Uroki architektury Klasycystycznej Opis UROKI ARCHITEKTURY KLASYCYSTYCZNEJ W KALISZU. Pl. Kilińskiego ul. Grodzka pl. Św. Józefa ul. Kolegialna ul. Łazienna ul. Sukiennicza al. Wolności a. Wolności ul. Śródmiejska. Czas trwania zwiedzania ok. 3 godz. Klasycyzm jest dominującym stylem architektonicznym w Kaliszu, znaleźć tu można dziesiątki bardzo interesujących realizacji. Zapraszamy do wędrówki... Fabryka Repphana Kalisz miał stać się jednym z głównych ośrodków przemysłowych Królestwa Polskiego. Zwabiani różnymi udogodnieniami, ulgami i kredytami fabrykanci, licznie przybywali do miasta. Jednymi z pierwszych, byli bracia Beniamin i Jan Repphanowie. Otrzymali oni od miasta dawny klasztor ss. Bernardynek (wzniesiony w latach 1642-77) i niewykończony budynek instytutu położniczego u zbiegu ulic Warszawskiej i Kilińskiego, oraz młyn nad Prosną. Budynki znajdujące się na Przedmieściu Warszawskim zostały przez braci Repphanów (a od 1824 r. przez samego Beniamina) rozbudowane i dostosowane do potrzeb produkcyjnych tak, że firma wkrótce stała się jedną z największych i najlepszych fabryk włókienniczych w całym Imperium Rosyjskim. Kamienica Puchalskiego, zwana również Pałacem Puławskich położona przy placu Kilińskiego, zbudowana została w latach 1820-1830 (arch. S. Szpilowski). Nazwa pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela Grzegorza Puchalskiego, pułkownika wojsk polskich w dobie napoleońskiej. W tym domu od r. 1849 mieszkała Maria Konopnicka poetka i pisarka. Fakt ten przypomina tablica pamiątkowa. Tuż obok u zbiegu ulicy Babina i placu Kilińskiego tzw. Dom Przechadzkiego to dom mieszkalny, wzniesiony w 1821 r., wówczas przeznaczony na fabrykę włókienniczą. W tym miejscu, w latach 1801 1817 stał pierwszy drewniany budynek teatru W. Bogusławskiego. Szkoła Wojewódzka obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka. Ten klasycystyczny budynek zbudowany został na początku XIX wieku dla szkoły wojewódzkiej, a obecnie funkcjonuje jako I Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. To w tych murach pobierali nauki wybitni twórcy, naukowcy, artyści, politycy: Adam Asnyk poeta, Alfons Parczewski rektor Uniwersytetu Wileńskiego, Henryk Melcer kompozytor, Stanisław Wojciechowski Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Liceum to częściowo zostało pobudowane na fundamentach dawnego Zamku Kazimierzowskiego. Budowę tego zamku przypisuje się Kazimierzowi Wielkiemu. Niestety, wielki pożar, jaki wybuchł w mieście w 1537 roku poczynił też znaczne szkody na zamku zamek systematycznie podupadał. Całkowitemu zniszczeniu uległ po pożarze, który w 1792 roku strawił znaczną część Kalisza. Dopiero przed kilku laty archeolodzy odkryli część podwórza zamkowego, jedną z bram wjazdowych i mury podziemia. W gablotach przy rezerwacie umieszczono opis dziejów zamku, ilustrowany fotografiami i
rysunkami. Ruiny tego zamku pozwalają szczycić się mieszkańcom Kalisza, że kiedyś posiadali swój zamek... Nieopodal ruin zamku i budynku I Liceum dumnie stoi pomnik Adama Asnyka. Dom dla księży oraz dzwonnica (1820). Tak zwany dom dla księży stoi do dziś w niezmienionym kształcie zewnętrznym. Usytuowany jest skośnie u wylotu Placu Św. Józefa na przejściu w stronę Placu Jana Pawła II w sąsiedztwie Bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Obok znajduje się dzwonnica, powstała równocześnie ze wspomnianym wcześniej domem. Warto zatrzymać się na chwilę w tym miejscu. Tu swój początek ma Plac Świętego Józefa oraz Plac Jana Pawła II. Ten oto obszar od wielu lat był świadkiem wielu wydarzeń, wizyt koronowanych głów, wojskowych parad, patriotycznych manifestacji; razem z miastem i jego mieszkańcami przeżywał chwile świetności i grozy, radości i smutku. Historycznym dniem w jego dziejach pozostanie 4 czerwca 1997 roku, kiedy Kalisz, podczas swojej kolejnej pielgrzymki do ojczyzny odwiedził Jan Paweł II. Ten plac stał się dla Kalisza bardzo ważnym miejscem za sprawą stojącego tu kościoła Bazyliki pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Świątynia ma ponad 600-letnią historię, pełną dramatycznych zdarzeń, po których odbudowywano ją w zmienionym kształcie, upiększano kolejnymi detalami architektonicznymi, malowidłami, ołtarzami. Stała się swego rodzaju świadectwem historii architektury i sztuki sakralnej jej kolejnych epok, stylów, także gustów. Dziś bazylika kaliska jest jednym z pięciu na świecie ośrodków szczególnego kultu Świętego Józefa. Zawdzięcza to obrazowi Świętej Rodziny, umieszczonemu w kaplicy o tej samej nazwie. Obraz ten prawdopodobnie pochodzi z ok. 1670 roku. To właśnie przedstawiona na nim postać Świętego Józefa stała się przedmiotem kultu Kaliszan, a on sam patronem miasta. Dawny Pałac Gubernatorski obecnie siedziba Starostwa Powiatowego. Wcześniej w tym miejscu stały budynki pojezuickie z końca XVI wieku, przebudowane w latach 1824-1825 na klasycystyczny gmach urzędowy. Pałac Gubernatorski to początek największego w Kaliszu zespołu architektonicznego, ciągnie się od placu Św. Józefa, przez ul. Kolegialną do ul. Łaziennej. Cały ten zespół znalazł się w rękach jezuitów, którzy w czasach kontrreformacji sprowadzeni zostali do Kalisza i odgrywali ważną rolę w życiu miasta. W bocznym skrzydle od strony ul. Łaziennej, w którym kiedyś mieszkali bracia zakonni, znajduje się dziś Galeria Tadeusza Kulisiewicza, rysownika, grafika, ilustratora książek. Kilkadziesiąt kroków dalej znajduje się kolejna zabytkowa budowla.
Gmach Korpusu Kadetów obecnie Centrum Kultury i Sztuki. Wybudowany w 1825 roku i przeznaczony na salę musztry Korpusu Kadetów, znajdowała się tam jadalnia, sala naukowa, szpital oraz pokoje dla uczniów i profesorów. Po zlikwidowaniu Korpusu Kadetów budynek został przebudowany na cerkiew garnizonową. Od II połowy XIX wieku odbywały się tu przedstawienia teatralne, występy amatorskie, bale i taką też służebną wobec kultury rolę pełni do dziś Centrum Kultury i Sztuki. Tu m.in. każdego roku w grudniu odbywają się międzynarodowe festiwale i konkursy pianistów jazzowych. Spacerując alejkami Parku Miejskiego docieramy do Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego. Chyba żadne miasto w Polsce nie ma tak pięknie usytuowanego teatru. Położony on jest malowniczo w parkowej zieleni tuż nad brzegiem Prosny. Tradycje teatralne Kalisza sięgają XVI wieku. Wówczas w Collegium Jezuitów wystawione zostało pierwsze widowisko teatralne. W 1800 roku do Kalisza przybył Wojciech Bogusławski, twórca teatru narodowego. Od momentu przybycia do Kalisza Wojciecha Bogusławskiego tradycja stałej sceny trwa nad Prosną do dziś. W jej historię współczesną wpisały się najznakomitsze Polskie teatry i najwybitniejsi aktorzy dzięki Kaliskim Spotkaniom
Teatralnym, jednemu z najstarszych festiwali teatralnych; od 1961 roku goszczą wówczas w mieście najwybitniejsze zespoły z całego świata. W 1985 roku Spotkania przybrały formę Festiwalu Sztuki Aktorskiej. Każdego roku w maju Kalisz staje się kulturalną stolicą Polski właśnie za sprawą Spotkań Teatralnych. Trzeci budynek teatru, w stylu tzw. mieszczańskiego neorenesansu nad Prosną stanął w latach 1898-1900 ale niestety w sierpniu 1914 roku podzielił losy zburzonego i spalonego miasta. Odbudowę teatru podjęto w 1919 roku. Prace trwały 17 lat i dopiero w 1936 roku został otwarty dla publiczności obecny klasycystyczny. I tak znajdujemy się na najbardziej reprezentacyjnej ulicy miasta alei Wolności. Wiele tu okazałych gmachów i kamienic, niektóre z nich bogato zdobione motywami secesyjnymi. Po lewej znajduje się okazały klasycystyczny gmach dawnego Trybunału (1820-1824) do dziś siedziba sądów. Na tympanonie wieńczącym portyk łaciński napis Suum quique, czyli Każdemu, co mu się należy. Tuż obok znajduje się neoklasycystyczny budynek z lat 1909-1914 z fasadą ozdobioną dwiema kamiennymi rzeźbami. Obecnie siedziba PKO BP. Idąc dalej aleją Wolności po prawej znajduje się Most Kamienny. Most jest bez wątpienia najpiękniejszym i najbardziej szacownym mostem w Kaliszu. Datowany na 1825 rok, jego projekt przypisywany jest Sylwestrowi Szpilowskiemu. W swej konstrukcji most posiada elementy metalowe i drewniane, ale przede wszystkim użycie kamienia ciosowego budziło podziw i uznanie do tego stopnia, iż nazwano go kamiennym. Druga nazwa most aleksandryjski związana jest z osobą cara Aleksandra. Kaliszanie pragnęli uczcić go w ten oryginalny sposób poświęcając mu ten most.
Z Mostu Kamiennego ulicą Śródmiejską warto pójść w kierunku Rogatki; miejsca, w którym krzyżują się ulice, wyprowadzające z Kalisza ruch drogowy w różne strony świata. Na narożniku ulic Śródmiejskiej i Harcerskiej znajduje się barokowy Kościół i Klasztor Poreformacki (1665 1673). Wnętrze kościoła rokokowe, wyrzeźbione zostało w drewnie. Tu znajduje się także XVII-wieczny obraz z postacią Świętego Paschalisa, który w minionych wiekach był patronem miasta; u jego stóp rozpościera się najstarsza ze znanych panorama Kalisza. Nieopodal znajduje się klasycystyczny budynek Rogatki Wrocławskiej. Na początku XVIII wieku, u wylotu czterech głównych szlaków komunikacyjnych wzniesione zostały budynki rogatek: Warszawskiej, Wrocławskiej, Stawiszyńskiej i Rypinkowskiej. Były to posterunki celne na granicach miasta, gdzie kontrolowano przyjezdnych oraz pobierano opłatę za wjazd do miasta. Jedyny zachowany do naszych czasów budynek Rogatki Wrocławskiej stanął w 1822 roku na Przedmieściu Wrocławskim. Obecnie ma tu swoje lokum bardzo przytulna kawiarenka, w której można na chwilkę przysiąść i odpocząć by potem znów podjąć dalszą wędrówkę. Warto wiedzieć: Strefa parkowania w Kaliszu w obrębie centrum obowiązuje strefa parkowania. Parkowanie w tej strefie wiąże się z koniecznością uiszczenia opłaty 1/2h 1zł, 1h 2zł. Karty postojowe można zakupić w kioskach i niektórych sklepach spożywczych. Pamiątki kupisz w: Centrum Informacji Turystycznej przy ul. Zamkowej, w Cepelii na Głównym Rynku i w Księgarni przy Bazylice WNMP na pl. Św. Józefa. Opracowanie: Centrum Informacji Turystycznej it@um.kalisz.pl