Załącznik do uchwały nr LXXV/808/10 Rady Miasta Opola z dnia 9 listopada 2010 r. Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 Wprowadzenie Przeciwdziałanie narkomanii realizuje się poprzez odpowiednie kształtowanie polityki społecznej, gospodarczej, oświatowo-wychowawczej i zdrowotnej, a w szczególności: 1) działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i zapobiegawczą, 2) leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych, 3) ograniczenie szkód zdrowotnych i społecznych. Problem uzależnienia od narkotyków jest coraz powszechniejszym zjawiskiem, ma wielowymiarowe przyczyny, a szkody z nim związane obserwowane są w różnych sferach życia społecznego. Z badań Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie wynika, że w Polsce problem narkotyków staje się powszechny szczególnie wśród młodzieży. Te napawające niepokojem zjawiska podlegają nierównej alokacji na terenie kraju. Generalnie bardziej rozpowszechnione są w wielkich miastach, mniej powszechne w małych miejscowościach. W roku 2008 Miasto Opole w ramach współpracy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii przystąpiło do międzynarodowego projektu Twinnig Light Polska-Hiszpania pn. Monitorowanie problemów narkotyków i narkomanii na poziomie lokalnym. W ramach realizacji projektu po raz pierwszy zaplanowano i przeprowadzono w mieście Opolu w 2008 roku całościowy monitoring dotyczący problematyki narkotykowej, obejmujący swym zasięgiem pozyskiwanie danych z licznych instytucji i organizacji lokalnych, centralnych oraz realizację badań wśród mieszkańców. Raport Gminy 2008 Monitorowanie problemu narkotyków i narkomanii na terenie gminy Opole, został opracowany przez Stowarzyszenie Pracownia Rozwoju Osobistego w Opolu. Monitoring lokalny powinien przyczynić się do lepszego rozumienia specyfiki problemu narkotyków i narkomanii, a tym samym do formułowania bardziej trafnych sposobów jej przeciwdziałania.
Następny raport został opracowany w 2009r. pn. Raport Gminny 2009 - Monitorowanie problemu narkotyków i narkomanii na terenie gminy Opole. W raporcie tym zostały poddane analizie wszystkie aktualne dostępne dane na temat problemu narkotyków i narkomanii. Omówiono w nim aktualną sytuację epidemiologiczną, związane z tym problemy, reakcje instytucji i organizacji pozarządowych w tym obszarze, a także kontekst społeczno-kulturowy, w jakim się ona rozwija. Celem analiz było sformułowanie wniosków i rekomendacji dla lokalnej polityki społecznej i zdrowotnej w obszarze problemu narkotyków i narkomanii oraz dostarczenie danych do formułowania ewaluacji oraz ewentualnych modyfikacji miejskiego programu przeciwdziałania narkomanii. W wyniku analizy uzyskano obraz rozmiaru i charakteru problemu narkotyków i narkomanii oraz jego dynamikę. Koncepcja monitoringu lokalnego zakłada stałe monitorowanie wskaźników epidemiologicznych oraz wskaźników z obszaru przeciwdziałania narkomanii. Raport zawiera także informacje o postępie prac nad wdrażaniem monitoringu rozumianego jako stałe śledzenie zjawiska. W ramach monitoringu w 2009 r. zbierano dane statystyczne ze źródeł lokalnych i centralnych oraz dane ilościowe i jakościowe. Przeprowadzono: szkolne badania ankietowe, w których wzięli udział uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Łącznie badania objęły zasięgiem 39 oddziałów szkolnych na różnych poziomach edukacji. wywiady skategoryzowane z młodzieżą akademicką na terenie opolskich uczelni u losowo wybranych studentów. wywiady skategoryzowane z młodzieżą okazjonalnie używającą narkotyków. wywiady z przedstawicielami instytucji i organizacji pozarządowych zajmujących się statutowo szeroko rozumianym przeciwdziałaniem narkomanii. wywiady skategoryzowane wśród mieszkańców miasta. Na podstawie zestawienia zebranych danych ilościowych oraz analizy danych jakościowych uzyskanych w przeprowadzonych badaniach sformułowane zostały wnioski i rekomendacje. Opolska młodzież wedle wyników zrealizowanych badań jawi się jako silnie zagrożona przez legalne (środki wziewne) i nielegalne (głównie marihuana) substancje psychoaktywne. Na terenie Miasta Opola jest wysoki poziom dostępności do narkotyków. Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 2/6
Zintensyfikowanie działań profilaktycznych powinno zatem stanowić bezwzględny priorytet zaledwie połowa młodych ludzi (szkoły ponadgimnazjalne) brała dotychczas udział w zajęciach profilaktycznych. Ponadto należy objąć oddziaływaniami profilaktycznymi osoby dorosłe, w tym szczególnie rodziców najmłodszych dzieci, które nie przejawiają jeszcze zachowań problemowych związanych z narkotykami. Najważniejszym elementem procesu przeciwdziałania narkomanii jest profilaktyka prowadzona w środowisku lokalnym. Odpowiednio do stopnia zagrożenia profilaktyka uzależnień prowadzona jest na trzech poziomach: 1) profilaktyka uniwersalna ma na celu przeciwdziałanie inicjacji w zakresie różnych zachowań (zwłaszcza młodzieży szkolnej) poprzez dostarczenie odpowiedniej informacji oraz wzmacnianie czynników chroniących i redukcję czynników ryzyka, 2) profilaktyka selektywna ma na celu zapobieganie, ograniczenie lub zaprzestanie podejmowania przez jednostkę zachowań ryzykownych, 3) profilaktyka wskazująca są to działania kierowane do jednostek, u których rozpoznano pierwsze objawy zaburzeń lub szczególnie zagrożonych rozwojem problemów wynikających z używania substancji psychoaktywnych, w związku z uwarunkowaniami biologicznymi, psychologicznymi czy społecznymi. I. Cel strategiczny Celem strategicznym programu jest ograniczenie używania narkotyków oraz związanych z tym problemów. Cel ten realizowany będzie poprzez: 1) prowadzenie działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i zapobiegawczej, 2) leczenie, rehabilitację i integrację osób uzależnionych, 3) ograniczenie szkód zdrowotnych i społecznych. II. Cele operacyjne 1. Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych i osób zagrożonych uzależnieniem. 2. Udzielanie rodzinom, w których występują problemy narkomanii, pomocy psychospołecznej i prawnej. 3. Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej, edukacyjnej oraz szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów narkomanii, w szczególności Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 3/6
dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie zajęć sportowo-rekreacyjnych dla uczniów, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo wychowawczych i socjoterapeutycznych. 4. Wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych, służących rozwiązywaniu problemów narkomanii. 5. Pomoc społeczna osobom uzależnionym i rodzinom osób uzależnionych dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontraktu socjalnego. III. Zadania Programu Zadanie 1 1. Realizacja programów terapeutycznych dla osób dorosłych dzieci i młodzieży. 2 Prowadzenie programów postrehabilitacyjnych. Zadanie 2 1. Prowadzenie specjalistycznego poradnictwa prawnego, terapeutycznego i psychologicznego dla rodzin, w których występują problemy narkomanii. 2. Realizacja programów wczesnej interwencji. 3. Prowadzenie punktu konsultacyjnego dla osób eksperymentujących z narkotykami. Zadanie 3 1. Realizacja programów promocji zdrowia i edukacji na temat narkotyków, HIV/AIDS w środowisku dzieci, młodzieży i dorosłych. 2. Prowadzenie programów profilaktycznych w zakresie organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży stanowiących alternatywę wobec używania substancji psychoaktywnych, w tym prowadzenie zajęć sportowo-rekreacyjnych. 3. Realizacja programów profilaktyki narkomanii, ukierunkowana na działania edukacyjno informacyjne, realizowanych w środowisku akademickim. 4. Wspieranie programów profilaktycznych adresowanych do dzieci i młodzieży z grup zwiększonego ryzyka oraz ich rodzin. 5. Prowadzenie kampanii edukacyjnych obejmujących problematykę narkomanii adresowanych do określonych grup docelowych. Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 4/6
6. Organizowanie i prowadzenie szkoleń, kursów i seminariów podnoszących kwalifikacje zawodowe osób realizujących zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów narkotykowych, udział w konferencjach. Zadanie 4 1. Współpraca z organizacjami pozarządowymi, kościołami i związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi w zakresie zapobiegania narkomanii. 2. Współpraca z Krajowym Biurem do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii stosowanie wyznaczonych przez Biuro standardów realizacji działań profilaktycznych oraz działań z zakresu pomocy osobom uzależnionym. Zadanie 5 1. Wdrażanie programów readaptacji społecznej ze szczególnym uwzględnieniem osób uzależnionych od narkotyków korzystających ze świadczeń pomocy społecznej. 2. Realizacja programów readaptacji zawodowej dla osób uzależnionych od narkotyków po zakończonym programie terapeutycznym w zakładzie opieki zdrowotnej. IV. Finansowanie Programu 1. Zadania w ramach Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 finansowane będą z dochodów Miasta Opola (dział 851, rozdział 85153) oraz z dochodów uzyskanych z opłat za wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych (dział 851, rozdział 85154). 2. Prezydent Miasta Opola corocznie zarządzeniem w sprawie Planu finansowo - rzeczowego w układzie zadaniowym do Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 dokona szczegółowego podziału środków finansowych przeznaczonych na realizację zadań niniejszego programu. V. Realizatorzy Programu 1. Organizacje pozarządowe i inne podmioty, których działalność statutowa obejmuje zadania należące do sfery zadań publicznych w zakresie ochrony i promocji zdrowia, pomocy społecznej, działalności charytatywnej, nauki, edukacji, oświaty Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 5/6
i wychowania, kultury fizycznej, porządku i bezpieczeństwa publicznego lub przeciwdziałania patologiom społecznym, promocji i organizacji wolontariatu wyłonione w wyniku otwartych konkursów ofert przeprowadzonych na podstawie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 2. Jednostki organizacyjne Miasta Opola. 3. Wydziały Urzędu Miasta Opola. VI. Monitorowanie realizacji Programu 1. Koordynację realizacji zadań Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii prowadzi Wydział Polityki Społecznej Urzędu Miasta Opola. 2. Po zakończeniu realizacji zadań realizatorzy zobowiązani będą do przedstawienia sprawozdań z realizacji poszczególnych zadań. 3. Monitoring realizacji Programu prowadzony będzie poprzez: 1) sprawozdania wewnętrzne dla - Wydziału Budżetu Urzędu Miasta Opola, 2) sprawozdania zewnętrzne w formie ankiety do Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii w terminie do 15 kwietnia roku następnego. 4. Sprawozdanie z wykonania w danym roku zadań w ramach Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii przedłożone zostanie Radzie Miasta Opola w terminie do 31 marca następnego roku. Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2015 6/6