Oktawia Kisiel 1A PERU krajem atrakcji przyrodniczych, historycznych i społecznych. Witaj młody Europejczyku. Nazywam się Oktawia Kisiel. Jestem Twoją przewodniczką po niezwykłym i pięknym kraju. Owe państwo znajduje się w zachodniej części Ameryki Południowej. Zachodnia część kraju jest położona nad Oceanem Spokojnym. To państwo leży w strefie klimatu równikowego. Jednak ze względu na pustynie oraz Andy występuje też tam klimat pustynny i wysokogórski. Pamiętaj, więc o spakowaniu ciepłych ubrań, ale także lekkich przewiewnych. Myślę, że wiesz, co to za kraj Tak to jest Peru Zastanawiasz się skąd pustynia w państwie, które leży nad Oceanem Spokojnym? Powodem jej powstania jest zimny Prąd Peruwiański. Płynie on wzdłuż Ameryki Południowej. Wiedz, że powoduje on wysuszenie i ochłodzenie klimatu wybrzeża przyczyniając się do pustynnienia. Pustynia znajdująca się w Peru jest jedną z najsuchszych na naszej planecie, deszcz nie padał tam od ponad 100 lat. Przez Peru przebiega także najdłuższy łańcuch górski - Andy. Góry te są bardzo wysokie. Niektóre szczyty przekraczają 6500 m n. p. m, a więc są dwa razy wyższe od Tatr. Zaskakujące nieprawdaż? Ze względu na duże wysokości pogoda tam jest bardzo nieprzewidywalna. Jednego dnia pada deszcz, śnieg, grad i świeci słońce. Można rzec wręcz, że występują tam cztery pory roku w ciągu jednego dnia. Jak powstały te góry? Już odpowiadam Andy zostały wypiętrzone przez nacieranie na siebie dwóch płyt tektonicznych, Płyty Południowoamerykańskiej i mniejszej Płyty Nazwa, która próbowała się wcisnąć pod Płytę Południowoamerykańską. Góry te zostały zbudowane z różnych skał magmowych, osadowych i metamorficznych. W Andach znajduje się wiele wulkanów, spośród nich znajdują się też rekordziści, najwyższy czynny wulkan ma wysokość aż 6739m n. p. m. Andy są przykładem gór fałdowych. 1
Z powodu nacierania na siebie dwóch płyt tektonicznych na terenie Peru występują często trzęsienia ziemi, niekiedy bardzo silne. Pomimo tego w tym państwie przetrwało bardzo wiele zabytków. W samej Limie, stolicy tego kraju znajdują się różne ciekawe zabytki na przykład katedra z XVI wieku. Lima jest bardzo dużym miastem położonym tuż przy Oceanie Spokojnym. Mieszka w niej około 7, 5 mln ludzi, a więc jest o wiele większa od Warszawy. Jest to bardzo przyjemne miasto, które posiada piękne i kolorowe uliczki, a jego budynki są zbudowane w większości w stylu hiszpańskim. Opowiadając Ci o Peru nie mogę pominąć jeziora Titicaca, które znajduje się wysoko w Andach. Titicaca jest głębokim jeziorem oraz największym na terenie Peru. Jego brzegi pokryte są gęstą trawą. Jezioro posiada kilka naturalnych wysp i około 40 pływających. Zaskoczony? Tak, dobrze przeczytałeś, pływających, ale o nich później Peru poza wyspami na jeziorze Titicaca posiada również kilka na Oceanie Spokojnym. Wyspy te są zwane Małe Galapagos ze względu na swoje bogactwo wszelkiego ptactwa morskiego. Spotkać tam można między innymi czarnego pelikana, kormorana czerwononogiego, głuptaka peruwiańskiego oraz ssaki morskie takie jak foki czy lwy morskie. Zwierząt zamieszkujących te wyspy jest o wiele, wiele więcej. To bogactwo zwierząt jest spowodowane obfitością tamtejszych wód. W Oceanie występują ogromne ławice ryb, które są pokarmem dla zwierząt zamieszkujących te wyspy. Skoro poznałeś Peru, przyszedł czas, abyś zagłębił się w historii tego kraju. Historię Peru należy rozpocząć od czasów przed odkryciami geograficznymi. W okresie prekolumbijskim na terenie Peru powstało potężne imperium Inków, o wysokim poziomie rozwoju gospodarczego i organizacyjnego. Stolicą tego państwa było Cusco. W tym okresie powstały rysunki Nazca. Co to dokładnie jest? To linie, które oglądając z lotu ptaka przypominają kształtem zwierzęta, rośliny i figury geometryczne. Zostały stworzone przez Indian Nazca między 300r.p.n.e, a 900n.e. Do najbardziej znanych należą pająk, koliber, kondor oraz małpa. Indianie sporządzili te rysunki usuwając z powierzchni czerwony żwir i odsłaniając jaśniejszą, żółtobiałą glebę. Jak dotąd nie wiadomo, do czego miały one służyć. Niektórzy uważają, że ma to związek z religią, a inni, że ma to związek z Kosmitami. A ty, jak myślisz? 2
Teraz przejdźmy do budowy miast. Tamtejsi mieszkańcy byli mistrzami w budowie miast z kamieni i głazów. Do swoich budowli nie używali żadnych zapraw. Łączyli oni ogromne głazy kładąc jeden na drugim, z taką dokładnością, że między kamieniami nie było żadnych szczelin. Nawet źdźbła trawy nie da się włożyć między łączenia. Co ciekawe Peruwiańczycy nie znali zwierząt pociągowych takich jak konie. Wciąż jest zagadką jak wnieśli ogromne głazy, które ważyły nawet po kilkanaście, kilkadziesiąt ton. Muszę Ci powiedzieć, że świetnym przykładem mistrzostwa Peruwiańczyków była budowa Machu Picchu. Miasto to powstało w XV wieku. Mach Picchu jest usytuowane na szczycie górskim. Jego konstrukcja była bardzo przemyślana. Co zaskakujące zostało ono opuszczone z niewiadomych przyczyn. Jest to jedna z wielu zagadek Peru. Za te niezwykłe budowle odpowiadało potężne imperium Inków. Ich państwo było duże, a poziom ich rozwoju był wysoki. Pomimo tego nie umieli pokonać Hiszpanów, którzy rozpoczęli podbój ich imperium. Głównym powodem porażki Inków był lęk przed końmi. Inkowie nie znali tych zwierząt, a konie są znacznie większe i cięższe niż znane im lamy. Na terenie upadłego imperium, miała swoją kolonię Hiszpania. Przez wiele lat tereny Peru pozostawały pod wpływem Hiszpanów. Pozostałościami po podbojach są do dziś różne budowle w stylu hiszpańskim oraz język, który teraz jest językiem urzędowym Peru. Podboje kolonizacyjne wprowadziły na tereny Peru chrześcijaństwo. W Peru uważano, że im bliżej człowiek zostaje pochowany Boga, tym łatwiej mu będzie dostać się do nieba. A gdzie jest się najbliżej Boga? W kościele. Tak, więc najbogatsi byli chowani w podziemiach kościołów, jak najbliżej ołtarzy. Do dziś można zwiedzać takie cmentarze. Znasz już historię Peru i wiesz już, co nieco o tym kraju. Pora, abyś poznał zwyczaje Peruwiańczyków. Tradycyjnymi elementami stroju Peruwiańczyków jest poncho oraz charakterystyczna czapka. Poncho to prostokątny, tkany kawałek materiału, wkładany przez głowę. Sięga on kolan. Poncho jest kolorowe i ozdobione różnymi wzorami. Drugim elementem jest czapka, która jest dość długa, bo sięga nieco niżej ramion. Sposób noszenia jej może nam dość wiele powiedzieć o osobie, która ma ją na głowie. Muszę też wspomnieć przy strojach o sposobie noszenia dzieci przez kobiety. Matki mają kwadratową tkaninę, za pomocą, której noszą one swoje potomstwo na plecach. Dzięki temu 3
pociecha jest spokojniejsza, ponieważ jest blisko matki, a rodzicielka ma cały czas swoje dziecko przy sobie, gdzie jest bezpieczne. Wspominałam Ci już o jeziorze Titicaca i o jego pływających wyspach, a więc opowiem Ci teraz o nich szerzej. Musisz wiedzieć, że mieszkańcy tego jeziora wykorzystują trawę do celów budowlanych. Z trawy wykonują wyspy pływające, łodzie, domy, szkoły, a jeśli jest to konieczne to służy im nawet za pokarm. Na jednej wyspie mieszka nawet kilka rodzin, gdy występuje konflikt mieszkańcy przecinają wyspę. Jest to ostateczne rozwiązanie gdyż rozdzielonych wysp nie da się już złączyć. O wyspę pływającą trzeba ciągle dbać. Mieszkańcy muszą przynosić kolejne snopki trawy gdyż w przeciwnym razie wyspa by się rozpadła. W sprawie mieszkańców Titicaca muszę Ci wspomnieć jeszcze jedną ciekawą rzecz, a mianowicie kobiety zajmują się tam rolnictwem. To one uprawiają ziemię. Mężczyźni, zaś mają bardzo,,męskie zajęcie - bowiem szydełkują. Do kolejnej zdumiewającej rzeczy należy zaliczyć to, że to kobiety wybierają sobie mężów, a co jeszcze ciekawsze nie mają oni nic do powiedzenia Skoro wiesz jak ubiera się Peruwiańczyk i jak się zachowuje poznaj teraz ich tradycyjną kuchnię, która swoją drogą jest bardzo oryginalna. Masz może świnkę morską? Zastanawiasz się, dlaczego pytam, przecież miało być o kuchni Pytam, bo pewnie zaskoczę Cię faktem, że w Peru je się pieczone świnki morskie. Zaskoczony? Ci, co skosztowali tego pieczonego zwierzaka twierdzą, że smakuje jak kurczak. Po skosztowaniu świnki morskiej dobrze by było się czegoś napić. Najlepiej czegoś regionalnego. Proponuję bardzo popularny napój w Peru zwany Inca Kola. Smakuje on podobno jak żelki. Powstaje on w bardzo zaskakujący sposób. Z kukurydzy robi się mieszankę ze śliną Najlepiej, gdy osoba mieszająca te dwa składniki ma mało zębów. Napój ma wtedy lepszy smak Peru słynie z ziemniaków oraz kukurydzy, których mają bardzo dużo odmian. Każda odmiana jest inna. Dodatkowo w Peru można skosztować różnych owoców nieznanych w Europie Myślę, że przedstawiłam Ci Peru. Mam nadzieję, że kiedyś się ty wybierzesz i poznasz to niezwykłe państwo. 4
5