Parlament Europejski
Spis treści Witamy w Parlamencie Europejskim! 3 Parlament Europejski pracuje dla Ciebie 5 Mądre zarządzanie europejskimi finansami 9 Na straży swobód i demokracji 13 Parlament Europejski w świecie 19 Prawa człowieka przede wszystkim 23 Jak działa Parlament Europejski 27 Parlament blisko Ciebie 31 Procedura współdecyzji jak to działa? 35 Jak uchwala się budżet UE? 38 Unia Europejska podstawowe pojęcia 39 Kluczowe daty integracji europejskiej 45 Adresy Parlamentu Europejskiego 48 2
Witamy w Parlamencie Europejskim! Parlament Europejski jest parlamentem obywateli europejskich. Jest ośrodkiem żywej dyskusji politycznej. Od czasu pierwszych wyborów bezpośrednich w 1979 r. uzyskał więcej uprawnień, w szczególności jako współprawodawca i władza budżetowa. Parlament korzysta z tych praw w interesie obywateli i dla ich dobra oraz aby kształtować naszą wspólną przyszłość. Życzę Państwu przyjemnej lektury Hans-Gert Pöttering Przewodniczący Parlamentu Europejskiego 3
Witamy w Parlamencie Europejskim! Parlament Europejski jest jedynym na świecie wielonarodowym zgromadzeniem parlamentarnym wyłanianym w wyborach powszechnych oraz jedyną instytucją Unii Europejskiej, której członkowie od czerwca 1979 roku wybierani są w wyborach bezpośrednich. Wybory odbywają się co pięć lat, a liczba posłów zwiększa się wraz z kolejnymi rozszerzeniami UE. W 2007 roku Parlament liczył 785 posłów z 27 państw. Zasiadali oni w grupach utworzonych na podstawie zbieżności poglądów politycznych, a nie narodowości. Głosowanie w czerwcu 2009 roku zbiega się w czasie z 30. rocznicą pierwszych powszechnych wyborów europejskich. Oficjalna siedziba Parlamentu Europejskiego znajduje się w Strasburgu położonym na granicy francusko-niemieckiej. Lokalizacja ta symbolizuje pojednanie Europy po dwóch wojnach światowych. Zgodnie z decyzją państw członkowskich UE Parlament organizuje w Strasburgu dwanaście sesji plenarnych rocznie. Posiedzenia komisji parlamentarnych odbywają się w Brukseli, gdzie zwołuje się także dodatkowe sesje plenarne. Debaty w sali plenarnej prowadzone są we wszystkich językach urzędowych UE, co odzwierciedla przywiązanie Parlamentu do koncepcji zróżnicowanej i wielokulturowej Unii zjednoczonej w różnorodności. Rosnąca rola Parlamentu Europejskiego Od 1979 roku uprawnienia Parlamentu były rozszerzane na mocy kolejnych traktatów europejskich. Ma on dziś równie duży wpływ co Rada Ministrów na wypracowanie budżetu wspólnotowego oraz aktów prawnych mających na celu usprawnienie przepływu osób, towarów, usług i kapitału w UE oraz ochronę środowiska naturalnego i konsumentów. Jest również uprawniony do zatwierdzania i odwoływania Komisji Europejskiej. Obywatele mogą kierować do Parlamentu petycje zawierające skargi dotyczące stosowania prawa europejskiego. Posłowie wybierają Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, którego zadaniem jest analizowanie skarg obywateli przeciwko przypadkom niewłaściwej administracji w instytucjach i organach Unii. Mogą oni również ustanowić komisję śledczą, gdy uznają, że zostało naruszone prawo wspólnotowe. W sprawach międzynarodowych Parlament uczestniczy w kształtowaniu polityki zagranicznej UE. Jego zgoda wymagana jest, kiedy UE negocjuje traktaty międzynarodowe i kiedy przystępują do niej nowi członkowie. Parlament regularnie organizuje debaty na temat praw człowieka oraz wysyła obserwatorów do wszystkich zakątków świata, aby upewnić się, że wybory mają charakter wolny i uczciwy. 4 Najnowsza reforma traktatów, o której zdecydowano na posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie w grudniu 2007 roku, jeszcze bardziej rozszerza uprawnienia Parlamentu Europejskiego w wielu dziedzinach. Jeżeli chcesz, aby Twoja opinia została wzięta pod uwagę, zagłosuj w najbliższych wyborach europejskich.
Parlament Europejski pracuje dla Ciebie Czy jesteśmy osobami dorosłymi, dziećmi, studentami, osobami aktywnymi zawodowo, emerytami, czy też konsumentami bez względu na naszą sytuację prawodawstwo europejskie dotyczy każdego z nas, choć czasem nie zdajemy sobie z tego sprawy. Rola posłów do Parlamentu Europejskiego jest decydująca w wielu dziedzinach, takich jak zapewnienie zdrowszej żywności na naszych stołach, swoboda przemieszczania się i podejmowania pracy na całym terytorium Unii czy ochrona środowiska. Parlament Europejski, jak każdy parlament, omawia i przyjmuje akty prawne. To może wydawać się oczywiste. Jednak przez wiele lat działalność PE wyglądała zupełnie inaczej. Początkowo posłowie mogli jedynie opiniować projekty legislacyjne Komisji Europejskiej, natomiast ostatnie słowo w sprawie przyjmowanych aktów prawnych miała zawsze Rada Ministrów reprezentująca rządy państw członkowskich. Z biegiem lat, wraz z nowymi traktatami, rola i uprawnienia Parlamentu Europejskiego stopniowo zwiększały się aż stał się on niezbędnym ogniwem w procesie tworzenia prawa wspólnotowego. W większości wypadków warunkiem powstania rozporządzenia europejskiego lub dyrektywy jest dziś uzgodnienie jego treści przez Parlament i Radę. Nazywamy to procedurą współdecyzji. Zanim wspólnotowy akt prawny będzie można zastosować we wszystkich państwach członkowskich Unii, musi on najpierw zostać podpisany przez przewodniczącego Parlamentu Europejskiego oraz przewodniczącego Rady Ministrów. 5
6 Telefony komórkowe za granicą: niższe rachunki Parlament Europejski pracuje dla Ciebie Czy zauważyłeś już, że kiedy wracasz z urlopu za granicą, Twoje rachunki za telefon komórkowy są niższe niż dotychczas? A to dlatego, że na mocy przepisów europejskich, które weszły w życie z początkiem lata 2007 roku, określono pułap opłat dodatkowych naliczanych przez operatorów związanych z połączeniami wychodzącymi bądź przychodzącymi za granicą w celu stopniowej redukcji tych opłat. Po długich dyskusjach z ministrami przemysłu posłom udało się wywalczyć, aby od 2009 roku stawki roamingowe naliczane przez operatorów nie przekraczały 0,43 euro za minutę połączenia wychodzącego i 0,19 euro za minutę połączenia przychodzącego. Parlament Europejski pełnoprawnym prawodawcą Procedurę współdecyzji stosuje się obecnie przy przyjmowaniu przeważającej większości europejskich aktów prawnych. Dotyczy to zwłaszcza swobodnego przepływu towarów, usług, kapitału i osób w ramach jednolitego rynku europejskiego. Procedurę tę stosuje się również w dziedzinach takich, jak ochrona środowiska, prawa konsumenta i bezpieczeństwo transportu. Po reformie traktatów zakres jej zastosowania powinien objąć także inne obszary, np. rolnictwo. Parlament Europejski odgrywa również zasadniczą rolę w tworzeniu polityki rozwoju regionalnego, programów wspierania badań naukowych, edukacji i kultury, a także w promowaniu zdrowia publicznego. Posłowie do Parlamentu Europejskiego przyczynili się na przykład do uproszczenia procesu uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych między państwami członkowskimi, dzięki czemu wykonywanie zawodu w innym kraju UE jest dziś znacznie prostsze. Parlamentarzyści uczestniczyli również w ustanawianiu surowszych norm w zakresie bezpieczeństwa i etykietowania produktów, co sprawiło, że dużo łatwiej jest rozeznać się w licznych produktach pochodzących z całej Europy. W trosce o europejskich konsumentów, którzy w większości podchodzą sceptycznie do organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO), Parlament Europejski przyczynił się do przyjęcia bardzo
surowych przepisów w zakresie etykietowania: obecnie każdy może świadomie wybrać i kupić produkty żywnościowe zawierające lub niezawierające GMO. Parlamentowi Europejskiemu udało się również umocnić prawa pasażerów linii lotniczych, również w odniesieniu do osób starszych i niepełnosprawnych, które mogą dziś liczyć na pomoc zarówno na lotnisku, jak i na pokładzie samolotu. Poparł też działania mające na celu skuteczniejszą walkę z nieuczciwymi praktykami handlowymi w całej Unii Europejskiej oraz wniósł wkład w określenie zasad ułatwiających płatności transgraniczne i zapewniających ich większe bezpieczeństwo. Czy znasz coś przyjemniejszego niż odświeżająca kąpiel w morzu czy jeziorze w upalny dzień? To dzięki normom europejskim, które zostały zaostrzone z inicjatywy Parlamentu, możesz skakać do czystszej wody! Posłowie do Twoich usług Jeżeli jesteś przewodnikiem turystycznym, agentem nieruchomości lub usługodawcą świadczącym inne usługi, dyrektywa usługowa ułatwi Ci podjęcie pracy za granicą. Dyrektywa ta, początkowo budząca wiele kontrowersji, prawdopodobnie nie ujrzałaby światła dziennego, gdyby nie kompromis wypracowany przez Parlament Europejski. Posłom udało się osiągnąć równowagę pomiędzy rozbieżnymi interesami narodowymi, prawami usługodawców i konsumentów oraz potrzebami pracowników i pracodawców. Parlament Europejski pracuje dla Ciebie Posłowie wykazują inicjatywę Kiedy Parlament uważa, że projekt aktu prawnego jest zły i że nie można go poprawić, ma również prawo odrzucić go w całości. Stało się tak np. z dyrektywą w sprawie liberalizacji usług portowych oraz dyrektywą dotyczącą patentów na oprogramowanie. Poza tym posłowie mają prawo inicjatywy politycznej, które pozwala im występować do Komisji Europejskiej z wnioskiem o przedstawienie propozycji legislacyjnych. Regularnie zwracają się także do Komisji oraz Rady Ministrów o rozszerzenie istniejących obszarów polityki lub zarysowanie nowych. 7
Parlament Europejski pracuje dla Ciebie Przykładowo Parlament zwrócił się do Komisji, aby przedstawiła projekt aktu prawnego mającego uregulować i usprawnić procedury dziedziczenia spadku przez obywatela jednego państwa członkowskiego w innym państwie UE. Poparł on również przyjęcie europejskiego statutu spółek prywatnych w celu promowania działalności małych i średnich przedsiębiorstw w pozostałych państwach członkowskich. W obu wypadkach posłowie sformułowali szczegółowe zalecenia co do sposobu wprowadzania w życie tych aktów prawnych. Czy chcesz mieć coś do powiedzenia? Jak pokazują powyższe przykłady, europejskie akty prawne mają na celu przede wszystkim ułatwienie obywatelom życia w Unii oraz sprzyjanie równości szans, praw i obowiązków wszystkich Europejczyków. Pozwalają one również pobudzać wymianę towarów i usług przez tworzenie wyrównanych warunków konkurencji dla przedsiębiorstw we wszystkich państwach członkowskich. Wybierając co pięć lat posłów do Parlamentu Europejskiego, obywatele uczestniczą w tworzeniu tekstów legislacyjnych, które ich bezpośrednio dotyczą. Reforma traktatów przewiduje również, że inicjatywę zwrócenia się do Komisji Europejskiej o propozycje nowych aktów prawnych mogłaby podjąć także grupa składająca się z miliona obywateli. Bezpieczne używanie produktów chemicznych Produkty chemiczne są wszechobecne w naszym życiu. Nikt nie kwestionuje ich użyteczności, ale wątpliwości budzi to, czy są bezpieczne dla zdrowia i środowiska. Unia Europejska przyjęła w związku z tym tzw. rozporządzenie REACH, które przewiduje ponowną ocenę tysięcy produktów chemicznych będących w obrocie i wycofanie z rynku produktów najbardziej niebezpiecznych. Dzięki determinacji posłów położono nacisk na opracowanie nowych, mniej szkodliwych substancji przy jednoczesnym maksymalnym ograniczeniu testów na zwierzętach. 8 Więcej informacji, zob. Na czym polega procedura współdecyzji?, str 35.
n Mądre zarządzanie europejskimi finansami Nowe autostrady, czystsze plaże, badania nad nowymi lekarstwami, studia za granicą wszyscy bezpośrednio lub pośrednio korzystamy z projektów finansowanych przez Unię Europejską. Kto decyduje o zakresie programów i działań, które mają być finansowane na szczeblu europejskim? Odpowiedź brzmi: Parlament Europejski w porozumieniu z rządami państw członkowskich. Oto kilka przykładów inicjatyw wspieranych przez posłów. Co roku posłowie do Parlamentu Europejskiego prowadzą na podstawie wniosku Komisji Europejskiej wielomiesięczne negocjacje z Radą Ministrów (reprezentującą państwa członkowskie UE), aby określić wielkość przychodów i wydatków Unii na kolejny rok. Budżet, który ustala się w ten sposób, z uwzględnieniem uzgodnionych na wiele lat pułapów, jest bardzo ważny, ponieważ określa on, jakiego wsparcia udzieli Unia Europejska w każdym z obszarów działalności, aby zapewnić solidarność, trwały wzrost gospodarczy oraz spójność społeczną. Parlament ma również prawo odrzucić budżet i zażądać nowego projektu, jeżeli jest zdania, że jego priorytety nie zostały uwzględnione w dostateczny sposób. 9
Na co przeznaczane są wspólnotowe pieniądze? Ramy finansowe UE na lata 2007 2013 (kwoty w zaokrągleniu) Mądre zarządzanie finansami europejskimi Trwały wzrost: regionalny rozwój gospodarczy, działania na rzecz wzrostu, konkurencyjności i zatrudnienia 382 mld euro (44%) UE na arenie międzynarodowej: działania zewnętrzne, polityka rozwoju, pomoc humanitarna 49 mld euro (6%) Pozostałe wydatki, w tym administracyjne 51 mld euro (6%) Ochrona zasobów naturalnych i zarządzanie nimi: rolnictwo, trwały rozwój i środowisko 371 mld euro (43%) Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i wymiar sprawiedliwości: ochrona praw obywatelskich, swobodny przepływ osób, współpraca policyjna i sądowa, walka z terroryzmem 11 mld euro (1%) Działanie na rzecz trwałego wzrostu gospodarczego Duża część wspólnotowych pieniędzy przeznaczona jest na zwiększenie wzrostu gospodarczego i zmniejszenie różnic rozwojowych między regionami Europy poprzez budowę autostrad lub linii kolejowych łączących państwa członkowskie, pomoc dla małych przedsiębiorstw, projekty w zakresie badań naukowych i innowacji technologicznych (np. mające na celu opracowanie odnawialnych źródeł energii) itp. 10 Z dużej części budżetu korzysta również rolnictwo, będące jedyną polityką w całości zarządzaną na szczeblu europejskim. Jednak dzięki poparciu Parlamentu Europejskiego znaczenia nabierają także inne dziedziny, takie jak ochrona środowiska,
w szczególności poprzez tworzenie regionalnych parków naturalnych, ochronę gatunków chronionych, zarządzanie zasobami wody czy walkę ze zmianami klimatycznymi. Część budżetu wspólnotowego przeznaczona jest również na finansowanie rozwoju gospodarczego na świecie oraz pomocy humanitarnej wspierającej kraje dotknięte klęskami żywiołowymi oraz innymi sytuacjami kryzysowymi. oraz interesu obywateli i konsumentów Wspólna walka z epidemiami o charakterze ponadgranicznym, takimi jak AIDS czy ptasia grypa jest dużo bardziej skuteczna. Unia Europejska, zachęcana przez Parlament, odgrywa coraz większą rolę w dziedzinie zdrowia publicznego, zwłaszcza poprzez finansowanie licznych przedsięwzięć badawczych związanych z nowymi lekami. W ostatnich latach posłowie skorzystali także ze swoich uprawnień, aby rozszerzyć programy służące promocji europejskiej różnorodności kulturowej, których celem jest wspieranie przepływu produktów i utworów o charakterze artystycznym i kulturalnym, w takich dziedzinach jak kino, muzyka, malarstwo, fotografia czy teatr. Mądre zarządzanie finansami europejskimi Inwestycje na przyszłość Parlament Europejski wywiera również wpływ na kształt wieloletnich ram finansowych, które określają pułapy wydatków na poszczególne obszary polityki europejskiej. Przykładowo podczas negocjacji dotyczących ram finansowych obejmujących okres do 2013 roku posłowie musieli stoczyć z państwami członkowskimi twardą batalię o uzyskanie dodatkowych pieniędzy na ważne dla obywateli przedsięwzięcia. Parlament bronił zwłaszcza programu Erasmus, który co roku umożliwia wyjazd na studia na zagranicznych uczelniach ponad 150 000 studentów, a także europejskich sieci transportowych czy, ogólnie rzecz biorąc, badań i innowacji. 11
Skąd pochodzą wspólnotowe pieniądze? Mądre zarządzanie finansami europejskimi Budżet Unii Europejskiej finansowany jest przede wszystkim ze składek państw członkowskich obliczonych na podstawie ich dochodu narodowego, a także częściowo z podatku VAT od towarów i usług pobieranego w całej UE oraz z ceł na produkty przemysłowe i rolne importowane z krajów trzecich, pobieranych na zewnętrznych granicach Unii. Z myślą o przyszłości Parlament Europejski walczy o nowy system finansowania zapewniający bezpośrednią więź między Unią a podatnikami europejskimi, jednakże bez zwiększania ich opodatkowania. Drobiazgowa kontrola wydatków Parlament Europejski z pomocą Europejskiego Trybunału Obrachunkowego sprawuje stały nadzór nad właściwym zarządzaniem budżetem i czuwa nad zwalczaniem ewentualnych nadużyć. Co roku Komisja Europejska i inne instytucje Unii muszą wykazać przed Parlamentem, że dobrze wykorzystały oddane do ich dyspozycji fundusze wspólnotowe. Jest to procedura udzielania absolutorium budżetowego. Komisja musi uwzględnić wszelkie zalecenia sformułowane przez posłów. Czy Europa jest droga? Roczny budżet Unii Europejskiej, który sięga około stu miliardów euro, stanowi niewiele ponad 1% dochodu narodowego EU, czyli około 235 euro na mieszkańca. To bardzo niewiele w porównaniu z podatkami płaconymi w poszsczególnych krajach. A jednak pieniądze te umożliwiają finansowanie ważnych strategii politycznych przynoszących korzyści obywatelom. Parlament Europejski kosztuje każdego z obywateli UE mniej niż 3 euro rocznie. 12 Więcej informacji, zob. Jak uchwala się budżet UE?, str. 38.
Na straży swobód i demokracji Parlament, jako jedyna instytucja Unii Europejskiej wyłaniana w wyborach, traktuje bardzo poważnie swoją rolę strażnika swobód i demokracji zarówno w Europie, jak i na świecie. Rola posłów do Parlamentu Europejskiego polega w szczególności na reprezentowaniu obywateli na szczeblu europejskim i przekazywaniu ich oczekiwań przywódcom europejskim i instytucjom Unii. Europejska Karta Praw Podstawowych jest tekstem, w którym zebrano prawa obywatelskie, polityczne i społeczne ogłoszone do chwili jej powstania w różnych aktach krajowych, europejskich i międzynarodowych. Kartę, której treść opracował konwent złożony głównie z posłów do Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, uroczyście proklamowano podczas szczytu europejskiego w Nicei w grudniu 2000 roku. W grudniu 2007 roku w Lizbonie, wraz z podpisaniem nowego traktatu, głowy państw i szefowie rządów UE postanowili nadać jej moc wiążącą prawnie, czego domagał się Parlament Europejski. Dla niektórych państw członkowskich, jak np. dla Wielkiej Brytanii czy Polski, przewidziano jednak odstępstwa. Posłowie, stawiając kwestię godności osoby ludzkiej w centrum swojej działalności politycznej, powołują się na Kartę za każdym razem, gdy omawia się przypadki jawnego naruszenia praw człowieka w Unii Europejskiej. Parlament jest szczególnie wyczulony na przestrzeganie zasady tolerancji i stanowczo walczy z wszelką dyskryminacją ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne lub społeczne, język, religię, przekonania polityczne, niepełnosprawność, wiek 13
Na straży swobód i demokracji czy orientację seksualną. Dlatego zwalcza rasizm i ksenofobię, przy każdej okazji przypominając o konieczności przestrzegania norm europejskich dotyczących równości szans kobiet i mężczyzn. Wykorzystuje też wszystkie uprawnienia, aby zagwarantować prawa osób niepełnosprawnych. Walka z wszelkimi przejawami wykorzystywania kobiet Parlament Europejski jest w wielu wypadkach inicjatorem działań na rzecz zwalczania wszelkiego rodzaju przemocy wobec kobiet i handlu ludźmi w celu wykorzystywania seksualnego, a także pomaga kobietom wyjść z ubóstwa. Podejmuje wszelkie działania promujące równość płci oraz zabiegał o utworzenie instytutu europejskiego odpowiedzialnego za monitorowanie postępów w tym zakresie. Za sprawą rezolucji przyjmowanych podczas obrad plenarnych Parlament wywiera naciski na rządy i instytucje UE, aby poprawić sytuację kobiet. Ochrona swobód w każdych okolicznościach Zamachy, do których doszło w USA we wrześniu 2001 roku, w Madrycie w 2004 roku i w Londynie w lipcu 2005 roku, skłoniły państwa członkowskie do wzmożonej współpracy w walce z terroryzmem. O ile Parlament Europejski wspiera wysiłki w zakresie koordynacji w sprawach policyjnych i sądowych, która w przypadku zagrożeń ponadgranicznych stanowi jedyną gwarancję skuteczności, o tyle nie zgadza się by polityka skoncentrowana wyłącznie na zapewnianiu bezpieczeństwa publicznego była prowadzona kosztem praw obywatelskich. 14 Posłowie są zdania, że walkę z terroryzmem należy prowadzić przy jednoczesnym poszanowaniu swobód jednostki, aby uniknąć zagrożenia wartości leżąchch u podstaw demokracji europejskiej. Przesłanie to powtarza się przy okazji omawiania każ-
dego zagadnienia z tej dziedziny, czy to w przypadku umów ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie przekazywania danych osobowych pasażerów linii lotniczych, przechowywania bilingów telefonicznych przez operatorów, czy też wymiany informacji bankowych. Równocześnie posłowie poparli zmianę dyrektywy w sprawie prania brudnych pieniędzy, tak aby objęła ona swoim zakresem również finansowanie terroryzmu. Parlament Europejski odegrał także ważną rolę w tworzeniu nowej Europejskiej Agencji Praw Podstawowych z siedzibą w Wiedniu, której zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem tych praw w państwach członkowskich. Pozostaje on również w bliskim kontakcie z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, którego zadaniem jest nadzorowanie ochrony danych osobowych i życia prywatnego obywateli w całej Unii. Na straży swobód i demokracji Odpowiadanie na petycje obywateli Każdy obywatel Unii lub każdy, kto mieszka w państwie członkowskim UE, ma prawo złożyć do Parlamentu Europejskiego, indywidualnie lub zbiorowo, petycję odnoszącą się do dowolnego zagadnienia, które mieści się w ramach działania Unii Europejskiej i bezpośrednio go dotyczy. Taka petycja może zawierać konkretna prośbę, skargę lub uwagę dotycząc stosowania prawa wspólnotowego lub wnioskek skierowaną do Parlamentu Europejskiego, by zajął stanowisko wobec danego zagadnienia. Wiele petycji ukazuje trudności związane ze stosowaniem istniejących dyrektyw wspólnotowych, zwłaszcza w dziedzinach ochrony środowiska naturalnego, zabezpieczenia społecznego, uznawania kwalifikacji, jak również trudności dotyczące niektórych aspektów funkcjonowania jednolitego rynku UE. Świadczą one na ogół o napotykanych przez obywateli problemach związanych z powiązaniem prawa wspólnotowego z prawem krajowym lub błędną interpretacją dziedzin, do których ma zastosowanie prawo wspólnotowe. Parlament przyczynia się do rozwiązywania tych problemów. 15
Protezy silikonowe: surowsze prawodawstwo dzięki petycjom Na straży swobód i demokracji W dwóch petycjach, które zostały złożone do Parlamentu Europejskiego w 1998 roku, aby wezwać do natychmiastowego zakazania silikonowych protez piersi, podkreślono negatywne skutki dla zdrowia wynikające z ich stosowania. Późniejsze debaty i rezolucje parlamentarne, jak również badanie zlecone przez posłów, skłoniły Komisję Europejską do doprecyzowania i zaostrzenia przepisów dotyczących informowania pacjentów, dalszej opieki nad nimi i nadzoru. Dyrektywa z 2003 roku znacznie zaostrzyła kontrolę jakości i bezpieczeństwa, która musi poprzedzić wprowadzenie na rynek europejski protez piersi. Adres, na który można przesyłać petycje: str. 48. Nadzorowanie Komisji Europejskiej Nikt nie może zostać przewodniczącym Komisji Europejskiej bez zgody Parlamentu Europejskiego. Posłowie prowadzą również przesłuchania kandydatów na komisarzy (wyznaczanych przez rządy) pod kątem ich kompetencji i weryfikują, czy nadają się oni na dane stanowisko. Posłowie mogą również odrzucić kandydatów, których uznają za nieodpowiednich (tak jak stało się to w 2004 roku). Parlament zatwierdza Komisję w całości, udzielając jej wotum zaufania jako ciału kolegialnemu. Może także zobowiązać całą Komisję do złożenia rezygnacji, uchwalając wotum nieufności. Wotum nieufności wobec wszystkich komisarzy (które jest procedurą wymagającą bezwzględnej większości posłów oraz dwóch trzecich oddanych głosów) jest jednak uważane za ostateczność i jeszcze nigdy nie zostało uchwalone. W 1999 r. perspektywa głosowania parlamentarnego nad wotum nieufności wobec Komisji Jacquesa Santera ze względu na rzekome nadużycia finansowe doprowadziła do podania się jej do dymisji. 16 Ponadto Parlament nadzoruje z bliska działalność Komisji, dokonując dokladnej analizy zaleceń zawartych w jej sprawozdaniach
dotyczących wspólnotowych obszarów polityki, prawodawstwa i budżetu. Komisarzy europejskich wzywa się regularnie na posiedzenia komisji parlamentarnych lub obrady plenarne w celu obrony realizowanych przez nich strategii politycznych, objaśnienia działań, które zamierzają podjąć, czy udzielenia odpowiedzi na pytania parlamentarzystów. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich Parlament wybiera Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, którego zadaniem jest badanie przypadków złych praktyk administracyjnych w instytucjach UE, zgłoszonych przez obywateli i przedsiębiorstwa, w celu rozstrzygnięcia powstałych sporów. Posłowie do Parlamentu Europejskiego ustanawiają również przepisy i ogólne warunki regulujące statut i ogólne warunki wykonywania funkcji rzecznika. Pracuje on w budynkach Parlamentu Europejskiego. Na straży swobód i demokracji Nadzorowanie prac Rady Prezydencja Rady często spotyka się z przewodniczącymi grup politycznych Parlamentu Europejskiego i bierze udział w sesjach plenarnych w celu prezentacji swego programu, przedstawienia rezultatów i przedyskutowania ich z posłami. Prezydencja uczestniczy również często w posiedzeniach komisji parlamentarnych. Na początku każdego z europejskich spotkań na szczycie (czyli Rady Europejskiej ), podczas których przywódcy państw członkowskich wyznaczają ogólne kierunki polityki, Przewodniczący Parlamentu przedstawia swoje zalecenia strategiczne. Posłowie mogą zwrócić się do prezydencji Rady UE, podczas obrad plenarnych lub na piśmie, z pytaniem na dowolny temat, np. dotyczącym konieczności podjęcia środków doraźnych w przypadku naruszenia praw człowieka, zasad demokracji lub państwa prawa. 17
A co z euro? Na straży swobód i demokracji Posłowie nadzorują również zarządzanie jednolitą walutą europejską - euro, zwracając się do prezesa Europejskiego Banku Centralnego (EBC) o objaśnienie prowadzonej przez niego polityki przed Komisją Gospodarczą i Monetarną Parlamentu. Parlament musi również zatwierdzić nominację prezesa EBC oraz pozostałych członków zarządu banku. Ścisła współpraca z parlamentami narodowymi Parlament Europejski nawiązuje również i utrzymuje bliskie stosunki z parlamentami narodowymi Unii Europejskiej. Współpraca międzyparlamentarna ma przede wszystkim na celu wzmocnienie wymiaru parlamentarnego UE poprzez zaakcentowanie kontroli demokratycznej i odpowiedzialności za decyzje podejmowane na szczeblu wspólnotowym. Gwarantuje ona przejrzystość i większą otwartość procesu decyzyjnego, a także wzmacnia legitymację demokratyczną, jakość i efektywność procesu legislacyjnego Unii Europejskiej. Reforma traktatów przewiduje jeszcze silniejsze zaangażowanie parlamentów narodowych w proces instytucjonalny. 18
Parlament Europejski w świecie Parlament ma coraz silniejszy wpływ na politykę zagraniczną UE. Jego zgoda wymagana jest w przypadku, gdy do Unii Europejskiej chcą wejść nowe państwa. Ponadto większość wynegocjowanych przez UE umów międzynarodowych musi być zatwierdzona przez posłów do Parlamentu Europejskiego. Wspólne zgromadzenia parlamentarne pozwalają posłom utrzymywać bliskie relacje z prawodawcami z całego świata, a sala obrad Parlamentu Europejskiego pełni istotną rolę forum dla przywódców międzynarodowych i innych osobistości. Istotna rola w rozszerzaniu Unii Europejskiej Unia Europejska nie może przyjąć nowych członków bez zgody Parlamentu Europejskiego. O ile negocjacje z krajami kandydującymi oraz wyznaczenie dat przystąpienia należą do kompetencji Rady i Komisji, o tyle zadaniem posłów do Parlamentu Europejskiego jest nadzorowanie tego procesu do dnia przystąpienia w celu zapewnienia, że zostały spełnione wszystkie warunki członkostwa. Zanim dany kraj będzie mógł stać się państwem członkowskim, posłowie muszą wypowiedzieć się, czy spełnia on surowe kryteria określone przez Unię Europejską. 19
UE od 6 do 27 członków Parlament Europejski na świecie Marzec 1957 Styczeń 1973 Styczeń 1981 Styczeń 1986 Listopad 1990 Styczeń 1995 Maj 2004 Styczeń 2007 Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy Zachodnie i Włochy Dania, Irlandia i Wielka Brytania Grecja Hiszpania i Portugalia Zjednoczenie Niemiec, integracja byłej NRD Austria, Finlandia i Szwecja Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry Bułgaria i Rumunia Konieczność zgody Parlamentu na zawarcie umów międzynarodowych Zgoda posłów jest również konieczna przy zawieraniu większości umów międzynarodowych wiążących Unię Europejską. Parlament odrzucił w imię obrony praw człowieka szereg protokołów finansowych z krajami trzecimi. Ponadto posłowie formułują zalecenia dla Komisji Europejskiej dotyczące negocjacji handlowych prowadzonych w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO) i wykorzystują wszystkie swoje uprawnienia przy zatwierdzaniu ich rezultatów. 20
Posłowie monitorują z bliska politykę zagraniczną UE Rada Ministrów zasięga opinii Parlamentu w sprawie ważnych decyzji dotyczących polityki zagranicznej. Posłowie mogą kwestionować prowadzoną przez nią politykę oraz wydawać zalecenia. Wysoki Przedstawiciel ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Unii wzywany jest regularnie na posiedzenia plenarne, by przedstawić sprawozdania z działalności UE na świecie. W polityce rozwojowej posłowie do Parlamentu Europejskiego stawiają na pierwszym miejscu walkę z ubóstwem oraz promowanie dobrego rządzenia, demokracji i praw człowieka. Parlament stara się nieustannie nawiązywać stosunki polityczne, gospodarcze i kulturalne z innymi parlamentami na świecie. I tak posłowie uczestniczą we Wspólnym Zgromadzeniu Parlamentarnym państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz Unii Europejskiej (AKP UE), w Europejsko-Śródziemnomorskim Zgromadzeniu Parlamentarnym (Euromed), w którym są reprezentowane m.in. Autonomia Palestyńska i Izrael, oraz w Europejsko-Latynoamerykańskim Zgromadzeniu Parlamentarnym (Eurolat). Parlament Europejski na świecie 21 P R A W A C Z Ł O W I E K A
Przywódcy z całego świata przyjmowani w Parlamencie Parlament Europejski na świecie Parlament Europejski regularnie zaprasza głowy państw, szefów rzą dów i inne ważne osobistości z całego świata, aby zwrócili się do posłów na posiedzeniu plenarnym. Wśród osobistości przyjętych przez Parlament Europejski w ostatnich latach byli m.in. prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko, prezydent Boliwii Evo Morales, prezydent Liberii Ellen Sirleaf Johnson, prezydent Pakistanu Pervez Musharraf, prezydent Autonomii Palestyńskiej Mahmud Abbas, premier Libanu Fouad Siniora, prezydent Filipin Gloria Macapagal-Arroyo, emir Kataru Hamad bin Khalifa Al-Thani, jak również prezydent Gruzji Micheil Saakaszwili. 22
Prawa człowieka przede wszystkim Parlament Europejski działa zarówno w Europie, jak i na całym świecie na rzecz praw człowieka, wolności i demokracji. Wysyła obserwatorów do wszystkich zakątków świata, by czuwali nad prawidłowym przebiegiem wyborów. Posłowie dbają również o to, aby umowy gospodarcze i handlowe podpisywane przez UE z krajami trzecimi respektowały prawa człowieka, i co roku przyznają nagrodę im. Sacharowa osobom walczącym o wolność przekonań. Parlament dba o to, aby kwestie dotyczące praw człowieka były w Europie przedmiotem największej troski. Podejmuje on konkretne inicjatywy w takich dziedzinach, jak zapobieganie torturom, ochrona mniejszości, zapobieganie konfliktom, działanie na rzecz praw kobiet i dzieci oraz ochrona osób walczących o prawa człowieka. Parlament Europejski aktywnie wspiera tworzenie i działalność międzynarodowych trybunałów powoływanych specjalnie w celu sądzenia sprawców zbrodni wojennych w byłej Jugosławii i Rwandzie. 23
Ujawnianie przypadków naruszania praw człowieka 24 Prawa człowieka przede wszystkim Podczas każdej sesji plenarnej w Strasburgu posłowie do Parlamentu Europejskiego dokonują przeglądu sytuacji praw człowieka w różnych regionach świata. Parlament przyjmuje również regularnie rezolucje, w których zwraca się do instytucji europejskich lub rządów o podjęcie natychmiastowych działań mających położyć kres naruszaniu praw podstawowych. Co roku Parlament Europejski publikuje roczne sprawozdanie w sprawie przestrzegania praw człowieka na świecie. W swoich sprawozdaniach zwrócił na przykład uwagę na ludobójstwo w Darfurze, pogwałcenie swobód w Chinach i zbrodnie popełnione w Czeczenii. Parlament Europejski stanowczo sprzeciwia się karze śmierci Parlament Europejski stanowczo potępia karę śmierci we wszystkich przypadkach i wszelkich okolicznościach. Posłowie wielokrotnie opowiadali się za wprowadzeniem na mocy rezolucji ONZ bezwarunkowego moratorium na egzekucje na całym świecie. Parlament uważa, że przyczyniłoby się to do większego poszanowania godności ludzkiej oraz do stopniowego rozwoju praw człowieka. Przykładowo Parlament potępił wyrok sądu libijskiego skazujący na karę śmierci pięć bułgarskich pielęgniarek i palestyńskiego lekarza.
Gwarancja demokratycznych wyborów Grupy posłów do Parlamentu Europejskiego są regularnie wysyłane do krajów trzecich w ramach wyborczych misji obserwacyjnych. Nadzorują one przebieg całego procesu liczenia głosów oraz zwracają uwagę władz i wspólnoty międzynarodowej na ewentualne wypadki naruszania praw obywatelskich. Posłowie do Parlamentu Europejskiego uczestniczyli na przykład w misjach obserwacyjnych podczas wyborów na Ukrainie, w Demokratycznej Republice Konga, w Liberii oraz na terytoriach palestyńskich. Uwzględnianie praw człowieka w umowach międzynarodowych Parlament Europejski ma prawo odmówić wyrażenia zgody, koniecznej do zawarcia ważnych umów z krajami trzecimi, jeżeli stwierdzi przypadki naruszeń praw człowieka i zasad demokracji. Na tej samej zasadzie wymaga też ścisłego przestrzegania klauzul odnoszących się do praw człowieka, które są systematycznie zawierane w tego typu umowach, a które w skrajnych przypadkach przewidują ich rozwiązanie. Prawa człowieka przede wszystkim 25 d é m o c r a t i e
26 Prawa człowieka przede wszystkim 1988 NELSON MANDELA Nagroda im. Sacharowa na rzecz wolności myśli Celem nagrody im. Sacharowa na rzecz wolności myśli nazwanej na cześć rosyjskiego naukowca i dysydenta politycznego Andrieja Sacharowa - jest uhonorowanie osób lub organizacji zaangażowanych w ochronę praw człowieka, działających na rzecz demokracji i wolności słowa oraz walczących z nietolerancją i uciskiem na całym świecie. Nagroda ustanowiona w 1988 roku przyznawana jest co roku przez Parlament Europejski na uroczystym posiedzeniu w Strasburgu. Jeżeli pozwala na to kalendarium prac Parlamentu Europejskiego, nagrodę wręcza się w terminie możliwie bliskim 10 grudnia, ponieważ w tym dniu przypada rocznica podpisania Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych z 1948 r. Wśród laureaów nagrody, znaleźli się m.in. Nelson Mandela (RPA), Aleksander Dubček (Czechosłowacja), Las Madres de la Plaza de Mayo (Matki z Plaza de Mayo Argentyna), Wei Jingsheng (Chiny), Ibrahim Rugova (Kosowo), oraz Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej były sekretarz Kofi Annan.
Jak działa Parlament Europejski Rytm życia i pracy Parlamentu Europejskiego wyznacza kalendarz, który podzielony jest na tygodnie oznaczone kolorami różowym, czerwonym, niebieskim i turkusowym. Kolory odpowiadają poszczególnym etapom działalności parlamentarnej. Aby prace przebiegały bez zakłóceń, potrzebna jest jeszcze sprawna organizacja i wsparcie administracyjne. Tryby machiny są dobrze naoliwione, każdy zna w niej swoje miejsce i nic nie pozostawia się przypadkowi. Tygodnie różowe czas pracy komisji parlamentarnych Parlament Europejski ma 20 stałych komisji parlamentarnych specjalizujących się w konkretnych dziedzinach, takich jak środowisko naturalne, transport, przemysł czy budżet. Zadaniem komisji, których skład odzwierciedla orientacje polityczne zgromadzenia i charakteryzuje się zmienną liczbą członków, jest przygotowanie prac posiedzeń plenarnych. Podczas posiedzeń komisji posłowie do Parlamentu Europejskiego przystępują do pierwszej serii dyskusji i głosowań nad sprawozdaniami wyrażającymi ich opinie na temat proponowanych aktów prawnych lub projektu budżetu UE na kolejny rok. Opracowują również tzw. sprawozdania z własnej inicjatywy, w których zalecają Komisji Europejskiej i rządom państw członkowskich podjęcie działań w określonej dziedzinie. 27
Statki stanowiące odpady, CIA, choroba wściekłych krów: działalność komisji śledczych Jak działa Parlament Europejski W stosownych przypadkach Parlament może powołać komisje tymczasowe lub komisje śledcze. Na przykład w związku z zatonięciem tankowca Prestige posłowie ustanowili w 2003 roku komisję, która zbadała sposoby zwiększenia bezpieczeństwa na morzu. W 2006 roku podobna komisja badała działalność CIA w Europie po doniesieniach prasowych, według których osoby podejrzane o terroryzm mogły być przewożone do krajów europejskich i przetrzymywane tam niezgodnie z prawem przez tajne służby amerykańskie. Z kolei zadaniem komisji śledczej ustanowionej dziesięć lat wcześniej było zbadanie, czy Komisja i rządy państw członkowskich podjęły właściwe działania w sprawie epidemii tzw. choroby wściekłych krów. Tygodnie czerwone czas posiedzeń plenarnych Posiedzenia plenarne to szczególny okres w życiu Parlamentu. W sali obrad plenarnych w Strasburgu, a w przypadku krótszych sesji dodatkowych w Brukseli, gromadzą się wówczas wszyscy posłowie. Przyjęte w komisjach sprawozdania są ponownie dyskutowane, po czym następuje wniesienie poprawek i przyjęcie ostatecznego tekstu, odzwierciedlającego oficjalne stanowisko Parlamentu Europejskiego. Poza sprawozdaniami posłowie przyjmują tzw. rezolucje, a także zwracają się z pytaniami dotyczącymi spraw bieżących bezpośrednio do przedstawicieli Komisji Europejskiej i Rady. Posłowie do Parlamentu Europejskiego przyjmują również wizyty głów państw i osobistości z całego świata. Tygodnie niebieskie czas dla grup politycznych 28 Posłowie europejscy tworzą grupy według poglądów politycznych, a nie grup narodowościowych. Aby utworzyć grupę polityczną, potrzeba określonej minimalnej liczby posłów re-
prezentujących różne państwa członkowskie, co nie przeszkadza w formowaniu grup reprezentujących wszelkie opcje polityczne. Parlamentarzystów, którzy nie należą do żadnej grupy politycznej, określa się jako niezrzeszonych. 3 1 8 15 22 29 5 12 19 26 3 10 17 24 31 4 2 9 16 23 30 6 13 20 27 4 11 18 25 Podczas tzw. tygodni grup 5 3 10 17 24 31 7 14 21 28 5 12 19 26 6 4 11 18 25 1 8 15 22 29 6 13 20 27 7 5 12 19 26 2 9 16 23 30 7 14 21 28 politycznych, które poprzedzają zazwyczaj sesje plenarne, każda grupa uzgadnia i formułuje stanowiska wobec poszczególnych zagadnień wpisanych do porządku dziennego, których będzie następnie bronić przed zgromadzeniem. 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 5 6 7 1 2 01 02 03 1 2 3 4 5 5 6 7 8 9 9 10 11 12 13 14 7 14 21 28 4 11 18 25 3 10 17 24 31 1 8 15 22 29 5 12 19 26 4 11 18 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28 6 13 20 27 4 11 18 25 1 8 15 22 29 7 14 21 28 5 12 19 26 2 9 16 23 1 8 15 22 29 6 13 20 27 3 10 17 24 2 9 16 23 30 04 05 06 14 15 16 17 18 18 19 20 21 22 22 23 24 25 26 27 7 14 21 28 5 12 19 26 2 9 16 23 30 1 8 15 22 29 6 13 20 27 3 10 17 24 2 9 16 23 30 7 14 21 28 4 11 18 25 3 10 17 24 1 8 15 22 29 5 12 19 26 4 11 18 25 2 9 16 23 30 6 13 20 27 5 12 19 26 3 10 17 24 31 7 14 21 28 6 13 20 27 4 11 18 25 1 8 15 22 29 07 08 09 27 28 29 30 31 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 7 14 21 28 4 11 18 25 1 8 15 22 29 1 8 15 22 29 5 12 19 26 2 9 16 23 30 2 9 16 23 30 6 13 20 27 3 10 17 24 3 10 17 24 31 7 14 21 28 4 11 18 25 4 11 18 25 1 8 15 22 29 5 12 19 26 5 12 19 26 2 9 16 23 30 6 13 20 27 6 13 20 27 3 10 17 24 31 7 14 21 28 10 11 12 40 41 42 43 44 44 45 46 47 48 49 50 51 52 1 6 13 20 27 3 10 17 24 1 8 15 22 29 7 14 21 28 4 11 18 25 2 9 16 23 30 T Y G O D N I E Jak działa Parlament Europejski Tygodnie turkusowe czas delegacji i wizyt posłów w okręgach wyborczych Kilka tygodni w roku rezerwuje się na wizyty posłów europejskich w okręgach wyborczych, z których pochodzą, tak aby mogli pełnić funkcje lokalne i spotykać się z wyborcami w terenie. Przeznacza się je także na delegacje do innych części świata. W tym okresie nie planuje się zatem żadnych posiedzeń ani w Brukseli, ani w Strasburgu. W jakim języku mówisz? Parlament dysponuje wielojęzyczną obsługą wszystkich sesji plenarnych i pozostałych posiedzeń, podczas których posłowie mogą wypowiadać się w dowolnym języku oficjalnym UE. Wszystko, co mówią, jest tłumaczone przez tłumaczy w trybie symultanicznym. Dzięki tłumaczom również dokumenty robocze Parlamentu Europejskiego są sporządzane we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej. Odzwierciedla to różnorodność kulturową Unii Europejskiej i podkreśla jej wartość, zapewniając jednocześnie dostęp do prac posłów wszystkim obywatelom Unii. 29
Podział zadań w Parlamencie Europejskim Jak działa Parlament Europejski Kluczową rolę w Parlamencie Europejskim odgrywa jego Przewodniczący, który jest wybierany przez wszystkich posłów europejskich na okres dwóch i pół roku. Kieruje on wszystkimi działaniami zgromadzenia, przewodniczy obradom plenarnym oraz podpisuje budżet i przyjęte wspólnie z Radą akty prawne. Przewodniczący reprezentuje Parlament w stosunkach zewnętrznych oraz relacjach z pozostałymi instytucjami Unii. Parlament mianuje także 14 wiceprzewodniczących, z których każdy ma ściśle określony zakres kompetencji. Konferencja Przewodniczących skupia wokół Przewodniczącego Parlamentu przewodniczących wszystkich grup politycznych. Zajmuje się organizowaniem i planowaniem prac Parlamentu, np. poprzez ustalanie kalendarza oraz porządku dziennego obrad plenarnych lub składów komisji i delegacji. Prezydium jest organem odpowiedzialnym za sprawy administracyjne, kadrowe i organizacyjne Parlamentu. W jego skład wchodzi Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, wiceprzewodniczący oraz kwestorzy wybrani przez zgromadzenie. Prezydium ma również uprawnienia w sprawach dotyczących budżetu Parlamentu. Na potrzeby Parlamentu Europejskiego działa rozbudowana administracja. Zadaniem Sekretariatu Generalnego jest koordynacja prac legislacyjnych oraz organizacja sesji plenarnych i innych posiedzeń. Sekretariat zatrudnia blisko 5000 osób z których 1/3 stanowią tłumacze ustni i pisemni pracujących w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu oraz biurach informacyjnych. Łącznie z personelem grup politycznych to około 6000 osób, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie machiny parlamentarnej. 30
Parlament blisko Ciebie Miejsca pracy Parlamentu Europejskiego to Bruksela, Luksemburg i Strasburg. Każdy może jednak śledzić jego działalność bez konieczności wychodzenia z domu. Siedząc wygodnie przed komputerem, możesz uczestniczyć w posiedzeniach plenarnych, zapoznawać się z dokumentami i komunikatami prasowymi, a także zadawać za pośrednictwem Internetu pytania na tematy europejskie. Ponadto do Twojej dyspozycji pozostają biura informacyjne znajdujące się we wszystkich stolicach UE. Witryna internetowa: okno na Parlament Strona ta ma łatwy do zapamiętania adres www.europarl.europa.eu i niezwykle rozbudowane menu, które gwarantuje, że każdy znajdzie tam wiele ciekawych informacji o Parlamencie w swoim języku. Czy chcesz dowie- 31 I N T E R N E T
32 Parlament blisko Ciebie dzieć się czegoś o ostatnich pracach parlamentarnych, śledzić na żywo debaty lub głosowania podczas posiedzeń plenarnych, lepiej poznać posłów do Parlamentu Europejskiego i ich rolę, złożyć petycję, a może po prostu zdobyć trochę informacji o funkcjonowaniu instytucji reprezentującej blisko 500 milionów obywateli? Wszystko to możesz zrobić, odwiedzając stronę internetową Parlamentu Europejskiego. Ponadto Parlament, pragnąc, by społeczeństwo poznało i zrozumiało jego działalność, zapewnia obywatelom dostęp do różnych dokumentów parlamentarnych za pomocą rejestru internetowego. Dostępne są również archiwa historyczne. Masz pytania? Wyślij je na adres poczty elektronicznej Parlamentu Chociaż witryna internetowa zawiera wyczerpujące informacje, trudno jest czasem zorientować się we wspólnotowym labiryncie. Parlament Europejski ma elektroniczną skrzynkę pocztową (dostępną na jego stronie internetowej w zakładce Kontakt ), do której każdy może wysłać pytania, zwrócić się z prośbą o informację lub zgłosić propozycje dotyczące działalności Unii Europejskiej. Co roku Parlament odpowiada na blisko 15 000 wiadomości od obywateli. Informacje dla dziennikarzy w zasięgu ręki Media są ważnym narzędziem, które zbliża obywateli do reprezentujących ich instytucji. Parlament korzysta z pomocy służb prasowych, które informują dziennikarzy o bieżących debatach parlamentarnych i wynikach głosowań. Informacje te są podawane do wiadomości publicznej w czasie rzeczywistym w wielojęzycznym serwisie internetowym. Ponadto dziennikarze mogą liczyć na wsparcie językowe i techniczne, a także dostęp do materiałów audiowizualnych (zdjęć, filmów, nagrań archiwalnych, itp.). Służby prasowe zajmują się również organizacją konferencji prasowych i seminariów dotyczących bieżących tematów europejskich.
Zwiedzanie Parlamentu Jeżeli dowiedziałeś się wiele z Internetu, ale chciałbyś zobaczyć w praktyce, jak przebiegają prace Parlamentu Europejskiego i co robi ta instytucja dla Ciebie, masz możliwość podobnie jak blisko 250 000 innych osób rocznie samodzielnie lub w grupie, odwiedzić miejsca pracy w Strasburgu, Brukseli czy Luksemburgu i obserwować posiedzenia plenarne oraz osobiście spotkać posłów. Wystarczy skontaktować się z Działem Wizyt i Seminariów, który przez cały rok organizuje wycieczki we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej. Wycieczki te pozwalają poznać sposób funkcjonowania i rolę Parlamentu oraz uzyskać odpowiedzi na wszystkie pytania. Parlament blisko Ciebie Biura informacyjne do dyspozycji obywateli We wszystkich stolicach i niektórych dużych miastach Unii Europejskiej znajdują się biura informacyjne Parlamentu Europejskiego. Służą one ułatwianiu bezpośrednich kontaktów między obywatelami a reprezentującą ich instytucją. Biura informacyjne rozprowszechniają publikacje i inne materiały (DVD, CD-ROM itp.), a także prowadzą kampanie informacyjne dotyczące różnych zagadnień europejskich. Organizują wizyty w miejscach pracy Parlamentu, zwłaszcza dla uczniów i studentów wyższych uczelni oraz dla grup zwiedzających. Dzięki biurom informacyjnym powstały również fora obywatelskie, które umożliwiają posłom do Parlamentu Europejskiego, władzom lokalnym, obywatelom i przedstawicielom grup społeczno-zawodowych prowadzenie dyskusji na temat ważnych kwestii dotyczących przyszłości Europy. Biura informacyjne organizują również spotkania między parlamentarzystami a władzami krajowymi, prasą i obywatelami. 33
Debaty, które przybliżają obywatelom Unię Europejską Parlament blisko Ciebie W ramach okresu refleksji, który zorganizowano po negatywnych wynikach referendów w sprawie projektu konstytucji europejskiej we Francji i w Holandii, Parlament wyszedł z serią inicjatyw mających zlikwidować przepaść dzielącą instytucje UE i jej obywateli. Posłowie do Parlamentu Europejskiego zaproponowali w tym kontekście organizację konferencji i spotkań na szczeblu krajowym i lokalnym tzw. forów obywatelsko-parlamentarnych, których zadaniem jest pobudzanie dyskusji na temat przyszłości Europy przez ukierunkowanie debaty europejskiej na kwestie będące przedmiotem wspólnego zainteresowania. Napisz do posła! Parlament to przede wszystkim posłowie. To właśnie oni za sprawą mandatu powierzonego im przez obywateli podczas wyborów europejskich przegłosowują nowe akty prawne i podejmują inicjatywy polityczne, które mają wpływ na nasze codzienne życie, a także inspirują europejskie podejście do ważnych kwestii międzynarodowych. Imiona i nazwiska, numery telefonów oraz adresy e-mailowe wszystkich posłów do Parlamentu Europejskiego znajdują się w informacjach osobowych dostępnych na stronie internetowej w menu Posłowie. Można tam również znaleźć życiorysy posłów, informacje na temat ich okręgów wyborczych oraz grup politycznych, do których należą, a także informacje o pełnionej funkcji i pracach, które prowadzili w Parlamencie. Adresy Wydziału ds. Korespondencji z Obywatelami, Działu Wizyt i Seminariów oraz biur informacyjnych, zob. str. 48 51. 34
Procedura współdecyzji jak to działa? Procedurę współdecyzji stosuje się obecnie w przypadku dwóch trzecich wszystkich propozycji europejskich aktów prawnych, zwłaszcza w dziedzinie środowiska naturalnego, transportu, ochrony konsumentów, rynku wewnętrznego, swobodnego przepływu pracowników oraz programów w zakresie edukacji, zdrowia i kultury. Reforma instytucjonalna ma rozszerzyć jej stosowanie na inne dziedziny. Procedura współdecyzji składa się z trzech etapów i przebiega w uproszczeniu w następujący sposób: Komisja Europejska przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie projekt aktu prawnego. W pierwszym czytaniu (stanowiącym pierwszy etap analizy projektu przez posłów) Parlament przyjmuje lub odrzuca poprawki (zmiany) do propozycji Komisji. Jeżeli Parlament nie wprowadzi zmian oraz, w dalszej kolejności, jeżeli Rada również zaakceptuje projekt Komisji, projekt nowego aktu prawnego zostaje przyjęty. Zostaje on także przyjęty w sytuacji, gdy Rada zaakceptuje poprawki Parlamentu. Nowe prawo może wejść w życie. Jeżeli Rada nie zatwierdzi wszystkich poprawek posłów, przedkłada Parlamentowi alternatywną propozycję stanowiącą wspólne stanowisko państw członkowskich. Parlament ponownie zapoznaje się z dokumentem w drugim czytaniu. Procedura legislacyjna kończy się, jeżeli posłowie zaakceptują punkt widzenia Rady. Jeżeli jednak posłowie zaproponują poprawki do wspólnego stanowiska wtedy należy dążyć do osiągnięcia konsensusu podczas trzeciego czytania. Zadanie to powierza się specjalnemu komitetowi, zwanemu komitetem pojednawczym, w którym zasiadają przedstawiciele obu instytucji. W cały ten proces zaangażowana jest również Komisja Europejska. Osiągnięcie konsensusu sprawia, że projekt może stać się prawem. Jeżeli zabraknie porozumienia, prawo to nie powstanie. 35