Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Targówek

Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Targówek Warszawa, 2014

Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Targówek Przygotowany w ramach Projektu Europejskiego Stołeczne Forum Przedsiębiorczości. Opracowanie, promocja oraz wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą. www.sfop.um.warszawa.pl

Centrum Przedsiębiorczości Akademii Leona Koźmińskiego (Partner Projektu) ul. Jagiellońska 59 (pokój B-15) 03-301 Warszawa tel.: +48 22 519 22 17 e-mail: sfop@kozminski.edu.pl www.sfop.kozminski.edu.pl Zespół redakcyjny: prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik Kierownik Zespołu Redakcyjnego, Mariusz Łopaciński dr Jan Dąbrowski dr Michał Klepka Aleksandra Pucek-Mioduszewska Marcin Sawicki Sylwia Weilandt Copyright by Stołeczne Forum Przedsiębiorczości Wydanie I Warszawa, październik 2014 Tytuł projektu: Stołeczne Forum Przedsiębiorczości. Opracowanie, promocja i pilotażowe wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą. Numer umowy: UDA-POKL.08.01.02-14-137/11 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt okładki, skład i druk: GAMMA Sp. z o.o. Przeryty Bór 52 39-216 Stara Jastrząbka www.gamma24.pl Egzemplarz bezpłatny Spis treści Wprowadzenie... 6 Część I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w dzielnicy Targówek analiza empiryczna... 8 1. Aktywność przedsiębiorcza na Targówku na tle Warszawy... 8 1.1. Udział Targówka w liczbie aktywnych podmiotów na terenie Warszawy... 8 1.2. Aktywność przedsiębiorcza na Targówku według sektorów priorytetowych Projektu SFoP...9 2. Struktura populacji przedsiębiorstw działających na Targówku... 10 2.1. Struktura gałęziowa (według sekcji PKD)... 10 2.2. Struktura firm według wieku... 11 2.3. Struktura firm według formy prawnej... 12 2.4. Struktura firm według liczby zatrudnionych... 12 3. Dynamika zmian w populacji przedsiębiorstw na Targówku... 13 3.1. Firmy nowo zarejestrowane w 2013 r. na tle 2012 r.... 13 3.2. Zmiany w populacji przedsiębiorstw na Targówku w okresie styczeń grudzień 2013 Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości (BLP)... 14 II. Aneks statystyczny... 17 Część II. Wybrane zagadnienia dotyczące warunków prowadzenia działalności gospodarczej na Targówku... 20 1. Współpraca lokalnego samorządu z przedsiębiorcami na Targówku... 20 1.1. Zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej... 20 1.2. Pozwolenia na budowę... 21 1.3. Udostępnianie nieruchomości na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej... 22 1.4. Zamówienia publiczne... 23 1.5. Pomoc w pozyskiwaniu Funduszy Europejskich... 23 1.6. Inne inicjatywy w zakresie kontaktów i współpracy Urzędu Dzielnicowego ze środowiskiem przedsiębiorców na Targówku... 24 2. Instytucje otoczenia biznesu w dzielnicy Targówek... 24 2.1. Instytucje niekomercyjne... 24 2.2. Komercyjne firmy doradcze świadczące usługi dla biznesu na Targówku... 26 3. Wykorzystanie funduszy unijnych i innych środków publicznych przez przedsiębiorców dzielnicy Targówek w latach 2007-2013... 26 3.1. Źródła danych... 26 3.2. Firmy z dzielnicy Targówek i ich aktywność projektowa w latach 2007-2014... 27 3.3. Aktywność w realizacji projektów wg przedmiotu wsparcia... 28 3.4. Podsumowanie... 29 4. Sieciowanie przedsiębiorców w ramach SFoP... 29 4.1. Spotkania sieciujące założenia i uczestnicy... 29 4.2. Spotkania networkingowe podstawowe statystyki.... 30 4.3. Spotkania sieciujące w ramach SFoP w dzielnicy komponent networkingowy... 31 4.4. Spotkania sieciujące w ramach SFoP w dzielnicy komponent merytoryczny... 32 4.5. Rozwój sieci rekomendowanie spotkań SFoP... 33 4.6. Doświadczenia networkingowe przedsiębiorców w ramach Projektu SFoP próba podsumowania... 34 Informacja ogólna o Projekcie SFoP... 35

Wprowadzenie Niniejsze opracowanie to kolejna edycja Raportu o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Targówek, w której prezentujemy stan sektora przedsiębiorstw na koniec 2013 r., jak również omawiamy różnorodne zdarzenia i inicjatywy, które kształtują warunki dla prowadzenia działalności gospodarczej w Dzielnicy. Został on opracowany w ramach projektu Stołeczne Forum Przedsiębiorczości (SFoP), finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Raport składa się z dwóch głównych części. W pierwszej prezentujemy aktualne dane ilościowe ilustrujące stan i tendencje rozwoju przedsiębiorczości w Dzielnicy Targówek 2013 r. Występujące trendy są przedstawione w ujęciu opisowym i graficznym, natomiast szczegółowe dane zamieszczone są w Aneksie Statystycznym. Źródłowe dane do opracowania pierwszej części Raportu zostały specjalnie przetworzone na potrzeby Projektu SFoP przez Urząd Statystyczny w Warszawie (WUS), Centrum Analityczne Administracji Celnej (CAAC) oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Na podstawie dodatkowych analiz ze wszystkich podmiotów zarejestrowanych na terenie Warszawy, zostały wyodrębnione firmy aktualnie prowadzące działalność. W konsekwencji wszelkie dane zbiorcze prezentowane w Raporcie dotyczą firm aktywnych. Istotne ograniczenia odnoszą się do możliwości przypisania konkretnej firmy do dzielnicy. Następuje to na podstawie lokalizacji jej głównej siedziby, co nie przesądza, że koncentracja rzeczywistej działalności może mieć miejsce w innych obszarach geograficznych. Podobnie, przypisanie podmiotu do określonej branży następuje poprzez zadeklarowany w Rejestrze REGON, główny przedmiot działalności. W drugiej części Raportu analizujemy cztery obszary, które tworzą szerszy klimat dla prowadzenia działalności gospodarczej w Dzielnicy. Warunki te są niewątpliwie kształtowane na styku Urząd Dzielnicowy przedsiębiorca, zarówno w przypadku kontaktów formalnych (rejestracja działalności, uzyskiwanie różnego rodzaju zezwoleń), jak i na wielu innych obszarach życia społecznego. Ważną rolę w kształtowaniu klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości odgrywają także funkcjonujące na terenie dzielnicy instytucje otoczenia biznesu. Rok 2013 zakończył 7-letni okres finansowania różnorodnych form aktywności przedsiębiorczej w ramach perspektywy finansowej UE 2007 2013. Podjęliśmy próbę oszacowania w jakim stopniu z możliwości tych skorzystali przedsiębiorcy z Targówka. Z analizy tej wynika, że pozyskane środki i doświadczenia w omawianej dziedzinie są pokaźne. Stanowi to solidną bazę do pozyskiwania środków w ramach perspektywy UE 2014-2020, w tym zwłaszcza realizacji preferowanych w tej perspektywie wspólnych projektów przedsiębiorstw, uczelni i ośrodków badawczych. Priorytetowym zadaniem, w ramach realizowanego w okresie wrzesień 2012 październik 2014 Projektu Stołeczne Forum Przedsiębiorczości było stymulowanie lokalnych relacji sieciowych między przedsiębiorcami w danej Dzielnicy. W końcowej części Raportu prezentujemy zebrane doświadczenia w tej dziedzinie, jak i sugestie dotyczące kierunków działań w przyszłości. Raport został przygotowany przez zespół, w skład, którego weszli pracownicy Akademii Leona Koźmińskiego (ALK) oraz Urzędu Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy. prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik (ALK) Kierownik Zespołu Redakcyjnego, Mariusz Łopaciński (ALK), dr Jan Dąbrowski (ALK), dr Michał Klepka (ALK), Aleksandra Pucek-Mioduszewska (ALK), Marcin Sawicki (ALK), Sylwia Weilandt Urząd Dzielnicy Targówek m.st. Warszawy. 6 7

Część I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w dzielnicy Targówek analiza empiryczna 1. Aktywność przedsiębiorcza na Targówku na tle Warszawy 1.1. Udział Targówka w liczbie aktywnych podmiotów na terenie Warszawy Na terenie Dzielnicy Targówek na koniec 2013 r. aktywnych było 8,7 tys. podmiotów, co stanowi 5,5% wszystkich podmiotów na terenie Warszawy (158,5 tys.). Jest to więc udział niższy niż wynikałoby z proporcji ludności (7,2%). Taka sytuacja nie musi oznaczać niższej orientacji przedsiębiorczej mieszkańców Targówka, lecz może odzwierciedlać mniejszą atrakcyjność prawobrzeżnej Warszawy w lokowaniu działalności o zasięgu ogólnowarszawskim, regionalnym czy krajowym. W podziale na poszczególne sektory gospodarki (sekcje PKD) zwraca uwagę wysoki udział Targówka w transporcie, a także w budownictwie (Diagram 1). Najsłabiej reprezentowane są takie sektory jak: obsługa rynku nieruchomości, działalność profesjonalna i naukowo-techniczna oraz kultura i rekreacja. 1.2. Aktywność przedsiębiorcza na Targówku według sektorów priorytetowych Projektu SFoP w priorytetowych sektorach jest on niższy niż odpowiedni aktywnych firm na Targówku na tle całego Miasta. Generalnie udział dla wszystkich przedsiębiorstw. Satysfakcjonujący stan W Projekcie SFoP zostały określone pewne priorytetowe sektory oraz rodzaje aktywności, odgrywające kluczową rolę w rozki. Najsłabiej wygląda sytuacja w sektorze B+R oraz lokowaniu występuje w przemysłach wysokiej i średnio-wysokiej techniwoju całej Warszawy. Diagram 2 ilustruje procentowy udział się na terenie dzielnicy firm z udziałem zagranicznym. Diagram 2. Przedsiębiorstwa aktywne na Targówku jako % Warszawy w sektorach priorytetowych SFoP (stan 31.12.2013) Diagram 1. Przedsiębiorstwa aktywne na Targówku jako % Warszawy według sekcji PKD 2007 (stan 31.12.2013) PRZEMYSŁ PWWT - PRZEMYSŁY WYSOKIEJ TECHNIKI BUDOWNICTWO PWST - PRZEMYSŁY ŚREDNIO-WYSOKIEJ TECHNIKI 4,8% HANDEL I NAPRAWY 6,4% TELK - TELEKOMUNIKACJA 5,1% TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA ZAKWATEROWANIE I GASTRONOMIA INFORMACJA I KOMUNIKACJA DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA NAUKOWA I TECHNICZNA ADMINISTROWANIE I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA EDUKACJA OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA KULTURA I REKREACJA POZOSTAŁE RAZEM 7,5% HODS - USŁUGI OPROGRAMOWANIA, 4,9% 6,5% DORADZTWO 4,6% 10,2% 4,4% BNPR - BADANIA I ROZWÓJ 2,3% 4,0% 3,2% HTCS - SEKTOR KREATYWNY (HIGH TECH) 5,3% 3,9% 3,1% 3,6% CSEK - SEKTOR KREATYWNY (PODSTAWOWY) 4,1% 6,3% 2,1% 4,0% EKSPORTERZY (2012 R.) 3,5% 4,0% 6,6% 5,5% Na Targówku funkcjonuje 5,5% wszystkich aktywnie działających przedsiębiorców Warszawy Zob. Tabela 1. Aneks statystyczny FIRMY Z UDZIAŁEM ZAGRANICZNYM Na Targówku funkcjonuje 5,5% wszystkich aktywnie działających przedsiębiorców Warszawy Zob. Tabela 2. Aneks statystyczny 8 9

2. Struktura populacji przedsiębiorstw działających na Targówku 2.1. Struktura gałęziowa (według sekcji PKD) Struktura gałęziowa aktywnych podmiotów gospodarczych na Targówku jest zbliżona do podobnej struktury dla całej Warszawy i kraju (Diagram 3). Wiodący udział mają firmy działające w sferze handlu i napraw, usługowej działalności profesjonalnej oraz budownictwa. 4,6% Diagram 3. Struktura firm aktywnych na Targówku według sekcji PKD 2007 (stan 31.12.2013) POZOSTAŁE 2.2. Struktura firm według wieku Wśród firm aktywnych na Targówku 63% zostało zarejestrowanych po roku 2000 (Diagram 4), z czego ponad 20% w latach 2011-2013. Jednocześnie zwraca uwagę znacząca liczba podmiotów aktywnych, które powstały w bardzo trudnym dla przedsiębiorców okresie 1991-2000 (40% całej populacji). Ponadto warto zaznaczyć, że nadal działa 96 firm, które rozpoczęły działalność do roku 1990, z czego 29 zarejestrowano jeszcze w okresie realnego socjalizmu, a 67 powstało w przełomowym dla transformacji ustrojowej roku 1990. 2011-2013 20,5% Diagram 4. Struktura firm aktywnych na Targówku według wieku (stan 31.12.2013) DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA, NAUKOWA I TECHNICZNA HANDEL I NAPRAWY 13,9% 22,8% 0,9% 1,9% 1,9% 2,6% 3,6% 5,2% 5,4% KULTURA I REKREACJA ZAKWATEROWANIE I GASTRONOMIA OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI EDUKACJA DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA ADMINISTROWANIE I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA 2001-2010 42,5% 1991-2000 35,9% TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA 12,9% 9,9% 8,2% 6,3% PRZEMYSŁ INFORMACJA I KOMUNIKACJA DO 1990 1,1% BUDOWNICTWO Zob. Tabela 1. Aneks statystyczny Zob. Tabela 3. Aneks statystyczny 10 11

2.3. Struktura firm według formy prawnej Jednoosobowa działalność gospodarcza jest reprezentowana najliczniej (88%) spośród wszystkich firm prowadzących działalność zarejestrowanych na Targówku (Diagram 5). W skali całej Warszawy udział ten wynosi odpowiednio 80%. Równocześnie przedsiębiorcy Targówka w relatywnie mniejszym stopniu wykorzystuję bardziej zaawansowane formy, jak spółka z o.o. czy spółka akcyjna. Tylko 30 firm jest prowadzone w formie spółki akcyjnej i w tym zakresie pozycja dzielnicy na tle całej Warszawy jest szczególnie niekorzystna. Trzeba jednak podkreślić, że rosnącym zainteresowaniem cieszy się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ze względu na wprowadzoną ostatnio obniżkę minimalnego progu wymaganego kapitału oraz uproszczenie procedury rejestracyjnej. Diagram 5. Struktura firm aktywnych na Targówku według formy prawnej (stan 31.12.2013) POZOSTAŁE 0,5% SPÓŁKA AKCYJNA 0,3% SPÓŁKA JAWNA 1,0% SPÓŁKA CYWILNA 2,9% SPÓŁKA Z O.O. 7,2% 3. Dynamika zmian w populacji przedsiębiorstw na Targówku 3.1. Firmy nowo zarejestrowane w 2013 r. na tle 2012 r. Pewną wskazówką, jeśli chodzi o kierunek i dynamikę zmian w populacji przedsiębiorstw jest liczba nowo zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w kolejnych latach. W przypadku Targówka liczba chętnych do podjęcia działalności gospodarczej była w 2013 o 8% wyższa w porównaniu do ubiegłego roku. Jednak ten syntetyczny wskaźnik jest wypadkową różnokierunkowych tendencji, jakie obserwujemy w poszczególnych rodzajach działalności. Przede wszystkim wystąpił wyraźny spadek liczby nowych firm w budownictwie (-18%) i transporcie (-17%). Z drugiej strony aż o 41% wzrosła liczba nowych przedsiębiorców zainteresowanych uruchomieniem działalności w przemyśle. Także znaczące przyrosty miały miejsce w sektorze usług informatycznych (26%) oraz tzw. usług profesjonalnych (21%). Wyraźne tendencje wzrostowe wystąpiły także w innych gałęziach usług kultura i rekreacji, obsłudze nieruchomości, usługi finansowe czy hotelarsko-gastronomiczne. Tu jednak należy być ostrożnym, bowiem liczba nowych podmiotów była niewielka, a w takim przypadku pojawienie się kilku dodatkowych firm zaowocowało znaczącą dynamiką wzrostu. POZOSTAŁE Diagram 7. Przyrost/spadek liczby firm nowo zarejestrowanych w 2013 r. w porównaniu do 2012 r. według sekcji PKD KULTURA I REKREACJA EDUKACJA JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA 88,0% Zob. Tabela 4. Aneks statystyczny OBSŁUGA RYNKU NIERUCHOMOŚCI ZAKWATEROWANIE I GASTRONOMIA 55 +2% 18 +50% 41-5% 2.4. Struktura firm według liczby zatrudnionych Struktura firm aktywnych na Targówku odzwierciedla generalne tendencje występujące w tej dziedzinie w skali kraju (Diagram 6). I tak ok. 63% wszystkich podmiotów to firmy, w których aktywni są tylko właściciele (średnia krajowa ok. 66%), a ponad 96% to mikroprzedsiębiorstwa (w całym kraju ok. 95%). Na tle całej Warszawy, grupa firm średnich (przedział 50-249 osób) i dużych (powyżej 249 osób) mających siedzibę na Targówku jest stosunkowo nieliczna odpowiednio 42 i 12. 250 I WIĘCEJ ZATRUDNIONYCH 0,2% 50-249 ZATRUDNIONYCH 1,1% 10-49 ZATRUDNIONYCH 4,7% 6-9 ZATRUDNIONYCH 4,1% Diagram 6. Struktura firm aktywnych na Targówku według liczby zatrudnionych (stan 31.12.2013) DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA I UBEZPIECZENIOWA ADMINISTROWANIA I DZIAŁALNOŚĆ WSPIERAJĄCA OPIEKA ZDROWOTNA I POMOC SPOŁECZNA INFORMACJA I KOMUNIKACJA PRZEMYSŁ 27 +23% 41 +32% 80 +48% 83-6% 46 0% 131 +26% 110 +41% 82-18% 1-5 ZATRUDNIONYCH 28,4% BUDOWNICTWO 85-17% 198 +21% FIRMY NIEZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKÓW 61,5% TRANSPORT I GOSPODARKA MAGAZYNOWA DZIAŁALNOŚĆ PROFESJONALNA, NAUKOWA I TECHNICZNA 321 0% HANDEL I NAPRAWY Zob. Tabela 6. Aneks statystyczny Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych WUS i GUS. Zob. Tabela 5. Aneks 12 13

3.2. Zmiany w populacji przedsiębiorstw na Targówku w okresie styczeń grudzień 2013 Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości (BLP) Do pomiaru krótkookresowych zmian, czyli koniunktury przedsiębiorczej w dzielnicy, służy Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości (BLP). Barometr został opracowany w ramach Projektu SFoP. W tym przypadku podstawowym okresem obserwacji jest miesiąc. Tendencje zmian w koniunkturze przedsiębiorczej są analizowane przez pryzmat miesięcznych przyrostów/spadków liczby aktywnych firm, działających na danym terenie. Przyrosty w poszczególnych miesiącach są wynikiem rejestracji nowych podmiotów oraz wznowienia działalności firm wcześniej zawieszonych. Te dodatnie efekty są pomniejszane zarówno przez zawieszenia, jak i całkowite wyrejestrowanie działalności gospodarczej. Miernikiem koniunktury przedsiębiorczej jest efekt netto wspomnianych tendencji. Diagram 8 ilustruje tendencje przyrostu/spadku liczby firm aktywnych w Dzielnicy Targówek w okresie styczeń grudzień 2013. Zdecydowanie przeważały miesiące ujemne. W rezultacie w całym 2013 roku liczba aktywnych podmiotów na Targówku zmniejszyła się o 268 czyli o 3,1% aktywnych firm. Tendencja ta kontrastuje wyraźnie z trendami zaobserwowanymi dla całej Warszawy, gdzie liczba aktywnych podmiotów wzrosła w tym samym czasie o 2,7%. I 2013 II 2013 III 2013 IV 2013 V 2013 VI 2013 VII 2013 VIII 2013 Diagram 8. Barometr Lokalnej Przedsiębiorczości Targówek 2013 IX 2013 X 2013 XI 2013 XII 2013 LICZBA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH 94 56 139 137 84 52 101 77 95 72 74 87 94 57 76 109 109 34 96 90 96 53 77 82 112 42 153 58 83 72 81 60 133 65 71 64 101 34 68 141 94 39 114 48 84 133 75 78 WYREJESTROWANE ZAWIESZONE WZNOWIONE ZAREJESTROWANE 1179 709 1125 1031 WSKAŹNIK ROCZNY EFEKT NETTO -126-42 6-34 -43-10 -57 14 63-74 -29 64-268 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Zob. Tabela 7. Aneks statystyczny 14 15

II. Aneks statystyczny Barometr pozwala także ustalić źródła występujących negatywnych tendencji (Diagram 9). Okazuje się, że relacja liczby firm nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych (wskaźnik rotacji finalnej) była dodatnia. Natomiast spadek aktywności przedsiębiorczej na Targówku w 2013 r. był przede wszystkim wynikiem znaczących miesięcznych różnic między liczbą firm zawieszonych i tych, które zdecydowały się wznowić zawieszoną wcześniej działalność (wskaźnik rotacji przejściowej). Jeśli chodzi o interpretację zaobserwowanych zmian w koniunkturze przedsiębiorczej na Targówku trzeba zachować ostrożność. Są to bowiem dane zagregowane i dla pogłębionej analizy należałoby uwzględnić czynniki jakościowe, a więc np. liczbę zatrudnionych firm wychodzących i wchodzących na rynek, czy też ich strukturę branżową. Tabela 1. Liczba i % udział aktywnych firm w dzielnicy Targówek na tle Warszawy, według sekcji PKD (stan 31.12.2013) Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji Liczba firm aktywnych Targówek jako % Jako % Razem Warszawa Targówek Warszawy Warszawa Targówek B,C,D,E Przemysł 11 147 714 6,4% 7,0% 8,2% F Budownictwo 11 420 855 7,5% 7,2% 9,9% G Handel i naprawy 30 440 1 979 6,5% 19,2% 22,8% H Transport i gospodarka magazynowa 10 883 1 115 10,2% 6,9% 12,9% I Zakwaterowanie i gastronomia 3 722 164 4,4% 2,3% 1,9% J Informacja i komunikacja 13 469 545 4,0% 8,5% 6,3% K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 5 826 309 5,3% 3,7% 3,6% L Obsługa rynku nieruchomości 5 241 164 3,1% 3,3% 1,9% M Działalność profesjonalna naukowa i 33 525 1 204 3,6% 21,1% 13,9% techniczna N Administrowanie i działalność wspierająca 7 142 452 6,3% 4,5% 5,2% P Edukacja 5 704 226 4,0% 3,6% 2,6% Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 11 606 466 4,0% 7,3% 5,4% R Kultura i rekreacja 2 376 82 3,5% 1,5% 0,9% Pozostałe 6 038 400 6,6% 3,8% 4,6% Diagram 9. Wskaźnik rotacji finalnej* i przejściowej** podmiotów gospodarczych na Targówku w 2013 r. Razem: 158 539 8 675 5,5% 100% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Warszawie (GUS) i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 I 2013 0,7 0,4 II 2013 III 2013 1,1 1,1 1,0 0,5 IV 2013 0,9 0,8 V 2013 VI 2013 VII 2013 VIII 2013 IX 2013 2,1 1,9 1,4 1,2 1,2 0,7 0,9 0,9 0,4 0,3 WSKAŹNIK ROTACJI FINALNEJ X 2013 0,7 0,5 XI 2013 2,0 0,3 XII 2013 1,8 1,1 1,1 WSKAŹNIK ROCZNY 0,6 WSKAŹNIK REAKCJI PRZEJŚCIOWEJ Tabela 2. Liczba i procentowy udział aktywnych firm w dzielnicy Targówek na tle Warszawy w priorytetowych sektorach SFoP (stan 31.12.2013) Sektory priorytetowe w ramach projektu SFoP Liczba firm aktywnych Warszawa Targówek Targówek jako % Warszawy Przemysły wysokiej techniki PWWT 567 27 4,8% Przemysły średnio-wysokiej techniki PWST 878 45 5,1% Telekomunikacja TELK 675 33 4,9% Usługi oprogramowania, doradztwo HODS 7 322 334 4,6% Badania i rozwój BNPR 434 10 2,3% Sektor kreatywny (high tech) HTCS 3 971 129 3,2% Sektor kreatywny (podstawowy) CSEK 11 245 444 3,9% *Wskaźnik rotacji finalnej: podmioty nowo zarejestrowane/podmioty wyrejestrowane. **Wskaźnik rotacji przejściowej: podmioty, które wznowiły działalność/podmioty, które zawiesiły działalność. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Zob. Tabela 7. Aneks statystyczny Eksporterzy* 3 857 170 4,4% Firmy z udziałem zagranicznym 3 524 95 2,7% *Dana za 2012 r. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, ZUS oraz Centrum Analitycznego Administracji Celnej (CAAC). 16 17

Tabela 3. Struktura aktywnych firm w dzielnicy Targówek według daty rejestracji (stan 31.12.2013) Przedziały według roku rejestracji Liczba % Razem do 1990 96 1,1% 1991-2000 3 117 35,9% 2001-2010 3 687 42,5% 2011-2013 1 775 20,5% Razem: 8 675 100% Tabela 4. Struktura aktywnych firm w dzielnicy Targówek według formy prawnej (stan 31.12.2013) Forma prawna Liczba % Razem Jednoosobowa działalność gospodarcza 7 637 88,0% Spółka cywilna 251 2,9% Spółka jawna 90 1,0% Spółka z o.o. 622 7,2% Spółka akcyjna 30 0,3% Pozostałe 45 0,5% Razem: 8 675 100% Tabela 6. Dynamika firm nowo zarejestrowanych w dzielnicy Targówek w latach 2012-2013 według sekcji PKD. Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji 2012 2013 % wzrost/spadek w 2013 w porównaniu do 2012 B,C,D,E Przemysł 78 110 41% F Budownictwo 100 82-18% G Handel i naprawy 322 321 0% H Transport i gospodarka magazynowa 102 85-17% I Zakwaterowanie i gastronomia 31 41 32% J Informacja i komunikacja 104 131 26% K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 54 80 48% L Obsługa rynku nieruchomości 22 27 23% M Działalność profesjonalna naukowa i techniczna 164 198 21% N Administrowanie i działalność wspierająca 88 83-6% P Edukacja 43 41-5% Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 46 46 0% R Kultura i rekreacja 12 18 50% Pozostałe 54 55 2% Razem: 1 220 1 318 8% Tabela 5. Struktura firm w dzielnicy Targówek według liczby zatrudnionych (stan 31.12.2013) Klasa zatrudnienia Liczba % Razem Firmy niezatrudniające pracowników 5 485 63,2% 1-5 zatrudnionych 2 353 29,2% 6-9 zatrudnionych 364 4,2% 10-49 zatrudnionych 237 2,7% 50-249 zatrudnionych 42 0,5% 250 i więcej zatrudnionych 12 0,1% Razem: 8 675 100% Tabela 7. Zmiany w populacji przedsiębiorstw na Targówku w okresie styczeń grudzień 2013 Firmy 01.2013 02.2013 03.2013 04.2013 05.2013 06.2013 07.2013 08.2013 09.2013 10.2013 11.2013 12.2013 Razem 2013 Nowozarejestrowane 94 84 95 94 109 96 112 83 133 101 94 84 1 125 Wznawiające działalność 56 52 72 57 34 53 42 72 65 34 39 133 1 031 Wyrejestrowane 137 77 87 109 90 82 58 60 64 141 48 78 709 Zawieszone 139 101 74 76 96 77 153 81 71 68 114 75 1 179 Efekt netto -126-42 6-34 -43-10 -57 14 63-74 -29 64-268 18 19

Część II. Wybrane zagadnienia dotyczące warunków prowadzenia działalności gospodarczej na Targówku 1. Współpraca lokalnego samorządu z przedsiębiorcami na Targówku 1 W tej części Raportu przedstawione zostaną relacje Urzędu Dzielnicowego z przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą na Targówku. Związane są one w pierwszej kolejności z obsługą przedsiębiorców w zakresie rejestracji działalności gospodarczej i uzyskiwaniem pozwoleń na budowę. Przedsiębiorcy mają także kontakt z Urzędem w związku z ubieganiem się o nieruchomości w dyspozycji władz Dzielnicy oraz uczestnicząc w przetargach organizowanych przez Urząd w ramach realizowanych w trybie zamówień publicznych. Przedsiębiorcy korzystają także ze wsparcia doradczego Urzędu Dzielnicowego, które dotyczy korzystania z funduszy unijnych. Dodatkowo realizowane są działania, których celem jest włączenie przedsiębiorców w różnorodne lokalne inicjatywy społeczne i kulturalne, a także charytatywne. Nazwa wniosku 1.1. Zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej Obsługą w tym zakresie zajmuje się Wydział Działalności Gospodarczej i Zezwoleń, który rejestruje zmiany w Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej, a także wydaje zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych oraz handlu obwoźnego. 1.1.1 Wnioski CEIDG Jak wynika z danych zamieszczonych w Tabeli 8, w 2013 r. nastąpił kilkuprocentowy wzrost liczby wszystkich rodzajów wniosków w porównaniu do poprzedniego roku. Jakkolwiek w obecnym systemie prawnym nie ma rejonizacji i przedsiębiorca może złożyć wniosek w dowolnie wybranym urzędzie dzielnicy/gminy na terenie kraju, porównanie nowozarejestrowanych firm w systemie REGON i CEIDG wskazuje, że w przeważającej większości przedsiębiorcy rejestrują działalność w macierzystym urzędzie. Tabela 8. Wnioski dotyczące działalności gospodarczej zarejestrowane przez Urząd Dzielnicy Targówek w roku 2012 oraz 2013. Liczba zarejestrowanych wniosków 2012 2013 % wzrost/spadek w porównaniu do poprzedniego roku Wnioski o wpis do CEiDG 1 112 1 279 +9% Wnioski o zmianę we wpisie do CEiDG 3 340 3 585 +7% Wnioski o wpis informacji o zawieszeniu działalności gospodarczej 1 104 1 148 +4% Wnioski o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej 446 595 +20% Wnioski o wykreślenie wpisu w CEiDG 994 1 105 +2% Razem: 6 996 7 622 +9% Źródło: Informacje uzyskane z Urzędu Dzielnicy Targówek, na podstawie wniosków które wpłynęły do CEIDG Tabela 9. Zezwolenia dotyczące napojów alkoholowych w 2012 i 2013 r. wydane w Dzielnicy Targówek Liczba zezwoleń Rodzaj zezwoleń 2012 2013 Jednorazowa sprzedaż alkoholu 32 22 Sprzedaż alkoholu podczas przyjęć 10 4 Wyprzedaż alkoholu 5 0 Sprzedaż napojów alkoholowych - detal 182 185 Sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych - gastronomia 53 32 Źródło: Informacje uzyskane z Urzędu Dzielnicy Targówek 1.1.2 Zezwolenia dotyczące napojów alkoholowych W ramach zakresu prowadzonej działalności Wydział Działalności Gospodarczej i Zezwoleń udzielił w 2013 r. 243 koncesje na alkohol, wobec 282 w roku 2012 r. (spadek o 14%) (Tabela 9). Analizując detaliczną gastronomiczną sprzedaż alkoholu można wskazać na rosnącą liczbę sklepów ze sprzedażą napojów alkoholowych, głównie na nowych osiedlach mieszkaniowych. Natomiast maleje liczba placówek gastronomicznych z uwagi na zmniejszającą się liczbę klientów. W ocenie Urzędu Dzielnicowego szczególne problemy stwarza zwiększająca się liczba całodobowych sklepów monopolowych. To powoduje większą liczbą skarg na zakłócanie porządku publicznego i skutkuje postępowaniami o cofnięcie zezwoleń. Z kolei przedsiębiorcy prowadzący aktualnie sprzedaż alkoholu wskazują, że liczba placówek handlowych posiadających zezwolenia na terenie Dzielnicy jest zbyt duża, co zwiększa konkurencję, a jednocześnie spadek rentowności handlu alkoholem. W ramach prowadzonej działalności edukacyjno-doradczej dla sprzedawców alkoholu Urząd Dzielnicowy na Targówku przeprowadził w 2013 r. cztery szkolenia dla sprzedawców i właścicieli punktów napojów alkoholowych. Celem tych szkoleń było zapoznanie sprzedawców ze skutkami prawnymi, jakie wynikają ze sprzedaży napojów alkoholowych osobom nietrzeźwym i nieletnim. W czasie szkolenia odbyły się ćwiczenia i warsztaty z uczestnikami. W roku 2013 odbyła się także kampania profilaktyczno-edukacyjna Laboratorium odpowiedzialnej sprzedaży renoma na warszawskim Targówku. Celem Kampanii była promocja właściwych zachowań w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych osobom niepełnoletnim. Reprezentantom wyróżnionych placówek zostały wręczone dyplomy uznania dla odpowiedzialnego sprzedawcy. 1.1.3. Obsługa przedsiębiorców w zakresie handlu obwoźnego Przedsiębiorcy zainteresowani prowadzeniem handlu obwoźnego są każdorazowo informowani o procedurze uzyskania decyzji na zajęcie pasa drogi pod stoisko handlowe oraz o zasadach prowadzenia handlu obwoźnego i związanych z nimi opłatach. 1.1.4. Kadry i wyposażenie komórki zajmującej się rejestracją CEIDG oraz zezwoleniami W Urzędzie Dzielnicy Targówek funkcjonują dwa stanowiska obsługi bezpośredniej CEIDG. Obsługą zajmuje się czterech pracowników (wymiennie po 4 godz.). Istnieje możliwość obsługi w języku angielskim, migowym oraz dla osób niepełnosprawnych. Dodatkowo Wydział Działalności Gospodarczej i Zezwoleń dysponuje trzema pomieszczeniami biurowymi na 4 piętrze budynku Urzędu. Generalnie zaplecze kadrowe i materialno-techniczne można uznać jako zadowalające. Przedsiębiorcy coraz chętniej rejestrują się online (składają wnioski przez Internet). Na parterze Urzędu wydzielone są stanowiska komputerowe dla samodzielnej rejestracji działalności gospodarczej. W procedurze składania wniosku przedsiębiorcy mają najwięcej problemów i wątpliwości z nazwą spółki cywilnej, nazwą skróconą, datą dokonania zmiany, datą wykreślenia wpisu. W ocenie pracowników Wydziału, przedsiębiorcy są zadowoleni z obsługi, czego potwierdzeniem jest rosnąca liczba wniosków składanych przez przedsiębiorców mieszkających w innych dzielnicach Warszawy oraz spoza Warszawy. Generalnie wnioski o wpis do CEIDG załatwiane są od ręki, co również ocenianie jest pozytywnie przez rejestrujących się właścicieli firm. 1.2. Pozwolenia na budowę Wydział Architektury i Budownictwa dla Dzielnicy Targówek zarejestrował 42 wnioski o pozwolenie na budowę w roku 2012 oraz 36 w roku 2013. Nastąpił więc spadek o 14%. Trzeba jednak podkreślić, że dane te nie obejmują dużych projektów inwestycyjnych (o powierzchni całkowitej powyżej 15.000 m 2 i o wysokości powyżej 30 m), gdzie zgodnie z obowiązującymi przepisami decyzję wydaje Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m. st. Warszawy. Pracownicy Wydziału Architektury zaangażowani w proces udzielania pozwoleń na budowę notują dużo błędów w rejestrowanych formularzach, szczególnie wśród osób wnioskujących po raz pierwszy. Najczęściej we wnioskach są błędne wpisy nazwiska lub nazwy firmy oraz niepoprawne uzupełnienie części dotyczącej załączników. Dodatkowo, ze względu na zmianę formularza wniosku, który obecnie liczy więcej stron niż kilka lat temu, pracownicy Wydziału zauważają pogorszenie jakości wypełnianych dokumentów. 1 Ten fragment raportu został opracowany na podstawie materiałów przekazanych przez Urząd Dzielnicowy na Targówku. 20 21

1.3. Udostępnianie nieruchomości na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej Wydział Gospodarowania Nieruchomościami Komórkami odpowiedzialnymi za udostępnienie nieruchomości na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej zajmują się w Urzędzie Dzielnicy Targówek cztery jednostki organizacyjne: Wydział Gospodarowania Nieruchomościami, Delegatura Biura Gospodarki Nieruchomościami, Wydział Zasobów Lokalowych i Zakład Gospodarowania Nieruchomościami. Szczegółowy podział zadań między nimi ilustruje Diagram 10. Jak wynika z danych przedstawionych w Tabeli 10 jedynie w przypadku dzierżawy terenów uzyskano w 2013 r. znaczący, bo 16% wzrost liczby umów zawartych z przedsiębiorcami. W pozostałych formach udostępniania nieruchomości zanotowano w porównaniu do 2012 r. spadki względnie stabilizację. Diagram 10. Jednostki organizacyjne Urzędu Dzielnicowego na Targówku zajmujące się udostępnianiem nieruchomości na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. sprzedaż mieszkań komunalnych, opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, nabywanie nieruchomości na cele inwestycyjne, itd. 1.4. Zamówienia publiczne Od strony merytorycznej zamówienia publiczne realizują różne wydziały Urzędu Dzielnicowego, natomiast koordynacją i rejestracją umów z przedsiębiorcami zajmuje się Wydział Prawny i Zamówień Publicznych. Skalę aktywności Urzędu w tym obszarze ilustruje Tabela 11. W porównaniu do roku 2012, w 2013 wyraźnie wzrosła liczba większych zamówień, powyżej 14 tys. Euro. Liczba umów wzrosła o 30%, a wartość aż o 113 %. Na tym tle, jeśli chodzi o przetargi o wartości poniżej 14 tys. euro odnotowujemy spadek (odpowiednio o 9% w ujęciu ilościowym i o 2% w ujęciu wartościowym). Wśród znaczących inwestycji Dzielnicy realizowanych w 2013 r. w trybie zamówień publicznych, należy w pierwszej kolejności Delegatura Biura Gospodarki Nieruchomościami Wydział Zasobów Lokalowych Zakład Gospodarowania Nieruchomościami komunalizacja mienia, regulacja stanów prawnych nieruchomości, opłaty adiacenckie, dzierżawa nieruchomosci wynajem lokali, realizacja wyroków eksmisyjnych, realizacja zmian lokali, regulacja tytułów prawnych, przyznawanie dodatków mieszkaniowych gospodarowanie zasobem mieszkaniowym, pozostającym w dyspozycji Dzielnicy, prowadzenie targowisk i parkingów, zapewnienie odpowiedniej ekspolatacji mienia Źródło: Informacje uzyskane z Urzędu Dzielnicy Targówek Tabela 11. Zamówienia publiczne zrealizowane w trybie przetargów przez Urząd Dzielnicowy na Targówku w 2012 i 2013. Liczba przetargów 2012 2013 % przyrost przyrost/ spadek w 2013 do 2012 r. Zamówienia poniżej 14 tys. Euro Inwestycje 18 28 +55% Remonty 13 15 +15% Pozostałe 35 43 +23% Razem liczba 66 86 +30% Razem wartość wszystkich przetargów pow. 14 tys. euro w tys. PLN 21 842,9 46 604,4 +113% Zamówienia poniżej 14 tys. euro Liczba 1 060 959-9% Razem wartość wszystkich przetargów poniżej 14 tys. euro w tys. PLN 7 174,6 5 312,8-26% Rodzaj zezwoleń Umowy/zdarzenia 2012 2013 % wzrost/spadek w 2013 w porównaniu do roku 2012 Najem lokali użytkowych 171 169-1% Najem powierzchni reklamowych 40 40 0% Dzierżawa terenów 313 362 +16% Dzierżawa miejsc dla handlu obwoźnego 73 69-5% Dzierżawa nieruchomości w gestii M. st. Warszawy 217 187-14% Inne formy udostępniania nieruchomości przedsiębiorcom (np. wystawy, eventy) Tabela 10. Udostępnianie nieruchomości na potrzeby działalności gospodarczej na Targówku. 4 4 0% Źródło: Informacje uzyskane z Urzędu Dzielnicy Targówek wymienić te związane z zagospodarowaniem terenów zieleni wzdłuż Kanałów Bródnowskiego, Zaciszańskiego i Drewnowskiego, a także budowę boisk, ogrodzeń, dróg, oświetlenia ulic i przebudowę obiektów oświatowych. Natomiast remonty dotyczyły przede wszystkim ulic i placówek oświatowych. Pozostałe większe przetargi dotyczyły bieżącego utrzymania porządku i czystości, zieleni, usług wyceny nieruchomości, organizacji wypoczynku, ochrony obiektów, dowozu dzieci niepełnosprawnych, itp. Jeśli chodzi o zainteresowanie przedsiębiorców przetargami, średnio Urząd notuje 10-20 zgłoszeń uczestników. Kluczowe problemy z jakimi borykają się przedsiębiorcy dotyczą interpretacji przepisów Prawa Zamówień Publicznych. Firmy startujące w przetargach mają bieżący kontakt z Urzędem podczas czynności związanych z wyjaśnianiem treści złożonych ofert, uzupełnianiem dokumentów i poprawą błędów w ofertach. W przypadku niezrozumienia dokumentacji, przedsiębiorcy zwykle telefonują bezpośrednio do urzędu z prośbą o dodatkowe informacje. Ze względu na przeważające w zamówieniach kryterium ceny, większość firm uczestniczących w postępowaniach przetargowych pochodzi spoza Warszawy. Pracownicy Wydziału Prawnego i Zamówień Publicznych oceniają, że jedynie ok. 5 % firm, które wygrywają przetargi w Urzędzie Dzielnicy Targówek, pochodzą z terenu m.st. Warszawy. 1.5. Pomoc w pozyskiwaniu Funduszy Europejskich W 2013 r. Urząd Dzielnicowy na Targówku nie prowadził własnych projektów finansowanych ze środków unijnych, bezpośrednio adresowanych do przedsiębiorców. Natomiast za- Źródło: Informacje uzyskane z Urzędu Dzielnicy Targówek równo przedsiębiorcy, jak i pracownicy Urzędu uczestniczyli w tego typu projektach, realizowanych przez Urząd m. st. Warszawy. W pierwszej kolejności dotyczy to uczestnictwa Dzielnicy w Projekcie Stołeczne Forum Przedsiębiorczości. Więcej szczegółów na ten temat przedstawiamy w p. 4 niżej. Natomiast Urząd Dzielnicy Targówek, a konkretnie Referat Analiz i Funduszy Europejskich prowadzi aktywną politykę informacyjną o funduszach pomocowych, w tym UE dla przedsiębiorców. Pomoc doradcza jest świadczona na stanowiskach obsługi bezpośredniej w Wydziale Obsługi Mieszkańców i dotyczy także specjalistycznych informacji o możliwościach pozyskania funduszy na działalność gospodarczą. Na terenie Urzędu Dzielnicy, w przestrzeni Wydziału Obsługi Mieszkańców znajduje się Punkt Informacyjny Europe Direct, w którym udostępniane są materiały informacyjne (ulotki, foldery, plakaty o funduszach, seminariach, warsztatach, wykładach otwartych ) dla beneficjentów m.in. przedsiębiorców. Jak wynika 22 23

z danych przedstawionych w p. 3. niżej, przedsiębiorcy z Targówka obecnie w niewystarczającym zakresie korzystają z funduszy UE. W latach 2007 2013 tylko 59 firm podjęło łącznie 99 projektów. Ewidencja udzielonego wsparcia wskazała zarazem, iż 13 firm otrzymało wsparcie na inwestycje i rozwój technologiczny. Dominującą formą wsparcia była natomiast tzw. pomoc de minimis, z której skorzystało 329 firm. 1.6. Inne inicjatywy w zakresie kontaktów i współpracy Urzędu Dzielnicowego ze środowiskiem przedsiębiorców na Targówku Przedsiębiorcy są częścią społeczności Targówka i w 2013 r. byli adresatem różnorodnych inicjatyw Urzędu Dzielnicowego na rzecz zrównoważonego rozwoju Dzielnicy. Dokonywało się to poprzez włączenie tej grupy społecznej w proces decyzyjny (konsultacje) przy tworzeniu dokumentów programowych, stanowiących podstawę długofalowej strategii rozwoju dzielnicy: Programu Rozwoju Kultury w Dzielnicy Targówek na lata 2014-2020 oraz Programu Rozwoju Dzielnicy Targówek na lata 2014-2020. Jeśli chodzi o zrównoważony rozwój, wiele podmiotów gospodarczych działających na terenie Dzielnicy Targówek, aktywnie wdrażało ideę społecznej odpowiedzialności biznesu. Jako konkretne przykłady warto wymienić: Jest to przykładowo szczególna wymiana barterowa, gdzie przedsiębiorca finansuje nagrody, zaś Urząd informuje o tym mieszkańców, zamieszczając informację i logotyp sponsora na stronach internetowych urzędu i w lokalnej prasie. Spośród innych form współudziału przedsiębiorców w imprezach społecznych i charytatywnych na terenie Dzielnicy można wymienić: Świąteczny Jarmark Wigilijny w Parku Wiecha, na którym wystawiało się 25 przedsiębiorców; Pchle Targi na Zaciszu wśród kilkudziestu wystawców można wymienić kilku przedsiębiorców; Wsparcie inicjatyw społecznych mających na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu dzieci i młodzieży: impreza Mikołajki wzięły w niej udział firmy t.j. Procter & Gamble, IKEA, które wyposażyły kluby i świetlice socjoterapeutyczne; Akcja zbiórki krwi pn. Motoserce jako wystawcy wzięło w wydarzeniu udział 30 przedsiębiorców (bezpośrednia współpraca ze stowarzyszeniami klubów motocyklowych współorganizatorów imprezy). 2. Instytucje otoczenia biznesu w dzielnicy Targówek bezpośrednio do lokalnie działających przedsiębiorców, jest wyróżnienie pn. Pozytywista roku. Przyznawane jest ono osobom, firmom lub instytucjom, które zasłużyły się w szczególny, konstruktywny sposób dla swoich społeczności lokalnych i całego społeczeństwa. Jest to nagroda premiująca szeroko pojętą przedsiębiorczość. Na terenie dzielnicy Targówek funkcjonują stowarzyszenia i fundacje, w przypadku których wspieranie przedsiębiorczości stanowi fragment szerszej aktywności. Przykładowo misją Stowarzyszenia Interwencji Prawnej jest zapewnienie spójności społecznej poprzez działanie na rzecz równości wszystkich ludzi wobec prawa. Stowarzyszenie prowadzi poradnictwo prawne oraz dąży do reprezentowania klientów przed organami państwowymi. Istotnym obszarem działań, jest próba wprowadzania zmian systemowych w prawie i polityce społecznej, np. poprzez udział w konferencjach, konsultację aktów prawnych, komentowanie przepisów prawa, sporządzanie ekspertyz i opinii. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej prowadzi też działalność informacyjną i badawczą. W szeroko pojętym obszarze wspierania przedsiębiorczości funkcjonuje na Targówku Ruch Inicjatyw Społecznych PRACA. Celem tego Stowarzyszenia jest aktywizacja społeczności lokalnej (Targówka Fabrycznego). Działa ono w obszarach edukacji, kultury oraz przedsiębiorczości i pracy. Oferuje zajęcia z zakresu fotografii i technik multimedialnych. Ponadto angażuje się w działalność wydawniczą oraz prowadzi galerie Spinacz oraz Lokomotywa. Wspólnie z Urzędem Dzielnicy Targówek aktywizuje środowisko społeczno-gospodarcze w dzielnicy oraz wspomaga Zintegrowany Program Rewitalizacji na Targówku organizując różnego rodzaju konsultacje. Z kolei Towarzystwo Amicus, które rozpoczęło działalność w 1998 r., jest niezależną organizacją pozarządową, której członkami są studenci i absolwenci uczelni wyższych, pracownicy naukowi, przedsiębiorcy, działacze kultury oraz pracownicy samorządowi. Stowarzyszenie prowadzi szeroko zakrojoną działalność na rzecz integracji i promocji członkostwa Polski w UE oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami krajów europejskich. W ramach swojej działalności prowadzi bezpłatne działania informacyjne kierowane do osób zainteresowanych polityką i funduszami UE związanymi z rozwojem edukacji, kultury, przedsiębiorczości. Towarzystwo Amicus zaangażowało się w roku szkolnym 2013/2014 w realizację projektu Warszawski model wspomagania szkół i przedszkoli, jako przykład systemowego rozwiązania dla obszarów metropolitalnych. Miał on na celu zapewnienie kompleksowego wsparcia szkołom w obszarze doskonalenia nauczycieli. Urząd Dzielnicy Targówek partycypuje w różnego rodzaju konferencjach i szkoleniach organizowanych przez Towarzystwo Amicus, co wpływa na zwiększenie wiedzy wśród oddanie do użytku przez firmę Dom Development, stacji kolejowej PKP Warszawa Zacisze-Wilno, w ramach budowy osiedla Wilno. Z myślą o komforcie mieszkańców oraz szybkim i prostym dojeździe do centrum stolicy, firma z własnych środków wprowadziła szereg usprawnień dotyczących komunikacji publicznej. Oprócz przystanku kolejowego, wyremontowała też pętlę autobusową, w pobliżu osiedla oraz kilka kilometrów dróg miejskich; dzięki współpracy z Radą Osiedla Targówka Fabrycznego oraz wolontariuszami z firmy Procter & Gamble udało się wyremontować część pomieszczeń szkolnych m.in. na działalność Klubu Dzieci Targówka. Procter & Gamble sfinansował również modernizację boiska do koszykówki. Obecnie w szkole mieści się świetlica dla dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym, którą prowadzi Stowarzyszenie Dzieci Targówka przy wsparciu finansowym Dzielnicy. Pomieszczenia wyremontowała Dzielnica ze środków firmy Procter & Gamble, a wyposażenie przekazała z kolei IKEA. Przedsiębiorcy biorą także aktywny udział w inicjatywach społecznych organizowanych przez Urząd Dzielnicy Targówek. Mówiąc o instytucjach otoczenia biznesu (IOB) mamy na myśli dwa rodzaje podmiotów. Do pierwszej należą organizacje nie nastawione na zysk (fundacje, stowarzyszenia, wyspecjalizowane agendy rządowe i samorządowe), aktywne w obszarze wspierania przedsiębiorczości, samozatrudnienia, transferu i komercjalizacji technologii oraz poprawy konkurencyjności MSP. Dodatkowo uwzględniamy organizacje komercyjne, świadczące różnego typu usługi doradcze dla mniejszych firm, bowiem dostępność tego typu usług w skali lokalnej ma istotne znaczenie, zwłaszcza gdy przedsiębiorcy zamierzają rozwijać swoje firmy. 2.1. Instytucje niekomercyjne Wśród organizacji otoczenia biznesu działających lokalnie na terenie dzielnicy Targówek, można wymienić Fundację Regionalnych Inkubatorów Przedsiębiorczości Wokulski. Do jej głównych zadań należy m.in. popieranie oraz promocja rozwoju aktywności gospodarczej i przedsiębiorczości, aktywizacja zawodowa bezrobotnych i absolwentów szkół różnych typów oraz wspieranie działalności naukowej i badawczej. Jedną z ważnych inicjatyw Fundacji, odnoszących się 24 25

pracowników lokalnej administracji i przyczynia się do rozszerzenia działań związanych z rozwijaniem sektora kreatywnego w dzielnicy. Stowarzyszenie Monopol Warszawski wdraża obecnie nowy projekt zatytułowany Centrum Aktywizacji i Rozwoju Przedsiębiorczości Aktywna Praga, który ma celu wsparcie i aktywizację społeczności warszawskiej Pragi i okolic (w tym Nowej Pragi części Targówka), w rożnych obszarach: podejmowania działalności gospodarczej, kształcenia, zwiększania szans na rynku pracy, rozwoju w zakresie kultury i sztuki, pobudzania kreatywności. Projekt ten stanowi również impuls do rozpoczęcia procesu tworzenia klastra Biznes Praski, który w sposób naturalny otwiera nowe możliwości rozwoju dla przedsiębiorców działających na Targówku. Mówiąc o wspieraniu przedsiębiorczości na Targówku nie sposób pominąć działalności Urzędu Pracy m.st. Warszawy. W szczególności dotyczy to udzielania dotacji i wsparcia doradczego dla osób bezrobotnych i niepełnosprawnych w podejmowaniu działalności gospodarczej. W latach 2007-2013 z tego typu pomocy skorzystało łącznie 159 przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą na Targówku - 6% wszystkich objętych tego typu wsparciem w Warszawie. Na Targówku mają swoją siedzibę ogólnopolskie organizacje przedsiębiorców, takie jak Ogólnopolskie Stowarzyszenie Parkieciarzy, Związek Dealerów Samochodowych, Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty, Polskie Stowarzyszenie Bioterapeutów BIOPOL, Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Polskiego Górnictwa, Stowarzyszenie Europejski Instytut Funduszy Unijnych - Stowarzyszenie Specjalistów i Konsultantów. 2.2. Komercyjne firmy doradcze świadczące usługi dla biznesu na Targówku Tabela 12. Firmy doradcze świadczące usługi dla przedsiębiorców na Targówku Rodzaje usług doradczych Liczba firm 2012 2013 % przyrostu/spadku 2013 do 2012 Działalność prawnicza 107 112 5% Działalność rachunkowo-księgowa, doradztwo podatkowe 194 195 1% Stosunki międzyludzkie (public relations) i komunikacja 29 33 14% Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania Na terenie dzielnicy Targówek działają liczne firmy doradcze świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców (Tabela 12). Szczególną uwagę zwraca duża liczba firm świadczących usługi księgowe. Generalnie na terenie całej Warszawy występuje znaczne skupienie firm doradczych. Także na terenie Targówka, niejako w zasięgu ręki, istnieje duża i zróżnicowana paleta tego typu usług dla przedsiębiorców. Na szczególną uwagę zwraca znaczący przyrost liczby firm doradztwa gospodarczego, komunikacji i stosunków międzyludzkich. 3. Wykorzystanie funduszy unijnych i innych środków publicznych przez przedsiębiorców dzielnicy Targówek w latach 2007-2013 3.1. Źródła danych Fundusze europejskie stały się w ostatnich latach istotnym źródłem zasilania przedsiębiorstw w wiedzę, technologie, kontakty, rozwiązania organizacyjne. W wielu przypadkach zmieniły podstawę konkurencyjności przedsiębiorstw na rynku. Uzyskanie tego wsparcia nie jest jednakże kwestią prostą, wymaga przejścia skomplikowanych procedur konkursowych, potwierdzenia doskonałości swojego pomysłu w ramach rywalizacji z innymi firmami, a fakt udzielenia wsparcia rodzi wiele konsekwencji po stronie przedsiębiorcy związanych np. z zarządzaniem, przepływami finansowymi czy koniecznością osiągnięcia założonych wskaźników. Wysiłek ten nie jest pozbawiony wartości dla przedsiębiorstw, z tego też względu konkurencja o te środki zawsze była bardzo wysika. W niniejszej części raportu przedstawione zostały wybrane dane na temat aktywności firm z Dzielnicy Targówek w projektach finansowanych z funduszy unijnych. Niniejszy rozdział Raportu został przygotowany na podstawie danych z Krajowego Systemu Informatycznego SIMIK 07-13 oraz Bazy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, według stanu na 31.01.2014r. W analizie uwzględniono firmy 193 224 16% Razem: 523 564 8% aktywne, zarejestrowane na terenie dzielnicy Targówek w systemie 1. Ilość firm realizujących projekty w dzielnicy, CEIDG/REGON według stanu na 31.12.2013r. 2. Ilość projektów realizowanych w zidentyfikowanych firmach, 3.2. Firmy z dzielnicy Targówek i ich aktywność projektowa 3. Rozkład ilości realizowanych projektów w przedsiębiorstwach, w latach 2007-2014 4. Dane finansowe zagregowane dla zakontraktowanych Firmy z dzielnicy Targówek charakteryzuje niewielka aktywność projektów w firmach w dzielnicy. oparta o fundusze publiczne pochodzące z funduszy unij- nych. Ogólny obraz aktywności projektowej charakteryzują Skalę zaangażowania przedsiębiorców Targówka w realizację takie dane, jak: projektów dofinansowanych ze środków UE ilustrują poniższe dane. Ilość zakontraktowanych projektów 99 Ilość firm - realizatorów projektów 59 Dofinansowanie dla projektów 175,1 mln zł Wydatki kwalifikowane projektów 281,2 mln zł Wartość projektów 332,4 mln zł Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane SIMIK i GUS 26 27

W okresie obejmującym lata 2007-2014, firmy działające w Dzielnicy Targówek otrzymały ponad 175,1 mln zł wsparcia ze środków Unii Europejskiej. Jeśli chodzi o średnią wysokość dofinansowania na 1 przedsiębiorstwo, Dzielnica Targówek znalazła się na przedostatnim miejscu w rankingu dzielnic objętych projektem SFoP, z wynikiem 20,2 tys. PLN. Sytuacji dzielnicy nie poprawiła analiza udzielonego wparcia, w kontekście ilość projektów, na 1000 firm aktywnych - znalazła się wówczas na ostatnim miejscu w rankingu dzielnic objętych projektem SFoP z wynikiem 11,4. Na zidentyfikowane 99 projekty niespełna połowa pochodzi z firm, w których nie podejmowano realizacji innych projektów finansowanych z Funduszy Strukturalnych. Rozkład danych w kontekście ilości realizowanych projektów w firmach z Targówka przedstawia Diagram 11. 1 PROJEKT Diagram 11. Rozkład aktywności projektowej firm w dzielnicy Targówek wg ilości projektów w przedsiębiorstwach. 66,1% Firmy, które wykazały więcej aniżeli jeden projekt jest niespełna 20. Aktywność projektowa nie stanowiła zatem dotychczas istotnego źródła zasilania firm z Targówka w wartości niezbędne do funkcjonowania i rozwoju. Analiza baz projektów zwróciła jednakże szczególną uwagę na firmę Daunpol Sp. z o.o., posiadającą siedzibę na terenie Dzielnicy Targówek, której przypisano realizację 223 projektów. Pogłębiona analiza wskazała jednakże, iż 222 projekty zrealizowane zostały na terenie województwa wielkopolskiego, natomiast na terenie dzielnicy (siedziby firmy) zanotowano jedynie 1 projekt. Konsekwentnie pomimo przyjętej lokalizacji firmy w dzielnicy przedstawione statystyki nie uwzględniają aktywności tej firmy w innych lokalizacjach w Polsce. 5,1% 1,7% PRZEDZIAŁ OD 5 DO 9 PROJEKTÓW 10,2% 16,9% 4 PROJEKTY 3 PROJEKTY 2 PROJEKTY 1. Statystyka firm korzystających z pomocy de minimis, 2. Statystyka firm korzystających z pomocy na rozwój technologiczny, 3. Statystyka firm korzystających z pomocy na inwestycje. Syntetyczne dane w ww. obszarach z podziałem na wielkość firm przedstawione w Tabeli 13. Tabela 13. Rozkład aktywności projektowej firm w dzielnicy Targówek wg wielkości przedsiębiorstwa i rodzaju otrzymanego wsparcia. Wielkość przedsiębiorstwa Pomoc de minimis Wartość nominalna pomocy (mln PLN) Ilość firm objętych pomocą Pomoc na rozwój technologiczny Wartość nominalna pomocy (mln PLN) Ilość firm objętych pomocą Pomoc na inwestycje w przedsiębiorstwach Wartość nominalna pomocy Ilość firm objętych pomocą Mikro 11,0 280 6,0 1 1,4 3 Małe 2,5 32 - - 1,7 5 Średnie 1,2 14 - - 1,1 4 Duże 0,3 3 - - - - Suma 15,0 329 6,0 1 4,2 12 Przedsiębiorstwa działające na terenie Dzielnicy Targówek najaktywniej korzystały z pomocy de minimis. Mając na uwadze fakt, iż wsparcie to określane jest jako pomoc nieznaczna i nie może zaburzać konkurencji, w praktyce przybierało niekiedy formę działań masowych kierując się założeniem o konieczności udzielania drobnej pomocy bez skutków finansowych dla odbiorców. Konsekwentnie nie dziwi fakt, iż znacząca większość firm wykazujących korzystanie z takiej formy pomocy to mikro przedsiębiorstwa - stanowią one aż 85% wszystkich firm objętych wsparciem de minimis w dzielnicy. W pozostałych przypadkach: 9,7% to przedsiębiorstwa małe, 4,3% średnie i tylko 0,9% duże. korzystających ze wsparcia na rozwój technologiczny. W sumie zaangażowanie firm z Targówka uznać należy za niewystarczające w porównaniu z potencjałem gospodarczym tej dzielnicy (określonym w innych częściach Raportu). Jednocześnie na terenie dzielnicy Targówek mamy przykłady przedsiębiorstw, które potrafiły efektywnie wykorzystać Źródło: opracowanie własne na podstawie GUS i UOKIK. środki publicznych (zwłaszcza UE) dla przyspieszenia własnego rozwoju. Ważnym wyzwaniem staje się, zarówno dla firm, jak i władz samorządowych i instytucji wsparcia zwiększenie zdolności do absorpcji środków publicznych przez przedsiębiorstwa w nadchodzących latach. Pierwszym krokiem może być upowszechnienie informacji na temat doświadczeń przedsiębiorstw z Targówka w zakresie pozyskiwania i wykorzystywania środków publicznych. To może ułatwić wymianę dobrych praktyk oraz sprzyjać podejmowaniu wspólnych projektów, także we współpracy z ośrodkami badawczymi. Tego typu wspólne przedsięwzięcia będą traktowane priorytetowo w nowej perspektywie UE 2014-2020. Ilość firm z więcej niż 10 projektami 0 Ilość firm z projektami w przedziale od 5 do 9 3 Ilość firm z 4 projektami 1 Ilość firm z 3 projektami 6 Ilość firm z 2 projektami 10 Razem 99 Źródło: opracowanie własne w oparciu o dane SIMIK i GUS 3.3. Aktywność w realizacji projektów wg przedmiotu wsparcinicy. krajowych i zagranicznych w rozwój przedsiębiorstw w dziel- W oparciu o specjalnie zdefiniowane kryteria selekcji firm i przeznaczenia wsparcia, określone zostały następujące Na podstawie analizy danych bazy UOKIK wyodrębniono dane obszary aktywności przedsiębiorstw, w których doszło dotyczące skali zaangażowania środków publicznych pochodzących do zaangażowania pomocy publicznej: ze źródeł zagranicznych i (występujących łącznie) Charakterystyczne dla dzielnicy jest praktycznie niewidoczne zaangażowanie się firm w realizację przedsięwzięć zorientowanych na rozwój technologiczny oraz inwestycje w przedsiębiorstwach. Wprawdzie wartość bezwzględna udzielonego wsparcia w tym zakresie, dla 13 firm, równa jest 2/3 wsparcia udzielonego 329 firmom w ramach pomocy de minimis, to nie jest to wystarczający powód do satysfakcji. 3.4. Podsumowanie Na podstawie przedstawionych ogólnych danych empirycznych można sformułować ogólny wniosek, iż skala wykorzystania środków publicznych odzwierciedla statystyczny rozkład firm w Dzielnicy Targówek - duża ilość firm mikro korzystających z pomocy de minimis, a zarazem niewielka ilość firm 4. Sieciowanie przedsiębiorców w ramach SFoP 4.1. Spotkania sieciujące założenia i uczestnicy Networking, to budowanie sieci kontaktów przedsiębiorców za pomocą ciągłych relacji, których celem jest wymiana informacji, doświadczeń, udzielanie sobie wsparcia i pomocy ale także do identyfikowanie możliwości rozwijania biznesu z partnerami. Dzięki projektowi Stołeczne Forum Przedsiębiorczości, organizowanemu przez Urząd m. st. Warszawy (lidera projektu) oraz Akademię Leona Koźmińskiego (partnera merytorycznego) na terenie dzielnicy Targówek zainicjowane zostały networkingowe warsztaty przedsiębiorców. Miejscem spotkań był Urząd Dzielnicy. Dla koordynacji działań w tym zakresie w tym zakresie stworzono w Projekcie stanowi- 28 29

sko Animatora Współpracy z MSP. Zasadnicza rola Animatora obecnych na spotkaniach w tej dzielnicy to 27 przedsiębiorców. Diagram 12 przedstawia rozkład liczby osób na poszcze- polegała na odpowiedniej promocji spotkań networkingowych oraz właściwym doborze grup przedsiębiorców i tematów poszczególnych warsztatów. Do wsparcia budowania gólnych spotkaniach. relacji biznesowych w dzielnicy została powołana także Rada Na Targówku w trakcie spotkań przeważały przedsiębiorstwa Przedsiębiorców. Składała się ona z grupy najbardziej aktywnych przedstawicieli dzielnicy Targówek zainteresowanych pracowników) stanowią (27%) uczestników spotkań w tej jednoosobowe (64%). Reprezentanci firm średnich (10 do 49 rozszerzaniem idei lokalnego networkingu. Rada zbierała dzielnicy. Tylko jedna osoba (9%) reprezentowała firmy zatrudniające od 2 do 9 pracowników. (Diagram 13). się w cyklach miesięcznych dyskutując nad formułą i tematyką poszczególnych spotkań. Same spotkania networkingowe odbywały się według wypracowanej autorskiej metody Z punktu widzenia reprezentowanych branż przeważały przedsiębiorstwa z branż usługowych, a wśród nich usługi doradcze, networkingowej zaproponowanej przez zespół Akademii Leona Koźmińskiego pod kierownictwem prof. Jerzego Cieślika. IT, związane z finansami, handlem i turystyką. Diagram 12. Statystyki obecności na warsztatach - Targówek 22.05.2013 12.06.2013 25.06.2013 22.07.2013 09.09.2013 30.09.2013 28.10.2013 18.11.2013 16.12.2013 27.01.2014 18.02.2014 10.03.2014 14.04.2014 12.05.2014 12.05.2014 09.06.2014 14.07.2014 11.08.2014 50 40 40 36 35 35 33 31 30 30 27 30 25 25 klientem, dostawcą lub partnerem biznesowym. Dodatkowo 4.3. Spotkania sieciujące w ramach SFoP w dzielnicy komponent można było zaznaczyć czy przedsiębiorcy posiadają kontakty networkingowy potrzebne danej osobie. Poniżej przedstawiony jest przykłado- wy wynik wypełnienia radaru networkingowego przez przedsiębiorców Głównym elementem spotkań były warsztaty networkingowe, oceniających przedsiębiorcę na spotkaniu. a ich głównym elementem były autoprezentacje w grupach 8-11 osobowych. Prezentacje miały na celu zachęcić innych Diagram 14 przedstawia sumę wyników dla wybranego przedsiębiorcy uczestników do zawarcia miedzy sobą bardziej trwałych relacji. uczestniczącego w 4 spotkaniach (kolejnych na, któ- Po prezentacjach następowały wymiany wizytówek rych się pojawiał). Po każdym spotkaniu przedsiębiorcy otrzymywali i luźne rozmowy przy kawie, rozszerzające informacje zawarte wysyłane przez Animatora współpracy z MSP wyniki w krótkich prezentacjach. Ważnym etapem networkingu wskazania innych przedsiębiorców. Zatem wiedzieli od razu, były prezentacje liderów grup. Lider była to wybrana osoba kto widział w nich partnera, klienta czy też dostawcę i/lub kto w danej grupie, której zadaniem było zarekomendowanie znał kogoś kto mógłby pomóc przedsiębiorcy w jego biznesie. poznanych przedsiębiorców, przedsiębiorcom z innych grup. Takie informacje pozwalały zintensyfikować kontakty biznesowe W ten sposób na każdym spotkaniu mogła następować, poza z tymi najbardziej zainteresowanymi. autoprezentacją, już pierwsza rekomendacja danego przedsiębiorcy na forum ogólnym. Organizatorzy w celu zwiększenia I tak interpretując powyższy diagram zwraca uwagę, skuteczności networkingu wprowadzili możliwość uzyskiwa- że wybrany przedsiębiorca był wskazany najczęściej jako Diagram 14. Ocena prawdopodobieństwa nawiązania relacji przykładowy przedsiębiorca KLIENT DLA MNIE 5 20 20 19 17 16 14 18 ZNAM PARTNERA DLA TEJ FIRMY 1 7 3 KUPIĘ COŚ OD TEJ FIRMY 10 1 3 4 3 6 0 Zastosowana metoda zakłada wykorzystanie podstawowych mechanizmów networkingowych. Głównym moderatorem wszystkich spotkań był specjalista ds. networkingu dr Jan Dąbrowski. Źródło: opracowanie własne Diagram 13. Liczba zatrudnionych Targówek udział procentowy 10 DO 49 ZNAM DOSTAWCĘ DLA TEJ FIRMY 1 4 2 1 9 5 PARTNER DO WSPÓŁPRACY Jako narzędzie wspomagające proces sieciowania, w ramach projektu SFoP, dla przedsiębiorców uruchomiona platformę internetową, gdzie przedsiębiorcy mogli zapoznać się z kalendarzem interesujących wydarzeń, zapoznać się z wypowiedziami ekspertów, w trybie online wziąć udział w dyskusji na ciekawe tematy. 4.2. Spotkania networkingowe podstawowe statystyki. Ogółem w spotkaniach networkingowych w dzielnicy Targówek wzięło udział 451 przedsiębiorców. Średnia liczba osób 64% OD 0 DO 1 9% 27% 2 DO 9 Źródło: opracowanie własne 2 ZNAM KLIENTA DLA TEJ FIRMY MAŁE ŚREDNIE DUŻE Źródło: opracowanie własne nia między przedsiębiorcami szybkiej informacji zwrotnej partner do współpracy (14 wskazań dużego i średniego prawdopodobieństwa (tzw. Radaru Networkingowego). Po prezentacji liderów w tej kategorii). W mniejszym stopniu był przedsiębiorcy mieli możliwość zaznaczyć na przygotowanym postrzegany jako klient a najmniej jako dostawca. Z danych i rozdanym wcześniej materiale, który przedsiębiorca trafia przedsiębiorca mógł też wyczytać po każdym spotkaniu kto do określonej kategorii potencjalnych partnerów. Każdy mógł ewentualnie zna kogoś kto pomógłby przedsiębiorcy w rozwoju zaznaczyć z jakim prawdopodobieństwem według niego, biznesu. prezentująca się/prezentowana osoba może być dla niego: 30 31

Stosowanie na spotkaniach Radaru Networkingowego pozwalało zwiększać skuteczność networkingu i ewentualnie korygować informacje, które przekazywał na spotkaniach przedsiębiorca innym. Następowało więc swoiste badanie atrakcyjności networkingowej, charakterystyczne tylko dla spotkań networkingowych w ramach SFoP. Przedsiębiorcy dzięki Radarowi otrzymywali skondensowaną, przydatną informację, co do swojej skuteczności networkingowej. Prawdopodobieństwo rozbudowy swojej sieci kontaktów, przedsiębiorcy dodatkowo zbiorczo oceniali po spotkaniach (wypełniali ankietę). I tak najczęściej wskazywali, że na spotkaniach poznali kogoś, kogo kontakty będą mogli wykorzystać w swoim biznesie (wynik 3,7 w skali 1-5). Kolejny wysoki wynik uzyskali przedsiębiorcy, którym uczestnicy sami będą mogli pomóc (3,2). Szansa pozyskania partnera do współpracy również została oceniona na więcej niż połowę skali (3,0). Najniższe prawdopodobieństwo, dotyczy pozyskania nowych dostawców (2,1) (Diagram 15) Z danych jednoznacznie wynika, że w trakcie spotkań pojawiały się duże możliwości rozbudowy relacji biznesowych. Diagram 15. Prawdopodobieństwo nawiązania nowych kontaktów - Targówek 4,0 3,69 3,5 3,0 2,5 2,0 2,44 2,08 3,00 3,19 POZYSKAM KLIENTA/KLIENTÓW POZYSKAM DOSTAWCÓW Wskazane oceny potwierdzają, że poza wartością networkingową uczestnicy wysoko ocenili komponent wymiany doświadczeń i wiedzy w systemie samokształcenia. Diagram 16. Ocena tematyki spotkania Targówek - udział procentowy (11%) badanych. (6%) uczestników SFoP przekazało informację o projekcie więcej niż 20 osobom. Tylko 6% uczestników nie zarekomendowało spotkań ani jednej osobie (Diagram 17). 1,5 POZYSKAM PARTNERA DO WSPÓŁPRACY 1,0 0,5 POZNAŁEM KOGOŚ, KOGO KONTAKTY MI SIĘ PRZYDADZĄ POZNAŁEM KOGOŚ, KOMU JA MOGĘ POMÓC, MAM KONTAKTY DLA NIEGO 25% 27% CAŁKOWICIE SPEŁNIA OCZEKIWANIA W ZNACZNYM STOPNIU SPEŁNIA OCZEKIWANIA 0,0 SPEŁNIA OCZEKIWANIA 50% 60% W NIEWIELKIM STOPNIU SPEŁNIA OCZEKIWANIA Źródło: opracowanie własne ZUPEŁNIE NIE SPEŁNIA OCZEKIWAŃ 4.4. Spotkania sieciujące w ramach SFoP w dzielnicy komponent merytoryczny Dodatkowym ważnym elementem wprowadzanym już od pierwszych spotkań były kwestie merytoryczne. Na kolejnych spotkaniach wybrani przedsiębiorcy prezentowali wybrany temat, w którym osiągnęli określony poziom ekspercki. W ramach spotkań networkingowych w dzielnicy Targówek były podejmowane tematy z zakresu marketingu (np.: Marketing on-line, Marketing off-line, Przedsiębiorca na Facebook u i w innych mediach społecznościowych. ), sprzedaży (np. Trudny klient w e-sklepie porady nie tylko na święta ; Sprzedaż efektywna i wzajemnie korzystna - Cross selling i wymiana usług ) czy też IT i mediów społecznościowych (np. Oprogramowanie open source w mojej firmie, Przedsiębiorca na Facebook u i w innych mediach społecznościowych. ). Uczestnicy SFoP po każdym spotkaniu oceniali tematykę, jaka została zaprezentowana. Wyniki na terenie Targówka jednoznacznie pokazują, że najwięcej przedsiębiorców oceniło wysoko przydatność merytoryczną oraz sposób prezentacji zagadnień przedstawianych podczas spotkań SFoP (odpowiednio 75% i 87% głosów). Przydatność wiedzy prezentowanej w Projekcie została oceniona, jako zupełnie niesatysfakcjonująca tylko przez 6% badanych, a sposób jej prezentacji w niewielkim stopniu spełnia oczekiwania tylko 7% przedsiębiorców (Diagram 16). 19% 7% 6% 7% PRZYDATNOŚĆ MERYTORYCZNA DLA MNIE SPOSÓB PREZENTACJI 4.5. Rozwój sieci rekomendowanie spotkań SFoP W procesie sieciowania przedsiębiorców, kluczowe znaczenie ma rozwój sieci dzięki poleceniom. W dzielnicy Targówek dokładnie połowa respondentów poleciła organizowane w ramach SFoP spotkania - grupie od 3 do 5 osób. Kolejne (25%) pytanych odpowiedziało, iż zarekomendowali oni Projekt minimum 1, ale maksimum 2 osobom. Znacznie liczniejszej grupie (od 6 do 10) przedsiębiorców poleciło spotkania Źródło: opracowanie własne Taki rozkład odpowiedzi świadczy o dobrej ocenie spotkań i ciągłemu promowaniu spotkań networkingowym innym przedsiębiorcom. Wskazywana duża ilość rekomendowania spotkań w ramach SFoP jeszcze bardziej podkreśla skuteczność dzielnicowych działań networkingowych i potrzebę ich kontynuowania oraz wsparcia ich organizacji przez Dzielnicowe Władze Samorządowe. 32 33

Diagram 17. Ilu osobom przedsiębiorcy polecili SFoP Targówek - udział procentowy 20+ Informacja ogólna o Projekcie SFoP 50% OD 3 DO 5 4.6. Doświadczenia networkingowe przedsiębiorców w ramach Projektu SFoP próba podsumowania Brak zaufania i niechęć do współpracy między przedsiębiorcami to powszechna bolączka polskiej przedsiębiorczości i bariera jej dalszego rozwoju. Doświadczenie zgromadzone w ramach Projektu SFoP są dość obiecujące. Poprzez przemyślane, podbudowane naukowo, inicjatywy wspierające można wspomnianą niechęć przełamać. Trzeba jednak mieć świadomość, że tego typu zmiany postaw następują stopniowo wraz z rozwojem lokalnych sieci i upowszechnieniem się informacji na ich temat. 6% 11+ 6% 13% OD 6 DO 10 25% OD 1 DO 2 Źródło: opracowanie własne Podsumowując można stwierdzić, że mimo krótkiego okresu realizacji (efektywnie 18 miesięcy) doświadczenia w zakresie inspirowania relacji sieciowych na poziomie lokalnym można uznać za obiecujące. Warto zatem kontynuować takie działania wspierające w ramach szerszego programu rozwoju przedsiębiorczości na poziomie lokalnym. Stołeczne Forum Przedsiębiorczości jest wspólnym Projektem miasta stołecznego Warszawy oraz Centrum Przedsiębiorczości Akademii Leona Koźmińskiego, finansowanym ze środków Unii Europejskiej i realizowanym w latach 2013-2014. Działania w Projekcie są adresowane do przedsiębiorców z terenu Warszawy, a główny cel to wypracowanie aktywnych kanałów komunikacji między przedsiębiorstwami w ramach lokalnych sieci współpracy. Projekt obejmował 6 z 18 dzielnic Warszawy (Ochota, Wola, Praga-Południe, Targówek, Ursynów i Wilanów). Na ich terenie działa łącznie 38,6% podmiotów gospodarczych Stolicy, z czego na Targówku 5,5%. Dzięki wdrożeniu Projektu SFoP, przedsiębiorcy mogli lepiej się poznać i nawiązać relacje biznesowe na poziomie Dzielnicy. Także zidentyfikować wspólne dla środowiska problemy i priorytety oraz skutecznie je prezentować, w kontaktach z lokalną administracją. Ważnym kierunkiem działania w Projekcie było wsparcie merytoryczne i kadrowe dla Urzędów Dzielnicowych tak, aby mogły skutecznie realizować politykę rozwoju przedsiębiorczości na poziomie lokalnym. W pierwszej kolejności dotyczyło to wsparcia dla zatrudnionych w ramach Projektu, Dzielnicowych Animatorów Współpracy z MŚP. W wyniku realizacji Projektu władze dzielnic uzyskały również praktyczne narzędzia kontaktów z przedsiębiorcami w postaci baz danych a także know how w zakresie wykorzystania informacji do formułowania lokalnych strategii rozwoju przedsiębiorczości czy monitorowania postępów w ich realizacji na następne lata. Główne kierunki działań realizowanych w ramach projektu oraz uzyskanie wyniki ilustruje poniższy Diagram. Wśród uczestników spotkań networkingowych dominowali mali, początkujący przedsiębiorcy. To wskazuje, że potrzeba wzajemnego wspierania się jest w tej grupie najsilniejsza. To także szansa, że utrwalone nawyki współpracy na początkowym etapie będą kontynuowane, gdy firma rozwinie działalność na większą skalę. W debacie publicznej problematyka sieci przedsiębiorstw koncentruje się wokół klastrów i sieci przedsiębiorców, występuje synergia biznesowa. Doświadczenia zabrane w ramach Projektu SFoP wskazują na duże znaczenie innego lokalnego wymiaru sieciowania przedsiębiorców. Dzięki nawiązaniu współpracy między podmiotami skupionymi na ograniczonym geograficznie terenie mogą one realizować nie tylko cele biznesowe, ale w ten sposób przyczyniać się do budowania lokalnej społeczności. 34 35

Stołeczne Forum Przedsiębiorczości SFoP Rozwój lokalnych sieci przedsiębiorców w sześciu dzielnicach Warszawy 2012-2014. Stołeczne Forum Przedsiębiorczości (SFoP) jest wspólnym projektem miasta stołecznego Warszawy (Lider Projektu) oraz Akademii Leona Koźmińskiego (Partner Projektu), finansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanym w okresie od 1 września 2012 roku do 31 października 2014 roku. W poszczególnych dzielnicach Warszawy aktywnie działa kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy podmiotów gospodarczych. Projekt obejmuje 6 z 18 dzielnic, na terenie których działa łącznie 38,8% podmiotów gospodarczych Stolicy. Zakładamy, że zostaną wypracowane aktywne kanały komunikacji między przedsiębiorstwami w ramach lokalnych sieci współpracy. Służyć temu mają cykliczne spotkania przedsiębiorców oraz dedykowane portale społecznościowe, będące platformą do nawiązywania kontaktów o charakterze biznesowym, ale także dla podejmowania inicjatyw społecznych. Projekt przyczyni się także do usprawnienia bieżącej współpracy między przedsiębiorstwami a jednostkami samorządu terytorialnego na terenie Warszawy. Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego