Proces dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych. Zarys systemu. Julia Decowska-Olejnik, Anna Imbirska, Kazimierz J. Pawelec Proces dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych. Zarys systemu to opracowanie łączące w sobie elementy monografii oraz podręcznika. Składa się z czterech części, przy czym każda z nich, co należy podkreślić, ściśle łączy się z procesem dowodzenia. I tak, część pierwsza omawia zagadnienia ogólne dotyczące przestępstw i wykroczeń skarbowych. Część druga to analiza zagadnień podstawowych w procesie rozpoznania ustawowych znamion przestępstw i wykroczeń skarbowych z części szczegółowej Kodeksu karnego skarbowego, tj. przestępstw i wykroczeń skierowanych przeciwko obowiązkom podatkowym oraz rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji, przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami, przestępstw i wykroczeń skarbowych przeciwko obrotowi dewizowemu oraz przestępstw i wykroczeń przeciwko organizacji gier hazardowych. Część trzecia poświęcona została zagadnieniom związanym z procesem dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych. Uwzględnia ona specyfikę tego rodzaju postępowania, jak też odmienności w odniesieniu do Kodeksu postępowania karnego. Dostrzega jednak, że w praktyce, zwłaszcza w odniesieniu do przestępstw skarbowych, powiązane są one z przestępstwami powszechnymi, np. działanie w zorganizowanym związku lub grupie przestępczej, łączą się z przestępstwami przeciwko dokumentom, wyłudzeniami, oszustwami czy też występkami określanymi jako gospodarcze. Nie zostały pominięte ważne zagadnienia dotyczące dyskwalifikacji dowodów z zeznań, jak też wyjaśnień. Analizie zostały poddane procesowe konsekwencje związane z brakami w postępowaniu dowodowym. Ostatnią częścią opracowania są zagadnienia dotyczące, w razie uznania winy, ukarania sprawcy zarówno karami zasadniczymi, jak też środkami karnymi. Omówione zostały kwestie związane z okolicznościami obciążającymi oraz łagodzącymi. Nie została pominięta problematyka związana z odstąpieniem od wymierzenia kary oraz nadzwyczajnego jej złagodzenia. Omówione zostały również środki probacyjne, jak też zabezpieczające związane z uzyskaniem w toku postępowania opinii sądowo-psychiatrycznej, wspomaganej wielokrotnie opinią psychologiczną. Oddawana do rąk Czytelników książka przeznaczona jest dla studentów prawa, ekonomii, doradców podatkowych, funkcjonariuszy zajmujących się prowadzeniem postępowań w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, sędziów, aplikantów oraz innych zainteresowanych tego rodzaju problematyką. Autorzy są praktykami (adwokatami i aplikantami adwokackimi), specjalizującymi się w procesie karnym, prawie karnym skarbowym jak też zagadnieniami pozostającymi na styku gospodarki i prawa karnego. Kazimierz J. Pawelec jest doktorem nauk prawnych, autorem kilkunastu publikacji dotyczących wypadków drogowych i procesu karnego. Spis treści: Wykaz skrótów Wstęp
Rozdział I. Podstawowe zasady odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe Zasady międzyczasowe Zasada terytorialności Zasada winy Zasada indywidualizacji Zasada humanitaryzmu Pozostałe zasady Zasady określoności, pisemności i dokładności Rozdział II. Formy popełnienia przestępstwa i wykroczenia skarbowego Przygotowanie Usiłowanie Dokonanie Rozdział III. Współdziałanie przestępcze Związek lub grupa przestępcza Sprawstwo i współsprawstwo Podżeganie Pomocnictwo Zasady odpowiedzialności Prowokacja Rozdział IV. Zbiegi przestępstw i czynów Czyn ciągły Zbieg przepisów Zbieg z przepisami innych ustaw Rozdział V. Wyłączenie odpowiedzialności Okoliczności wyłączające bezprawność Ryzyko nowatorskie Nieletniość Okoliczności wyłączające winę Błąd Niepoczytalność i stan ograniczonej poczytalności Rozdział VI. Kary i środki karne Ogólna charakterystyka kar i środków karnych
Grzywna Kara ograniczenia wolności Kara pozbawienia wolności Środki karne Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności Przepadek Pozbawienie praw publicznych Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej Zakaz zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu Podanie wyroku do wiadomości publicznej Nadzwyczajne obostrzenie kary Nadzwyczajne złagodzenie kary Zaniechanie ukarania Czynny żal Dokonanie korekty podatkowej Inne odstąpienia Bezkarność świadka koronnego Odpowiedzialność pośrednia Odpowiedzialność posiłkowa Przepadek korzyści Rozdział VII. Środki probacyjne Warunkowe zawieszenie wykonania kary Warunkowe przedterminowe zwolnienie Warunkowe umorzenie postępowania karnego Umorzenie postępowania wobec świadka koronnego Rozdział VIII. Środki zabezpieczające Środki izolacyjno-lecznicze Środki administracyjne Rozdział IX. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji Uchylanie się od obowiązku podatkowego Firmanctwo Oszustwo podatkowe Uporczywe niewpłacanie podatku w terminie Nieprowadzenie księgi Prowadzenie ksiąg nierzetelnie lub wadliwie Niewystawianie faktury lub rachunku Obrót bez znaków akcyzy Bezprawny wywóz wyrobu akcyzowego Paserstwo akcyzowe
Wadliwe oznaczenie wyrobu akcyzowego Fałszerstwo znaku akcyzy albo upoważnienia do odbioru banderol Niedopełnienie obowiązku oznaczenia wyrobu akcyzowego Nieprawidłowości w czynnościach handlowych Czynności poza składem podatkowym Nieuprawniony obrót znakami akcyzy Narażenie znaków akcyzy na niebezpieczeństwo Nierozliczanie się ze znaków akcyzy Zmiana oznaczenia wyrobu akcyzowego Zmiana przeznaczenia wyrobu akcyzowego Niedopełnienie obowiązku uzyskania rozliczenia z przekazanych znaków akcyzy Naruszenie procedury pomiarów Nieprowadzenie ewidencji Prowadzenie działalności bez urzędowego sprawdzenia Bezpodstawny zwrot podatku Nienależny zwrot wydatków Niewpłacenie pobranego podatku przez płatnika lub inkasenta Naruszenie procedury podatkowej Wykroczenie niewyznaczenia osoby odpowiedzialnej za obliczania, pobranie oraz wpłacenie organowi podatkowemu pobranych kwot Zaniedbanie informacji podatkowej Nieprawidłowości w informacji podsumowującej Zaniedbanie identyfikacji Naruszenie zasad dotacji lub subwencji Utrudnianie kontroli Niedopełnienie nadzoru Rozdział X. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami Wyłudzenie zezwolenia celnego Przemyt celny Oszustwo celne Nadużycie odprawy czasowej Naruszenie warunku zwolnienia od cła Usunięcie spod dozoru celnego Paserstwo celne Bezpodstawny zwrot cła Wadliwa działalność celna Utrudnianie kontroli celnej Zaniedbania w dokumentacji Niedopełnienie nadzoru Rozdział XI. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu Wyłudzenie indywidualnego zezwolenia dewizowego Nielegalny transfer środków płatniczych Nabycie i zbycie papierów wartościowych przez nierezydenta
Naruszenie innych ograniczeń rezydenta w nabywaniu bez zezwolenia dewizowego Naruszenie ograniczeń rezydenta w zbywaniu Otwarcie rachunku bankowego bez zezwolenia Dokonywanie rozliczeń pieniężnych bez zezwolenia Nielegalna działalność kantorowa Nieudzielenie wyjaśnień Niezgłoszenie przewozu dewiz i niepoddanie się kontroli Wysyłanie z pominięciem banku Nieprzechowywanie dokumentów Niezgłoszenie danych do NBP Niedopełnienie obowiązku nadzoru Rozdział XII. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych Nielegalne gry i zakłady Gry bez urzędowych zabezpieczeń Zakaz niszczenia losów, kartonów lub innych dowodów udziału w loterii fantowej Brak zawiadomienia Gry i loterie wbrew przepisom Udział w nielegalnych grach lub zakładach Sprzedaż losów bez uprawnienia Zakazana promocja lub reklama gier Udział w grze losowej niepełnoletniego Niedopełnienie nadzoru Rozdział XIII. Dowody Zadania postępowania karno-skarbowego Ciężar dowodu i udowodnienia Pozyskiwanie dowodów Dowody przeprowadzane z urzędu Dowody wnioskowane przez strony Rozdział XIV. Czynności dowodowe poprzedzające wszczęcie postępowania Postępowanie sprawdzające Notatka urzędowa Rozpytanie uczestników i świadków Ograniczenie kręgu podejrzanych Rozdział XV. Czynności dowodowe po wszczęciu postępowania Wyjaśnienia oskarżonego (podejrzanego) Wyjaśnienia jako środek dowodowy
Rodzaje wyjaśnień Odmowa wyjaśnień Przyznanie się do winy Fałszywe samooskarżenie Wyjaśnienia obciążające Nieprzyznanie się do winy Zmiana wyjaśnień Wyjaśnienia pisemne Ostatnie słowo Ocena wyjaśnień Badania i oględziny Obowiązek znoszenia Dopuszczalność zastosowania przymusu Rozdział XVI. Pozycja i rola odpowiedzialnego posiłkowo oraz podmiotu zobowiązanego do zwrotu korzyści Podwójna rola podmiotu pociągniętego posiłkowo i zobowiązanego do zwrotu korzyści Sytuacja procesowa interwenienta Ograniczenia dowodzenia Zeznania świadków Czynniki zapewniające udział świadka Procesowe czynniki wpływające na prawdomówność świadka Prawo do odmowy zeznań Częściowa odmowa zeznań Zwolnienie z zeznań Przyrzeczenie Uprzedzenie o odpowiedzialności Pozostałe gwarancje Świadek anonimowy Rozdział XVII. Czynniki procesowe mogące wpływać na zeznania i wyjaśnienia Udział w czynnościach przed wszczęciem postępowania Oględziny miejsca Oględziny rzeczy Uczestnictwo w stadium postępowania ad personam Przesłuchanie Odczytywanie protokołów Konfrontacja Eksperyment procesowy i wizja lokalna Okazanie Inne czynniki Wniosek o dobrowolne poddanie się karze i dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności Rozdział XVIII. Dyskwalifikacja dowodu z zeznań lub wyjaśnień Swoboda wypowiedzi Zakaz zastępowania zeznań lub wyjaśnień pismami, zapiskami bądź notatkami Procesowe możliwości wykorzystywania dowodów nielegalnie uzyskanych Dowody pośrednio nielegalne Wyłączenie dowodu nielegalnie uzyskanego Rozdział XIX. Dowody elektroniczne Rozdział XX. Biegli i specjaliści Dopuszczenie dowodu Przedmiot opinii Bezstronność i obiektywizm przy opiniowaniu Przesłuchanie biegłego Opinia pozaprocesowa (prywatna) i jej znaczenie Ocena opinii Rozdział XXI. Opiniowanie w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych Opinia antropologiczna Opinia fonoskopijna Opinia grafologiczna Ekspertyza dokumentów Opinia księgowa Opinia informatyczna Opinia techniczna i wyceniająca Opinia sądowo-psychiatryczna Przesłanki powołania Postanowienie o powołaniu Opiniowanie Opinia psychologiczna Przedmiot opinii Ocena opinii Rozdział XXII. Opinie i wywiady kwestie węzłowe Rozdział XXIII. Procesowe konsekwencje niedostatków postępowania dowodowego Istotne braki postępowania przygotowawczego
Niedostatki dowodów a zarzuty odwoławcze Dopuszczenie dowodów w postępowaniu odwoławczym Uchylenie wniosku do ponownego rozpoznania Swobodna ocena dowodów a zasada in dubio pro reo Ocena poszlak jako dowodów Rzetelność postępowania dowodowego Bibliografia