KOMUNIKAT DLA POSŁÓW

PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 26.10.2011 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Dotyczy: Petycji 0117/2010, którą złożyła Angeliki Charokopou (Grecja) w imieniu 19 greckich stowarzyszeń na rzecz dobrostanu zwierząt, w sprawie pisma okólnego władz greckich dotyczącego transportu bezpańskich kotów i nieprzestrzegania unijnego prawodawstwa w tym obszarze 1. Streszczenie petycji Składająca petycję odnosi się do pisma okólnego w sprawie transportu bezpańskich zwierząt domowych, które zostało wydane przez greckie Ministerstwo Żywności i Rozwoju Obszarów Wiejskich w 2008 roku i które w jej opinii jest sprzeczne z licznymi unijnymi aktami prawnymi obowiązującymi w tym sektorze. Składająca petycję odnosi się w szczególności do rozporządzenia (WE) nr 998/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wymogów dotyczących zdrowia zwierząt, stosowanych do przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym oraz do dyrektywy Rady 92/65/EWG ustanawiającej wymagania dotyczące zdrowia zwierząt regulujące handel i przywóz do Wspólnoty zwierząt, nasienia, komórek jajowych i zarodków nieobjętych wymaganiami dotyczącymi zdrowia zwierząt ustanowionymi w szczególnych zasadach Wspólnoty określonych w załączniku A pkt I do dyrektywy 90/425/EWG. Zaznacza ona, iż przedmiotowe pismo okólne wprowadza między innymi przepisy dotyczące maksymalnej liczby zwierząt domowych (2 psy lub 2 koty), jaką mają prawo posiadać obywatele greccy oraz przepisy w sprawie przymusowego powrotu zwierząt domowych opuszczających Grecję, co ogranicza możliwości adopcji bezpańskich zwierząt przez obywateli z innych państw członkowskich UE. Jeden z klientów składającej petycję, Ogólnogreckie Stowarzyszenie Miłośników Zwierząt, wniósł już skargę do greckiego Rzecznika Praw Obywatelskich, który, jak dotąd bezskutecznie, zwracał się o wyjaśnienia do Ministerstwa Żywności i Rozwoju Obszarów Wiejskich. Dlatego składająca petycję wzywa Parlament Europejski do zajęcia się tą niejasną sprawą. CM\882129.doc PE452.720v03-00 Zjednoczona w różnorodności

2. Dopuszczalność Petycja uznana została za dopuszczalną dnia 3 maja 2010 r. Zwrócono się do Komisji, aby dostarczyła informacje (art. 202 ust. 6 Regulaminu). 3. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 10 listopada 2010 r. W przedmiotowej petycji poruszono kwestię przemieszczania zwierząt (zwłaszcza psów) o charakterze handlowym i niehandlowym, należących do gatunków, które w określonych warunkach są uznawane na mocy prawa Unii za zwierzęta domowe. Domniemywa się, że grecka ustawa nr 3170/2003, a przede wszystkim grecki okólnik nr 258864/24.06.2007, zawierają liczne przepisy, które są sprzeczne z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz wtórnym prawodawstwem Unii. Zgodnie z zakwestionowanymi przepisami: między państwami członkowskimi można przemieszczać dla celów niehandlowych maksymalnie pięć zwierząt domowych; maksymalnie dwa zwierzęta domowe o może mieć każdy obywatel Grecji 1 lub o może adoptować każda osoba (niezależnie od tego, czy jest obywatelem Grecji czy też obcokrajowcem); greccy podróżni przed wyjazdem za granicę muszą podpisać deklarację, że zamierzają powrócić wraz ze swoimi zwierzętami; właściciel zwierzęcia domowego jest osobą fizyczną 2 w przypadku wysyłki zwierząt domowych o charakterze handlowym oprócz paszportu zwierzęta te muszą mieć także świadectwo zdrowia, wystawione przez właściwe weterynaryjne władze prefekturalne, zezwalające na przemieszczenie o charakterze handlowym. Ponadto domniemywa się, że prawodawstwo Unii dotyczące kontroli zwierząt w punktach kontroli granicznej jest niewłaściwie wdrażane. Uwagi Komisji dotyczące petycji Komisja przedstawi swoje uwagi odnośnie do następujących trzech pytań: a) Czy prawo do swobodnego przepływu osób obejmuje prawo do swobodnego przemieszczania zwierząt domowych towarzyszących swoim właścicielom? Zgodnie z art. 21 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny art. 18 ust. 1 1 Z treści przedmiotowej petycji nie wynika, czy termin obywatele Grecji odnosi się do osób mających grecki paszport, czy też do mieszkańców Grecji. W greckim okólniku nr 258864/24.06.2007 terminy obywatel Grecji, grecki podróżny i Grek są stosowane jako synonimy. W rezultacie określenie konkretnych adresatów przedmiotowego przepisu jest niemożliwe. 2 tak, aby osoby prawne, jak na przykład organizacje ochrony zwierząt, zostały wykluczone z wymogu na mocy ustawy nr 3170/2003 nakładającej obowiązek zwożenia bezpańskich psów i doglądania ich adopcji w imieniu gmin. PE452.720v03-00 2/14 CM\882129.doc

Traktatu WE) Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w Traktatach i w środkach przyjętych w celu ich wykonania. W odniesieniu do swobodnego przepływu osób istotne znaczenie mają także art. 45 ust. 1 TFUE (dawny art. 39 ust. 1 WE) dotyczący swobodnego przepływu pracowników, art. 49 TFUE (dawny art. 43 WE) dotyczący swobody przedsiębiorczości (osób prowadzących działalność na własny rachunek) oraz art. 56 TFUE (dawny art. 49 WE) dotyczący swobody świadczenia i otrzymywania usług. Związane z powyższym prawa do wjazdu i pobytu mają zastosowanie do członków rodzin danych osób (prawa członków rodziny/ prawa pochodne/ prawa zależne są określone w prawodawstwie wtórnym, w szczególności w dyrektywie 2004/38/WE 1 oraz w orzecznictwie). Wszystkie te prawa ograniczają się do przepływu ludzi. Status prawny zwierząt jest tożsamy ze statusem prawnym przedmiotów lub towarów (aczkolwiek zgodnie z art. 13 TFUE wszystkie zwierzęta uznaje się za istoty zdolne do odczuwania). Zatem zwierzętom domowym nigdzie nie przyznaje się statusu członka rodziny, tak jak sugeruje to składająca petycję. Nie jest zatem oczywiste, że ograniczenia dotyczące swobodnego przemieszczania zwierząt domowych między państwami członkowskimi Unii są sprzeczne z pierwotnym prawodawstwem Unii Europejskiej, jak utrzymuje składająca petycję (zob. pkt 3, drugi i zarazem ostatni ustęp). Przeciwnie, przemieszczanie zwierząt domowych podlega ograniczeniom i warunkom określonym w środkach przyjętych w celu wykonania postanowień Traktatu, a zwłaszcza w rozporządzeniu nr 998/2003 (zob. poniżej). Środki te opierają się na art. 168 TFUE (dawny art. 152 zdrowie publiczne) i art. 43 TFUE (dawny art. 37 rolnictwo) (jeśli chodzi o zdrowie i dobrostan zwierząt (zob. poniżej)). W związku z tym prawo do swobodnego przepływu osób nie obejmuje prawa osób do przemieszczania się w towarzystwie swoich zwierząt domowych. b) Jakie kompetencje mają instytucje Unii w odniesieniu do przemieszczania zwierząt domowych? Odnośne kompetencje przyznawane są instytucjom europejskim przez państwa członkowskie. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii należą do państw członkowskich (art. 1 5 Traktatu o Unii Europejskiej). Prawodawstwo Unii i kompetencje w dziedzinie zdrowia i dobrostanu zwierząt są regulowane na mocy art. 43 TFUE (dawny art. 37 rolnictwo). W rezultacie instytucje unijne nie mają żadnych uprawnień w kontekście przepisów krajowych dotyczących posiadania/trzymania zwierząt oraz ich przemieszczania w granicach państwa członkowskiego. W tym zakresie należy zauważyć, że grecka ustawa nr 3170/2003 dotycząca obligatoryjnego znakowania wydaje się mieć zastosowanie do przemieszczania zwierząt w granicach państwa, jak również wydaje się nie mieć w związku z tym znaczenia w odniesieniu do naruszania prawa Unii. c) Czy ustawodawstwo greckie jest sprzeczne z prawem Unii? 1 w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG Dz.U. L 229 z 29.6.2004, s. 35. CM\882129.doc 3/14 PE452.720v03-00

Prawodawstwo Unii dotyczące przemieszczania gatunków, które można uznać za zwierzęta domowe na mocy prawa Unii, regulują dwa podstawowe akty prawne: dyrektywa Rady 92/65/EWG, w oparciu o art. 43 TFUE (dawny art. 37), określa wymagania dotyczące zdrowia zwierząt regulujące handel i przywóz do Unii Europejskiej zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego nieobjętych w przedmiotowym zakresie konkretnym prawodawstwem Unii. W dyrektywie tej określa się wymagania dotyczące zdrowia zwierząt, mające zastosowanie do handlu, między innymi, fretkami, kotami i psami. Dyrektywa ta nie ma wpływu na przepisy prawa krajowego stosowane do zwierząt domowych, aczkolwiek utrzymanie tych przepisów nie może zagrozić zniesieniu kontroli weterynaryjnych na granicach między państwami członkowskimi. Z uwagi na to, że dyrektywa 92/65/EWG nie zharmonizowała warunków przemieszczania zwierząt domowych, Parlament Europejski i Rada przyjęły, w oparciu o art. 168 TFUE (dawny art. 152 zdrowie publiczne), ze względu na problem wścieklizny, oraz art. 43 TFUE (dawny art. 37), rozporządzenie (WE) nr 998/2003 w sprawie wymogów dotyczących zdrowia zwierząt, stosowanych do przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym, i zmieniające dyrektywę Rady 92/65/EWG ( rozporządzenie ). W przedmiotowym rozporządzeniu określa się konkretne zasady przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym. Zakresem rozporządzenia objęte są wyłącznie gatunki wymienione w załączniku I (art. 2). Zgodnie z definicją zawartą w przedmiotowym rozporządzeniu zwierzęta domowe oznaczają zwierzęta, które towarzyszą swoim właścicielom lub osobie fizycznej odpowiedzialnej za te zwierzęta w imieniu właściciela podczas ich przemieszczania i nie są przeznaczone do sprzedaży lub przekazania innemu właścicielowi. Rozumiemy to tak, że przemieszczenie się właściciela może spowodować konieczność przemieszczenia również zwierzęcia domowego albo bezpośrednio w towarzystwie jego właściciela, albo niezależnie od miejsca i czasu przemieszczenia się właściciela wówczas zwierzę jest przemieszczane na odpowiedzialność osoby działającej w imieniu właściciela zwierzęcia. Przemieszczanie zwierząt domowych o charakterze niehandlowym Po przedłożeniu przedmiotowej petycji oraz od momentu przyjęcia rozporządzenia Komisji (UE) nr 388/2010 z dnia 6 maja 2010 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 998/2003 wymogi i kontrole ustanowione w dyrektywie 92/65/EWG mają zastosowanie do przemieszczania więcej niż pięciu zwierząt domowych z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego wymienionego w sekcji 2 części B załącznika II do przedmiotowego rozporządzenia. Pod tym względem informacje przekazane przez składającą petycję, zgodnie z którymi w okólniku określona jest granica (5), powyżej której przemieszczanie zwierząt domowych między państwami członkowskimi przybiera charakter handlowy oraz podlega warunkom określonym w dyrektywie 92/65/EWG, są zgodne z obecnie obowiązującym prawodawstwem. Na szczeblu krajowym w greckim okólniku określono maksymalną liczbę dwóch zwierząt domowych, które można posiadać/trzymać lub zaadoptować. W rezultacie ten limit krajowy ogranicza liczbę zwierząt domowych, które mogą towarzyszyć właścicielowi podczas jego przemieszczania się. Niemniej jednak przepisy dotyczące posiadania/trzymania zwierząt domowych w państwie członkowskim nie są objęte zakresem stosowania przedmiotowego rozporządzenia (ani zakresem uprawnień przyznanych instytucjom unijnym zob. lit. b) powyżej). W rezultacie przepisy te nie stoją w sprzeczności z przepisami zawartymi w przedmiotowym rozporządzeniu. PE452.720v03-00 4/14 CM\882129.doc

Grecki okólnik zobowiązuje również greckich podróżnych wyjeżdżających za granicę ze swoimi zwierzętami domowymi do powrotu wraz z tymi zwierzętami lub do przedłożenia potwierdzenia ich zgonu, jeśli wracają bez nich. Celem tego przepisu jest prawdopodobnie zapobieżenie sytuacjom, w których przemieszczanie zwierząt domowych o charakterze handlowym przez podejrzane organizacje ochrony zwierząt jest fałszywie deklarowane jako przemieszczanie o charakterze niehandlowym w rozumieniu przepisów przedmiotowego rozporządzenia, które wyraźnie definiuje zwierzęta domowe jako zwierzęta niektórych gatunków, które nie są przeznaczone do sprzedaży lub przekazania innemu właścicielowi. Przepis ten, poza kryteriami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 998/2003, wydaje się wprowadzać kolejne kryterium odnośnie do przemieszczania zwierząt domowych. Należy zauważyć, że celem rozporządzenia (UE) nr 388/2010 określającego maksymalną liczbę zwierząt domowych, które można przemieścić w celach niehandlowych, jest zajęcie się problemem deklarowania przemieszczania zwierząt domowych o charakterze handlowym jako przemieszczania o charakterze niehandlowym. Zgodnie z greckim okólnikiem legalność działalności organizacji ochrony zwierząt nadawana przez władze gmin nie jest kwestionowana. Niemniej jednak zgodnie z okólnikiem ich działalność nie może być uznawana za działalność o charakterze niehandlowym. Rzeczywiście przemieszczanie zwierząt domowych w ramach odpowiedzialności osoby fizycznej działającej w imieniu właściciela z zamiarem oddania ich do adopcji przez osoby fizyczne w innym państwie członkowskim prowadzi do zmiany lub nabycia prawa własności tych zwierząt, co wymaga aktualizacji deklaracji własności w paszporcie. W rezultacie zwierzę, które jest przemieszczane w takim celu, nie może być uznawane za zwierzę domowe w rozumieniu przedmiotowego rozporządzenia i w związku z tym takie przemieszczanie nie wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia (WE) nr 998/2003 i podlega wymogom ustanowionym w dyrektywie Rady 92/65/EWG. Niemniej jednak zgodnie z dostępnymi informacjami na temat greckiego okólnika organizacje ochrony zwierząt nie są upoważnione do posiadania zwierząt przeznaczonych do adopcji, ponieważ uznaje się je za osoby prawne; właściciel, któremu zwierzę ma towarzyszyć podczas przemieszczania się do innego państwa członkowskiego, albo bezpośrednio, albo na odpowiedzialność przedstawiciela, powinien zaadoptować zwierzę w Grecji, a fakt ten powinien zostać udokumentowany w paszporcie jeszcze przed przemieszczeniem. W takiej sytuacji własność i cel przemieszczenia określa się przed przemieszczeniem, w związku z czym takie przemieszczenie wchodzi w zakres stosowania przedmiotowego rozporządzenia. Z uwagi na to, że ustawa nr 3170/2003 wydaje się odnosić do właściciela bez definiowania przy tym, czy właściciel jest obywatelem czy mieszkańcem, nowy właściciel musiałby spełnić wszystkie krajowe procedury rejestracyjne określone w przedmiotowej ustawie, co z pewnością ograniczyłoby do dwóch maksymalną liczbę psów, które może posiadać właściciel. Przemieszczanie zwierząt domowych o charakterze handlowym Zgodnie z art. 10 ust. 2 dyrektywy 92/65/EWG aby być przedmiotem handlu, psy, koty i fretki muszą spełniać wymogi określone w art. 5 i 16 rozporządzenia (WE) nr 998/2003. Zgodnie z art. 5 rozporządzenia (WE) nr 998/2003 zwierzęta domowe gatunków CM\882129.doc 5/14 PE452.720v03-00

wymienionych w częściach A i B załącznika I muszą posiadać identyfikację zgodnie z art. 4 przedmiotowego rozporządzenia, jak również muszą posiadać paszport wystawiony przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, zaświadczającego wykonanie ważnego szczepienia lub, w stosownych przypadkach, ponownego szczepienia przeciwko wściekliźnie. Niemniej jednak zgodnie z art. 10 ust. 2 dyrektywy 92/65/EWG świadectwo posiadane przez zwierzęta musi również stwierdzać, że na 24 godziny przed wysyłką zwierząt przeprowadzone zostało badanie kliniczne przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, które wykazało, że zwierzęta są zdrowe i mogą odbyć podróż do swojego miejsca przeznaczenia. Z powyższego jasno wynika, że jeśli zwierzę gatunku wymienionego w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 998/2003 jest przemieszczane do innego państwa członkowskiego w celach handlowych, musi posiadać identyfikację i zaświadczenie o wykonaniu ważnego szczepienia przeciwko wściekliźnie, wskazane w paszporcie zwierzęcia, a osoba przewożąca zwierzę musi dysponować wydrukowaną wersją świadectwa zdrowia aż do miejsca przeznaczenia. Świadectwo zdrowia wystawia urzędowy lekarz weterynarii w państwie członkowskim pochodzenia; takie świadectwo stwierdza, że na 24 godziny przed wysyłką zwierząt przeprowadzone zostało badanie kliniczne przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, które wykazało, że zwierzęta są zdrowe i mogą odbyć podróż do swojego miejsca przeznaczenia; informację o badaniu klinicznym lekarz weterynarii musi podać w paszporcie w sekcji IX. W celu zapewnienia identyfikowalności urzędowy lekarz weterynarii informuje właściwe władze miejsca przeznaczenia o przemieszczeniu za pośrednictwem skomputeryzowanego systemu TRACES w dniu przeprowadzenia certyfikacji zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 90/425/EWG. Pod tym względem dodatkowy wymóg dotyczący wydania świadectwa, o którym mowa w przedmiotowej petycji, jest zgodny z prawem Unii. W tym kontekście domniemanie, że efekt spełnienia tego typu wymogu jest równorzędny z efektem ograniczenia ilościowego w zakresie swobodnego przepływu towarów, nie ma racji bytu. Przepisy dyrektywy Rady 92/65/EWG znajdują zastosowanie w przypadku przywozu zwierząt domowych z państw trzecich o charakterze handlowym, przy czym partia zwierząt jest poddawana kontroli przez właściwe organy w myśl przepisów dyrektywy Rady 91/496/EWG w autoryzowanych do tego celu granicznych posterunkach kontroli weterynaryjnej. W przedmiotowej petycji nie przedstawiono żadnych dowodów, które wskazywałyby na to, że władze Grecji konsekwentnie nie wdrażały wyżej wymienionych przepisów UE. W odniesieniu do młodych zwierząt w wieku poniżej 3 miesięcy przemieszczenie do innego państwa członkowskiego jest możliwe, jeśli uzyska się zezwolenie danego państwa członkowskiego oraz spełni warunki określone w art. 5 ust. 2 rozporządzenia nr 998/2003. Wniosek Zarzuty składającej petycję dotyczące tego, że przepisy zawarte w greckim okólniku nr 258864/24.06.2007 utrudniają swobodny przepływ ludzi z uwagi na ograniczenia dotyczące posiadania/trzymania i przemieszczania zwierząt domowych, nie mogą zostać poparte, PE452.720v03-00 6/14 CM\882129.doc

ponieważ, jak już wspomniano, prawo do swobodnego przepływu osób nie obejmuje prawa do przemieszczania się w towarzystwie swoich zwierząt domowych. Przepisy greckiego okólnika nr 258864/24.06.2007 zakwestionowane w przedmiotowej petycji nie wykazują sprzeczności z prawem Unii w dziedzinie zdrowia zwierząt, jeśli chodzi o przemieszczanie zwierząt o charakterze handlowym. Część kwestii odnoszących się do przemieszczania zwierząt o charakterze niehandlowym, tj. własności lub adopcji, nie wchodzi w zakres kompetencji Unii. Należy jednak zauważyć, że przedmiotowy zakres nie jest w pełni zrozumiały ze względu na brak jasności co do stosowania określonych terminów w okólniku obywatel Grecji, grecki podróżny, Grek, powrót wraz ze zwierzęciem domowym. Dla pełnego obrazu sytuacji należy zaznaczyć, że składająca petycję skierowała też skargę w tej sprawie do Komisji. Biorąc pod uwagę powyższe kwestie, Komisja przed zamknięciem sprawy przesłała pismo, w którym podkreśliła wyżej przedstawione uzasadnienie i wyznaczyła skarżącej czterotygodniowy termin na przekazanie wszelkich uwag. Z uwagi na przerwę letnią skarżąca zwróciła się o przedłużenie terminu. Jej prośba została pozytywnie rozpatrzona. Otrzymane niedawno uwagi skarżącej są obecnie oceniane w celu określenia dalszych działań. 4. Odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 6 maja 2011 r. Po piśmie Komisji poprzedzającym zamknięcie sprawy składająca petycję przekazała informacje uzupełniające. Na podstawie tych informacji Komisja wystosowała pismo do władz greckich, domagając się wyjaśnień na temat obecnego stanu rzeczy. Odpowiedzi należy spodziewać się w ciągu 2 miesięcy, a skarżąca została już poinformowana. Uwagi Komisji dotyczące petycji W naszej opinii w przedmiotowej petycji wzywa się Komisję do przedstawienia swoich uwag odnośnie do następujących trzech pytań: a) Czy prawo do swobodnego przepływu osób obejmuje prawo do swobodnego przemieszczania zwierząt domowych towarzyszących swoim właścicielom? Zgodnie z art. 21 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny art. 18 ust. 1 Traktatu WE) Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w Traktatach i w środkach przyjętych w celu ich wykonania. W odniesieniu do swobodnego przepływu osób istotne znaczenie mają także art. 45 ust. 1 TFUE (dawny art. 39 ust. 1 WE) dotyczący swobodnego przepływu pracowników, art. 49 TFUE (dawny art. 43 WE) dotyczący swobody przedsiębiorczości (osób prowadzących działalność na własny rachunek) oraz art. 56 TFUE (dawny art. 49 WE) dotyczący swobody świadczenia i otrzymywania usług. Związane z powyższym prawa do wjazdu i pobytu mają zastosowanie do członków rodzin danych osób (prawa członków rodziny/ prawa pochodne/ prawa zależne CM\882129.doc 7/14 PE452.720v03-00

są określone w prawodawstwie wtórnym, w szczególności w dyrektywie 2004/38/WE 1 oraz w orzecznictwie). Wszystkie te prawa ograniczają się do przepływu ludzi. Status prawny zwierząt nie jest tożsamy ze statusem prawnym osób, choć w art. 13 TFUE wszystkie zwierzęta uznaje się za istoty zdolne do odczuwania. Zatem zwierzętom domowym nigdzie nie przyznaje się statusu członka rodziny, tak jak sugeruje to składająca petycję. Nie jest zatem oczywiste, że ograniczenia dotyczące swobodnego przemieszczania zwierząt domowych między państwami członkowskimi Unii są sprzeczne z pierwotnym prawodawstwem Unii Europejskiej, jak utrzymuje składająca petycję (zob. pkt 3, drugi i zarazem ostatni ustęp). Przeciwnie, przemieszczanie zwierząt domowych podlega ograniczeniom i warunkom określonym w środkach przyjętych w celu wykonania postanowień Traktatu, a zwłaszcza w rozporządzeniu nr 998/2003 (zob. poniżej). Środki te opierają się na art. 168 TFUE (dawny art. 152 zdrowie publiczne) i art. 43 TFUE (dawny art. 37 rolnictwo) (jeśli chodzi o zdrowie i dobrostan zwierząt (zob. poniżej)). W związku z tym nie wydaje się, by prawo swobodnego przepływu osób obejmowało prawa osób do przemieszczania się w towarzystwie swoich zwierząt domowych. b) Jakie kompetencje mają instytucje Unii w odniesieniu do przemieszczania zwierząt domowych? Odnośne kompetencje przyznawane są instytucjom europejskim przez państwa członkowskie. Wszelkie kompetencje nieprzyznane Unii należą do państw członkowskich (art. 1 5 Traktatu o Unii Europejskiej). Prawodawstwo Unii i kompetencje w dziedzinie zdrowia i dobrostanu zwierząt są regulowane na mocy art. 43 TFUE (dawny art. 37 rolnictwo). W rezultacie instytucje unijne nie mają żadnych uprawnień w kontekście przepisów krajowych dotyczących posiadania/trzymania zwierząt oraz ich przemieszczania w granicach państwa członkowskiego. W tym zakresie należy zauważyć, że grecka ustawa nr 3170/2003 dotycząca obligatoryjnego znakowania wydaje się mieć zastosowanie do przemieszczania zwierząt w granicach państwa, jak również wydaje się nie mieć w związku z tym znaczenia w odniesieniu do naruszania prawa Unii. c) Czy ustawodawstwo greckie jest sprzeczne z prawem Unii? Prawodawstwo Unii dotyczące przemieszczania gatunków, które można uznać za zwierzęta domowe na mocy prawa Unii, regulują dwa podstawowe akty prawne: dyrektywa Rady 92/65/EWG, w oparciu o art. 43 TFUE (dawny art. 37), określa wymagania dotyczące zdrowia zwierząt regulujące handel i przywóz do Unii Europejskiej zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego nieobjętych w przedmiotowym zakresie konkretnym prawodawstwem Unii. W dyrektywie tej określa się wymagania dotyczące zdrowia zwierząt, mające zastosowanie do handlu, między innymi, fretkami, kotami i psami. Dyrektywa ta nie ma wpływu na przepisy prawa krajowego stosowane do zwierząt domowych, aczkolwiek utrzymanie tych przepisów nie może zagrozić zniesieniu kontroli weterynaryjnych na granicach między państwami członkowskimi. 1 w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG Dz.U. L 229 z 29.6.2004, s. 35. PE452.720v03-00 8/14 CM\882129.doc

Z uwagi na to, że dyrektywa 92/65/EWG nie zharmonizowała warunków przemieszczania zwierząt domowych, Parlament Europejski i Rada przyjęły, w oparciu o art. 168 TFUE (dawny art. 152 zdrowie publiczne), ze względu na problem wścieklizny, oraz art. 43 TFUE (dawny art. 37), rozporządzenie (WE) nr 998/2003 w sprawie wymogów dotyczących zdrowia zwierząt, stosowanych do przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym, i zmieniające dyrektywę Rady 92/65/EWG ( rozporządzenie ). W przedmiotowym rozporządzeniu określa się konkretne zasady przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym. Zakresem rozporządzenia objęte są wyłącznie gatunki wymienione w załączniku I (art. 2). Zgodnie z definicją zawartą w przedmiotowym rozporządzeniu zwierzęta domowe oznaczają zwierzęta, które towarzyszą swoim właścicielom lub osobie fizycznej odpowiedzialnej za te zwierzęta w imieniu właściciela podczas ich przemieszczania i nie są przeznaczone do sprzedaży lub przekazania innemu właścicielowi. Przemieszczenie się właściciela może spowodować konieczność przemieszczenia również zwierzęcia domowego albo bezpośrednio w towarzystwie jego właściciela, albo niezależnie od miejsca i czasu przemieszczenia się właściciela wówczas zwierzę jest przemieszczane na odpowiedzialność osoby działającej w imieniu właściciela zwierzęcia. Przemieszczanie zwierząt domowych o charakterze niehandlowym Po przedłożeniu przedmiotowej petycji oraz od momentu przyjęcia rozporządzenia Komisji (UE) nr 388/2010 z dnia 6 maja 2010 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr 998/2003 wymogi i kontrole ustanowione w dyrektywie 92/65/EWG mają zastosowanie do przemieszczania więcej niż pięciu zwierząt domowych z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego lub państwa trzeciego wymienionego w sekcji 2 części B załącznika II do przedmiotowego rozporządzenia. Pod tym względem informacje przekazane przez składającą petycję, zgodnie z którymi określona w okólniku granica (5), powyżej której przemieszczanie zwierząt domowych między państwami członkowskimi podlega warunkom określonym w dyrektywie 92/65/EWG, wskazują na zgodność z obecnie obowiązującym prawodawstwem. Jednak przemieszczenia takie niepoprawnie sklasyfikowano jako handlowe, mając na uwadze, że zwierzęta mogą być przemieszczane w celach niehandlowych niezależnie od faktu, iż podlegają tym samym warunkom, co w przypadku przemieszczeń o charakterze handlowym. Dlatego w kontekście przedmiotowej skargi Komisja zwracała już na to uwagę władz greckich. Na szczeblu krajowym w greckim okólniku określono maksymalną liczbę dwóch zwierząt domowych, które można posiadać/trzymać lub zaadoptować. W rezultacie ten limit krajowy ogranicza liczbę zwierząt domowych, które mogą towarzyszyć właścicielowi podczas jego przemieszczania się. Niemniej jednak przepisy dotyczące posiadania/trzymania zwierząt domowych w państwie członkowskim nie są objęte zakresem stosowania przedmiotowego rozporządzenia (ani zakresem uprawnień przyznanych instytucjom unijnym zob. lit. b) powyżej). W rezultacie przepisy te nie stoją w sprzeczności z przepisami zawartymi w przedmiotowym rozporządzeniu. Grecki okólnik zobowiązuje greckich podróżnych wyjeżdżających za granicę ze swoimi zwierzętami domowymi do powrotu wraz z tymi zwierzętami lub do przedłożenia potwierdzenia ich zgonu, jeśli wracają bez nich. Celem tego przepisu jest prawdopodobnie zapobieżenie sytuacjom, w których przemieszczanie zwierząt domowych o charakterze CM\882129.doc 9/14 PE452.720v03-00

handlowym przez podejrzane organizacje ochrony zwierząt jest fałszywie deklarowane jako przemieszczanie o charakterze niehandlowym w rozumieniu przepisów przedmiotowego rozporządzenia, które wyraźnie definiuje zwierzęta domowe jako zwierzęta niektórych gatunków, które nie są przeznaczone do sprzedaży lub przekazania innemu właścicielowi. Przepis ten, poza kryteriami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 998/2003, wydaje się wprowadzać kolejne kryterium odnośnie do przemieszczania zwierząt domowych. Należy zauważyć, że celem rozporządzenia (UE) nr 388/2010 określającego maksymalną liczbę zwierząt domowych, które można przemieścić w celach niehandlowych, jest zajęcie się problemem deklarowania przemieszczania zwierząt domowych o charakterze handlowym jako przemieszczania o charakterze niehandlowym. W kontekście przedmiotowej skargi Komisja zwracała już uwagę władz greckich na ten przepis. Zgodnie z greckim okólnikiem legalność działalności organizacji ochrony zwierząt nadawana przez władze gmin nie jest kwestionowana. Niemniej jednak zgodnie z okólnikiem ich działalność nie może być uznawana za działalność o charakterze niehandlowym. Rzeczywiście przemieszczanie zwierząt domowych w ramach odpowiedzialności osoby fizycznej działającej w imieniu właściciela z zamiarem oddania ich do adopcji przez osoby fizyczne w innym państwie członkowskim prowadzi do zmiany lub nabycia prawa własności tych zwierząt, co wymaga aktualizacji deklaracji własności w paszporcie. W rezultacie zwierzę, które jest przemieszczane w takim celu, nie może być uznawane za zwierzę domowe w rozumieniu przedmiotowego rozporządzenia i w związku z tym takie przemieszczanie nie wchodzi w zakres stosowania rozporządzenia (WE) nr 998/2003 i podlega wymogom ustanowionym w dyrektywie Rady 92/65/EWG. Niemniej jednak zgodnie z naszymi informacjami na temat greckiego okólnika organizacje ochrony zwierząt nie są upoważnione do posiadania zwierząt przeznaczonych do adopcji, ponieważ uznaje się je za osoby prawne; właściciel, któremu zwierzę ma towarzyszyć podczas przemieszczania się do innego państwa członkowskiego, albo bezpośrednio, albo na odpowiedzialność przedstawiciela, powinien zaadoptować zwierzę w Grecji, a fakt ten powinien zostać udokumentowany w paszporcie jeszcze przed przemieszczeniem. W takiej sytuacji własność i cel przemieszczenia określa się przed przemieszczeniem, w związku z czym takie przemieszczenie wchodzi w zakres stosowania przedmiotowego rozporządzenia. Komisja zwracała już uwagę władz greckich na tę kwestię, domagając się wyjaśnień. Z uwagi na to, że ustawa nr 3170/2003 wydaje się odnosić do właściciela bez definiowania przy tym, czy właściciel jest obywatelem czy mieszkańcem, nowy właściciel musiałby spełnić wszystkie krajowe procedury rejestracyjne określone w przedmiotowej ustawie, co z pewnością ograniczyłoby do dwóch maksymalną liczbę psów, które może posiadać właściciel. Przemieszczanie zwierząt domowych o charakterze handlowym Zgodnie z art. 10 ust. 2 dyrektywy 92/65/EWG aby być przedmiotem handlu, psy, koty i fretki muszą spełniać wymogi określone w art. 5 i 16 rozporządzenia (WE) nr 998/2003. Zgodnie z art. 5 rozporządzenia (WE) nr 998/2003 zwierzęta domowe gatunków wymienionych w częściach A i B załącznika I muszą posiadać identyfikację zgodnie z art. 4 przedmiotowego rozporządzenia, jak również muszą posiadać paszport wystawiony przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, zaświadczającego wykonanie PE452.720v03-00 10/14 CM\882129.doc

ważnego szczepienia lub, w stosownych przypadkach, ponownego szczepienia przeciwko wściekliźnie. Niemniej jednak zgodnie z art. 10 ust. 2 dyrektywy 92/65/EWG świadectwo posiadane przez zwierzęta musi również stwierdzać, że na 24 godziny przed wysyłką zwierząt przeprowadzone zostało badanie kliniczne przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, które wykazało, że zwierzęta są zdrowe i mogą odbyć podróż do swojego miejsca przeznaczenia. Z powyższego jasno wynika, że jeśli zwierzę gatunku wymienionego w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 998/2003 jest przemieszczane do innego państwa członkowskiego w celach handlowych, musi posiadać identyfikację i zaświadczenie o wykonaniu ważnego szczepienia przeciwko wściekliźnie, wskazane w paszporcie zwierzęcia, a osoba przewożąca zwierzę musi dysponować wydrukowaną wersją świadectwa zdrowia aż do miejsca przeznaczenia. Świadectwo zdrowia wystawia urzędowy lekarz weterynarii w państwie członkowskim pochodzenia; takie świadectwo stwierdza, że na 24 godziny przed wysyłką zwierząt przeprowadzone zostało badanie kliniczne przez lekarza weterynarii upoważnionego przez właściwe władze, które wykazało, że zwierzęta są zdrowe i mogą odbyć podróż do swojego miejsca przeznaczenia; informację o badaniu klinicznym lekarz weterynarii musi podać w paszporcie w sekcji IX. Komisja zwróciła się do władz greckich o przekazanie wyjaśnień na temat charakteru i treści świadectw oraz sformułowanie uwag na temat tego, czy potwierdzają one, że zwierzę przeszło niezbędne badania kliniczne. W celu zapewnienia identyfikowalności urzędowy lekarz weterynarii informuje właściwe władze miejsca przeznaczenia o przemieszczeniu za pośrednictwem skomputeryzowanego systemu TRACES w dniu przeprowadzenia certyfikacji zgodnie z art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 90/425/EWG. Komisja zwróciła się do władz greckich z wnioskiem o przekazanie dowodów na korzystanie z eksperckiego systemu kontroli handlu oraz na jego aktualizację. Pod tym względem dodatkowy wymóg dotyczący wydania świadectwa, o którym mowa w przedmiotowej petycji, jest zgodny z prawem Unii. W tym kontekście domniemanie, że efekt spełnienia tego typu wymogu jest równorzędny z efektem ograniczenia ilościowego w zakresie swobodnego przepływu towarów, nie ma racji bytu. Przepisy dyrektywy Rady 92/65/EWG znajdują zastosowanie w przypadku przywozu zwierząt domowych z państw trzecich o charakterze handlowym, przy czym partia zwierząt jest poddawana kontroli przez właściwe organy w myśl przepisów dyrektywy Rady 91/496/EWG w autoryzowanych do tego celu granicznych posterunkach kontroli weterynaryjnej. W przedmiotowej petycji nie przedstawiono żadnych dowodów, które wskazywałyby na to, że władze Grecji konsekwentnie nie wdrażały wyżej wymienionych przepisów UE. W odniesieniu do młodych zwierząt w wieku poniżej 3 miesięcy przemieszczenie do innego państwa członkowskiego jest możliwe, jeśli uzyska się zezwolenie danego państwa członkowskiego oraz spełni warunki określone w art. 5 ust. 2 rozporządzenia nr 998/2003. Wniosek Zarzuty składającej petycję dotyczące tego, że przepisy zawarte w greckim okólniku nr 258864/24.06.2007 utrudniają swobodny przepływ ludzi z uwagi na ograniczenia dotyczące CM\882129.doc 11/14 PE452.720v03-00

posiadania/trzymania i przemieszczania zwierząt domowych, nie mogą zostać poparte, ponieważ, jak już wspomniano, prawo do swobodnego przepływu osób nie obejmuje prawa do przemieszczania się w towarzystwie swoich zwierząt domowych. Choć nie wydaje się, by większość przepisów greckiego okólnika nr 258864/24.06.2007 zakwestionowanych w przedmiotowej petycji była sprzeczna z prawem Unii lub nie wchodziła w zakres kompetencji Unii, Komisja wystosowała do władz greckich pismo, domagając się wyjaśnień i jeżeli to konieczne podejmie działania następcze w kontekście skargi. 5. Dodatkowa odpowiedź Komisji, otrzymana dnia 26 października 2011 r. Otrzymano dodatkowe informacje w związku z przedmiotową petycją, w których autorka wyjaśnia, że jest prawnikiem mającym odpowiednie uprawnienia i występującym w imieniu różnych stowarzyszeń na rzecz dobrostanu zwierząt (15 greckich, 2 niemieckich i 2 angielskich) i obywatelką Grecji oraz że przedmiotowa petycja nie dotyczy wyłącznie bezpańskich kotów i psów, ale również przemieszczania zwierząt mających właściciela. W uzasadnieniu składająca petycję informuje, że w dniu 7 września 2010 r. wydano nowy okólnik o numerze referencyjnym 241197 w sprawie przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym w celu wdrożenia rozporządzenia (WE) nr 998/2003. Składająca petycję stwierdza jednak, że okólnik 241197 z dnia 7 września 2010 r. nie uchyla poprzedniego zakwestionowanego okólnika oraz że praktycznie w dalszym ciągu obowiązują stosowne przepisy dotyczące przemieszczania o charakterze handlowym. Ponadto w nowym okólniku omówione są problemy związane z interpretacją i wdrażaniem wyżej wymienionego rozporządzenia. Uwagi Komisji dotyczące petycji W kontekście postępowania wyjaśniającego dotyczącego skargi składającej petycję dnia 21 lutego 2011 r. Komisja wysłała pismo do władz greckich, w którym żąda wyjaśnienia obecnej sytuacji w Grecji. Dnia 20 kwietnia 2011 r. otrzymano odpowiedź, w której władze greckie wskazują na to, że wydano okólnik numer 241197 z dnia 7 września 2010 r. w sprawie wymogów w zakresie zdrowia zwierząt do celów przemieszczania zwierząt domowych o charakterze niehandlowym. Okólnik ten ma według założeń odzwierciedlać przepisy rozporządzenia (WE) nr 998/2003 i poprawić sytuację w odniesieniu do kontrowersyjnych przepisów zawartych w zakwestionowanym okólniku. Ponadto greckie władze wyjaśniły sprawę poszczególnych kontrowersyjnych przepisów wskazanych przez Komisję. Ogólnie przyjęły następujące stanowisko: W odniesieniu do mikrochipa wykorzystywanego do identyfikacji zwierząt domowych przepis nakładający wymóg, zgodnie z którym chip ten powinien być w Grecji oznakowany kodem ISO, został zmieniony w nowym okólniku o numerze referencyjnym 258864/24.06.2008, zgodnie z którym system identyfikacji jest kompatybilny z ISO 11784 lub 11785. Przepis ten jest również zawarty w okólniku 241197 z dnia 7 września 2010 r. i spełnia wymogi rozporządzenia (WE) nr 998/2003. PE452.720v03-00 12/14 CM\882129.doc

Nie obowiązuje już wymóg, zgodnie z którym nadawca i odbiorca muszą mieć status handlowy, a po wydaniu okólnika nr 241197 z dnia 7 września 2010 r. greckie służby weterynaryjne nie żądają numeru identyfikacji podatkowej podmiotów handlowych przed wydaniem świadectwa zdrowia. Przepis zabraniający osobom prawnym, a zwłaszcza stowarzyszeniom na rzecz dobrostanu zwierząt posiadania zwierząt domowych nie obowiązuje już ani nie jest zawarty w okólniku o numerze referencyjnym 241197 z dnia 7 września 2010 r. W odniesieniu do obowiązku podpisania przez właściciela zwierzęcia domowego deklaracji powrotu wraz ze swoim zwierzęciem greckie władze podkreślają, że przepis ten pomógł rozwiązać problem nielegalnego i niezgodnego z prawem masowego przemieszczania zwierząt domowych. Niemniej jednak przepis ten nie obowiązuje już w okólniku numer 241197 z dnia 7 września 2010 r. ani nie jest w nim zawarty W obliczu problemu niezgodnego z prawem przemieszczania zwierząt domowych Grecja stosuje rozporządzenie (UE) nr 388/2010. W sprawie świadectw zdrowia wydawanych w przypadku przemieszczania zwierząt w celach handlowych lub przemieszczania więcej niż 5 zwierząt władze greckie potwierdzają, że świadectwa te są zgodne z wzorami zawartymi w załączniku do decyzji Komisji nr 684/2010/UE i wydawane zawsze po przeprowadzeniu badania klinicznego 24 godziny przed podróżą. W przypadku dostępu do systemu TRACES potwierdzono, że w każdej regionalnej placówce weterynaryjnej jest co najmniej dwóch odpowiednio przeszkolonych weterynarzy odpowiedzialnych za obsługę tego systemu. Istnieje 55 placówek mających dostęp do systemu TRACES, których personel jest w pełni świadomy jego funkcji i zastosowań oraz swoich zobowiązań dotyczących danych, które muszą być rejestrowane w systemie. W okólniku numer 241197 z dnia 7 września 2010 r. nie ma już kontrowersyjnych przepisów wskazanych przez Komisję. Ponadto nowy okólnik wydaje się zgodny z przepisami określonymi w rozporządzeniu (WE) nr 998/2003. Niemniej jednak z uwagi na to, że nowy okólnik numer 241197 z dnia 7 września 2010 r. nie uchylał jednoznacznie poprzedniego (zakwestionowanego) okólnika, Komisja wysłała do władz greckich pismo, w którym wskazuje, że skutkuje to niepewnością prawa i niejednoznaczną sytuację. Komisja zażądała, aby władze greckie poprawiły sytuację i dostarczyły dowodów na to, że przedmiotowy okólnik lub przynajmniej kontrowersyjne przepisy już nie obowiązują. Władze greckie odpowiedziały i zapewniły, że w przypadku przemieszczania zwierząt o charakterze niehandlowym poprzedni okólnik nie jest stosowany przez żadne służby weterynaryjne w Grecji ani nie został utrwalony w postaci dokumentu lub decyzji. Władze greckie poinformowały również Komisję, że projekt aktu prawnego dotyczącego zwierząt bezpańskich i mających właścicieli oraz ochrony zwierząt przed wykorzystywaniem oraz posługiwaniem się nimi w celu osiągnięcia zysku został poddany pod głosowanie w greckim parlamencie. Po przyjęciu i opublikowaniu w dzienniku urzędowym aktu prawnego, którego celem jest rozwiązanie wszystkich problemów poruszonych przez Komisję, greckie służby weterynaryjne planują wydać okólnik regulujący wszystkie kwestie związane z dobrostanem i przemieszczaniem zwierząt domowych oraz jednoznacznie znieść okólnik nr 258864 z dnia 24 czerwca 2008 r. CM\882129.doc 13/14 PE452.720v03-00

Wniosek W świetle zapewnień władz greckich zawartych w ostatniej odpowiedzi Komisja uważa, że sytuacja w Grecji poprawiła się. Komisja zaproponuje zatem zamknięcie akt skargi. W związku z tym pismo poprzedzające zamknięcie sprawy informujące o podjęciu tej decyzji zostało wysłane do składającej petycję dnia 7 października 2011 r. Komisja będzie nadal monitorować sytuację w Grecji w tym obszarze i będzie zachęcać składającą petycję do składania Komisji okresowych sprawozdań. PE452.720v03-00 14/14 CM\882129.doc