PROGRAMY WSPRACIA REALIZACJI ZADAŃ TERMOMODERNIZACYJNYCH I REMONTOWYCH System wspierania termomodernizacji i remontów Fundacja Poszanowania Energii uczestniczyła w tworzeniu systemu wspierania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i stale uczestniczy w jego rozszerzaniu i doskonaleniu. Poniżej podane sa podstawowe informacje o zasadach korzystania z tego systemu. Termomodernizacja budynków jest na ogół wysoko opłacalna, ale wymaga na wstępie poniesienia znacznych kosztów, dlatego wielu właścicieli budynków nie może zrealizować termomodernizacji bez finansowej pomocy. System pomocy Państwa dla właścicieli budynków został utworzony w Ustawie o wspieraniu inwestycji termomodernizacyjnych z 18 grudnia 1998 r. (Dz.U 162/98, poz.1121) ze zmianami wprowadzonymi w Ustawie o zmianie ustawy o wspieraniu inwestycji termomodernizacyjnych z dnia 21czerwca.2001 r.(dz.u. 76 poz.808) System ma na celu ułatwienie sfinansowania termomodernizacji aby w ten sposób doprowadzić do obniżenia zużycia energii oraz kosztów ogrzewania budynków i przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Nowa ustawa z 21 listopada 2008 r o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. 223, poz. 14590) zastąpiła wcześniej obowiązujące ww przepisy, które przez ostatnie 10 lat były podstawą realizacji termomodernizacji budynków przy korzystaniu z pomocy Państwa. W ustawie wprowadzono nowe zasady udzielania pomocy na cele termomodernizacji, a ponadto wprowadzony został system pomocy wspierający pewną grupę przedsięwzięć remontowych. 1. ZASADY WSPIERANIA TERMOMODERNIZACJI System finansowej pomocy na cele termomodernizacji budynków obejmuje przedsięwzięcia termomodernizacyjne w następujących obiektach: budynki mieszkalne wielorodzinne i jednorodzinne niezależnie od ich formy własności, a więc budynki prywatne, spółdzielcze, wspólnot mieszkaniowych, zakładowe, miejskie i inne, z wyjątkiem budynków jednostek budżetowych, budynki zbiorowego zamieszkania o charakterze socjalnym, takie jak dom opieki, dom studencki, internat, hotel robotniczy, dom rencisty itp., budynki służące do wykonywania zadań publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego jak np. szkoły, budynki biurowe gmin itp, lokalne źródła ciepła (osiedlowe kotłownie i ciepłownie) lub węzły cieplne i lokalne sieci ciepłownicze o mocy do 11,6 MW. Przepisy ustawy dotyczą także całkowitej lub częściowej zamiany istniejącego źródła energii na źródło niekonwencjonalne np. kolektor słoneczny, pompa ciepła, kocioł na biomasę itp. Ustawa przewiduje, że głównym źródłem finansowania inwestycji termomodernizacyjnej jest kredyt bankowy udzielany na warunkach komercyjnych. Właściciel budynku może kredytem sfinansować do 100% kosztów inwestycji. Udział kredytu w całości kosztów, jak i okres spłaty pozostawia się do negocjacji pomiędzy inwestorem i bankiem kredytującym. Formą pomocy, którą inwestor, może otrzymać ze strony budżetu Państwa jest premia termomodernizacyjna, która stanowi 20 % wykorzystanego kredytu, ale jednocześnie musi spełniać dwa dodatkowe warunki: nie może wynosić więcej niż 16% kosztów całkowitych przedsięwzięcia. nie może wynosić więcej niż przewidywana wartość 2-letnich oszczędności ustalonych na podstawie audytu energetycznego. Obowiązuje zasada, że niedopuszczalne jest łączenie kredytu udzielanego w trybie ustawy i wsparcia środkami z budżetu Unii Europejskiej. Premię termomodernizacyjną, czyli (w zasadzie) umorzenie części kredytu, otrzymuje inwestor, który ukończył inwestycję. A więc inwestor spłaca kwotę uzyskanego kredytu pomniejszoną o wielkość premii. Podstawą włączenia przedsięwzięcia do finansowania na zasadach przewidzianych w ustawie jest audyt energetyczny. Jest to dokument zawierający analizę techniczno-ekonomiczną określającą to co należy poprawić w budynku, który ma zostać poddany modernizacji. Audyt określa jakie można
przeprowadzić działania techniczne i które z planowanych działań przynieść mogą najwyższe korzyści ekonomiczne (rozwiązanie optymalne). Kredyty na podstawie zgłaszanego wniosku kredytowego i audytu energetycznego- udzielane są w licznych bankach i ich oddziałach terenowych. Premię termomodernizacyjną przyznaje Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK), który stanowi instytucję finansową kierującą realizacją ustawy. Ustawa określa, iż w Banku Gospodarstwa Krajowego tworzony jest Fundusz Termomodernizacjii Remontów, którego środki wykorzystywane są na wypłatę premii Można ubiegać się o premię termomodernizacyjną pod warunkiem, że w wyniku termomodernizacji osiągnięte zostanie znaczące zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię, a w szczególności: w budynkach, w których modernizuje się jedynie system grzewczy co najmniej o 10%, w budynkach, w których po roku 1984 przeprowadzono modernizację systemu grzewczego co najmniej o 15%, w pozostałych budynkach co najmniej o 25%, w lokalnych źródłach ciepła i lokalnej sieci ciepłowniczej - zmniejszenie rocznych strat energii pierwotnej co najmniej o 25%, a przy ich zastąpieniu przez przyłącze do scentralizowanego źródła ciepła (sieci miejskiej) - zmniejszenie kosztów zakupu ciepła dostarczanego do budynku co najmniej o 20% w stosunku rocznym. POSTĘPOWANIE PRZY KORZYSTANIU Z WSPIERANIA TERMOMODERNIZACJI W TRYBIE USTAWY Pierwszy krok - audyt energetyczny Jeżeli pragnie się zmniejszyć koszty związane z zużyciem ciepła na ogrzewanie budynku i skorzystać, w tym celu, z pomocy Państwa przewidzianej w Ustawie, to pierwszą czynnością rozpoczynającą działania powinno być wykonanie audytu energetycznego. Audyt energetyczny jest opracowaniem, w którym dokonuje się oceny stanu istniejącego budynku z punktu widzenia jego cech wpływających na zużycie energii, a następnie określa się jakie zmiany i ulepszenia trzeba wykonać, ażeby zmniejszyć zużycie energii i koszty eksploatacyjne. Ocenia się też na ile wprowadzenie tych zmian i ulepszeń jest opłacalne. Audyt energetyczny jest dokumentem potrzebnym: właścicielowi budynku jako podstawa dla podjęcie decyzji o celowości termomodernizacji, bankowi udzielającemu kredytu jako dowód, że przedsięwzięcie jest efektywne ekonomicznie, a więc nie budzące obaw co do spłaty kredytu, Bankowi Gospodarstwa Krajowego jako dowód, że przedsięwzięcie spełnia warunek Ustawy, a więc jako podstawa do przyznania premii termomodernizacyjnej. Audyt jest opracowaniem dość skomplikowanym, dlatego jego wykonanie najlepiej powierzyć specjaliście do tego przygotowanemu (audytorowi energetycznemu). Treść audytu jest ściśle określona w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia.2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego i audytu remontowego. Uzyskanie kredytu i premii termomodernizacyjnej Po podjęciu decyzji o wykonaniu termomodernizacji, właściciel budynku (który jest teraz określany jako inwestor) kieruje do banku kredytującego dokumenty niezbędne dla uzyskania kredytu, a więc: wniosek kredytowy z wymaganymi przez bank załącznikami, wniosek o przyznanie premii termomodernizacyjnej, oraz audyt energetyczny. Bankiem kredytującym jest taki bank, który zawarł z Bankiem Gospodarstwa Krajowego umowę w sprawie udzielania kredytów i trybu przekazywania premii termomodernizacyjnej przewidzianej w Ustawie. Wykaz tych banków jest publikowany na stronie internetowej BGK (www.bgk.com.pl).szczegółowe wymagania co do formy wniosku kredytowego oraz wymaganej formy zabezpieczenia kredytu ustala każdy bank kredytujący we własnym zakresie. Istotną sprawą jest wybór banku kredytującego. Wszystkie banki działające w trybie Ustawy stosują się do ogólnych jej zasad, ale mają różniące się między sobą własne szczegółowe zasady dotyczące wysokości oprocentowania kredytu, wysokości prowizji i zasad spłaty kredytu. Dlatego przed złożeniem wniosku kredytowego celowe jest zapoznanie się z ofertami poszczególnych banków i wybranie najbardziej odpowiadającej inwestorowi.
Bank zawiera z inwestorem warunkową umowę kredytową, w której zawarte są wszystkie szczegółowe ustalenia dotyczące udzielenia i spłaty kredytu. Umowa jest zawierana z warunkiem, że obowiązuje dopiero po przyznaniu premii termomodernizacyjnej. Ta warunkowa umowa wraz z wnioskiem o przyznanie premii i audytem energetycznym jest kierowana przez bank kredytujący do Banku Gospodarstwa Krajowego. Bank Gospodarstwa Krajowego dokonuje weryfikacji audytu lub tę weryfikację zleca innej instytucji. Po pozytywnym wyniku weryfikacji audytu oraz stwierdzeniu, że spełnione są warunki kredytowania ustalone w Ustawie Bank Gospodarstwa Krajowego zawiadamia inwestora i bank kredytujący o przyznaniu premii termomodernizacyjnej i jej wysokości. Po tej decyzji kredyt może być uruchomiony i inwestycja może być realizowana. W przypadku negatywnej weryfikacji audytu energetycznego (czyli stwierdzeniu, że został opracowany nieprawidłowo) BGK zawiadamia inwestora i po poprawieniu audytu, lub opracowaniu nowego, procedura zostaje powtórzona, co oczywiście znacznie przedłuża przebieg sprawy. Dlatego ważne jest powierzenie opracowania audytu dobremu specjaliście. Realizacja termomodernizacji Przedsięwzięcie termomodernizacyjne powinno być realizowane na podstawie projektu budowlanego opracowanego w trybie przepisów Prawa Budowlanego i pozwolenia na budowę wydanego przez odpowiednie wadze. Założenia dla projektu stanowi audyt energetyczny. Inwestor powinien przedstawić bankowi kredytującemu podpisane przez projektanta oświadczenie o zgodności projektu z audytem energetycznym. Przedsięwzięcie termomodernizacyjne powinno być zrealizowane zgodnie z projektem i zakończone w terminie określonym w umowie kredytu. Po zakończeniu realizacji inwestor powinien przedstawić bankowi kredytującemu oświadczenie o zrealizowaniu przedsięwzięcia podpisane przez osobę, która nadzorowała realizację robót w imieniu inwestora (np. przez inspektora nadzoru lub projektanta ). Jeżeli przedsięwzięcie zostało zrealizowane zgodnie z projektem i w terminie zgodnym z umowa kredytową, następuje uruchomienie premii termomodernizacyjnej, którą bank kredytujący otrzymuje od BGK i zalicza ją na spłatę kredytu wykorzystanego przez inwestora. Tym samym inwestor zostaje zwolniony z obowiązku spłaty 100 % kredytu i spłaca kredytu pomniuejszony o przyznaną premię. Co możemy zmodernizować? Korzystając z premii termomodernizacyjnej możemy wykonać następujące usprawnienia, które umożliwią zmniejszenie zużycia energii i obniżą koszty użytkowania budynku: ocieplenie ścian, dachów, stropodachów, stropów nad piwnicami nie ogrzewanymi, podłóg na gruncie, remont lub wymiana okien i drzwi zewnętrznych, modernizacja lub wymiana urządzeń źródła ciepła oraz zainstalowanie automatyki sterującej urządzeniami, modernizacja lub wymiana instalacji grzewczej, modernizacja lub wymiana systemu zaopatrzenia w ciepłą wodę użytkową i zainstalowanie urządzeń zmniejszających zużycie wody, usprawnienie systemu wentylacji, wprowadzenie urządzeń wykorzystujących energię ze źródeł odnawialnych np. kolektorów słonecznych, pomp ciepła itp. System wspierania inwestycji termomodernizacyjnych jest korzystny dla wszystkich zainteresowanych stron. Inwestorowi ułatwia, a niekiedy wręcz umożliwia uruchomienie i realizację inwestycji poprawiającej warunki użytkowania obiektu mieszkalnego, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów z tym związanych. Dla Państwa uruchomienie inwestycji termomodernizacyjnych przynosi bezpośrednio skutek w postaci obniżania sumarycznego zapotrzebowania na energię na potrzeby grzewcze. Pośrednio prowadzi to do polepszenia warunków ekologicznych i zmniejszanie emisji CO2 do atmosfery. Termomodernizacja odbywa się przy zaangażowaniu relatywnie niskich środków finansowych z budżetu Państwa, przy czym cześć tych wydatków wraca do budżetu w postaci podatków od zakupionych urządzeń i materiałów oraz podatku od dochodów osobistych z płac wykonawców.
2. ZASADY WSPIERANIA REMONTÓW Ustawa dotyczy wspieranie przedsięwzięć nie tylko termomodernizacyjnych, ale i remontowych. W szczególności pomoc w formie premii remontowej dotyczy budynków mieszkalnych wielorodzinnych, których użytkowanie rozpoczęło się przed dniem 14 sierpnia 1961 roku i dotyczy przedsięwzięć, których przedmiotem jest: ogólny remont budynku ( bez remontu lokali), wymiana okien i remont balkonów nawet, gdy służą do wyłącznego użytku właściciela lokalu, przebudowa budynku w wyniku, którego następuje jego ulepszenie, wyposażenie budynku w instalacje i urządzenia wymagane w budynkach obecnie oddawanych do użytkowania zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi. Warto zwrócić uwagę, że w ramach remontu może być realizowania większość usprawnień termomodernizacyjnych. Ustawa nie dotyczy remontów budynków jednorodzinnych. Premia remontowa może być przyznana inwestorowi będącemu osobą fizyczną, wspólnotą mieszkaniową, spółdzielnią mieszkaniową lub towarzystwem budownictwa społecznego. Premia -jako pomoc na spłatę części kredytu - stanowi 20 % wykorzystanej kwoty kredytu, nie więcej jednak niż 15% kosztów przedsięwzięcia, a przyznawana jest jeżeli są spełnione następujące warunki: 1. Wskaźnik kosztu przedsięwzięcia remontowego ( stosunek kosztu remontu przypadający na 1m2 powierzchni użytkowej do ceny 1m2 ustalanej do celów obliczenia premii gwarancyjnej) mieści się w granicach od 0,15 do 0,70. 2. W wyniku realizacji remontu nastąpi zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię na potrzeby ogrzewania i ciepłej wody co najmniej o 10%, a jeżeli wskaźnik kosztu jest powyżej 0,3 to co najmniej 25%. To zmniejszenie zapotrzebowania energii nie jest wymagane, gdy budynek spełnia wymagania w zakresie oszczędności energii określone w aktualnych przepisach techniczno-budowlanych (Warunkach Technicznych jakim powinny odpowiadać budynki ). 3. Nie można uzyskać premii remontowej jeżeli na przedsięwzięcie zaciągnięto inny kredyt do którego przyznana została premia termomodernizacyjna lub remontowa lub na które uzyskano środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej. Zgodnie, z ww. datą określającą budynki, dla których można uzyskać premię remontową (1961r.), ustawa dotyczy budynków wybudowanych w okresie około 15 lat po II wojnie, jak i starszych, a nie dotyczy budynków budowanych później np. wszystkich budynków wielkopłytowych. Dla budynków, których ustawa dotyczy utworzona została możliwość uzyskania premii niekiedy łatwiej, niż jako premii termomodernizacyjnej, a warto podkreślić, że niemal wszystkie roboty wykonywane, jako termomodernizacja mogą być realizowane także, jako remont. Audyt remontowy jest zupełnie nowym rodzajem dokumentu, który zawiera następujące części: 1. dane identyfikacyjne budynku i inwestora, 2. określenie rocznego zapotrzebowania energii do ogrzewania i wentylacji budynku oraz do przygotowania ciepłej wody, 3. wykaz prac niezbędnych do spełnienia warunku zmniejszenia zapotrzebowania energii wraz z obliczeniem procentu oszczędności energii w stosunku do stanu istniejącego, 4. wykaz prac objętych przedsięwzięciem remontowym obejmujący prace wg punktu 3 oraz wybrane w uzgodnieniu z inwestorem prace z planu robót remontowych wraz z kosztami poszczególnych prac oraz obliczenie wskaźnika kosztu przedsięwzięcia, 5. uzasadnienie przyjętych kosztów robót remontowych, 6. zestawienie danych i wskaźników dotyczących przedsięwzięcia uzasadniających spełnienie wymagań zawartych w ustawie oraz wymagania nieprzekroczenia zadeklarowanej przez inwestora wartości środków własnych i kredytu. W audycie remontowym podobnie jak w audycie termomodernizacyjnym najbardziej pracochłonną czynnością jest obliczenie sezonowego zapotrzebowania energii.
INNE PRZEPISY W USTAWIE W ustawie zastrzega się, że kredyty nie mogą być przeznaczane na sfinansowanie prac, na które zaciągnięto inny kredyt do którego została przyznana premia termomodernizacyjna lub remontowa. Oznacza to, że ten sam zakres robót nie może być finansowany z dwóch źródeł. Nie ma jednak przeszkód na jednoczesne ( lub następujące po sobie w krótkim terminie) korzystanie z kredytu remontowego i kredytu termomodernizacyjnego na prace w tym samym budynku, pod warunkiem, że dotyczą innego zakresu robót. Nie ma także przeszkód, aby po zrealizowaniu jednego przedsięwzięcia remontowego w trybie ustawy ( z premią remontową) realizować drugie przedsięwzięcie remontowe o innym zakresie robót i pod warunkiem, ze suma wskaźników kosztów obu przedsięwzięć nie jest wyższa niż o,70. W ustawie nie ma żadnych ograniczeń w sprawie kwalifikacji czy uprawnień osób wykonujących audyty termomodernizacyjne i remontowe, natomiast przewidziana jest weryfikacja audytów przez Bank Gospodarstwa Krajowego. W BGK utworzony jest Fundusz Termomodernizacji i Remontów. Ustawa nie przewiduje podziału środków na cześć dotyczącą premii termomodernizacyjnej i na część dotyczącą premii remontowej. W ustawie poza premią termomodernizacyjna i remontową przewidziano jeszcze premię kompensacyjną. Jest to forma wyrównania strat, które ponieśli właściciele budynków mieszkalnych, w których w okresie od 12.11.2001 do 25.04.2005 były tzw. lokale kwaterunkowe, dla których czynsz był ustalany ustawowo. Premia kompensacyjna przysługuje właścicielom tych budynków na spłatę części kredytu zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia remontowego i jest przyznawana łącznie z premią remontową. Źródło:1. Ustawa z 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów. (Dz.U. nr 223, poz. 1459). 2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 marca 2009 r. w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego (Dz.U. nr 43, poz. 346 )