Powstanie styczniowe

Powstanie styczniowe

1. Królestwo Polskie przed powstaniem a) wiosna posewastopolska tolerowanie liberalnej opozycji organizacja Ziemia i Wolność 1861 Aleksander II znosi poddaństwo chłopów w Rosji oraz przeprowadza ich uwłaszczenie ziemia użytkowana przez chłopów przechodzi na własność wspólnot wiejskich, które dokonują jej rozdziału klimat wiosny posewastopolskiej dociera również do Królestwa 1858 r. powstaje Towarzystwo Rolnicze pierwsza polska organizacja obywatelska od upadku powstania listopadowego; pełni rolę nieformalnego polskiego parlamentu, należy do niej około 4 tys. ziemian; przywództwo Andrzeja Zamoyskiego

b) manifestacje patriotyczne nasilanie się manifestacji patriotycznych, których uczestnicy domagają się autonomii dla Królestwa Polskiego; stopniowo żądania te radykalizują się w kierunku niepodległościowym; popularność mszy za ojczyznę 27 lutego 1861 r. wojsko zabija pięciu manifestantów na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie; manifestacyjny pogrzeb ofiar 8 kwietnia 1861 r. masakra uczestników antycarskiej demonstracji na Placu Zamkowym; ponad sto ofiar śmiertelnych i kilkaset rannych

c) stronnictwa polityczne czerwoni tworzą Komitet Centralny Narodowy; zwolennicy zbrojnego powstania i uwłaszczenia chłopów; na czele siatki konspiracyjnej kapitan Jarosław Dąbrowski; jego współpraca z oficerami rosyjskimi biali praca organiczna, autonomia metodą wymuszania ustępstw od cara, uwłaszczenie wyłącznie za pełnym odszkodowaniem

3. Wybuch powstania styczeń 1863 r. rząd Królestwa ogłasza, na wniosek Wielopolskiego, pobór do wojska (tzw. branka); przewidziano włączenie do armii ok. 10 tys. młodych ludzi związanych z czerwonymi ;

22 stycznia 1863 r. Komitet Centralny ogłasza się Tymczasowym Rządem Narodowym; manifest: uwłaszczenie chłopów, trzymorgowe działki dla bezrolnych z dóbr narodowych po zwycięstwie powstania; Ludwik Mierosławski (przebywający w Paryżu) ogłoszony dyktatorem powstania słabe siły nie pozwalają na zdobycie Warszawy ani twierdzy w Modlinie; walki głównie na Podlasiu i Kielecczyźnie, miały charakter partyzancki bardzo słaby udział chłopów w powstaniu (głównie na Podlasiu) Rosjanie mają w Królestwie ok. 100 000 żołnierzy

Rząd Narodowy pozostał w konspiracji do końca Mierosławski wraca, przejmuje dyktaturę, ale klęski pod Krzywosądzem i Nową Wsią go kompromitują; więc rezygnuje i wyjeżdża biali przystępują do powstania, by mieć wpływ na rozwój wydarzeń i zminimalizować jego radykalizm społeczny

4. Przebieg walk Rosjanie zwalczają działania partyzanckie Napoleon III obiecuje pomoc (chce przeciwdziałać zbliżeniu rosyjsko-pruskiemu), ale nie podejmuje żadnych konkretnych kroków dowódca Marian Langiewicz związany z białymi walczy z Rosjanami pod Małogoszczem i nie przegrywa ; ogłasza się w marcu 1863 r. dyktatorem powstania (na ok. tydzień) Zwycięstwa, klęski i nierozstrzygnięte bitwy

Po kolejnych porażkach (marze, kwiecień) czerwoni chcą przejąć kontrolę na Rządem i za pomocą terroru kontynuować bój; nie udało się Na czele Karol Majewski (biały); próba uporządkowania sytuacji Rosjanie posyłają posiłki (340 tys), a gen. Fiodor Berg brutalnie pacyfikuje naszych

a) dyktatura Traugutta Wywodził się z ugrupowania czerwonych Od października 1863 dyktatorem powstania Nakazuje karać ziemian żądających pańszczyzny och chłopów Kontakty z zagranicą (by wspólnie działać przeciw Austrii) kwiecień 1864 r.: aresztowanie w Warszawie; 4. Finał powstania

b) ukaz carski (marzec 1864r.) Luty 1864 r. oddziały gen. Józefa Hauke- Bosaka zostały robite Marzec 1864 uwłaszczenie chłopów w Królestwie na warunkach proponowanych wcześniej przez władze powstańcze kwiecień 1864 r.: aresztowanie Traugutta w Warszawie; (egzekucja na Cytadeli) Następcą Aleksander Waszkowski (j.w.)

ostatni oddział partyzancki, dowodzony przez księdza Stanisława Brzóskę, został rozbity jesienią 1864 r.; Brzóskę, ukrywanego przez chłopów, aresztowano w kwietniu 1865 r. i powieszono w Sokołowie Podlaskim

5. Sprawa polska na arenie międzynarodowej Polacy liczyli na pomoc Napoleona III, ale on nie chce denerwować Rosji Nacisk opinii publicznej powoduje na cesarza powoduje, że zostało opracowanych (dość umiarkowanych) sześć punktów w sprawie polskiej; postulowano m.in. amnestię Rosja odrzuca, a Brytyjczycy nie chcą międzynarodowej komisji w sprawie Polski

Konwencja Alvenslebena 1863 Umowa rosyjko-pruska Wspólne zwalczanie buntu Polaków przez oba państwa