SUB Hamburg A/528398 Pawet Dybel, Szymon Wróbel Granice polityczności Od polityki emancypacji do polityki życia I N S T Y T U T F I L O Z O F I I I S O C J O L O G I I P O L S K I E J A K A D E M I I N A U K F U N D A C J A A L E T H E I A Warszawa 2008
SPIS TREŚCI Wstęp Cześć pierwsza Szymon Wróbel - GRANICE POLITYCZNOŚCI Rozdział 1. PRELIMINARIA METODOLOGICZNE. PROBLEM DEFINIOWANIA SFERY POLITYCZNEJ... 29 1.1. Początek polityki 29 \2. Filozofia polityki 34 1.3. Granice, które są wszędzie 37 1.4. Metodologia 43 1.5. Wiedza polityczna 46 1.6. Problem wolności 48 Rozdział 2. ŚWIAT SCHYŁKU: OD POSTPOLITYKI I POSTDEMOKRACJI DO PONOWNEGO WYNALEZIENIA POLITYKI... 51 2.1. Biopolityka 53 2.2. Jak-gdyby-polityka (As-if-politics).. 61 2.3. Subpolityka 65 2.4. Tradycja w społeczeństwie ponowoczesnym 71 2.5. Reanimacja polityki? W stronę geopolityki 78 Rozdział 3. CZY POLITYKA WŁAŚCIWA W OGÓLE ISTNIEJE?... 83 3.1. Polityka i polityczność: Leo Strauss 86 3.2. Polityka i polityczność: Karol Marks. 92 3.3. Polityka i polityczność: John Rawls 95 3.4. Liberał wśród kanibali: Steven Lukes 106 3.5. Sprawiedliwość i resentyment: Sigmund Freud 116 3.6. Sprawiedliwość i śmierć człowieka: Friedrich Nietzsche..119 3.7. Polityka i polityczność: Chantal Mouffe 123 3.8. Prototyp polityczności 127
6 Granice polityczności Rozdział 4. REPREZENTACJA I WŁADZA 131 4.1. Ekonomia reprezentacji 131 4.2. Kryzys reprezentacji * 133 4.3. Pojęcie polityki właściwej raz jeszcze a pojęcie reprezentacji. 136 4.4. Demokracja radykalna 141 4.5. Populizm i hegemonia 149 Rozdział 5. NARODZINY I ŚMIERĆ SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO 159 5.1. Świat przed powstaniem społeczeństwa obywatelskiego...159 5.2. Pasterze w ludzkim ZOO 161 5.3. Kwestia przeżycia 166 5.4. Powstanie społeczeństwa obywatelskiego 168 5.5. Antynomia społeczeństwa obywatelskiego 170 5.6. Upadek społeczeństwa obywatelskiego 174 5.7. Motłoch 178 5.8. Świat po upadku społeczeństwa obywatelskiego 180 Rozdział 6. REKONSTRUKCJE 185 6.1. Polityka tożsamości 188 6.2. Polityka zdrowia 191 6.3. Polityka pracy 194 6.4. Polityka edukacyjna 198 6.5. Polityka medialna 204 Rozdział 7. UOGÓLNIONA IDEOLOGIA NAUK SPOŁECZNYCH...208 7.1. Ograniczenia i deformacje uogólnionej ideologii nauk społecznych 216 7.2. Tożsamość odroczona, lustrzana i rozproszona 222 7.3. Przeciw tożsamości 226 Rozdział 8. POD ZNAKIEM PRZEMOCY I EMANCYPACJI....229 8.1. Co to jest przemoc? 229 8.2. Co to jest podmiot? 234 8.3. Co to jest emancypacja? - -. -.... 237 Rozdział 9. OD KRYTYKI PRZEMOCY DO KRYTYKI POCHWAŁY PRZEMOCY 245 9.1. Pojęcie krytyki 245 9.2. Pokusa anarchizmu 248 9.3. Przemoc mityczna 252
Spis treści 7 9.4. Przemoc boska 255 9.5. Możliwość przemocy 258 9.6. Gloryfikacja przemocy 263 Cześć druga Paweł Dybel - KATEGORIA POLITYCZNOŚCI A PODZIAŁ PUBLICZNE-PRYWATNE W (PO)NOWOCZESNYM PAŃSTWIE DEMOKRACJI PARLAMENTARNEJ Rozdział 1. ANTYMETAFIZYCZNE" KRYTYKI TRADYCJI MYŚLI LIBERALNEJ 271 1.1. Genealogia podziału publiczne-prywatne w tradycji myśli liberalnej i dzisiejsze dyskusje wokół niego 271 1.2. Współczesne orientacje krytyczne wobec rozróżnienia publiczne-prywatne 276 A. Zniesienie rozróżnienia prywatne-publiczne w tradycji strukturalistycznej i poststrukturalistycznej 281 B. Krytyki postmodernistyczne 285 C. Myśl lewicowa i postmarksizm 296 a. Koncepcja hegemonii i demokracji radykalnej Mouffe i Laclaua 299 b. Program rewolucji u bram" Źiźka 310 c. Krytyka kapitalistycznego Imperium i projekt komunistycznej rzeszy" przyszłości Negriego i Hardta.. 320 D. Feminizm: podział publiczne-prywatne jako przejaw patriarchalizmu kulturowego 328 a. Różne stanowiska w ramach nurtu 328 b. Dyskusja Butler z Heglem wokół postaci Antygony... 337 c. Benhabib i Habermas. Dyskursywno-krytyczne podejście do kwestii podziału publiczne-prywatne 348 Rozdział 2. METAFIZYCZNE" KRYTYKI TRADYCJI LIBERALNEJ.. 353 2.1. W imię nowego modelu państwa demokracji liberalnej. Komunitarianie, postliberałowie, posttradycjonaliści.... 353 2.2. Komunitariańska krytyka teorii liberalnych 357 2.3. Polityczny historyzm Oakeshotta 370 2.4. Postliberalizm Graya 384 2.5. Podsumowanie 395 2.6. Postmarksistowska alternatywa liberalizmu Rawlsa w wydaniu Laclaua i Mouffe 403 2.7. Beck i społeczeństwo ryzyka 408
8 Granice polityczności 2.8. Giddensa polityka życia" 419 Rozdział 3. PROJEKT AUTONOMICZNEJ SFERY PUBLICZNEJ AUTORSTWA HABERMASA 437 3.1. Teoria praktycznych dyskursów i społeczny świat życia" w ujęciu Habermasa 437 3.2. Słabe punkty teorii działania komunikacyjnego Habermasa.. 449 3.3. W stronę dalszej demokratyzacji demokratycznego państwa. 462 3.4. Uwagi końcowe 475 Postscriptum 525 Aneks: KONTROLOWANA SCHIZOFRENIA 541