoki strome). Przy ustalaniu nachylenia stoku najistotniejszą jego częścią jest NAJBAR- DZIEJ STROMY ODCINEK o powierzchni CO NAJMNIEJ 20 na 20 m. ZASADY OGÓLNE: Im bardziej stok jest stromy, tym bardziej jest niebezpieczny Im wyższy jest stopień zagrożenia lawinowego tym bardziej stoki są niebezpieczne 5 Wysoce niekorzystne warunki. Narciarstwo pozatrasowe, freeride i korzystanie ze skuterów śnieżnych jest OGÓLNIE NIEZALECANE. 4 OMIJAJ STOKI O NACHYLENIU POWYŻEJ 30 O Trzeba jednak pamiętać, że nawet w płaskim terenie można spodziewać się lawin uruchomionych w sposób naturalny. 3 Dla wszystkich stoków ujętych w komunikacie lawinowym: OMIJAJ STOKI O NACHYLENIU WIĘKSZYM NIŻ 35 O ; STOKI POWYŻEJ 30 O POWINNY BYĆ POKONANE ZA JEDNYM RAZEM 2 1 UNIKAJ EKSTREMALNIE STROMYCH TERENÓW UTRZYMUJ BEZPIECZNĄ ODLEGŁOŚĆ między uczestnikami podczas zawracania na stromych stokach. STOKI POWYŻEJ 30 O POKONUJ POJEDYNCZO Poza ekstremalnie stromymi stokami warunki są GENERALNIE BEZPIECZNIE ILLUSTRATION Tobias Andres

17 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 17 CZYNNIK LAWINOWY POKRYWA ŚNIEŻNA Deska śnieżna może zostać uruchomiona, gdy w pokrywie śnieżnej pojawi się słaba warstwa. PONIŻSZE OKOLICZNOŚCI MAJĄ POZYTYWNY WPŁYW NA STABILNOŚĆ POKRYWY ŚNIEŻNEJ: SPÓJRZ NA POWIERZCHNIĘ ŚNIEGU Gruba i jednolita warstwa śniegu o zróżnicowanej twardości jest idealna. Photo Michael Müller Hansi Heckmair ILOŚĆ ŚLADÓW Mocno poprzecinany stok, uzupełniony świeżymi opadami śniegu może znacznie ograniczyć szanse poślizgu warstwy śniegowej zapewniając jej w ten sposób stabilizację.

18 18 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK CZYNNIK LAWINOWY CZŁOWIEK CZŁOWIEK reprezentuje NAJWAŻNIEJSZY ELEMENT w rozpoznawaniu i omijaniu ryzyka lawinowego. DOŚWIADCZENIE, WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI OSOBISTE I ODPOWIEDNIE ZACHOWANIE są czynnikami odpowiadającymi za bezpieczne wyjście w góry. Dlatego też skrupulatne PLANOWANIE TRASY, uważne obserwacje i rozważne decyzje są istotną częścią w narciarstwie pozatrasowym. Photo Hansi Heckmair

19 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 19 PLANOWANIE TRASY Podstawą do przygotowania jakiejkolwiek wyprawy są informacje zaczerpnięte z: KOMUNIKATU LAWINOWEGO, PROGNOZY POGODY, PRZEWODNIKÓW GÓRSKICH I MAP TOPOGRAFICZNYCH. ALTERNATYWNY CEL Jeżeli warunki na trasie nie są porównywalne z tymi, które założyłeś to lepszym rozwiązaniem będzie wybranie innego celu podróży oraz bezpieczniejszej drogi, która również została wcześniej zaplanowana. PLANOWANIE W CZASIE Jako zasadę można uznać, że m/godzinę to realistyczny plan. Zawsze bierz pod uwagę elastyczny przelicznik czasu w swoich obliczeniach, rzeczywistość w górach zazwyczaj jest inna niż ta, którą zakładasz siedząc w domu. Powinieneś również doliczyć czas przeznaczony na odpoczynek +/- 1 godzina. NIGDY NIE IDŹ SAM Nawet najmniejsze wypadki mogą mieć fatalne konsekwencje. WIELKOŚĆ GRUPY Im mniejsza grupa tym większa elastyczność. 8 osób uznawane jest jako maksimum. DYNAMIKA GRUPY Zawsze działaj i myśl odpowiedzialnie, nie narażaj się na dodatkowe niebezpieczeństwo. ROZWAGA Zawsze opieraj swoje działania na najsłabszym uczestniku grupy.

20 20 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK NACHYLENIE NA ODCINKU 100 METRÓW SKALA 1:25000 (REGULARNE NACHYLENIE STOKU) m 1000 m 0 1 PLANOWANIE TRASY WYBIERANIE MIEJSCA DOCELOWEGO ORTOVOX.COM oraz ORTOVOX ALPINE TOURING APP oferują wiele tras, które możesz wybrać w zależności od wybranych kryteriów. Mapy tam przedstawione nie są zamiennikami tradycyjnych map topograficznych, ale mogą okazać się pomocne jako alternatywa dla mapy o małej skali. Podczas planowania trasy istotne jest to, aby wybierać taką trasę dla której mamy wskazaną aktualną sytuację lawinową. Nachylenie stoku, warunki i pułapki terenowe muszą zostać sprawdzone pod kątem możliwego niebezpieczeństwa. WSKAZÓWKA Nachylenie stoku może zostać pomierzone z mapy za pomocą szablonu (zamieszczonego obok), który jest zgodny ze skalą mapy 1: UWAGA System ten nie będzie współdziałał z mapami gdzie odległość między poziomicami jest wytyczona co 25m. Photo SAFETY ACADEMY LAB

21 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 21 NACHYLENIE NA ODCINKU 100M SKALA 1: ILLUSTRATION SAFETY ACADEMY LAB PLANOWANIE TRASY WYBIERANIE MIEJSCA DOCELOWEGO MIERZENIE NACHYLENIA STOKU Nachylenie stoku można w bardzo łatwy sposób dostrzec na mapie topograficznej za pomocą specjalnej linijki (str. 20). Umieść linijkę na mapie topograficznej pod odpowiednim kątem do poziomic, tak aby dwie sąsiadujące linie na podziałce pokrywały się z poziomicami na mapie. Wartość odczytana z linijki odpowiada nachyleniu stoku (25 O jak na obrazu powyżej).

22 22 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK PLANOWANIE TRASY GRAFICZNA FORMA REDUKCJI Graficzna forma redukcji łączy wcześniej wspomniane CZYNNIKI ZAGROŻENIA LAWINOWEGO, NACHYLENIA STOKÓW, WARUNKI i pomaga w oszacowaniu poziomu ryzyka oraz sugeruje odpowiednie działania. Grafika pokazuje czy zagrożenie lawinowe w zależności od warunków (str. 10) jest wysokie czy niskie biorąc pod uwagę aktualny poziom zagrożenia lawinowego z komunikatu oraz nachylenie stoku zaczerpnięte z mapy (str. 21) lub pomierzone w terenie (str. 23). W przypadku jeżeli trudno jest określić warunki należy przyjąć, że są one niesprzyjające, w przypadku jeżeli są one sprzyjające można przyjąć zagrożenie o jeden stopień niżej. SLOPE STEEPNESS PAGE 16 >40 35 till till <35 <30 AVALANCHE BULLETIN PAGE 8 FAVORABLE CONDITIONS PAGE 10 UNFAVORABLE CONDITIONS PAGE 10 LOW RISK CAUTION HIGH RISK WYSOKIE ZAGROŻENIE Zalecane aby unikać! PODWYŻSZONE ZAGROŻENIE Wymaganie doświadczenie. Odpowiednie i rozważne wytyczanie trasy jest niezbędne. NISKIE ZAGROŻENIE Stosunkowo bezpiecznie. ILLUSTRATION Werner Munter

23 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 23 PLANOWANIE TRASY GRAFICZNA FORMA REDUKCJI METODA WAHADŁA APP ILLUSTRATION SAFETY ACADEMY LAB Test przy użyciu kija narciarskiego jest łatwym rozwiązaniem na oszacowanie nachylenia stoku (kije muszą być tej samej długości). Kij należy położyć na powierzchni śniegu rączką w dół tak, aby powstał wyraźny odcisk. Następnie podnieś go tak, aby jego drugi koniec dalej tkwił w śniegu. Uchwyt drugiego kija należy połączyć z pierwszym kijem tak, aby mógł funkcjonować jako wahadło: Jeżeli koniec kija pełniącego role wahadła dotknie śniegu poniżej miejsca odciśniętego na śniegu (odcisk został wyznaczony podczas upuszczenia na śnieg pierwszego kija) to oznacza, że stok jest bardziej stromy niż 30 o. Każde następne 10cm poniżej miejsca odciśniętego na śniegu wyznaczone przez wahadło to 3 o nachylenia więcej. Jeżeli kij pełniący funkcję wahadła dotknie miejsca odciśniętego kija na śniegu to oznacza, że stok ma nachylenie mniejsze niż 30 o. WSKAZÓWKA Nachylenie stoku można ewentualnie pomierzyć przy pomocy aplikacji ORTOVOX ALPINE TOURING APP.

24 24 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK PLANOWANIE TRASY LAWINOWY SPRZĘT RATOWNICZY PEŁNY ZESTAW LAWINOWY pozwoli Ci na zlokalizowanie ofiary i szybki ratunek w przypadku zejścia lawiny. Zestaw ten powinien być ZAWSZE przy Tobie podczas wypraw. LAWINOWY SPRZĘT RATOWNICZY NIE ZAPOBIEGA LAWINOM I POTENCJALNEMU ZASYPANIU. LISTA KONTROLNA INDYWIDUALNY ZESTAW RATOWNICZY POSZERZONY ZESTAW RATOWNICZY DETEKTOR LAWINOWY 3 anteny oraz funkcja oznaczania to standard. ŁOPATA Ułatwia odkopanie ze śniegu i oszczędza cenny czas. SONDA Element zestawu ABC pozwalający na dokładne zlokalizowanie zasypanego. PLECAK Z SYSTEMEM PODUSZEK LAWINOWYCH Ogranicza możliwość zasypania przez lawinę. KASK Powinien być zawsze założony. 11 min 25 min 1-2 h ZESTAW RATOWNICZY DLA GRUP APTECZKA I PŁACHTA BIWAKOWA Może uratować życie. TELEFON KOMÓRKOWY Pozwala powiadomić odpowiednie służby ratownicze 112 (Europe). WAŻNE Tylko w pełni skompletowany sprzęt ratowniczy pozwala na szybkie zlokalizowanie i uratowanie ofiary lawiny w odpowiednim czasie. ILLUSTRATION Tobias Wandres

25 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 25 NA STOKU PARTNER Z DETEKTOREM LAWINOWYM Przed wyjściem w góry WSZYSTKIE DETEKTORY LAWINOWE powinny zostać sprawdzone pod kątem poprawnego funkcjonowania. Rozpoczynamy od uruchomienia detektorów i sprawdzenia poziomu baterii, następnie wszyscy uczestnicy włączają tryb odbioru a przewodnik tryb nadawania. Następnie wszyscy uczestnicy przechodzą w tryb nadawania i chowają detektor pod ubranie. Przewodnik odchodzi i sprawdza każdego pod kątem poprawnego nadawania sygnału. Photo Hansi Heckmair PRZED KAŻDYM WYJŚCIEM W GÓRY Poziom baterii powinien być sprawdzony przed każdą wyprawą, a bateria wymieniona jeżeli jest to konieczne!

26 26 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK NA STOKU PODSTAWOWE ZASADY PODCHODZENIA 1 PODCZAS PODCHODZENIA dostosuj swoją trasę do kształtu terenu. OMIJAJ ŻLEBY I STROME ZBOCZA ponieważ mogą stanowić niebezpieczeństwo. 3 2 Omijaj ŚNIEG NAWIANY i obszary zwiększonej AKUMULACJI ZBITEGO ŚNIEGU. Zwracaj uwagę na ZNAKI OSTRZEGAWCZE (str. 28). 4 Sprawdzaj regularnie swoje położenie zarówno w TERENIE jak i na MAPIE.

27 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 27 5 Sprawdzaj jak NACHYLENIE STOKU wpływa na niebezpieczeństwo w zależności od stopnia zagrożenia lawinowego (str.9). Pomiaru stopnia nachylenia można dokonać przy pomocy detektora S1+ lub za pomocą kijów (str. 23). Możesz też sam oszacować czy nachylenie wzrasta. Dzieje się tak, gdy łatwiej jest dokonać zwrotu z odbica narty niż klasycznej zmiany kierunku postępowania. 6 STROME ZBOCZA należy pokonywać INDYWIDUALNIE lub w ODLEGŁOŚCIACH minimum 15m od siebie. Photo Claus Streitschek 7 NIEDAWNE ZEJŚCIA LAWIN są WSKAŹNIKIEM NIEBEZPIECZEŃ- STWA. Upewnij się, że trzymasz się w odpowiedniej odległości od tych obszarów.

28 28 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK NA STOKU ZNAKI OSTRZEGAWCZE Odczytywanie wszystkich znaków ostrzegawczych jest niezbędne podczas każdej wyprawy. Wysokie opady, zwłaszcza deszczu oraz nagłe zmiany temperatur i wiatru mogą prowadzić do zwiększenia ryzyka lawinowego. DODATKOWYMI ZNAKAMI OSTRZEGAWCZYMI SĄ: NAWISY ŚNIEŻNE są oznaką silnego wiatru oraz akumulacji śniegu nawianego po stronie zawietrznej. ZASPY ŚNIEŻNE NA GRZBIETACH są sygnałem działania silnego wiatru i formowania się zasp po stronie zawietrznej. ŚNIEG NAWIANY Akumulacja śniegu nawianego jest spowodowana wiatrem co łatwo rozpoznać po znakach na pokrywie np. w formie zastrug lub wydm. Śnieg przenoszony przez wiatr jest jednym z głównych czynników kształtujących deski śnieżne. Photo Patrick Nairz

29 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 29 NIEDAWNE LAWINY są wskaźnikiem niestabilnej pokrywy śnieżnej. Teren w pobliżu, z podobną charakterystyką stoku oraz wysokością powinien być omijany. NATURALNIE WYWOŁANE LAWINY zazwyczaj mają miejsce gdy występuje wysoki stopień zagrożenia lawinowego. Szczególnie, gdy temperatura powietrza w ciągu dnia wzrasta. Służą jako sygnał zagrożenia. PĘKNIĘCIA w pokrywie śnieżnej wskazują na to, że masy śniegu są gotowe do oderwania. Często towarzyszą im odgłosy tąpnięcia i osiadania śniegu. DUDNIĄCY I TĘPY DŹWIĘK TĄPNIĘCIA gdy osiada śnieg wskazuje na najwyższy stopień zagrożenia. Powinno omijać się strome stoki (>30 o ) i stosować szerokie drogi okrężne. UWAŻAJ Jeżeli NIE JESTEŚ PEWNY niebezpieczeństwa powinieneś dokonać oceny warstwy śnieżnej oraz regularnych ANALIZ POKRYWY ŚNIEŻNEJ. Jeżeli nadal będziesz miał wątpliwości ZAWRÓĆ to jest jedyna słuszna decyzja!

30 30 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK NA STOKU OBSZAR STREFY ZAGROŻENIA Teren który należy ocenić podczas wyjścia w góry będzie się zmieniał w zależności od STOPNIA ZAGROŻENIA LAWINOWEGO. Właściwa ocena uwzględnia następującą zależność: OBSZAR ZAGROŻENIA ZWIĘKSZA SIĘ WRAZ ZE WZROSTEM POZIOMU ZAGROŻENIA LAWINOWEGO. 1 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia uwzględnia strefę linii poruszania się. 2 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia uwzględnia pas 30m-50m wokół linii poruszania. 3 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia obejmuje cały stok. Należy zachować bezpieczny dystans pomiędzy stokami narażonymi na zejście lawiny. 4 POZIOM ZAGROŻENIA Obszar zagrożenia obejmuje stok, a nawet odległą okolicę. ILLUSTRATION SAFETY ACADEMY LAB

31 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 31 NA STOKU PODSTAWOWE ZASADY PODCZAS ZJAZDU Zjazd w grupie jest możliwy, jednakże tylko podczas bardzo bezpiecznych warunków. ZA BEZPIECZNĄ ODLEGŁOŚĆ pomiędzy uczestnikami uznaje się 50m. W przypadku słabszych warunków narciarze powinni zjeżdżać JEDEN PO DRUGIM. Przewodnik grupy powinien jechać jako pierwszy i zatrzymywać się w BEZPIECZNYCH MIEJSCACH w REGULARNYCH odstępach. W przypadku SŁABEJ WIDOCZNOŚCI I SŁABEGO ŚNIEGU narciarze powinni zjeżdżać PO TYM SAMYM ŚLADZIE, jeden po drugim i w bezpiecznej odległości od siebie. Uczestnicy grupy powinni OBSERWOWAĆ SIEBIE NAWZAJEM. W lesie obowiązuje ZASADA DRUŻYNOWA. Każdy w grupie dwuosobowej odpowiada za swojego partnera. NIE MOŻNA WYPRZEDZAĆ swojego przewodnika. Photo Hansi Heckmair MIEJ NA UWADZE Upadki i skoki wywierają nacisk na pokrywę śnieżną 6 7 RAZY WIĘKSZY NIŻ RZECZYWISTA WAGA CIAŁA. Takie zachowania powinny być unikane w szczególności w obszarach grzbietów i na stromych stokach!

32 32 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK WYPADEK LAWINOWY min Szansa na przetrwanie w PIERWSZYCH 15 MINUTACH jest stosunkowo wysoka i wynosi 90% jednakże po tym czasie drastycznie spada. Tylko z: PEŁNYM ZESTAWEM LAWINOWYM SZYBKO PRZEPROWADZONĄ AKCJA RATUNKOWĄ i regularnym TRENINGIEM masz realne szanse na uratowanie ofiar lawiny. Photo Hansi Heckmaier ILLUSTRATION Tobias Wandres

33 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 33 WYPADEK LAWINOWY POMOC ZE STRONY PARTNERÓW 1 2 Photo Norbert Pichelsberger Jeżeli zauważysz moment porwania przez lawinę powinieneś zapamiętać PUNKT ZAGINIĘCIA 1 i niezwłocznie zorganizować akcję ratunkową. Jeżeli masz dostępnych kilka osób do pomocy to jedna z nich musi powiadomić odpowiednie służby (eu 112). WSZYSCY UCZESTNICY AKCJI RATUNKOWEJ MUSZĄ USTAWIĆ SWOJE DETEKTORY NA POSZUKIWANIE. Obszar poszukiwań 2 zaczyna się w PUNKCIE ZAGINIĘCIA 1 lub od MIEJSCA POWSTANIA LAWINY.

34 34 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK WYPADEK LAWINOWY POSZUKIWANIE SYGNAŁU 10m 10m 20m 20m 20m 10m Po pierwsze, powinieneś przeszukać WZROKOWO lawinisko w poszukiwaniu przedmiotów lub częściowo zakopanych ofiar. W tym samym czasie zacznij poszukiwania sygnału. W zależności od liczby osób poszukujących lawinisko powinno zostać przeszukane RÓWNOLEGLE (o pasie poszukiwań max 20m) lub ZAKOSAMI, gdy jest to tylko jedna osoba. Photo Klaus Fengler

35 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 35 WYPADEK LAWINOWY POSZUKIWANIA Nowoczesny 3 antenowy detektor wskaże Ci kierunek. Wystarczy tylko, że będziesz podążał za STRZAŁKĄ WSKAZUJĄCĄ! Zmniejszający się dystans wskazuje na to, że zbliżasz się do zakopanej przez lawinę ofiary.

36 36 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK WYPADEK LAWINOWY POSZUKIWANIA SZCZEGÓŁOWE Gdy jesteś 2-3 metry od ofiary przytrzymaj urządzenie jak NAJBLIŻEJ POWIERZCHNI ŚNIEGU i rozpocznij poszukiwanie KRZYŻOWE aż odnajdziesz najniższą wartość. Ta wartość wskazuje na jakiej głębokości znajduje się ofiara. Powinieneś odpowiednio oznaczyć to miejsce przy użyciu SKRZYŻOWANYCH KIJÓW lub ŁOPATY. Photo Hansi Heckmaier

37 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK 37 WYPADEK LAWINOWY OBSZAR SONDOWANIA 25cm Oznacz punkt, który został wskazany przez detektor (przy użyciu kijów lub łopaty). Począwszy od tego punktu rozpocznij sondowanie zaczynając od środka, przesuwając się systematycznie NA ZEWNĄTRZ w siatce o odległościach ok 25cm pomiędzy poszczególnymi pomiarami. Po odnalezieniu ofiary sonda powinna pozostać na miejscu, gdyż jest używana dalej w celach ORIENTACYJNYCH. WSKAZÓWKA Zawsze wbijaj sondę POD KĄTEM 90 względem powierzchni śniegu

38 38 SAFETY ACADEMY GUIDE BOOK WYPADEK LAWINOWY WYKOPYWANIE 1 Odczytaj z sondy na jakiej GŁĘBOKOŚCI znajduje się ofiara 1 i ustaw ratowników w kształcie litery V w dół stoku począwszy od sondy. Mając KOLEGÓW do pomocy zmień osobę odpowiedzialną za odkopywanie po JEDNEJ MINUCIE. Podział obowiązków na miejscu powinien wyglądać następująco: OSOBA USUWAJĄCA BLOKI ŚNIEŻNE, OSOBA KOPIĄCA I OSOBA ODGARNIA- JĄCA ŚNIEG DALEJ. WSKAZÓWKA Łopata z funkcją ODGARNIANIA ŚNIEGU pozwoli zaoszczędzić drogocenny czas. Photo Hansi Heckmaier

39 PRZEWODNIK AKADEMII BEZPIECZEŃSTWA 39 WYPADEK LAWINOWY PIERWSZA POMOC Po odkopaniu ofiary ze śniegu powinno się jej natychmiast USUNĄĆ śnieg z ust i DRÓG ODDECHOWYCH oraz sprawdzić funkcje życiowe (oddech, przytomność, tętno). Nie przenoś ofiary o ile nie jest to niezbędne, zabezpiecz poszkodowanego aby zapobiec dalszemu wychłodzeniu. Wykopany obszar jest idealnym schronieniem od wiatru. Alpines notfallsignal* Alpine emergency signal* Air rescue Antwort* Answer* * Rufe, lampe, pfeife, Zeichen * shout, light, whistles, signs yes (help) no (help) TELEFON ALARMOWY CZY MAM SYGNAŁ? TAK NIE EUROPEJSKI TELEFON ALARMOWY: 112 GOPR i TOPR: 985 lub AUSTRIA 140 WŁOCHY 118 FRANCJA 112 USA Wyłącz telefon 2. Włącz telefon (bez wpisywania nr PIN) 3. Wybierz nr 112 czy łączysz się z numerem? NIE TAK BRAK MOŻLIWOŚCI POŁĄCZENIA! Zmień lokalizacje (sygnał jest silniejszy na szczytach oraz bliżej miejsc zamieszkanych) ZGŁOŚ WYPADEK

40 PRZYGOTUJ SIĘ z PHOTO Hansi Heckmair JOIN IN NOW! BYCIE PRZYGOTOWANYM JEST NAJLEPSZYM ŚRODKIEM OSTROŻNOŚCI JAKI MOŻESZ ZABRAĆ ZE SOBĄ W GÓRY! Naucz się więcej z SAFETY ACADEMY na ortovox.com WYŁĄCZNY DYSTRYBUTOR ORTOVOX W POLSCE: Bakosport Sp. z o.o. TEL