TARGI POL-ECO-SYSTEM strefa ograniczania niskiej emisji października 2015 r., Poznań JAKOŚĆ POWIETRZA W POLSCE

Transkrypt

1 USTAWA ANTYSMOGOWA Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP JAKOŚĆ POWIETRZA W POLSCE Europejska Agencja Środowiska (EEA) w raporcie Jakość powietrza w Europie 2013 wymienia Polskę jako jedno z najbardziej zanieczyszczonych państw Starego Kontynentu. Bardziej skażona jest jedynie Bułgaria. Aż sześć polskich miast znajduje się w pierwszej dziesiątce najbardziej zanieczyszczonych w Europie: Kraków zajął trzecie miejsce w tym rankingu, Nowy Sącz szóste, Gliwice siódme, Zabrze ósme, Sosnowiec dziewiąte, a Katowice dziesiąte. Mieszkańcy Krakowa średnio przez 151 dni w roku oddychają powietrzem, którego jakość przekracza normy, mieszkańcy Gliwic 126 dni, Zabrza 125 dni, Sosnowca 124 dni, Katowic 123 dni. Na terenie Polski w 28 strefach (na 46 wszystkich stref) odnotowuje się okresowe przekroczenia stężeń PM10 i PM2,5 (w 16 strefach permanentnie). Mapa zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym (PM10) Źródło: EEA

2 JAKOŚĆ POWIETRZA W POLSCE Badania Najwyższej Izby Kontroli (NIK) pokazały, że we wszystkich kontrolowanych miastach w 2013 r. dopuszczalne stężenie benzo(a)pirenu (związku silnie rakotwórczego) przekroczone zostało średnio o 500%. NIK podaje, że w latach w Polsce przekroczono dopuszczalne poziomy pyłu PM10 w ponad 75%. Inwentaryzacja emisji w Polsce z 2010 r. wskazuje, że sektor komunalny ma najwyższy udział w całkowitej rocznej emisji: CO (ponad 60%), PM10 (ponad 50%), PM2,5 (blisko 50%), metali ciężkich, węglowodorów aromatycznych i dioksyn (ponad 85%). Według danych Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 r. blisko 5 mln gospodarstw domowych jest opalanych węglem oraz wszystkim, co znajduje się pod ręką. Problemem są też zanieczyszczenia komunikacyjne. W Warszawie komunikacja odpowiada za 63% wszystkich zanieczyszczeń (Raport NIK, 2014). OCHRONA POWIETRZA KONIECZNOŚĆ DZIAŁAŃ Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że każdego roku na świecie na skutek zanieczyszczeń powietrza umiera przedwcześnie 7 mln ludzi. Z danych WHO wynika, że stężenia pyłów PM10 i PM 2,5 skracają długość życia człowieka średnio o ok. 9 miesięcy! Europejska Agencja Środowiska ocenia, że w 2011 r. ok przedwczesnych zgonów w UE-28 było związanych z oddziaływaniem drobnego pyłu zawieszonego (PM 2,5). Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) pod koniec 2013 r. po raz pierwszy uznała zanieczyszczenia powietrza za jeden z czynników rakotwórczych. Szacuje się, że w Polsce z powodu chorób wywołanych zanieczyszczonym powietrzem rocznie umiera osób. Zanieczyszczenia powietrza powodują wiele chorób układu oddechowego, krwionośnego, powodują alergię itp. Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka (Źródło: Sygnały 2013, EEA).

3 OCHRONA POWIETRZA KONIECZNOŚĆ DZIAŁAŃ Należy utrzymać jakość powietrza tam, gdzie jest ona dobra, lub ją poprawić, w przypadku gdy cele dotyczące jakości powietrza nie są osiągane Mając na względzie ochronę zdrowia ludzkiego i środowiska jako całości, szczególnie ważna jest walka z emisjami zanieczyszczeń u źródła oraz identyfikacja i wdrażanie na szczeblu lokalnym, krajowym i wspólnotowym najskuteczniejszych środków mających na celu redukcję emisji [Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (tzw. CAFE))] Niespełnienie standardów jakości powietrza, które są określone w prawie unijnym (tzw. dyrektywa CAFE) może kosztować Polskę nawet 4 mld zł kary. Zgodnie z Konstytucją RP Polacy mają prawo do życia i ochrony zdrowia, władze są zobowiązane do zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska PROPOZYCJE ZMIAN wprowadzenie w ustawie z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (DzU z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.) następujących zmian: 1) Sejmik województwa może, w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko, wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw (art. 96, ust. 1) Uchwała określa: granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy, o których mowa w ust. 1; rodzaje podmiotów lub instalacji, dla których wprowadza się ograniczenia lub zakazy, o których mowa w ust. 1; rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane na obszarze, o którym mowa w pkt 1, lub parametry techniczne lub rozwiązania techniczne lub parametry emisji instalacji, w których następuje spalanie paliw, dopuszczonych do stosowania na tym obszarze.

4 PROPOZYCJE ZMIAN UZASADNIENIE Praktyczne zastosowanie art. 96 w obowiązującej ustawie POŚ jest problematyczne, co potwierdza próba wprowadzenia ograniczeń podjęta w 2013 r. przez Sejmik Województwa Małopolskiego na terenie Gminy Miejskiej Kraków. Podjęta przez Sejmik Uchwała została uchylona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Doprecyzowanie art. 96 umożliwi samorządom powszechne i skuteczne wykorzystanie tego narzędzia do ograniczenia negatywnego wpływu emisji zanieczyszczeń, pochodzących ze starych, nieefektywnych urządzeń grzewczych i przyczyni się do poprawy stanu jakości powietrza. Realizacja upoważnienia art. 96 może być powiązana z utworzeniem, przez administrację samorządu terytorialnego, subwencji dla osób zamieszkujących obszar, na którym określone zostaną dopuszczone rodzaje paliw, których wykorzystanie związane będzie z poniesieniem dodatkowych kosztów za ogrzewanie oraz możliwością wykorzystania innych, niskoemisyjnych źródeł ciepła (np. Lokalny Program Osłonowy uchwalony przez Radę Miasta Krakowa) PROPOZYCJE ZMIAN 2) Rada gminy, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na środowisko w związku z emisją z transportu, może ustanowić, w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego, strefę ograniczonej lub zakazanej emisji z transportu (art. 96b). Uchwała określa: granice obszaru objętego ograniczeniami lub zakazanej emisji z transportu, wymogi w zakresie emisji zanieczyszczeń zawartych w spalinach w odniesieniu do rodzajów pojazdów dopuszczonych do poruszania się w strefie, sposób organizacji, ograniczenia lub zakazy ruchu pojazdów napędzanych silnikiem spalinowym, niespełniających wymogów, dodatkowe sposoby podania do publicznej wiadomości treści uchwały o ustanowieniu strefy ograniczonej lub zakazanej emisji z transportu (art. 96b, ust. 2)

5 PROPOZYCJE ZMIAN UZASADNIENIE Park samochodowy w Polsce w 2012 r.: szt. (75,5% to samochody osobowe), 78% pojazdów mają powyżej 10 lat; Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP z 17 kwietnia 2012 r. w sprawie wprowadzenia stref ograniczonej emisji komunikacyjnej jako odrębnego instrumentu prawnego poprzez zmiany w obowiązujących przepisach konieczność podjęcia doraźnych inicjatyw ustawodawczych; Pierwszą Strefę Niskiej Emisji (ang. low emission zone, LEZ) wprowadzono w Sztokholmie w 1996 r. Obecnie w Europie jest 225 LEZ, z czego 53 istnieją w Niemczech. PROPOZYCJE ZMIAN UZASADNIENIE Od 1 stycznia 2008 r. w Berlinie, Hanowerze i Kolonii wprowadzono Strefę Niskiej Emisji. Początkowo zezwalano na wjazd do strefy środowiskowej dla samochodów z czerwoną (Euro2), żółtą (Euro3) i zieloną plakietką (Euro4). Od 2010 r. wszystkie pojazdy wjeżdżające do strefy wyznaczonej przez trasę S-Bahn muszą być oznaczone zieloną plakietką (minimum Euro4). Po roku obowiązywania tych przepisów obliczono, że emisja pyłu zawieszonego pochodzącego ze spalin aut z silnikiem Diesla zmniejszyła się o ponad 50%, a emisja tlenków azotu o 20%. Obliczono, że liczba mieszkańców będących narażone na szkodliwe działanie pyłu zmniejszyła się o 1/4. Wprowadzenie Strefy Niskiej Emisji nie oznacza, że stary samochód nie będzie mógł do niej wjechać. Starsze, dobrze eksploatowane samochody też mają szanse, ale to będzie zależało od wyników badania technicznego. Nawet dwudziestoletni samochód z silnikiem benzynowym, oraz dziesięcioletni z silnikiem diesla, jeżeli był prawidłowo eksploatowany, może spełnić wymagania Normy Euro5.

6 WIĘCEJ INFORMACJI? pnp7q DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Tadeusz Arkit Poseł na Sejm RP