INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku 15-264 Białystok, ul. Ciołkowskiego 2/3 tel. 85 742-53-78 fax 85 742-21-04 e-mail: sekretariat@wios.bialystok.pl INFORMACJA Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu siemiatyckiego WIOŚ BIAŁYSTOK, sierpień 2012

spis treści WSTĘP... 4 PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE... 4 DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA... 5 POWIETRZE... 6 PRESJE EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA... 6 STAN OCENA JAKOŚCI POWIETRZA... 7 PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA... 7 STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 8 PRESJE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD... 8 STAN OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH... 9 PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA... 12 WODY PODZIEMNE... 14 PRESJE... 14 STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH... 14 GOSPODARKA ODPADAMI... 15 PRESJE... 15 STAN... 17 PRZECIWDZIAŁANIA KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH... 18 HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY... 20 PRESJE ŹRÓDŁA HAŁASU... 20 STAN POMIARY HAŁASU... 21 PRZECIWDZIAŁANIA... 23 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE... 25 PRESJE ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO... 25 STAN POMIARY MONITORINGOWE... 26 OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI... 27 NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH... 27 TRANSPORT... 28 WYBRANE OBOWIĄZKI SAMORZĄDÓW W ZAKRESIE SPRAW ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA... 30 ORGANY SAMORZĄDU POWI ATOWEGO... 30 ORGANY SAMORZĄDU GMINNEGO... 31 3

WSTĘP PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE Położenie Powiat siemiatycki jest zlokalizowany w południowej części województwa podlaskiego. Zajmuje obszar 1459 km 2, co stanowi ok. 7,2% powierzchni województwa. Południową granicę powiatu wyznacza rzeka Bug, od strony wschodniej granica z Republiką Białorusi. Powiat leży w środku malowniczego regionu Podlasie, w dolinie Bugu, której obszar w sąsiedztwie rzeki z racji walorów przyrodniczych nazwano Podlaski przełom Bugu i objęto ochroną. Struktura administracyjna i ludność W skład powiatu siemiatyckiego wchodzi 9 gmin: Siemiatycze, Drohiczyn, Dziadkowice, Grodzisk, Milejczyce, Mielnik, Nurzec - Stacja, Perlejewo, Siemiatycze Liczba ludności ogółem wynosi 47,8 tys. osób. Gęstość zaludnienia 31 os/km 2. Jednostki samorządowe powiatu białostockiego Powierzchnia [km 2 ] 4 Ludność [tys.] Gminy miejskie Siemiatycze 36 14,9 Gminy miejsko wiejskie: Drohiczyn 208 6,8 Gminy wiejskie: Dziadkowice 116 3,0 Grodzisk 203 4,6 Mielnik 196 2,6 Milejczyce 151 2,1 Nurzec-Stacja 215 4,3 Perlejewo 107 3,1 Siemiatycze 227 6,4 dane: GUS Gospodarka Na terenie powiatu dominuje rolnictwo, w większości są to gospodarstwa o produkcji wielokierunkowej. Użytki rolne (gruntu orne, sady, łąki, pastwiska) stanowią ok. 60,5% powierzchni ogólnej powiatu, lasy i grunty leśne - 32%, natomiast pozostałe grunty i nieużytki 7,5%. Struktura zasiewów obejmuje głównie zboża, w dalszej kolejności ziemniaki, rośliny pastewne i przemysłowe, a także warzywa gruntowe. Ze względu na rolniczy charakter powiatu stopień uprzemysłowienia określa się jako niski. Zgodnie z danymi GUS, pod koniec 2011 r. zarejestrowanych było 2 517 podmiotów gospodarczych, w tym prawie 95% z sektora prywatnego. W gospodarce dominuje przemysł przetwórstwa rolno-spożywczego ( mleczarstwo, produkcja lodów). "O.K. - Owocowe Koncentraty" w Siemiatyczach jest producentem mrożonek, koncentratów owocowych i warzywnych, prowadzi przechowalnictwo owoców i warzyw świeżych oraz mrożonych. Inne rodzaje działalności gospodarczej to produkcja kostki brukowej, przemysł wydobywczy i przetwarzający lokalne złoża kredy. W Adamowie (gmina Mielnik) znajduje się Przedsiębiorstwo PERN-Stacja Pomp nr 1, przesyłająca ropę naftową na potrzeby kraju i zagranicy. Duże obszary leśne dostarczają surowców dla przemysłu przetwórstwa

drzewnego, rzemiosła meblarskiego i stolarskiego. Produkowane są m.in. meble, parkiety, elementy stolarki budowlanej. Sprawnie rozwija się sektor handlu i usług. Walory przyrodnicze powiatu Powiat siemiatycki charakteryzuje się atrakcyjnymi walorami przyrodniczo - krajoznawczymi dzięki malowniczemu położeniu w dolinie środkowego Bugu. Szczególnie interesujący jest fragment doliny zwany Podlaskim Przełomem Bugu, który rozciąga się od Niemirowa do Drohiczyna. Na terenie powiatu znajdują się duże kompleksy leśne o charakterze naturalnym pozostałości Puszczy Mielnickiej. Łącznie 32% powierzchni powiatu stanowią lasy. Szczególnie cenne tereny, mające znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy, objęto siecią Natura 2000, którą tworzą obszary istotne dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych. Podstawą utworzenia sieci są 2 unijne dyrektywy, tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Na terenie powiatu, sieć Natura 2000 stanowią: Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO): Dolina Dolnego Bugu (13095 ha). Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk (SOO): Ostoja Nadbużańska (5765 ha), Schrony Brzeskiego Rejonu Umocnionego (117 ha). DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO KONTROLNA I BADAWCZA Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r., która nałożyła na nią obowiązek: kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze, prowadzenia badania stanu środowiska, informowania społeczeństwa o wynikach tych badań. Szczegółowe cele działalności inspekcyjno kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz przez organy samorządowe. ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na jednostkach organizacyjnych podejmowania działań, które w konsekwencji mają spowodować zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z przysługującymi kompetencjami może zastosować różnego rodzaju środki dyscyplinujące, między innymi: wydać zarządzenia pokontrolne, wydać decyzję wyznaczającą termin usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia czy znacznych szkód w środowisku, w porozumieniu z Wojewodą, decyzję wstrzymującą działalność zakładu, wymierzyć karę pieniężną za naruszanie warunków korzystania ze środowiska, skierować wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań związanych z ich właściwością, zastosować karę grzywny (mandat karny), skierować wniosek do sądu i organów ścigania. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na możliwości prawnych działań własnych samorządów, zbieżnych z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy środowiskowe. Kompetencje samorządów powiatowych i gminnych zamieszczono na końcu niniejszego opracowania. 5

W okresie od IV.2011 VI.2012 r. na terenie powiatu przeprowadzono łącznie 40 kontroli w najbardziej uciążliwych podmiotach i obiektach. W przypadkach stwierdzanych przekroczeń, wydawano stosowne zarządzenia, a także wymierzono kary pieniężne za naruszenie warunków korzystania ze środowiska. MONITORING ŚRODOWISKA W ramach działalności badawczej, główny zakres prac Inspekcji Ochrony Środowiska prowadzony jest w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. System PMŚ składa się z 3 głównych bloków - zagadnień: jakość środowiska, emisja oraz oceny i prognozy. Zadania PMŚ realizowane są przez różnorodne instytucje w kraju, a w znacznym zakresie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Dane uzyskiwane w Programie PMŚ tworzą wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska: monitoring powierza atmosferycznego, monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących, monitoring wód podziemnych, monitoring hałasu, monitoring pól elektromagnetycznych, monitoring odpadów niebezpiecznych. W każdym podsystemie badawczym, na potrzeby wykonywanych ocen, wyszczególnia się 3 elementy: presje, stan i przeciwdziałanie. POWIETRZE PRESJE EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO 2 ), dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenek węgla (CO) i pyły. Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO- NO 2 ) i benzen (C 6 H 6 ). Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie powiatu są rozproszone źródła emisji z sektora komunalno bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne związane z ruchem pojazdów, głównie na trasie samochodowej Białystok Bielsk Podlaski Siemiatycze. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2011 r. emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem z terenu powiatu wynosiła 19 127 ton. W porównaniu do roku poprzedniego odnotowano nieznaczny jej spadek. W latach 2002 2009 pomimo niewielkich wahań emisja była niska. dane: GUS Wielkość emisji z powiatu w latach 2002-2011 na tle województwa przedstawiono w tabeli. 6

EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH Emisja zanieczyszczeń pyłowych J. m. 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 woj. podlaskie ogółem t/r 2 020 1 972 2 176 2 004 1 740 1 748 1 324 1 146 1 096 977 powiat siemiatycki ogółem t/r 0 0 0 0 0 0 0 0 18 11 ze spalania paliw t/r 0 0 0 0 0 0 0 0 18 11 Emisja zanieczyszczeń gazowych woj. podlaskie ogółem t/r 1 873 814 1 983 537 1 874 115 1 799 787 1 703 946 1 716 244 1 602 796 1 597 587 1 616 560 1 646 078 powiat siemiatycki ogółem t/r 13 679 11 702 9 935 11 819 14 282 12 710 13 562 12 734 20 897 19 127 ogółem (bez dwutlenku węgla) t/r - - - - 28 15 13 15 166 148 dwutlenek siarki t/r 1 1 1 1 1 1 1 1 17 13 tlenki azotu t/r 13 9 9 9 11 10 11 10 15 15 tlenek węgla t/r 1 1 1 1 1 1 1 1 128 113 dwutlenek węgla t/r 13 655 11 683 9 918 11 800 14 254 12 695 13 549 12 719 20 731 18 979 dane: GUS STAN OCENA JAKOŚCI POWIETRZA Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie woj. podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń emitowanych bezpośrednio do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). Na terenie strefy podlaskiej która obejmuje wszystkie, za wyjątkiem aglomeracji białostockiej, powiaty województwa podlaskiego, wykonywana corocznie (zgodnie art. 89 Ustawy Prawo ochrony środowiska) Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego wykazała za rok 2011 przekroczenia norm dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 oraz pyłu PM2,5. Obszarem przekroczeń jest miasto Łomża, leżące w strefie podlaskiej. Do oceny jakości powietrza na terenie całego województwa służą również pomiary prowadzone na stacji tła wiejskiego, która znajduje się w nadleśnictwie Borsukowizna (gm. Szudziałowo). Wykonywany jest tam pomiar automatyczny dwutlenku siarki, tlenków azotu i ozonu. W 2011 r. stwierdzono przekroczenia poziomów celów długoterminowych dla ozonu zarówno dla kryteriów: ochrony zdrowia i ochrona roślin, co potwierdzają wyniki badań prowadzone w latach poprzednich (od 2004 r.). PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA Największymi źródłami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie powiatu są ciepłownie miejskie i osiedlowe oraz zakłady przemysłowe zlokalizowane w większości w Siemiatyczach. Od IV.2011 dovi.2012 r. przeprowadzono 5 kontroli podmiotów w zakresie ochrony powietrza. Rezultaty opisano poniżej: Ferma Drobiu Adam Zbigniew Florczuk; Sytki (kontrola: listopad /grudzień 2011 r.) Źródłem emisji zanieczyszczeń są wyloty systemów wentylacyjnych funkcjonujących w obiektach inwentarskich. Poprzez układy wentylacji odprowadzane są gazy i pyły powstające podczas chowu drobiu oraz w wyniku spalania gazu propan-butan w nagrzewnicach w celu ogrzania pomieszczeń. Ogółem użytkowane są 2 nagrzewnice. Kurniki są wyposażone łącznie w 13 wentylatorów. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości Eksploatacji Rurociągów Naftowych Przyjaźń S.A. Wydział Wschodni Przesyłu Ropy Dział Baza Adamowo (kontrola: listopad/grudzień 2011 r.) Źródłami emisji zanieczyszczeń są 3 kotły o mocy po 0,5 MW każdy oraz park zbiorników magazynowych. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. 7

Ferma Drobiu Adam Smolańczuk; Runice (kontrola: luty /marzec 2012 r.) Źródłem emisji zanieczyszczeń są wyloty systemów wentylacyjnych funkcjonujących w obiektach inwentarskich. Poprzez układy wentylacji odprowadzane są gazy i pyły powstające podczas chowu drobiu oraz w wyniku spalania gazu propan-butan w nagrzewnicach w celu ogrzania pomieszczeń. Ogółem jest użytkowanych 6 nagrzewnic. Kurniki są wyposażone łącznie w 24 wentylatory. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. O.K. Owocowe Koncentraty Sp. z o.o., w Przeworsku; Zakład Produkcyjny w Siemiatyczach (kontrola: kwiecień/maj 2012 r.) Źródłem emisji zanieczyszczeń są 3 kotły (1 pracujący do momentu wdrożenia dwóch pozostałych) o łącznej mocy ok 16 MW. Kontrola wykazała, że zakład nie dokonał zgłoszenia kotłowni gazowej do odpowiednich organów. Wydano zarządzenie pokontrolne nakazujące uregulowanie nieprawidłowości. Oerlemans Foods Sp. z o.o. w Siemiatyczach (kontrola: kwiecień/maj 2012 r.) Źródłem emisji zanieczyszczeń są 2 kotły o wydajności cieplnej ok. 5,5 MW każdy oraz instalacja chłodnicza amoniakalna. Ze względu na moc kotłów (11 MW) zakład zwolniony jest z ustawowego obowiązku posiadania decyzji o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości. STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRESJE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ WÓD Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia gmin w infrastrukturę obsługującą gospodarkę wodno-ściekową. W powiecie siemiatyckim długość czynnej sieci wodociągowej w 2010 roku wynosiła 810,4 km. Prawie 83,5% ludności korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie Siemiatycze 92,3%, najmniej w gminie Perlejewo 69,3%. Udział ludności korzystającej z sieci wodociągowej w poszczególnych gminach w latach 2002 2010 przedstawiono w tabeli. Korzystający z sieci wodociągowej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Powiat siemiatycki 80,9 81,4 81,7 81,9 82,4 82,5 82,6 82,9 83,5 Siemiatycze(1)-gmina miejska 91,9 91,9 91,9 92,1 92,2 92,2 92,2 92,3 92,3 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 76,7 76,9 77,0 77,3 77,4 77,7 78,0 78,2 78,7 Drohiczyn 81,3 81,6 81,7 81,7 81,7 81,8 81,9 82,0 82,2 Dziadkowice 85,2 85,2 85,6 85,9 85,9 85,9 85,9 85,9 86,1 Grodzisk 88,4 88,4 88,5 88,5 88,6 88,6 88,6 88,7 88,8 Mielnik 79,6 79,8 80,0 79,9 80,5 80,7 80,9 81,2 81,4 Milejczyce 59,1 68,0 68,6 70,1 71,4 71,3 71,3 72,1 72,1 Nurzec-Stacja 69,8 70,1 70,3 70,4 70,6 70,8 70,9 71,0 72,1 Perlejewo 54,6 54,9 56,1 55,7 60,3 60,3 60,5 62,4 69,3 dane: GUS Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2010 roku wynosiła 61,6 km. Średnio 27,6% ludności powiatu korzystało z sieci kanalizacyjnej, najwyższy wskaźnik osiągnięto w gminie miejskiej Siemiatycze 73,1%. Udział ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej w poszczególnych gminach w latach 2002-2010 prezentuje tabela poniżej. Korzystający z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Powiat siemiatycki 22,9 24,1 24,3 26,8 27,0 27,2 27,3 27,5 27,6 Siemiatycze(1)-gmina miejska 72,0 72,0 72,0 72,3 72,3 72,5 72,8 72,8 73,1 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 Drohiczyn 1,8 1,8 1,8 11,8 12,3 12,4 12,5 12,6 12,7 Dziadkowice 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Grodzisk 1,7 4,7 4,8 12,7 12,8 12,9 13,0 13,0 13,3 Mielnik 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Milejczyce 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Nurzec-Stacja 1,3 10,3 10,9 12,7 12,7 12,7 12,7 12,8 13,2 Perlejewo 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8

W 2011 roku na terenie powiatu funkcjonowało 7 komunalnych i 2 przemysłowe oczyszczalnie ścieków. Trzy komunalne oczyszczalnie były wyposażone w system podwyższonego usuwania biogenów. Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków - ogółem ilość obiektów Jednostka terytorialna 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat siemiatycki 5 5 7 7 8 8 8 8 8 9 Siemiatycze(1)-gmina miejska 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Drohiczyn 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 Dziadkowice - - - - - - - - - 1 Grodzisk 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Mielnik 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 Milejczyce - - - - - - - - - - Nurzec-Stacja 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 Perlejewo - - - - - - - - - - dane: GUS W 2011 roku 29,4% mieszkańców powiatu było obsługiwane poprzez oczyszczalnie ścieków. W podziale na gminy, najniższą liczbę ludności zanotowano w gminie wiejskiej Siemiatycze, a najwyższą w gminie miejskiej Siemiatycze. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności Jednostka terytorialna 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Powiat siemiatycki 25,02 25,56 29,65 30,59 31,87 32,71 33,2 27,2 28,6 29,4 Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków Powiat siemiatycki 12587 12744 14582 14934 15448 15702 15809 12858 13430 13661 Siemiatycze(1)-gmina miejska 11792 11812 12122 12224 12634 12778 12877 10412 10 412 10 412 Siemiatycze(2)-gmina wiejska 195 172 172 172 172 172 172 150 150 150 Drohiczyn 100 100 1000 1100 1200 1300 1300 828 1400 1283 Dziadkowice - - - - - - - - - 311 Grodzisk 500 660 668 668 672 677 685 685 685 685 Mielnik - - - - - - - - - - Milejczyce - - - - - - - - - - Nurzec-Stacja 0 0 620 770 770 775 775 783 820 820 Perlejewo - - - - - - - - - - dane: GUS STAN OCENA JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Zasady monitoringu wód uwzględniają badania i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania objęły: monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, w tym stopnia eutrofizacji poprzez badania stężeń związków azotu i fosforu oraz w celu określenia odcinków wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. monitoring jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych, monitoring wód prowadzony w ujęciach zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, monitoring jakości wód granicznych. KLASYFIKACJE WÓD Ocena jakości wód. Podstawą jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm 9

jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. 2011 r. Nr 257, poz. 1545). Dokument określa sposób klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych i przybrzeżnych oraz sztucznych jednolitych części wód powierzchniowych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych. Punkty monitoringowe zlokalizowane są na zamknięciach zlewni tzw. jednolitymi częściami wód (JCW). Monitoring prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności parametrów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. W ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych klasyfikuje się STAN EKOLOGICZNY na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych 1. Stan ekologiczny jest definiowany jako: bardzo dobry, jeżeli: zmiany wartości fizykochemicznych i hydromorfologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wynikające z działalności człowieka nie występują albo są niewielkie w odniesieniu do wartości tych elementów jakości w warunkach niezakłóconych, wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych są zgodne z wartościami elementów jakości w warunkach niezakłóconych i nie wskazują na oznaki zakłóceń albo wskazują na niewielkie oznaki zakłóceń, występują warunki i populacje specyficzne dla danego typu wód powierzchniowych. dobry, gdy wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na niski poziom zakłóceń wynikający z działalności człowieka, ale odchylenia od wartości biologicznych wskaźników jakości dla tej klasyfikacji występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych są niewielkie. umiarkowany, gdy: zachodzą umiarkowane różnice między wartościami biologicznymi elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych a wartościami występującymi w warunkach niezakłóconych, wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na umiarkowany poziom zakłóceń wynikający z działalności człowieka, ale wyższy niż występujący w warunkach stanu dobrego. wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na umiarkowany poziom zakłóceń wynikający z działalności człowieka, ale wyższy niż występujący w warunkach stanu dobrego. słaby, jeżeli: wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na znaczne zmiany w stosunku do wartości tych elementów jakości występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych, zbiorowiska organizmów występujące w jednolitej części wód powierzchniowych różnią się od zbiorowisk występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych. zły, gdy: wartości biologicznych elementów jakości dla danego typu wód powierzchniowych przy klasyfikacji stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych wskazują na poważne zmiany w stosunku do wartości tych elementów jakości występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych, nie występuje znaczna część populacji występujących w danym typie wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych. 1 nieuwzględnione w ocenie ze względu na trwające prace nad ich klasyfikacją 10

Dla wód sztucznych lub silnie zmienionych 2 określa się POTENCJAŁ EKOLOGICZNY. Klasyfikuje się go na podstawie wyników klasyfikacji zbadanych elementów biologicznych, fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby, zły. maksymalny, jeżeli: wartości biologicznych elementów jakości odpowiadają wartościom tych elementów jakości określonym dla najbardziej zbliżonego typu wód powierzchniowych, przy warunkach fizycznych wynikających z charakterystyki sztucznej lub silnie zmienionej jednolitej części wód powierzchniowych, warunki hydromorfologiczne odpowiadają oddziaływaniom na jednolitą część wód powierzchniowych, wynikającym z charakterystyki tej jednolitej części wód jako sztucznej jednolitej części wód powierzchniowych lub silnie zmienionej jednolitej części wód powierzchniowych, podjęto wszelkie działania ochronne w celu zapewnienia jak najlepszego zbliżenia do ciągłości ekologicznej, w szczególności w celu umożliwienia migracji fauny oraz zapewnienia jej odpowiednich tarlisk i warunków rozmnażania, elementy fizykochemiczne oraz stężenia substancji biogennych odpowiadają warunkom niezakłóconym charakterystycznym dla najbardziej zbliżonego typu jednolitych części wód powierzchniowych, temperatura, warunki tlenowe (warunki natlenienia) oraz ph odpowiadają wartościom charakterystycznym dla najbardziej zbliżonego typu jednolitych części wód powierzchniowych w warunkach niezakłóconych, stężenia specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych są bliskie zeru albo występują poniżej poziomów wykrywalności najbardziej zaawansowanych i powszechnie stosowanych technik analitycznych. stężenia specyficznych zanieczyszczeń niesyntetycznych odpowiadają warunkom niezakłóconym dla najbardziej zbliżonego typu wód powierzchniowych. dobry, jeżeli: zachodzą niewielkie zmiany wartości biologicznych elementów jakości w stosunku do wartości tych elementów określonych dla maksymalnego potencjału ekologicznego, są spełnione wymagania dla biologicznych elementów jakości określone dla dobrego potencjału ekologicznego, wartości elementów fizykochemicznych, temperatura, ph oraz stężenia substancji biogennych odpowiadają wartościom biologicznych elementów jakości określonym dla dobrego potencjału ekologicznego, stężenia specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych nie przekraczają poziomów ustanowionych z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej i chronicznej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i dla innych gatunków wodnych, dla których dane są dostępne, w szczególności dla glonów i makrofitów, ryb oraz rozwielitek i organizmów reprezentatywnych dla wód zasolonych (<NJ - środowiskowej normy jakości), stężenia specyficznych zanieczyszczeń niesyntetycznych nie przekraczają poziomów ustanowionych z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej i chronicznej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i dla innych gatunków wodnych, dla których dane są dostępne, w szczególności dla glonów i makrofitów, ryb oraz rozwielitek i organizmów reprezentatywnych dla wód zasolonych (<NJ). umiarkowany, gdy: zachodzą umiarkowane zmiany wartości biologicznych elementów jakości w stosunku do wartości tych elementów określonych dla maksymalnego potencjału ekologicznego, wartości biologicznych elementów jakości są bardziej zmienione niż wartości tych elementów określone dla dobrego potencjału ekologicznego, są spełnione wymagania dla biologicznych elementów jakości określone dla umiarkowanego potencjału ekologicznego. STAN CHEMICZNY wód klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód. Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej dobrego: 2 wody te zostały tak przekształcone przez człowieka, że niemożliwe jest przywrócenie im stanu naturalnego 11

dobry stan chemiczny jednolitych części wód powierzchniowych oznacza stan chemiczny wymagany do spełnienia celów środowiskowych ustalonych dla jednolitej części wód powierzchniowych z art. 38d oraz art. 38f ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2005, poz. 2019, z późn. zmianami), to jest stan, w którym wszystkie wskaźniki chemiczne brane pod uwagę przy klasyfikacji stanu chemicznego, o której mowa w art. 38a ust. 3, pkt 1 lit. D tej ustawy, osiągają zgodność ze środowiskowymi normami jakości ustanowionymi z wykorzystaniem danych o toksyczności ostrej i chronicznej, zarówno w stosunku do taksonów właściwych dla danego typu wód powierzchniowych, jak i dla innych gatunków wodnych, dla których dane są dostępne, a w szczególności dla glonów i makrofitów, ryb oraz rozwielitek i organizmów reprezentowanych dla wód zasolonych (<NJ), stan poniżej dobrego, jeżeli jeden lub więcej wskaźników chemicznych nie osiąga zgodności ze środowiskowymi normami jakości. STAN WÓD będący ostatecznym wynikiem klasyfikacji jest definiowany jako dobry lub zły. Aby stan wód uznano za dobry musi być spełniony warunek, iż oceniony stan/potencjał ekologiczny jest dobry lub powyżej dobrego oraz stan chemiczny oceniono jako dobry. OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ RZEK Na terenie powiatu monitoring wód prowadzono na rzece Kamiance (dopływ Bugu). Rzeka wypływa z Wysoczyzny Drohiczyńskiej w pobliżu miejscowości Czerepy i płynie w kierunku południowo-wschodnim. Całkowita długość wynosi 27,0 km, a powierzchnia zlewni 127,2 km 2. Powyżej Siemiatycz Kamiankę zasilają wody największego dopływu Mahomet. Rzeka przepływa przez teren miasta i uchodzi do Bugu poniżej miejscowości Turna Mała. Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód rzeki są miejscowości Siemiatycze i Czartajew. Odcinek ujściowy leży w obszarze Natura 2000 objętym ochroną pod nazwą Dolina Dolnego Bugu. W 2011 r. Rzekę badano na odcinku ujściowym profilu pomiarowym w miejscowości Turna Mała. Jakość wód rzeki Kamianki ujście w m. Turna Mała Ocena stanu ekologicznego - wykonana na podstawie indeksu fitobentosowego (IO) wykazała stan umiarkowany (III klasa). O klasyfikacji zadecydowały ponadnormatywne stężenia fenoli lotnych (indeksu fenolowego). Klasyfikacja stanu chemicznego - poniżej dobrego ze względu na ponadnormatywną wartość sumy: benzo(b)fluorantenu i benzo(k)fluorantenu oraz sumy: benzo(g,h,i)perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu. Ocena stanu wód ponieważ stan ekologiczny nie osiągnął dobrego i powyżej dobrego, a stan chemiczny oceniono jako poniżej dobrego, ostatecznie stan wód oceniono jako zły. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż woda jest wrażliwa na eutrofizację komunalną. PRZECIWDZIAŁANIA DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA W okresie IV.2011 VI.2012 roku przeprowadzono 11 kontroli podmiotów z zakresu gospodarki wodno ściekowej. Wyniki kontroli opisano poniżej: TP EmiTel sp. z o.o. - oczyszczalnia ścieków Centrum Nadawcze SLR Makarki, gm. Grodzisk (kontrola: czerwiec 2011 r.). Obiekt jest bezobsługowy. Ilości ścieków powstających w obiekcie były zbyt małe aby pobrać 2 próbki ścieków w ciągu roku. Ostatnie badanie z roku 2011 wykonano po uprzednim spuszczaniu wody przez 2 dni, w celu nagromadzenia odpowiedniej ilości ścieków. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodnościekowej. Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Drohiczynie oczyszczalnia w Drohiczynie (kontrola: czerwiec 2011 r.). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wody i odprowadzania ścieków oczyszczonych do rzeki Bug jest uregulowany. Przedstawione podczas kontroli analizy ścieków (z lat 2010-2011) nie wykazały przekroczeń warunków dopuszczalnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodnościekowej. 12

Przedsiębiorstwo Komunalne sp. z o.o. w Siemiatyczach - Oczyszczalnia ścieków w Siemiatyczach (kontrola: sierpień 2011 r.). Stan formalnoprawny oczyszczania i odprowadzania ścieków oczyszczonych do rzeki Kamianki jest uregulowany. Ścieki były badane codziennie we własnym laboratorium, a ponadto raz w miesiącu w laboratorium akredytowanym. Przedstawione podczas kontroli wwyniki badań ścieków nie wykazywały przekroczeń warunków dopuszczalnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Ferma drobiu pana Zbigniewa Florczuka, Sutki, gm. Drohiczyn (kontrola: listopad 2011 r.). Woda do pojenia drobiu oraz na potrzeby socjalno-bytowe pobierana była z wodociągu wiejskiego. Ścieki powstawały jedynie w wyniku płukania kurników po zakończonym cyklu hodowlanym. Ścieki z instalacji gromadzono w zbiorniku bezodpływowym, a następnie używano do nawożenia pól właściciela. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Wydział Wschodni Przesyłu Ropy. Dział Baza Adamowo. Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych "Przyjaźń" S.A. (kontrola: listopad 2011 r.). Wodę pobierano z własnego ujęcia na potrzeby socjalno-bytowe zakładu oraz osiedla przyzakładowego. Po przeprowadzonej w bieżącym roku modernizacji instalacji wodnej, potrzeby osiedla przyzakładowego zaspokajane są z wodociągu gminnego. Wodę przeznaczono do uzupełnienia zbiorników przeciwpożarowych, chłodzenia płaszczy zbiorników magazynowych, część wody (po odżelazieniu) zużywano w sytuacjach awaryjnych na potrzeby stacji pomp (cele socjalne pracowników oraz zasilanie zaplecza budowy) oraz osiedla mieszkaniowego. Ilość pobieranej wody rejestrowano za pomocą wodomierzy. Wszystkie studnie były ogrodzone i odpowiednio zabezpieczone przed dostępem. Na terenie zakładu funkcjonują: biologiczna oczyszczalnia ścieków oczyszczająca ścieki bytowo-gospodarcze z zakładu i osiedla mieszkaniowego oraz oczyszczalnia ścieków deszczowo-przemysłowych. Ścieki oczyszczone odprowadzano do rzeki Mętnej. Analizy ścieków oczyszczonych nie wykazały przekroczenia wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Stan formalnoprawny obydwu oczyszczalni był uregulowany. Osady ściekowe gromadzono na poletku osadów na terenie oczyszczalni i poddawano zabiegom rekultywacyjnym. Substancje ropopochodne usuwano z powierzchni ścieków i odzyskiwano do powtórnego wykorzystania. Wody opadowe z dróg dojazdowych na terenie zakładu odprowadzano do ziemi poprzez studnie chłonne oraz do rowów bezodpływowych poza terenem zakładu. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Siemiatyczach, ul. Armii Krajowej 26 składowisko odpadów (kontrola: listopad 2011 r.). Woda na cele socjalno-bytowe oraz do przygotowania roztworu dezynfekcyjnego do brodzika była pobierana z wodociągu miejskiego. W wyniku funkcjonowania instalacji powstawały odcieki z pól składowych, nadmiar roztworu dezynfekcyjnego z brodzika dezynfekcyjnego, ścieki socjalno-bytowe, wody opadowe i roztopowe. Odcieki powstające na polach składowych trafiały do szczelnego zbiornika żelbetonowego. Nadmiar roztworu dezynfekcyjnego (chloroaminy) odpompowywano do zbiornika na odcieki. Ścieki socjalne z budynku socjalnego gromadzono w szczelnym zbiorniku bezodpływowym. Wszystkie gromadzone ścieki okresowo wywożono do oczyszczalni ścieków. Wody opadowe z utwardzonych dróg i placów oraz z dachów zbierano do kanałów zbiorczych i kierowano do szczelnego zbiornika. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Ferma drobiu pana Adama Smolańczuka w m. Runice, gm. Drohiczyn (kontrola: luty 2012 r.). Woda do pojenia drobiu oraz na potrzeby socjalno-bytowe pobierana była z wodociągu wiejskiego. W wyniku eksploatacji instalacji powstawały ścieki socjalno-bytowe, które gromadzono w zbiorniku bezodpływowym i wywożono na oczyszczalnię w Drohiczynie. Ze względu na fakt, iż czyszczenie kurników odbywało się za pomocą środków chemicznych z dodatkiem niewielkiej ilości wody, która odparowywała, na fermie nie wytwarzano ścieków technologicznych. W wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Zespół Szkól Rolniczych im. St. Reymonta w Czartajewie (kontrola: kwiecień 2012 r.). Stan formalnoprawny w zakresie gospodarki wodno-ściekowej jest uregulowany. Przedstawione podczas kontroli analizy ścieków nie wykazały przekroczeń warunków dopuszczalnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Oerlemans Foods Siemiatycze Sp. z o.o., Siemiatycze (kontrola: kwiecień-maj 2012 r.). Wodę na potrzeby zakładu pobierano z własnego ujęcia składającego się z pięciu studni głębinowych, z których jedna stanowiła ujęcie awaryjne. Pobór wody odbywał się przez 24 h/dobę z przeznaczeniem na cele socjalnobytowe i technologiczne oraz na cele działalności zakładu O.K. Owocowe Koncentraty Sp. z o.o. - Zakład Produkcyjny w Siemiatyczach. Studnie były wygrodzone, odpowiednio zabezpieczone, oznakowane i 13

opomiarowane wodomierzami. Stan formalnoprawny w zakresie poboru wody ze studni głębinowych jest uregulowany. W wyniku działalności zakładu powstawały ścieki socjalne, ścieki przemysłowe, ścieki opadowe. Ścieki przemysłowe oraz socjalne odprowadzano na miejską oczyszczalnie ścieków. Ścieki opadowe z terenu utwardzonego odprowadzano do rzeki Kamionka za pośrednictwem kolektora burzowego. Stan formalnoprawny w zakresie odprowadzania ścieków opadowych z terenu zakładu jest uregulowany. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. O.K. Owocowe koncentraty Sp. z o.o. w Przeworsku, Zakład Produkcyjny w Siemiatyczach (kontrola: kwiecień-maj 2012 r.). Wodę na potrzeby zakładu pobierano z ujęcia należącego do Oerlemans Foods Siemiatycze Sp. z o.o. Pobór wody odbywał się przez 24 h/dobę z przeznaczeniem na cele socjalno-bytowe i technologiczne. W wyniku działalności zakładu powstawały ścieki socjalne, ścieki przemysłowe, ścieki opadowe. Ścieki przemysłowe oraz socjalne odprowadzano na miejską oczyszczalnie ścieków. Ścieki opadowe z terenu utwardzonego odprowadzano do rzeki Kamionka za pośrednictwem kolektora burzowego administrowanego przez Oerlemans Foods Siemiatycze Sp. z o.o. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Gmina Grodzisk oczyszczalnia ścieków (kontrola: czerwiec 2012 r.). Stan formalnoprawny w zakresie poboru wody i odprowadzania ścieków oczyszczonych jest uregulowany. Przedstawione podczas kontroli analizy ścieków (z 2012 roku) nie wykazały przekroczeń warunków dopuszczalnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. WODY PODZIEMNE PRESJE Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne. W szczególności niezbędna jest ochrona obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to: azotany, fosforany, substancje ropopochodne, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych wysypisk odpadów, z baz paliwowych i stacji sprzedaży paliw do pojazdów samochodowych. Zanieczyszczenia siarczanami występują przede wszystkim na terenach uprzemysłowionych, azotanami i fosforanami na terenach rolniczych (są one także przyczyną degradacji zbiorników wodnych). STAN - OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH Ocena wód podziemnych jest wykonywana na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć klas jakości: Klasa I wody bardzo dobrej jakości, w których: wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód podziemnych ( tła hydrogeochemicznego) b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka. Klasa II wody dobrej jakości, w których: wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby. Klasa III wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka. 14

Klasa IV wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka. Klasa V wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Oceny stanu chemicznego wód podziemnych w Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) dokonuje się porównując wartości średnich arytmetycznych stężeń badanych elementów fizykochemicznych w zadanych punktów pomiarowych, które są reprezentatywne dla jednolitej części wód podziemnych, z wartościami granicznymi elementów fizykochemicznych określonych w załączniku do rozporządzenia. Klasy jakości wód podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód podziemnych IV, V oznaczają słaby stan chemiczny. Monitoring jakości wód podziemnych prowadzi Państwowy Instytut Geologiczny w sieci otworów badawczych obejmujących wszystkie JCWPd na obszarze kraju. W 2009 roku badania prowadzone były w JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wód. Punktów pomiarowych poboru prób w powiecie siemiatyckim nie wyznaczono. W 2010 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd. Monitoring diagnostyczny na terenie powiatu został zrealizowany w oparciu o dwa punkty pomiarowe w Grabarce i Klukowiczach. Ostatnie badania wód podziemnych w powiecie siemiatyckim były wykonane w 2010 roku przez PIG. Wynik oceny zestawiono poniżej. Klasyfikacja stanu chemicznego wód podziemnych w 2010 r. wg badań PIG. Lp. Numer otworu Miejscowość Gmina Użytkowanie terenu Klasa jakości wody 1 1112 Grabarka Nurzec-Stacja lasy II 2 2220 Klukowicze Nurzec-Stacja grunty orne - gospodarka rozdrobniona II źródło: PIG Jakość wód w Klukowiczach i Grabarce należy uznać za dobrą (wody zadowalającej jakości). Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE ODPADY PRZEMYSŁOWE Odpady przemysłowe Według danych uzyskanych z Głównego Urzędu Statystycznego ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu siemiatyckiego w 2011 r. wyniosła 16,3 tys. Mg co stanowiło 2,3% odpadów wytworzonych na terenie całego województwa podlaskiego. Jednostka terytorialna źródło: GUS 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] [tys. Mg] powiat siemiatycki 6,7 7,3 2,9 9,0 9,9 8,2 12,3 17,0 15,1 15,7 16,3 woj. podlaskie 744,6 807,1 927,5 887,4 927,9 957,4 1057,2 838,3 737,9 713,5 707,6 15

Odpady komunalne Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty handlowousługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. W 2010 3 r. zebrano 5813,48 zmieszanych odpadów komunalnych, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 124 kg/rok 4. Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest ich kierowanie na składowiska. Ilość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu siemiatyckiego w latach 2005-2010 źródło: GUS Problemem w gospodarce odpadami komunalnymi na terenie województwa, a także powiatu, jest aktualnie bardzo niski poziom recyklingu. Większą uwagę w działaniach należy zwrócić na segregację odpadów u źródła i możliwości ich dalszego wykorzystania jako surowce wtórne, źródło energii czy nawóz. Od 1 stycznia 2012 r. zaczęła obowiązywać nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Gmina ma za zadanie zapewnić odbieranie i właściwe, ekologicznie bezpieczne zagospodarowanie wszystkich odpadów komunalnych z możliwością selektywnego zbierania czyli wymagając od nas ekologicznych zachowań jednocześnie daje nam do nich warunki, np. ustawiając odpowiednie pojemniki. Odpady od mieszkańców odbierane będą przez wyłonioną w drodze przetargu firmę. Za odbiór odpadów wszyscy mieszkańcy uiszczają jedną podstawową stawkę, dzięki czemu nikomu nie powinno opłacać się wyrzucanie śmieci do lasu. Ponadto osoby segregujące śmieci będą płacić mniej. Gminy mają do półtora roku (do połowy 2013 r.) na wprowadzenie na swoim terenie nowego sposobu zarządzania odpadami oraz poinformowanie mieszkańców o tych zasadach. 3 brak danych GUS za 2011 r. 4 Masa odpadów w przeliczeniu na mieszkańca zależy od poziomu życia, struktury zabudowy, poziomu obsługi oraz sposobu ogrzewania budynków 16

STAN SKŁADOWISKA Na terenie powiatu funkcjonują 2 składowiska odpadów - w miejscowości Siemiatycze-Rososze i w Drohiczynie. Żadne z eksploatowanych składowisk komunalnych nie jest przystosowane do składowania odpadów niebezpiecznych. Brak jest również wyznaczonego miejsca do wywożenia produktów zneutralizowanych w wyniku przeprowadzonych akcji ratowniczych o znamionach poważnych awarii (np. skażonej gleby itp.). Na terenie powiatu nie ma stałych składowisk odpadów przemysłowych. Monitoring składowisk Zgodnie z Ustawą Prawo ochrony środowiska 5 prowadzący instalację jest zobowiązany prowadzić monitoring składowiska. Wyniki badań wód podziemnych przy składowiskach na terenie powiatu w 2011 roku Składowisko Pobór prób Wyniki wód podziemnych i odciekowych SOK w Siemiatyczach I, IV, VII, X 2011 r. Wody podziemne monitorowane były za pomocą 3 piezometrów: P1, P2 oraz P3 w czterech seriach badań. Analizy laboratoryjne pobranych próbek wody obejmowały podstawowy zakres wskaźników (Dz. U. 2002, Nr 220, poz.1858). W wodach podziemnych w piezometrach P1 i P3 wartości przewodności elektrolitycznej właściwej kształtowały się na poziomie właściwym dla II klasy jakości wód. Pozostałe analizowane parametry mieściły się w granicach charakterystycznych dla I klasy jakości wód podziemnych. W wodach z piezometru P2 badane parametry odpowiadały I klasie jakości. Jedynie w trzecim kwartale nastąpił spadek wartości odczynu do IV klasy jakości. Wartość odczynu w jednej serii badań w piezometrze P2 jest charakterystyczna dla słabego stanu chemicznego wód podziemnych. Pozostałe badane parametry we wszystkich piezometrach mieszczą się w zakresach dopuszczalnych dla dobrego stanu chemicznego wód podziemnych. opracowanie: WIOŚ, na podstawie klasyfikacji wg RMŚ z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. 2008, Nr 143, poz. 896). ODPADY NIEBEZPIECZNE 6 Na podstawie danych uzyskanych za 2011 r. zebrano informacje o 60 producentach odpadów niebezpiecznych. Pod względem ilości wytworzonych odpadów do największych podmiotów należały: Zakład Gospodarki Komunalnej GRONEKO w Mielniku i Nurcu 121,705 Mg P.P.H.U MAJKA Daria Demiańczuk 18,770 Mg Zakład Usługowy Blacharsko-Murarski Andrzej Boguszewski w Czarnej Średnie 7,800 Mg AUTO-LUX S.C. Jan, Anna Szeweluk w Siemiatyczach 7,230 Mg OERLEMANS FOODS Sp. z o. o. w Siemiatyczach 6,400 Mg SP ZOZ w Siemiatyczach 6,360 Mg Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej Sp. z o.o. w Siemiatyczach 4,913 Mg Separator Service w Siemiatyczach 4,000 Mg 5 art. 147a Ustawy Prawo ochrony środowiska, Dz. U. 2008 Nr 25 poz. 150 z póź. zm. 6 źródło: Wojewódzki System Odpadowy, Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego. 17

Na terenie powiatu wytworzono 190,049 Mg odpadów niebezpiecznych, zebrano 218,522 Mg natomiast w instalacjach odzyskano 176,828 Mg. Zbieraniem zajmowało się 9 specjalistycznych firm posiadających odpowiednie zezwolenia, natomiast 3 podmioty odpowiadały za odzysk. Największą grupę odpadów niebezpiecznych stanowiły materiały konstrukcyjne zawierające azbest (170605) 149,795 Mg. Z uwagi na fakt, iż wyroby azbestowe należy usunąć z terenu kraju do końca 2032 roku zakłada się, że powstająca ilość będzie sukcesywnie rosła. PRZECIWDZIAŁANIA KONTROLE SKŁADOWISK I ZAKŁADÓW PRZEMYSŁOWYCH W okresie IV.2011-VI.2012 roku Inspektorat przeprowadził 19 kontroli podmiotów pod kątem gospodarki odpadami. Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Milejczycach (kontrola: październik/listopad 2011 r.) Właścicielem i zarządzającym jest Gmina Milejczyce. W toku kontroli ustalono, że dla składowiska nie zostały wydane: decyzja lokalizacyjna, decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, pozwolenie na budowę, pozwolenie na użytkowanie. Gmina nie uzyskała zezwolenia w zakresie unieszkodliwiania odpadów na składowisku. W dniu 01.09.2010 r. Gmina wystąpiła do Starostwa Powiatowego w Siemiatyczach z wnioskiem o wydanie zgody na zamknięcie składowiska wg ustaleń załączonego projektu rekultywacji. We wniosku określono techniczny sposób zamknięcia i rekultywacji składowiska oraz harmonogram działań związanych z rekultywacją. Nie określono daty zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania. Dnia 02.02.2011 r. Wójt Gminy Milejczyce zwrócił się do Starostwa o przedłużenie terminu wydania decyzji wyrażającej zgodę na zamknięcie przedmiotowego obiektu. Starostwo postanowieniem z dnia 02.02.2011 r. jako ostateczny termin wydania decyzji w przedmiocie wydania zgody na zamknięcie składowiska odpadów w Milejczycach przyjęło dzień 31.12.2011 r. Składowisko nie jest wyposażone w jakiekolwiek urządzenia techniczne zabezpieczające przed negatywnym wpływem na środowisko: brak uzupełnienia bariery geologicznej w postaci izolacji syntetycznej, systemu drenażu wód odciekowych, zewnętrznego systemu rowów drenażowych uniemożliwiających dopływ wód powierzchniowych i podziemnych do składowiska, instalacji do odprowadzania gazu składowiskowego, brodzika do dezynfekcji, wagi samochodowej (masę deponowanych odpadów określano na podstawie pojemności samochodu przywożącego odpady przy zastosowaniu własnego przelicznika), instrukcji i sprzętu przeciwpożarowego. Obiekt nie posiada mediów: prąd, woda, kanalizacja, gaz. Składowisko nie zostało dostosowane do wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 24 marca 2003 r. zmienionym rozporządzeniem z dn. 26 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów. W związku z tym nie mogą być na nim unieszkodliwiane odpady. W dniu kontroli odpady nie były przyjmowane. W trakcie oględzin stwierdzono, że teren składowiska nie był ogrodzony i dozorowany. Ustawione zostały jedynie tablice informujące o zakazie wstępu na oraz o zakazie składowania odpadów. W związku z brakiem zabezpieczenia przed dostępem osób nieuprawnionych istniała możliwość nielegalnego składowania odpadów. Podczas oględzin na terenie składowiska stwierdzono zaleganie odpadów takich jak: gruz, odpady w postaci części samochodowych, eternit, papier. Z uwagi na brak wagi nie było możliwości ustalenia ilości w/w odpadów. Przedstawiciel kontrolowanego podmiotu nie potrafił oszacować ich ilości. Zgodnie z jego oświadczeniem na składowisku nie są deponowane przez gminę odpady. W wyniku stwierdzonych naruszeń zarządzono podjęcie skutecznych działań w kierunku zamknięcia lub likwidacji składowiska oraz zabezpieczenia składowiska w sposób uniemożliwiający dostęp osób nieuprawnionych oraz nielegalne składowanie odpadów. Ponadto wystąpiono do Starostwa Powiatowego w Siemiatyczach wnosząc o podjęcie skutecznych działań zgodnie z posiadanymi kompetencjami w celu wyeliminowania nieprawidłowości. Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w Drohiczynie (kontrola: listopad/grudzień 2011 r.). Właścicielem i zarządzającym składowiskiem jest Gmina Drohiczyn. Składowisko wyposażone jest w: geomembranę wykonaną z tworzywa sztucznego (HDPE) zabezpieczoną warstwą piasku, drenaż na odcieki wraz z uzbrojeniem, szczelny zbiornik żelbetowy na odciek z drenażu, system drenażu z odprowadzeniem wód gruntowych do zbiornika ziemnego p.poż., studnie odgazowujące, brodzik dezynfekcyjny, wagę samochodową przejazdową, 3 otwory obserwacyjne (piezometry), 3 repery. Ponadto znajduje się: budynek socjalny dozorcy, magazyn na środki gospodarcze, dezynfekcyjne i p. poż., wiata 18