Społeczne (zdrowotne) i ekonomiczne skutki zanieczyszczenia powietrza Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka Szkoła Główna Handlowa Instytut Gospodarstwa Społecznego 19.11.2014, Warszawa, SGH
Czynniki ryzyka zdrowotnego ranking GBoD (20 z 67 najważniejszych) Azja Europa Afryka Północna i Bliski Wschód Afryka Subsaharyjska Ameryka Północna Azja i Pacyfik Ameryka Łacińska Karaiby Australia Oceania 178,807 126,701 117,842 90,195 43,059 6,502 1,780 308 429,102 2,371,204 3,3 mln zgonów rocznie PL=25082
Zanieczyszczenia w atmosferze złożony problem zdrowotny, Źródło: Air quality in Europe 2013 report. EEA Report No 9/2013. European Environment Agency, 2013. doi:10.2800/92843
Jakość powierza a skutki zdrowotne Forasterre at al. 2014, niepublikowane Współczynnik ryzyka zgonu związanego z długookresowym narażeniem na zanieczyszczenie powietrza drobnym pyłem zawieszonym wyniki największych badań kohortowych
Narażenie populacji na zanieczyszczenie powietrza w Europie Normy EU (Dyrektywy) Zalecenia WHO (AQG 2005) Odsetek ludności zamieszkującej obszary miejskie w UE, gdzie stężenia przekraczają poziomy dopuszczalne Źródło: Air quality in Europe - 2013. EEA Report No 9/2013 European Environment Agency, 2013 Trend stężeń PM2,5 w UE (2006-2011)
Miejska wyspa ciepła napływ, kliny napowietrzające, ekosystemy miejske Zewnętrzne źródła zanieczyszczeń: niska emisja, przemysł elektrownie i elektrociepłownie rolnictwo Ruch powietrza Chłodno i wilgotno Ciepło i sucho + SMOG (zimowy i letni) Źródło: Błażejsczyk K i in. Miejska wyspa ciepła w Warszawie. Informator. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
Wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie Piramida skutków zdrowotnych wynikających z narażenia na zanieczyszczenie powietrza Źródło: za American Thoratic Society (ATS). What constitutes an adverse health effect of air pollution? American journal of respiratory and critical care medicine, 161: 665 673 (2000). Klasyfikacja skutków zdrowotnych: - dobowa umieralność - liczba dni ograniczonej działalności (zawodowej i prywatnej) - zmienność absencji szkolnej i przedszkolnej - dzienna liczba przyjęć do szpitali (układ oddechowy i krwionośny) - dzienna liczba wizyt pogotowia ratunkowego - wystąpienie określonych symptomów zdrowotnych - zmiany konsumpcji leków - liczba dni samodzielnego leczenia Źródło: za Quantification of the health effects of exposure to air pollution. Report on a WHO Working Group, Bilthoven, Netherlands, 20 22 November 2000. Copenhagen, WHO Regional Office for Europe, 2001 (document EUR/01/5026342).
Skutki zdrowotne Źródło: Frank de Leeuw, Jan Horálek, Assessment of the health impacts of exposure to PM2.5 at a European level, ETC/ACC Technical paper 2009/1.ETC/ACC, EEA, 2009 Szacunkowe utracone lata życia (YOLL) w odniesieniu do roku 2005, które można przypisać długookresowemu narażeniu na PM2,5
Krótkookresowe narażenie na pył PM10 w największych miastach Polski Liczba dni ze stężeniami dobowymi pyłu PM10 przekraczającymi 50 ug/m 3 na terenie aglomeracji i największych miast w Polsce w 2005 r. Szacowana liczba zgonów (2005) choroby układu ogółem krążenia oddechowego 2612 1383 272 Źródło: Skotak K., Świątczak J., Potencjalne skutki zdrowotne związane z narażeniem mieszkańców Polski na pył PM10 Przegląd Lekarski 2008/65/ Suplement 2, 18-25 Średnia liczba dodatkowych zgonów ogółem, z powodu chorób układu oddechowego i z powodu chorób układu krążenia, na skutek narażenia mieszkańców na pył PM10 w największych miastach Polski w roku 2005 (wartości odniesione do 100 tys. mieszkańców).
Jakość powierza koszty zdrowotne Źródło:Amann A. et al.:: Policy Scenarios for the rrevision of the Thematic Strategy on Air Pollution. TSAP Report #10. Version 1.2. IIASA 2013 Skrócenie oczekiwanej długości życia [miesiące] związane z narażeniem na bardzo drobny pył zawieszony w powietrzu atmosferycznym (Europa) AS uśredniony scenariusz redukcji emisji
Jakość powierza koszty zdrowotne (Europa) Skutki zdrowotne związane z jakością powietrza [mln na rok] Skutki zdrowotne związane z jakością powietrza [mln na rok] CLE-MTFR CLE scenariusz zmian przy uwzględnieniu obecnie obowiązujących przepisów MTFR scenariusz maksymalnej realnie technicznej redukcji VOLY wartość utraconych lat życia VSL statystyczna wartość życia Źródło: za: Amann A. et al.:: Policy Scenarios for the rrevision of the Thematic Strategy on Air Pollution. TSAP Report #10. Version 1.2. IIASA 2013
Skutki zdrowotne najważniejsze zagadnienia 1. Możliwe włączenie jednostek kontrolujących i oceniających stan zanieczyszczenia powietrza w proces decyzyjny odnośnie: a. zasad zarządzanie transportem miejskim w sytuacjach podwyższonego ryzyka (np. płynność ruchu, strefy ograniczonego ruchu) b. planów zagospodarowania przestrzennego (przewietrzanie: ochrona klinów napowietrzających, drapacze chmur, kaniony uliczne; poprawa klimatu: tworzenie terenów zielonych, roślinność umożliwiająca remediację zanieczyszczeń z powietrza, lokalizacja działalności emitującej zanieczyszczenia, niska emisja) c. produkcję energii (nakaz stosowania technologii i paliw niskoemisyjnych, kontrola trucicieli w tym osób prywatnych, kary) d. zarządzanie infrastrukturą (częstotliwość czyszczenia ulic) 2. Podniesienie świadomości decydentów o zagrożeniach ze strony zanieczyszczenia powietrza (społeczeństwo obywatelskie): a. jakie informacje są użyteczne (np. poprzez liczbę przedwczesnych zgonów, miesięcy skrócenia długości życia, liczbę dni absencji w pracy i szkole, wzrost liczby przyjęć do szpitali i zachorowań na określone choroby jak POCHP, astmę, choroby układu krążenia i oddechowego) b. zyski i straty = koszty (redukcja emisji, działania organizacyjne a zdrowie) 3. Zwiększenie skuteczność działań w celu obniżenia ryzyka zdrowotnego (POP): a. opracowanie POPów dla roku łącznie dla całej Polski z uwzględnieniem napływów, b. optymalizacja działań w kraju (np. opracowanie scenariusze redukcji emisji w regionach w ujęciu wpływu na cały kraj) w celu redukcji obszarów zagrożonych lub populacji narażonej lub efektów dla zdrowia (np. kosztów) c. uszczegółowić POPy o konkretne działania (a nie sugestie) ze wskazaniem kosztów ich realizacji oraz potencjalnych zysków d. wprowadzić odpowiedzialności (prawnej i finansowej?) w ujęciu skuteczności podejmowanych decyzji e. powołać jednostkę weryfikującą POPy w celu wsparcia jednostki samorządowe w zakresie oceny zasadność proponowanych w POPach rozwiązań w ujęciu kosztów i efektów
Dziękuję Państwu za uwagę Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka ul. Kolektorska 4, 01-692 Warszawa www.ios.edu.pl tel.: (0-22) 833-30-53, (0-22) 832-33-02 fax: (0-22) 833-30-53 e-mail: kskotak@ios.edu.pl