Adam Mickiewicz "Dziady" cz. III III część cyklu dramatycznego Mickiewicza powstała w Dreźnie w marcu 1932 roku, zaraz po klęsce powstania listopadowego; w stolicy Saksonii w ciągu kilku tygodni powstały najważniejsze sceny dramatyczne III części; Mickiewicz sam przyznawał, że był to owoc niezwykłego, fenomenalnego natchnienia, złożonego z ciężkich przeżyć duchowych; akcję utworu oparł na niezbyt odległych, autentycznych wydarzeniach, których sam był świadkiem; w odróżnieniu od części IV, która jest dramatem osobistym, część III jest www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 1/17
dramatem narodowym, nawiązującym do spisków na Litwie i powstania listopadowego Mickiewicz zadedykował dramat swoim przyjaciołom filomatom i filaretom, z którymi był więziony w Wilnie; część II i IV nazywamy Dziadami wileńsko-kowieńskimi powstały pod wpływem porażek osobistych poety; najpierw nie udało mu się zrealizować planów małżeńskich z Marylą Wereszczakówną, następnie zmarła jego matka; poeta postanowił więc napisać utwór, w którym świat żywych współistnieje z zaświatami o czym są Dziady cz. III? utwór jest dramatem romantycznym, czyli zrywa z antycznymi zasadami kompozycji; dzieło charakteryzuje www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 2/17
się otwartą kompozycją, fragmentarycznością akcji, brakiem ciągu przyczynowo-skutkowego; w Prologu obserwujemy walkę dobrych i złych duchów o duszę śpiącego Więźnia; dowiadujemy się, że jest nim Gustaw, bohater IV cz. Dziadów, który przeobraża się w Konrada; ta symboliczna zmiana imienia prezentuje przemianę wewnętrzną bohatera (podobnie jak w Panu Tadeuszu : Jacek Soplica - Ksiądz Robak); od tego momentu bohater poświęci się walce o wolność ojczyzny w scenie I, zwanej więzienną, poprzez rozmowy poznajemy obraz prześladowań polskiej młodzieży przez bezwzględnego zaborcę rosyjskiego; po wysłuchaniu opowiadania Sobolewskiego i Jankowskiego Konrad zaczyna śpiewać pieśń zemsty, a w odpowiedzi www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 3/17
na zarzuty księdza Lwowicza wygłasza Małą Improwizację II scena, nazywana Wielką Improwizacją, jest monologiem Konrada, któremu wydaje się, że jest równy Bogu, pragnie zostać przywódcą narodu, a w końcu zirytowany milczeniem Boga dopuszcza się bluźnierstwa i traci przytomność w kolejnej scenie Ksiądz Piotr przeprowadza egzorcyzmy, wypędza z jego duszy diabła i prosi Boga o odpuszczenie win bohaterowi; scena IV to Widzenie Ewy, dziewczyny odmawiającej modlitwę za poetę (prawdopodobnie Konrada) w następnej scenie Bóg zsyła na Księdza Piotra widzenie, w którym Polska jawi się jako Chrystus narodów, prezentując bliską Mickiewiczowi ideę mesjanizmu kolejna scena demaskuje podłość carskich urzędników, poprzez ukazanie snu senatora Nowosilcowa w scenie VII, tzw. Salonie Warszawskim, Mickiewicz krytykuje polskie społeczeństwo; ukazuje dwie postawy: stojących przy drzwiach młodych patriotów, dyskutujących żywo o losie kraju, a także arystokrację, której skrajny kosmopolityzm przeradza www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 4/17
się w głupotę; kluczowym epizodem jest historia o ofierze carskich prześladowań - Cichowskim, która nawet nie zainteresowała towarzystwa stolikowego scena VIII to bal u Senatora - na balu spotykają się bezduszni i cyniczni Doktor, Pelikan i Bajkow, którzy pragną wzbogacić się dzięki znajomości z Nowosilcowem; bal przerywa niewidoma matka Rollisona (wspomnianego w scenie III), którą Senator okłamuje, że nic nie wie na temat jej syna, po czym planuje upozorować samobójstwo młodzieńca scena IX przedstawia Noc Dziadów; pojawia się aluzja, że Widmo z II części to duch Gustawa-Konrada; ukazują się cierpiące www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 5/17
męki widma Doktora i Bajkowa; później zjawiają się wozy z zesłańcami, wśród których prawdopodobnie znajduje się Konrad czego dowiadujemy się z Prologu? akcja Prologu rozgrywa się w Wilnie, w celi klasztoru Bazylianów; obserwujemy walkę duchów o śpiącego bohatera; motyw snu ma niezwykle istotne znaczenie, ponieważ symbolizuje nieograniczone ciałem możliwości duszy ludzkiej; najistotniejszym momentem Prologu jest przemiana romantycznego kochanka Gustawa w patriotę Konrada; tworzy się w ten sposób typ bohatera, który stanowi jedność z ojczyzną; nie potrafi zaznać szczęścia w miłości, w www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 6/17
ognisku rodzinnym, ponieważ musi służyć swojemu krajowi; romantyzm polski stworzył modelową, mającą liczne kontynuacje, literacką sytuację przemiany duchowej jednostki, która rezygnuje z osobistego szczęścia w imię obowiązku patriotycznego jak rozumieć Dziady? Adam Mickiewicz poprzez połączenie scen realistycznych z fantastycznymi ukazał skomplikowany świat wewnętrzny człowieka, walkę jego uczuć i emocji z rozumem; sceny realistyczne są aktem oskarżenia zaborców znęcających się nad bezbronnymi ofiarami, nad młodzieżą i dziećmi; wszechobecne fantastyka i irracjonalizm odwołuje się do www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 7/17
możliwości poznania pozarozumowego, intuicyjnego, do duchowych przeżyć bohaterów dramatu; metafizyka w Dziadach była najczęściej przedstawiona za pomocą motywu snu, widzenia lub podczas obrzędu tytułowych dziadów; przemiana Gustawa-Konrada to ukazanie wewnętrznej walki, widzenie Ewy ukazuje drogę do Boga, widzenie księdza Piotra mesjanizm narodu polskiego, jego ogromną rolę w historii w Noc Dziadów obserwujemy straszliwe męki Doktora i Bajkowa, karę za ich niegodne zachowanie; postacie realistyczne możemy www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 8/17
podzielić na dwie grupy: fikcyjne (Konrad, Ksiądz Piotr, Ewa), a także historyczne (Jakub, Żegota, Senator); w utworze pojawiają się także postacie metafizyczne, głównie w scenie więziennej: Anioł Stróż, dobre i złe duchy walczące o duszę Konrada, a także w Noc Dziadów - duchy Doktora i Bajkowa; do jakiej grupy zaliczymy Konrada?; czy Konrad żyje? jak wyglądała sytuacja Polaków w zaborze rosyjskim? galerii uorderowanych zbrodniarzy napiętnowanych piórem pełnym pogardy i żrącej ironii, Mickiewicz przeciwstawia młodych bohaterów, których jedyną winę stanowi bycie Polakami; poeta bezlitośnie www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 9/17
krytykuje postawę Nowosilcowa, Doktora, Bajkowa, Pelikana, polskiej arystokracji, która zachwyca się francuską modą i literaturą, nie zwracając uwagi na trudną sytuację własnego kraju; poeta podkreśla także rolę polskich, młodych patriotów, ich niezłomność, wolę walki; ci bohaterowie najczęściej nie występują bezpośrednio w utworze; jedynie opowiada się o ich wielkich czynach i ofierze, jaką ponieśli w imię patriotyzmu; przykładem mogą być losy Wasilewskiego czy Cichowskiego jak Mickiewicz przedstawił odwieczną walkę dobra ze złem? walka dobra ze złem jest dosyć mocno zaznaczona w utworze; www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 10/17
Mickiewicz podkreślił istotę walki odwołując się do kontrastów; walkę dobra ze złem możemy zobaczyć już w Prologu; jest ona przedstawiona w sposób dosłowny; dobre i złe duchy walczą o Gustawa-Konrada; kontrast, jaki stanowią dwie strony, przejawia się także w buntowniczej, porywczej postawie Konrada oraz pokorze księdza Piotra; konflikt reprezentuje też męka Rollisona zestawiona z bezdusznością Senatora jak interpretować język utworu? język Dziadów jest nacechowany licznymi wykrzyknieniami i pytaniami retorycznymi; służy to www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 11/17
podkreśleniu emocji bohaterów, ukazaniu, jak bardzo są zaangażowani w sprawy, o których mówią, o które walczą; najwięcej emocji możemy wyczytać w wypowiedziach Konrada; jest w pełni zaangażowany w walkę o ojczyznę; jest też całkowicie przekonany co do słuszności swoich sądów; z całym przekonaniem buntuje się przeciw Bogu podczas Wielkiej Improwizacji; zdecydowanie kieruje do Boga żądanie: Daj mi rząd dusz!; wiele emocji możemy także wyczytać z rozmów więźniów; nie potrafią opowiadać ze spokojem o www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 12/17
okrutnych losach swoich rodaków, stawiają liczne pytania, na które każdy zna odpowiedź, ale nikt nie chce jej wypowiedzieć na głos; są świadomi swojej bezsilności wobec panującej sytuacji co oznacza pojęcie prometeizm? Wielka Improwizacja jest przejawem postawy prometejskiej; Prometeusz to postać z greckiej mitologii, oznacza myślący wprzód; dobry tytan, mimo sprzeciwu Zeusa, wykradł mu ogień, aby pomóc ludziom, za co spotkała go straszliwa kara; bunt Konrada przeciw Bogu można nazwać buntem prometejskim, wznieconym w imię miłości wobec ludzi; jest www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 13/17
wynikiem troski o wolność, która zapewni im szczęście; postawa Prometeusza jest pełna humanitaryzmu, bezinteresownej miłości do człowieka i gotowości do poświęceń jaką funkcję pełni ostatnia scena trzeciej części Dziadów? szereg motywów III części Dziadów jest kontynuacją i uzupełnieniem wątków z poprzednich części; noc Dziadów jest nawiązaniem do poprzednich części utworu; ukazuje perfekcję struktury dramatycznej, jaką miał w zamyśle Mickiewicz; ostatnia scena łączy dzieło w jedną całość; ponownie pojawia się Guślarz; www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 14/17
tzw. otwarta kompozycja dramatu, czyli brak jednoznacznego zakończenia, pozwala na dopisanie dalszych losów bohatera; Mickiewicz planował napisać także I cz. Dziadów; otwarta kompozycja utworu, fragmentaryczność akcji i brak związku przyczynowo-skutkowego wprowadzają do utworu pewien chaos; ten chaos pozwala na poszerzenie możliwości interpretacji; poszczególne epizody każdy uważny czytelnik powinien złożyć w jedną całość budowa Dziadów drezdeńskich pozostawia szerokie pole do interpretacji; zerwanie z klasyczną zasadą trójjedności daje www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 15/17
możliwość przedstawienia świata w wielowymiarowy sposób; poszczególne sceny zdają się być ciągiem uzupełniających się wydarzeń, a także niezależnych od siebie epizodów; wprowadzenie na scenę duchów, tajemniczy nastrój utworu nakazuje pozarozumowo uzasadniać przedstawiane wydarzenia; stosując te różnorodne zabiegi Mickiewicz bardzo dokładnie przedstawia świat przeżyć wewnętrznych bohaterów; dzięki zachowaniu elementów realistycznych doskonale oddaje panoramę społeczeństwa www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 16/17
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Ściąga eksperta polskiego i rosyjskiego www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line Strona 17/17