Szczepienia dla dzieci w wieku szkolnym ponadpodstawowym

[cover page] Szczepienia dla dzieci w wieku szkolnym ponadpodstawowym szczepienie Najlepszy sposób na zabezpieczenie dziecka

[page 2] Dwie akcje zdrowotne, które miały największy wpływ na zdrowie ludzi na świecie, to czysta woda i szczepionki. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

[page 3] Przewodnik zawiera opis rutynowych szczepień dzieci w wieku szkolnym ponadpodstawowym. Spis treści Wprowadzenie W jaki sposób działają szczepionki? Udzielanie zgody na szczepienia Szczepionka Td/IPV (tężec, błonica i polio) dla dziewcząt i chłopców Szczepionka przeciw HPV dla dziewcząt w wieku 12-13 lat (rok 8) Inne szczepienia takie, jak szczepionka MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) Informacje na temat zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy (zakażenia krwi) Słownik Program odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów poszczepiennych (VDPS - Vaccine Damage Payment Scheme ) Gdzie można uzyskać więcej informacji? Program rutynowych szczepień dziecka Dodatkowe szczepienia dla dzieci o podwyższonym ryzyku

[page 4] Wprowadzenie Przewodnik przeznaczony jest dla młodzieży (w wieku 12-18 lat) oraz ich rodziców (lub opiekunów) i dotyczy rutynowych szczepień w szkole ponadpodstawowej (otrzymywanych zazwyczaj w wieku 12-15 lat). Zawiera informacje o szczepieniach, o tym, dlaczego są konieczne, oraz czego można się spodziewać po ich otrzymaniu. Szczepienie jest sposobem ochrony przeciwko groźnym chorobom. Po otrzymaniu szczepienia organizm jest lepiej przygotowany do zwalczania chorób, z którymi się styka. Niektóre choroby są śmiertelne, inne mogą spowodować trwały uszczerbek na zdrowiu. Dzięki narodowemu programowi szczepień wiele poważnych chorób, np. polio, zniknęło w Wielkiej Brytanii. Jednakże choroby te są wciąż obecne w wielu krajach na świecie i mogą powrócić. Przewodnik zawiera informacje dla młodzieży i rodziców (lub opiekunów) dotyczące szczepień stosowanych w szkole ponadpodstawowej: Szczepionka Td/IPV dla dziewcząt i chłopców, która wzmacnia odporność przeciwko tężcowi (T), błonicy (d) i polio (IPV - inaktywowana szczepionka przeciw polio); szczepionka przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) tylko dla dziewcząt wieku 12-13 lat zabezpieczająca przed rozwojem raka szyjki macicy w przyszłości; szczepionka na odrę, świnkę i różyczkę (MMR), której niektóre osoby w wieku nastoletnim nie otrzymały wcześniej. 3

[Page 5] W jaki sposób działają szczepionki? Szczepionki zawierają niewielką część bakterii lub wirusa, który wywołuje chorobę, lub niewielkie ilości substancji chemicznych produkowanych przez bakterię. Szczepionki skłaniają układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał (substancji zwalczających infekcje i choroby). W przypadku kontaktu z chorobą, wytworzone przeciwciała ją rozpoznają i będą gotowe do ochrony organizmu. W przypadku niektórych zawodów wymagane jest poddanie się wszystkim planowym szczepieniom, np. praca dla Narodowej Służby Zdrowia (NHS) czy Sił Zbrojnych. Udzielanie zgody na szczepienia Tak jak w przypadku wszystkich kwestii dotyczących ochrony zdrowia, przed otrzymaniem szczepionki należy wyrazić zgodę. Ty i Twoi rodzice zapewne będziecie chcieli omówić informacje zawarte w tym przewodniku w celu podjęcia wspólnych decyzji. W przypadku szczepień oferowanych w szkole może się zdarzyć, iż otrzymasz formularz zgody, który musi zostać podpisany przez Twojego rodzica (lub opiekuna), co będzie oznaczać wyrażenie zgody na zaszczepienie. Podczas umówionej wizyty pielęgniarka omawia temat szczepienia i może odpowiedzieć na ewentualne pytania.

[page 6] Szczepionka Td/IPV (tężec, błonica i polio) dla dziewcząt i chłopców Czym jest tężec? Tężec jest często chorobą śmiertelną, która atakuje system nerwowy, wywołując skurcze mięśni i problemy z oddychaniem. Wywołują ją zarazki obecne w glebie i nawozie, które przedostają się do organizmu poprzez otwarte rany i oparzenia. Tężcem nie można się zarazić od innej osoby. Czym jest błonica? Błonica to groźna choroba, która zaczyna się zazwyczaj od bólu gardła i może szybko spowodować problemy z oddychaniem. Może uszkodzić serce i układ nerwowy, a w ciężkich przypadkach może nawet spowodować śmierć. Przed wprowadzeniem szczepionki w Wielkiej Brytanii notowano do 70 000 przypadków tej choroby rocznie powodujących do 5000 zgonów. Czym jest polio? Polio to wirus, który atakuje układ nerwowy i może spowodować stały paraliż mięśni. Jeśli zaatakuje mięśnie klatki piersiowej lub mózg, może nawet doprowadzić do śmierci. Przed wprowadzeniem szczepionki w Wielkiej Brytanii notowano nawet 8000 przypadków tej choroby rocznie w okresie epidemicznym. Dzięki skuteczności szczepień przeciwko polio przez ostatnie 20 lat nie zanotowano ani jednego przypadku naturalnego zarażenia polio w Wielkiej Brytanii (ostatni przypadek miał miejsce w roku 1984). Otrzymałem(-łam) szczepionkę przeciwko tężcowi, błonicy i polio we wczesnym dzieciństwie. Czy nadal jestem zabezpieczony(-a)? Wciąż możesz posiadać pewną ochronę, ale musisz otrzymać dawkę przypominającą, aby uzyskać dłuższą ochronę.

[page 7] Ile dawek przypominających muszę otrzymać? Dawka przypominająca dla nastolatka jest ostatnią z pięciu dawek szczepionki na tężec, błonicę i polio, którą dziecko otrzymuje w celu wzmocnienia układu odpornościowego. Do tego czasu otrzymuje się: pierwsze trzy dawki w okresie niemowlęcym; czwartą dawkę między trzecim a czwartym rokiem życia (przed pójściem do szkoły; dawka ta zwana jest również przedszkolną dawką przypominającą). Dawka przyjmowana przez nastolatka jest piątą i ostatnią dawką rutynową. Jeśli Twoim zdaniem nie otrzymałeś(-łaś) wszystkich dawek, porozmawiaj z pielęgniarką szkolną, pielęgniarką środowiskową lub swoim lekarzem rodzinnym. Na szczepienie nigdy nie jest za późno. Czy muszę przyjąć więcej dawek przypominających w przyszłości? W przypadku przyjęcia wszystkich dawek przyjęcie kolejnych dawek przypominających tych szczepionek prawdopodobnie nie będzie konieczne. Jednakże dodatkowe szczepienie może być konieczne w przypadku wyjazdu do niektórych krajów. Więcej informacji może udzielić pielęgniarka w lokalnej przychodni rodzinnej lub klinice podróżnej (Travel Clinic). Kiedy otrzymam dawkę przypominającą szczepionki Td/IPV? Tę dawkę podaje się zazwyczaj w szkole w roku 10., zaś w niektórych rejonach w przychodni rodzinnej.

[page 8] W jaki sposób zostanie podana dawka przypominająca Td/IPV? Otrzymasz zastrzyk w górnej części ramienia. Nikt nie lubi zastrzyków, ale taki zastrzyk trwa bardzo krótko. Igły używane w przypadku tych zastrzyków są małe i zazwyczaj odczuwa się jedynie słabe ukłucie. Jeśli odczuwasz zdenerwowanie, powiedz o tym wcześniej osobie wykonującej zastrzyk. Czy istnieją jakiekolwiek sytuacje, w których nie należy się szczepić? Istnieje jedynie kilka sytuacji, w których nie należy przyjmować szczepionki. Nie należy podawać szczepionki w następujących przypadkach: potwierdzona reakcja anafilaktyczna na poprzednią dawkę szczepionki lub potwierdzona reakcja anafilaktyczna na neomycynę, streptomycynę lub polimyksynę B (są to antybiotyki, które mogły zostać dodane do szczepionek w niewielkich ilościach). Nie istnieją inne powody medyczne, dla których definitywnie nie należy podawać tych szczepionek. W przypadku wątpliwości należy porozmawiać z pielęgniarką. Jeśli cierpisz na: koagulopatię (np. hemofilię, w przypadku której krew nie krzepnie prawidłowo) lub jeśli masz napady drgawek niezwiązane z gorączką, skonsultuj się wcześniej z osobą podającą szczepionkę.

[page 9] Czy istnieją jakieś skutki uboczne? Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia skutków ubocznych, ale są one zazwyczaj łagodne. Może wystąpić zaczerwienienie, spuchnięcie lub wrażliwość w miejscu otrzymania zastrzyku. Czasami może pojawić się mały bezbolesny guzek, który zazwyczaj znika w ciągu kilku tygodni. Do bardziej poważnych, lecz rzadziej występujących objawów, należą: gorączka, ból i zawroty głowy, mdłości i powiększone węzły chłonne. Jeśli po otrzymaniu szczepionki masz gorączkę i źle się czujesz, zażyj paracetamol lub ibuprofen. Dokładnie przeczytaj instrukcje na opakowaniu i zastosuj dawkę odpowiednią dla Twojego wieku. Jeśli to konieczne, zażyj drugą dawkę 4-6 godzin później. Jeśli temperatura jest wciąż wysoka po przyjęciu drugiej dawki leku, porozmawiaj ze swoim lekarzem rodzinnym (GP) lub zadzwoń pod numer NHS Direct Wales 0845 46 47. Te leki należy przyjąć tylko w celu uśmierzenia bólu i obniżenia gorączki w przypadku złego samopoczucia po przyjęciu szczepionki. Nie należy ich przyjmować przed lub po otrzymaniu szczepionki tak na wszelki wypadek. Pamiętaj, że osoby do 16. roku życia nie powinny przyjmować leków zawierających aspirynę. Więcej informacji na temat skutków ubocznych można znaleźć na stronie internetowej www.nhs.uk/vaccinations. Jeśli martwisz się podejrzewanymi skutkami ubocznymi po przyjęciu szczepionki, skontaktuj się z przychodnią rodzinną lub infolinią NHS Direct Wales. Podejrzewane skutki uboczne szczepień i leków można również zgłosić w ramach programu żółtej karty (Yellow Card Scheme). Można to zrobić w Internecie, odwiedzając stronę www.yellowcard.gov.uk lub dzwoniąc na infolinię żółtej karty pod numer 0808 100 3352 (od poniedziałku do piątku, w godzinach 10:00-14:00).

[page 10] Choroba w dniu szczepienia W przypadku łagodnej choroby bez gorączki, np. przeziębienia, szczepionkę należy przyjąć zgodnie z planem. W przypadku choroby z gorączką należy odłożyć szczepienie do momentu wyzdrowienia. Należy tak postąpić w celu uniknięcia skojarzenia gorączki ze szczepieniem lub aby zapobiec wzrostowi gorączki po wykonaniu szczepienia.

[page 11] Szczepionka przeciwko HPV dla dziewcząt w wieku 12-13 lat (rok 8) Dlaczego szczepienie przeciwko HPV jest konieczne? Rak szyjki macicy występuje w szyjce macicy, tj. w dolnej części macicy, stanowiącej połączenie z górną częścią pochwy. Nowotwór ten jest wywoływany przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Rak szyjki macicy może być bardzo poważną chorobą. Po raku piersi jest to najczęściej występująca na świecie odmiana raka u kobiet. W Wielkiej Brytanii co roku stwierdza się około 3000 przypadków tej choroby, a umiera na nią około 1000 kobiet. Jajowód Jajnik Macica Szyjka macicy Pochwa W jaki sposób rozprzestrzenia się wirus brodawczaka ludzkiego? Wirus HPV jest szeroko rozpowszechniony. Jedną z jego odmian, która wywołuje raka szyjki macicy, zarazić się można poprzez kontakt płciowy z osobą zakażoną. Ponad połowa populacji aktywnej płciowo (zarówno kobiety jak i mężczyźni) zarazi się wirusem brodawczaka ludzkiego w swoim życiu, dlatego szczepienie jest niezmiernie ważne. 10

[page 12] Szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) Istnieje wiele odmian wirusa HPV. Szczepionka chroni przed typami wirusa, które powodują większość przypadków (ok. 70%) raka szyjki macicy. Ponieważ szczepionka nie chroni przed wszystkimi odmianami wirusa wywołującymi nowotwór, kobiety powinny poddawać się badaniom przesiewowym po otrzymaniu wezwania (od 20 roku życia). Badanie cytologiczne pozwala wykryć wczesne oznaki zmian w szyjce macicy. Program szczepień przeciwko HPV odniósł sukces w Wielkiej Brytanii. Od wprowadzenia szczepionki w 2008 r. zaszczepiono miliony dziewcząt i młodych kobiet. W rezultacie istnieje teraz mniejsze ryzyko, że osoby te zachorują na raka szyjki macicy w przyszłości. U większości zaszczepionych dziewcząt ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy zmniejszy się o 70%. W jaki sposób zostanie podana szczepionka? Wszystkim dziewczętom w 8. roku zostanie zaproponowany termin szczepienia, które w większości przypadków odbywa się w szkole. Szczepionka jest podawana formie zastrzyku w górnej części ramienia. Aby uzyskać jak najlepszą ochronę, należy przyjąć serię trzech zastrzyków w ciągu sześciu miesięcy. Ważne jest przyjęcie wszystkich trzech dawek. Zaszczepienie się nie uchroni przed innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową ani ciążą. Pamiętaj szczepionka jest zalecana wszystkim dziewczętom w wieku 12-13 lat (8. rok szkolny). Jeśli nie otrzymałaś szczepienia, a nie masz ukończonych 18 lat, skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym (GP).

[page 13] Czy istnieją jakieś skutki uboczne? Skutki uboczne szczepionki przeciw HPV są na ogół dość łagodne. U niektórych osób występuje ból mięśni, zmęczenie lub ból głowy, ale najczęściej jest to tylko bolesność miejsca wykonania zastrzyku, która może potrwać kilka dni lub zaledwie kilka godzin. Poza tym niekiedy występują mdłości, wymioty, gorączka i wysypka. Poważniejsze skutki uboczne występują niezwykle rzadko, a osoba podająca szczepionkę będzie wiedziała, jak postępować w takim przypadku (więcej informacji na temat skutków ubocznych można znaleźć na stronie 9). Czy po przyjęciu wszystkich zastrzyków nadal muszę chodzić na przesiewowe badania cytologiczne? Tak. Wszystkie kobiety powyżej 20-tego roku życia powinny wykonywać badania cytologiczne. Szczepionka chroni przed typami wirusa, które powodują większość przypadków raka szyjki macicy, ale nie przed wszystkimi. To dlatego należy nadal wykonywać badania przesiewowe. Mogą one wykryć inne zmiany w szyjce macicy. Nie należy zapominać o tym, że badanie cytologiczne jest niezbędne nawet w przypadku osób, które przyjęły wszystkie dawki szczepionek przeciw HPV. Dlaczego szczepionka jest oferowana w 8. roku szkolnym? Dziewczęta powinny się zaszczepić zanim wejdą w kontakt z wirusem brodawczaka ludzkiego. Ryzyko zarażenia wzrasta od 14. roku życia. Dlatego szczepienie w 8. roku szkolnym zapewnia najlepszą ochronę. Dziewczęta, które już odbywały stosunki seksualne, również powinny się zaszczepić. Pominęłam jedną dawkę szczepionki. Czy nadal mogę ją przyjąć? Tak. W przypadku nieprzyjęcia szczepionki, bez względu na przyczynę, należy umówić się z pielęgniarką szkolną na inny termin. Najlepiej ustalić kolejny termin w możliwie najkrótszym czasie po wcześniej ustalonym terminie. Ważne jest przyjęcie wszystkich trzech dawek.

[page 14] Gdzie można uzyskać więcej informacji? Na stronie www.beatingcervicalcancer.org.uk można pobrać arkusz pytań i odpowiedzi, w którym znajduje się więcej szczegółowych informacji na tematy poruszone w niniejszej broszurze. Można również zadzwonić na specjalną infolinię NHS Direct Wales poświęconą wirusowi HPV pod nr 0845 602 3303* Więcej informacji na temat raka szyjki macicy można uzyskać na stronie: www.screeningservices.org.uk/csw/ * koszt rozmowy z telefonu stacjonarnego BT wynosi co najmniej 5 pensów za minutę. Koszt rozmów z telefonów komórkowych lub innych sieci może być wyższy. Za każdą rozmowę może zostać naliczona opłata minimalna.

[page 15] Inne szczepienia Inne szczepienia, takie jak szczepionka MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) Przy przyjmowaniu dawki przypominającej szczepionki Td/IPV najlepiej zapytać osobę wykonującą zastrzyk, czy wszystkie pozostałe szczepienia, takie jak MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce) oraz MenC (przeciw zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych) są aktualne. Szczególnie należy sprawdzić, czy szczepionka MMR jest nadal aktualna, ponieważ 1 na 5 nastolatków nie przyjęło dwóch dawek tej szczepionki. Jeśli sądzisz, że dotyczy to również Ciebie, porozmawiaj z pielęgniarką szkolną, pielęgniarką środowiskową lub lekarzem rodzinnym, aby dowiedzieć się, jak możesz przyjąć te szczepionki i uzyskać zabezpieczenie. Szczepionka MMR MMR to szczepionka chroniąca przed odrą, świnką i różyczką. Pierwszą dawkę przyjmuje się w wieku 12-13 miesięcy, zaś drugą w wieku około 3 lat i 4 miesięcy. MMR jest szczepionką zawierającą osłabione szczepy wirusów odry, świnki i różyczki. Ponieważ wirusy te są osłabione, osoby poddane niedawno szczepieniu nie mogą zarazić innych osób. Czy istnieją jakiekolwiek sytuacje, w których nie należy przyjmować szczepionki MMR? MMR jest szczepionką żywą nie należy jej podawać kobietom w ciąży ani osobom, u których potwierdzono wystąpienie reakcji anafilaktycznych na neomycynę lub żelatynę lub na wcześniejsze dawki szczepionki. Nie należy jej również podawać osobom o obniżonej odporności. W przypadku pytań należy skonsultować się z pielęgniarką szkolną, pielęgniarką środowiskową lub lekarzem rodzinnym. Osoby ze z niedoborem odporności to te: których układ odpornościowy nie działa prawidłowo, ponieważ są one w trakcie leczenia poważnych schorzeń takich, jak przeszczep lub nowotwór;

[page 16] ze schorzeniami wpływającymi na układ odpornościowy, np. ostry wrodzony niedobór odporności (bardzo rzadka choroba). Osoby te łatwiej ulegają zarażeniom. Możliwe, iż osoba podająca szczepionkę będzie musiała skonsultować się ze specjalistą. Dlaczego należy przyjąć dwie dawki szczepionki MMR? Szczepionka MMR składa się z dwóch dawek. Należy przyjąć drugą dawkę szczepionki, ponieważ nie zawsze działa ona prawidłowo po przyjęciu pierwszej dawki. Niektóre osoby, które przyjęły jedynie jedną dawkę, mogą nie być zabezpieczone przed jedną lub kilkoma chorobami, przed którymi szczepionka ma chronić. Szczepionka MMR składająca się z dwóch dawek jest podawana rutynowo w całej Europie, jak również w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii oraz Nowej Zelandii. Przyjęcie pełnego cyklu zapewni najlepszą możliwą ochronę. Osoby, które nigdy nie przyjęły szczepionki MMR Osoby, które nigdy nie przyjęły szczepionki MMR powinny przyjąć pierwszą dawkę teraz, a drugą po miesiącu. Jaka jest skuteczność szczepionki MMR? Szczepionka MMR bardzo dobrze chroni przed różyczką, zapewnia dobrą ochronę przed odrą i jest niewiele mniej skuteczna w przypadku świnki. Druga dawka jest niezwykle ważna. Czym jest odra? Odra jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób. Wywołuje ją wirus. Niemal u każdej zarażonej osoby pojawia się wysoka gorączka, wysypka i złe samopoczucie. Dziecko chore na odrę musi spędzić przeciętnie około pięciu dni w łóżku i może być nieobecne w szkole przez około dziesięć dni. Dorośli przeważnie chorują dłużej. Nie można przewidzieć, u kogo objawy odry będą poważniejsze. U dzieci chorujących na odrę powszechne są komplikacje. Najpowszechniejszymi komplikacjami są problemy ze słuchem, infekcje klatki piersiowej, biegunka i drgawki. Do najrzadszych komplikacji należą:

zapalenie mózgu (obrzęk mózgu) oraz uszkodzenie mózgu. Odra może doprowadzić do śmierci. W 1987 roku, na rok przed wprowadzeniem w Wielkiej Brytanii szczepionki MMR, zachorowało na odrę 86 000 dzieci, z których 16 zmarło.

[page 17] Jak się rozprzestrzenia? Odra rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Kaszel lub kichanie może rozprzestrzenić wirusa na dużym obszarze. Ponieważ jest to choroba bardzo zaraźliwa, ryzyko zarażenia w przypadku braku szczepienia i kontaktu z osobą chorą jest bardzo wysokie. Czym jest świnka? Świnka wywoływana jest przez wirusa, który może spowodować gorączkę, ból głowy oraz bolesność i spuchnięcie węzłów chłonnych na twarzy, szyi i szczęce. W rzadkich wypadkach może spowodować stałą utratę słuchu, wirusowe zapalenie opon mózgowych i zapalenie mózgu. Zwykle wywołuje bolesne obrzmienie jąder u chłopców i mężczyzn oraz może zaatakować jajniki u dziewczynek. Świnka trwa od 7 do 10 dni. Przed wprowadzeniem szczepionki MMR świnka była najczęstszym powodem zachorowań na wirusowe zapalenie opon mózgowych u dzieci poniżej 15. roku życia. Co roku z powodu tej choroby do szpitala trafiało około 1200 pacjentów. Jak się rozprzestrzenia? Świnka rozprzestrzenia się taką samą drogą jak odra. Jest prawie tak samo zaraźliwa jak grypa. Czym jest różyczka? Różyczka jest chorobą wirusową. U dzieci ma ona zwykle łagodny przebieg. Często nie wywołuje żadnych symptomów i może przejść niepostrzeżenie. Powoduje ona wysypkę, obrzmienie węzłów chłonnych i ból gardła. Różyczka jest poważnym zagrożeniem dla dzieci w łonie matki. Może bardzo poważnie uszkodzić ich wzrok, słuch, serce i mózg. Taki stan zwany jest zespołem różyczki wrodzonej (CRS).

[page 18] Największe zagrożenie różyczka stwarza dla dzieci w łonie matki przez pierwsze trzy miesiące ciąży. Jeśli kobieta zarazi się różyczką w tym czasie, w 9 na 10 przypadków dziecko urodzi się głuche lub niewidome, z uszkodzonym sercem lub mózgiem. U kobiet zarażonych różyczką często występują również poronienia. W wielu przypadkach kobiety ciężarne zarażają się różyczką od własnych dzieci lub dzieci ich przyjaciół. Jak się rozprzestrzenia? Różyczka rozprzestrzenia się w taki sam sposób jak odra i świnka. Jest prawie tak samo zaraźliwa jak grypa. Czy istnieją jakieś skutki uboczne szczepionki MMR? Skutki uboczne mogą wystąpić po każdym leku lub szczepieniu. Trzy różne wirusy zawarte w szczepionce działają w różnym czasie i u niektórych osób mogą wywołać następujące skutki uboczne: w 6 do 11 dni po podaniu szczepionki zaczyna działać część szczepionki na odrę. W tym czasie często występuje gorączka; u niektórych osób występuje wysypka podobna do tej występującej u osób chorych na odrę, a u innych pojawia się utrata apetytu; w rzadkich przypadkach, około dwa do trzech tygodni po szczepieniu, mogą wystąpić objawy świnki (gorączka i spuchnięte ślinianki), ponieważ zaczyna działać część szczepionki na świnkę; w rzadkich przypadkach mogą wystąpić drgawki z gorączką, ale jest to mniej prawdopodobne po szczepionce niż w przypadku zachorowania na odrę; w bardzo rzadkich przypadkach, w sześć tygodni po szczepieniu, może pojawić się plamista wysypka podobna do sińców. Jeżeli pojawią się plamki tego typu, należy zgłosić się do lekarza. Rzadziej niż u jednego dziecka na milion po szczepieniu występuje zapalenie mózgu, ale nie istnieją dowody wskazujące na to, że powoduje je szczepionka. Jednakże u niezaszczepionego dziecka, które zachorowało na odrę, ryzyko wystąpienia zapalenia mózgu wynosi jeden na 1000 przypadków czyli jest tysiąc razy większe.

[page 19] Wystąpienie skutków ubocznych jest rzadsze po przyjęciu drugiej dawki szczepionki MMR niż po pierwszej. Zazwyczaj są one również łagodniejsze (więcej informacji na temat skutków ubocznych można znaleźć na stronie 9). Alergia na jaja W przypadku potwierdzenia ostrej reakcji alergicznej (reakcji anafilaktycznej) na jaja należy poinformować o tym pielęgniarkę, środowiskowego pracownika służby zdrowia lub lekarza rodzinnego (GP), którzy mogą z kolei skonsultować się ze specjalistą. Szczepionkę MMR można bezpiecznie podawać osobom, u których wystąpiła ostra reakcja alergiczna na jaja, ale konieczne może być podanie jej w szpitalu. Co zrobić w przypadku nieotrzymania szczepionki MMR? W niektórych rejonach szczepionka jest podawana w szkole przez pielęgniarkę szkolną, zaś w innych w przychodni rodzinnej. Porozmawiaj z pielęgniarką szkolną, pielęgniarką środowiskową lub lekarzem rodzinnym, aby dowiedzieć się, jak przyjąć te szczepionki i zabezpieczyć się. 19

[page 20] Informacje na temat zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy (zakażenia krwi) Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to zapalenie tkanek otaczających mózg. Zarazki wywołujące zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych mogą również spowodować posocznicę (zakażenie krwi). Zarówno zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jak i posocznica sepsa) to bardzo poważne choroby, które mogą spowodować trwałe kalectwo lub śmierć. Objawy mogą wystąpić szybko, dlatego leczenie należy rozpocząć natychmiast. Jeśli nigdy nie otrzymałeś(-łaś) szczepionki MenC, zaszczep się teraz. Ta szczepionka chroni tylko przed jednym typem zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy, dlatego wciąż należy znać objawy choroby. Na co należy zwrócić uwagę? Wczesne symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy są łagodne i podobne do tych, które występują w przypadku grypy (uczucie gorąca, mdłości i ból pleców lub stawów). Jednakże w przypadku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych najważniejszymi objawami są: sztywność karku; intensywny ból głowy (sam w sobie nie jest powodem szukania pomocy lekarza); światłowstręt; wymioty; gorączka; zmęczenie, senność, spowolnienie reakcji, dezorientacja oraz czerwone lub fioletowe plamy, które nie bledną pod naciskiem (należy przeprowadzić test szklankowy objaśniony na stronie 22).

[page 21] Głównymi objawami posocznicy są: senność, spowolnienie reakcji; zobojętnienie i dezorientacja (późny objaw); silne bóle ramion, nóg i stawów; bardzo zimne dłonie i stopy; dreszcze; przyspieszony oddech; czerwone lub fioletowe plamy, które nie bledną pod naciskiem (należy przeprowadzić test szklankowy opisany poniżej); wymioty; gorączka oraz biegunka i skurcze żołądka. Pamiętaj symptomy nie pojawiają się w tej kolejności, a niektóre mogą w ogóle się nie pojawić.

[page 22] Test szklankowy Mocno przyciśnij ściankę szklanki do skóry z wysypką, aby sprawdzić, czy plamy znikają lub tracą kolor pod naciskiem. Jeśli plamy nie tracą koloru, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Jeśli nie można skontaktować się z lekarzem lub w przypadku dalszych wątpliwości po uzyskaniu porady medycznej, należy zaufać przeczuciu i udać się do ambulatorium w najbliższym szpitalu lub poprosić znajomego o podwiezienie. Co należy zrobić? W przypadku wystąpienia jednego lub kilku wyżej opisanych symptomów, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Szybkie rozpoczęcie leczenia zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy zapewnia najlepszą szansę na całkowite wyzdrowienie. Jeśli nie można skontaktować się z lekarzem lub w przypadku dalszych wątpliwości, należy zaufać przeczuciu i udać się do ambulatorium w najbliższym szpitalu lub poprosić znajomego o podwiezienie. Gdzie można uzyskać dodatkowe informacje na temat zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych? Fundacja Badań nad Zapaleniem Opon Mózgowo-Rdzeniowych (Meningitis Research Foundation) oraz Fundusz Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych (Meningitis Trust) udzielają informacji na temat tej choroby.

Zadzwoń pod bezpłatny całodobowy numer infolinii Fundacji Badań nad Zapaleniem Opon Mózgowo-Rdzeniowych: 080 8800 3344 lub odwiedź stronę internetową: www.meningitis.org Zadzwoń pod całodobowy numer infolinii Funduszu Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych: 0800 028 18 28 lub odwiedź stronę internetową: www.meningitis-trust.org * Ilustracja zapewniona przez Fundusz Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych.

[page 23] Słowniczek - zawiera niektóre terminy dotyczące szczepień. Bezkomórkowa szczepionka przeciw krztuścowi Reakcja anafilaktyczna Bakteria Szyjka macicy Zgoda Drgawki Szczepionka przeciw krztuścowi zawierająca tylko te części komórek bakterii krztuśca, które mogą wytworzyć odporność u zaszczepionej osoby. Nagła i ostra reakcja alergiczna wymagająca natychmiastowej pomocy medycznej. Pojedynczy zarazek. Wiele zarazków nazywamy bakteriami. Wejście do macicy. Zgoda na coś, np. na zapewnienie opieki przez pracownika służby zdrowia. Osoby, które ukończyły 16 lat, mogą same wyrazić zgodę na przyjęcie szczepionki. Zgodnie z prawem, osoby poniżej 16 roku życia mogą wyrażać zgodę we własnym imieniu (najlepiej za wiedzą rodziców) pod warunkiem, że w pełni rozumieją, na co się zgadzają. Zwane również atakiem drgawkowym. To stan, w którym mięśnie gwałtownie kurczą się i rozluźniają, powodując niekontrolowane drgawki i zazwyczaj utratę przytomności.

[page 24] Szczepionka DTaP/IPV/Hib Szczepionka dtap/ipv oraz szczepionka DTaP/IPV Zapalenie mózgu Atak drgawkowy HPV Neomycyna, polimyksyna i streptomycyna Td/IPV Szczepionka podawana niemowlętom w wieku dwóch, trzech i czterech miesięcy, zabezpieczająca przed pięcioma chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib). Szczepionki podawane w wieku przedszkolnym zabezpieczające przed czterema chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem i polio. Zawierają one bezkomórkową szczepionkę przeciw krztuścowi oraz inaktywowaną szczepionkę przeciw polio. Obrzęk mózgu. Zwany również drgawkami (patrz powyżej). Wirus brodawczaka ludzkiego. Najczęstsza przyczyna raka szyjki macicy. Antybiotyki wchodzące w skład szczepionek, zapobiegające zanieczyszczeniu bakteriami Szczepionka podawana młodym osobom w wieku 13-18 lat w szkole średniej w celu długoterminowego zabezpieczenia przeciw trzem chorobom: tężcowi, błonicy i polio.

[page 25] Program odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów poszczepiennych (VDPS - Vaccine Damage Payment Scheme ) Większość szczepionek podawana jest bez żadnych problemów, jednakże w bardzo rzadkich przypadkach mogą pojawić się trudności. Celem programu odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów poszczepiennych jest pomoc finansowa osobom i rodzinom osób, u których po podaniu szczepionki wystąpiły skutki niepożądane. Program zabezpiecza przed niepożądanymi skutkami wszystkich szczepionek opisanych w niniejszej ulotce oprócz szczepionki przeciw zapaleniu wątroby typu B opisanej w tabeli na stronie 28. Uzyskanie odszkodowania uzależnione jest od spełnienia kilku warunków. Aby uzyskać więcej informacji, należy skontaktować się z: Vaccine Damage Payments Unit Department for Work and Pensions Palatine House Lancaster Road Preston PR1 1 HB Telefon: 01772 899944 E-mail: CAU-VDPU@dwp.gsi.gov.uk Gdzie można uzyskać więcej informacji? Można porozmawiać z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem służby zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP) albo zadzwonić pod numer NHS Direct Wales 0845 46 47. Odwiedź stronę internetową: www.nhs.uk/ Niniejsza broszura jest również dostępna na stronie Welsh Government poświęconej szczepieniom: www.wales.gov.uk/immunisation

[page 26] Dodatkowe egzemplarze można zamówić z Welsh Government Publications Centre: pocztą e-mail: assembly-publications@wales.gsi.gov.uk lub telefonicznie pod numerem: 029 2082 3683 (od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 17:00). Wszelkie pytania dotyczące broszury można kierować na adres: Health Protection Division Welsh Government Cathays Park Cardiff CF10 3NQ Tel.: 029 2080 1232 lub 029 2080 1318 Program rutynowych szczepień dziecka Każda szczepionka podawana jest w formie jednego zastrzyku domięśniowego w udo lub górną część ramienia. Wiek szczepienia Dwa miesiące Trzy miesiące Choroby, przed którymi szczepionka zabezpiecza błonica, tężec, krztusiec, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib) zakażenie pneumokokami błonica, tężec, krztusiec, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib) zapalenie opon mózgowordzeniowych C (grupa meningokokowa C) Podawane szczepionki DTaP/IPV/Hib oraz PCV DTaP/IPV/Hib oraz MenC

[page 27] Cztery miesiące Między 12. a 13. miesiącem życia (w ciągu miesiąca od pierwszych urodzin) Trzy lata i cztery miesiące błonica, tężec, krztusiec, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib) zapalenie opon mózgowordzeniowych C zakażenie pneumokokami Haemophilus influenzae typu B (Hib) oraz zapalenie opon mózgowordzeniowych C zakażenie pneumokokami odra, świnka i różyczka błonica, tężec, krztusiec i polio DTaP/IPV/Hib oraz MenC oraz PCV Hib/MenC oraz PCV oraz MMR DTaP/IPV lub dtap/ipv oraz odra, świnka i MMR różyczka Dziewczęta w wieku rak szyjki macicy HPV 12-13 lat wywołany przez wirusa brodawczaka ludzkiego Od 13. roku życia tężec, błonica i polio Td/IPV

[page 28] Dodatkowe szczepienia dla dzieci o podwyższonym ryzyku zachorowania na niektóre choroby Wiek szczepienia Po urodzeniu (dzieciom, u których istnieje większe ryzyko kontaktu z gruźlicą). Choroby, przed którymi szczepionka zabezpiecza gruźlica Podawane szczepionki BCG Po urodzeniu, w wieku 1 zapalenie wątroby typu WZW typu B miesiąca, 2 miesięcy oraz B 12 miesięcy (w przypadku niemowląt, których matki są zarażone zapaleniem wątroby typu B). Co rok między wrześniem grypa a listopadem (dzieciom z chorobami przewlekłymi, u których ryzyko zachorowania na grypę jest większe). Od 2. roku życia (dzieciom choroba z chorobami przewlekłymi, pneumokokowa u których występuje większe ryzyko wystąpienia choroby pneumokokowej). (rodzeństwu dzieci podatnych na ostrą postać ospy wietrznej). ospa wietrzna Grypa PPV Varicella (ospa wietrzna)