Czasowniki modalne (Modal Verbs) Czasowniki modalne (modal verbs) to specyficzny rodzaj czasowników posiłkowych (auxilary verbs), które umieszczamy przed bezokolicznikiem zwykłych czasowników w celu wyrażenia różnych aspektów danego czasownika, takich jak na przykład prawdopodobieństwo, obligacja, przymus, rada, etc. Czasowniki modalne to: can, could, may, might, will, would, should, must, ought, shall (występujący przede wszystkim w British English). Także czasowniki need i dare oraz fraza had better występują jako czasowniki modalne. Kiedy używamy w języku angielskim czasowników modalnych musimy pamiętać o następujących zasadach gramatycznych: 1. Czasowniki modalne nie przyjmują nigdy końcówki -s w 3 osobie liczby pojedynczej: He may help you. [Może ci pomóc] - nie He mays. 2. Kiedy tworzymy pytania i przeczenia z czasownikiem modalnym nie używamy operatora 'do': Can you drive a car? [Czy potrafisz prowadzić samochód?] - nie Do you can. They shouldn't say that. [Nie powinni tego mówić] - nie They don't shouldn't. 3. Po czasownikach modalnych używamy czasownika właściwego w bezokoliczniku bez słowa 'to' (tzw. bare infinitive). Wyjątkiem jest tu tylko czasownik ought. Możliwe jest też użycie progressive infinitive (np. be working), perfect infinitive (np. have worked) lub passive infinitive (np. to be repaired): I must be there on time. [Muszę być tam na czas] - nie I must to be there. She should not be working tomorrow. [Nie powinna jutro pracować] - progressive infinitive. I could have saved her life. [Mogłem uratować jej życie.] - perfect infinitive. The report ought to be finished next week. [Raport należy skończyć w przyszłym tygodniu] - passive infinitive. 4. Czasowniki modalne nie występują w bezokoliczniku ani nie posiadają form progressive i past participle (to may, maying, mayed, nie istnieją). Zazwyczaj nie posiadają też formy przeszłej, jednak czasowniki takie jak would, could, should i might są używane do wyrażenia przeszłej formy czasowników will, can, shall i may. Z powodu braku wymienionych wyżej form czasowniki modalne są czasem zastępowane innymi wyrażeniami (jak np. be able to czy had to). Więcej informacji na ten temat znajdziesz przy omówieniu konkretnych czasowników modalnych. 5. Pewne wyrażenia dotyczące przeszłości mogą wykorzystywać czasownik modalny, po którym następuje perfect infinitive (czyli modal verb + have + past participle): You should have told me his name [Powinieneś był mi powiedzieć jak ma na imię] He might have been right. [Mógł mieć rację] 6. Czasowniki modalne mają przeczące formy skrócone (takie jak can't, won't, etc.) stosowane w mowie potocznej. Formy shan't i mayn't są typowe tylko dla British English, z czego forma mayn't jest bardzo rzadko spotykana. Czasowniki will i would mają również twierdzące formy skrócone 'll oraz 'd. 7. Słowo 'there' jest często używane jako podmiot wstępny przed czasownikiem modalnym, zwłaszcza, jeśli używamy po nim czasownika 'be': There may be trouble. [Mogą się pojawić problemy]
Znaczenie czasowników modalnych Czasowniki modalne w języku angielskim nie są normalnie stosowane do opisywania zdarzeń istniejących lub takich, które z pewnością miały miejsce. Używamy ich do mówienia o czymś takim jak na przykład wydarzenia, których się spodziewamy, które są niemożliwe do nastąpienia lub mało prawdopodobne, wydarzeniach koniecznych oraz takich, które chcielibyśmy żeby nastąpiły, takich których nastąpienia nie jesteśmy pewni, które zdarzają się od czasu do czasu lub jeszcze się nie wydarzyły. Garść przykładów: He may come for dinner. [Może przyjdzie na kolację.] - nie jesteśmy pewni. James could be anywhere now. [James może być teraz wszędzie] - nie wiadomo gdzie. I can't paint. [Nie umiem malować] You should see a doctor. [Powinieneś zobaczyć się z lekarzem] - sugestia, powinność. You must clean your room. [Musisz posprzątać pokój] - konieczność. Middle East can be dangerous. [Środkowy Wschód może być niebezpieczny] - bywa niebezpieczny. Dwie grupy znaczeniowe Czasowniki modalne możemy podzielić na dwie grupy znaczeniowe. Pierwsza z nich to czasowniki opisujące prawdopodobieństwo danego zdarzenia. Czasowniki modalne z tej grupy opisują czy dane wydarzenie na pewno nastąpi, czy jest to bardzo prawdopodobne, tylko możliwe lub niemożliwe. Druga grupa to czasowniki związane z koniecznością lub wolnością działania. Czasowniki z tej grupy wyrażania rzeczy, które muszą być zrobione, które ktoś jest w stania zrobić, które są zalecane lub niezalecane oraz takie, które są dozwolone lub zabronione. Prawdopodobieństwo Jak wspomniano wyżej czasowniki modalne służą do wyrażania rróżnego stopnia prawdopodobieństwa. 1. Absolutna pewność (pozytywna i negatywna) I shall be working tomorrow. [Jutro będę pracować] I shan't be at work tomorrow. [Nie przyjdę jutro do pracy] Everything will be fine.[wszystko będzie dobrze] That'll be Susan on the phone. [To na pewno Susan przy telefonie] He must be very tired. [Musi być bardzo zmęczony] It can't be him - he's dead. [To nie może być on - on nie żyje] He would one day become king. [Pewnego dnia zostanie królem] 2. Prawdopodobieństwo lub możliwość He should be at home now. [Powinien być teraz w domu] It shoudn't cause any problems. [Nie powinno to sprawić żadnych problemów] They may be selling their car. [Mogą chcieć sprzedać swój samochód] The water in the pool may be cold. [Woda w basenie może być zimna] 3. Wydarzenia mało prawdopodobne He could be very rich one day. [Pewnego dnia może być bardzo bogaty] They may meet again some day. [Pewnego dnia może spotkają się znowu] It may not be as bad as you thine. [Może nie będzie tak źle jak myślisz] 4. Wydarzenia możliwe teoretycznie lub możliwe ze względu na swoją powtarzalność
Small children may have difficulty in understanding quantum physics. [Małe dzieci mogą mieć problemy ze zrozumieniem fizyki kwantowej.] - większość dzieci zazwyczaj je ma, wiec zakładamy, że takie problemy są bardzo prawdopodobne. How many apple pies can you possibly eat? [Ile szarlotek potrafiłbyś zjeść?] - rozważanie teoretyczne. 5. Pewność lub prawdopodobieństwo warunkowe It might be a bad thing if we left him alone. [Jeśli zostawimy go samego może to być złym uczynkiem.] I couldn't do it without you. [Nie mogłem tego zrobić bez ciebie] I would do this if I had more time. [Gdybym miał więcej czasu to bym to zrobił] Konieczność i wolność działania Czasowniki modalne mogą być użyte to wyrażenia różnego stopnia zobowiązania i przymusu. Jest to szczególnie ważne w formach grzecznościowych i prośbach, sugestiach, zaproszeniach zaproszeniach instrukcjach. 1. Obowiązek Students must be present at the examination. [Studenci muszą być obecni na egzaminie] You need a visa to go to USA. [Żeby pojechać do USA musisz mieć wizę] All staff will arrive for work at 8.00 a.m. [Cały personel ma pojawić się w pracy o 8 rano] 2. Zakaz Students must not cheat during the exam. [Studentom nie wolno ściągać podczas egzaminu] This book may not be copied. [Tej książki nie wolno kopiować] You can't smoke here. [Nie wolno tu palić] 3. Powinność i sugestia He should be more focused on his work. [Powinien bardziej skupić się na pracy] You ought to buy a new suit. [Powinieneś kupić nowy garnitur] You might want to check your mail. [Powinieneś sprawdzić pocztę] She had better start behaving more politely. [Powinna zacząć się zachowywać uprzejmiej] 4. Oferowanie, naleganie, gotowość zrobienia czegoś If you will be in the neighbourhood please drop in. [Jeśli będziesz w okolicy wpadnij] I will do this for you. [Zrobię to za ciebie] I will work harder. [Będę pracować ciężej] I should be grateful if you would keep me posted. [Byłbym wdzięczby gdybyś informował mnie na bieżąco.] 5. Pozwolenie May I use the komputer? [Czy mogę skorzystać z komputera?] You can do whatever you like. [Możesz robić co tylko chcesz.] Do you think I might take a day off? [Myślisz, że mógłbym wziąć dzień wolnego?] 6. Brak konieczności You needn't go to work on Sudany. [Nie musisz iść do pracy w niedzielę] She needn't have taken the umbrella. [Nie musiała brać parasola]
They don't have to wear suits. [Nie muszą zakładać garniturów] 7. Zdolność zrobienia czegoś I can speak English. [Potrafie mówić po angielsku] She can't swim. [Ona nie umie pływać] Uwaga: Zauważ, że w zdaniach z czasownikami modalnymi nakazy, pozwolenia, obowiązki itp. są zazwyczaj postrzegane z punktu widzenia mówiącego w zdaniach twierdzących ale z punktu słuchającego w pytaniach. Przykładowo: You should see a doctor. [Powinieneś zobaczyć się z lekarzem] - ja uważam, że ty powinieneś. Should I see a doctor? [Czy powinienem iść do lekarza?] - czy ty uważasz, że ja powinienem. You can borrow my bike. [Możesz pożyczyć mój rower] - pozwalam ci. Can I borrow your bike? [Czy mogę pożyczyć twój rower] - czy mi pozwolisz? Poniższa tabela prezentuje użycie czasowników modalnych zależnie od stopnia prawdopodobieństwa. Wartości procentowe nie są rzecz jasna absolutne i służą jedynie orientacji w stopniu prawdopodobieństwa. Prawdopodobieństwo Czasownik Modalny Przykład 100% - absolutna pewność 99% - pewność oparta o logiczne wnioski 50% - możliwe ale nie pewne 50% - może być prawdziwe ale nie musi. 30% - możliwe ale mało prawdopodobne 20% - jest to po prostu możliwe 0% - niemożliwe w oparciu o logiczne wnioski Użycie któregoś z czasów Must Must have Have to May May have Need not/needn't Needn't have Might Might have Can/Could Could have Can't/Cannot Must not/mustn't Can't have It is true. It was true. It will be true. etc. It must be true. It must have been true. It has to be true. It may be true. It may have been true. It need not be true. It needn't have been true. It might be true. It might have been true. It could be true. It can be true. It could have been true. It can't be true. It must not be true. It can't have been true 0% - absolutnie niemożliwe Użycie któregoś z czasów w przeczeniu It isn't true. It wasn't true. It won't be true.
Poniższa tabela prezentuje użycie różnych czasowników modalnych zależnie od stopnia konieczności zrobienia danej rzeczy: Stopień konieczności Czasownik modalny Przykłady Absolutnie konieczne Powinno zostać zrobione Must Have to Must have Had to Should Ought to Should have Ought to have It must be done. It has to be done. It must have been done. It had to be done. It should be done. It ought to be done. It should have been done. It ought to have been done. Lepiej, żeby zostało zrobione. Had better It had better be done. Nie jest konieczne Nie powinno być zrobione Nie może być robione - zakaz Need not / needn't Needn't have Don't have to Didn't have to Should not / Shouldn't Shouldn't have Cannot / Can't Must not / Mustn't It needn't be done. It needn't have been done. It doesn't have to be done. It didn't have to be done. It shouldn't be done. It shouldn't have been done. It can't be done. It mustn't be done.