z paragra em eria PRAWO KARNE ZBIÓR PRZEPISÓW KODEKS KARNY KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO KODEKS KARNY WYKONAWCZY KODEKS WYKROCZEŃ KODEKS POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O WYKROCZENIA KODEKS KARNY SKARBOWY OPŁATY W SPRAWACH KARNYCH POSTĘPOWANIE W SPRAWACH NIELETNICH ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODMIOTÓW ZBIOROWYCH ZA CZYNY ZABRONIONE POD GROŹBĄ KARY PRZECIWDZIAŁANIE NARKOMANII Zamów książkę w księgarni internetowej Warszawa 2016
Stan prawny na 1 lipca 2016 r. Wydawca Małgorzata Stańczak Redaktor prowadzący Mariusz Kurzyński Łamanie Faktoria Wyrazu Sp. z o.o. Copyright by Wolters Kluwer SA, 2016 ISBN: 978-83-8092-436-9 46. wydanie Dział Praw Autorskich 01-208 Warszawa, ul. Przyokopowa 33 tel. 22 535 82 19 e-mail: ksiazki@wolterskluwer.pl www.wolterskluwer.pl księgarnia internetowa www.profinfo.pl
UWZGLĘDNIA ZMIANY WCHODZĄCE W ŻYCIE Z DNIEM: KODEKS KARNY: 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437) 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. poz. 428) 2 lipca 2016 r. ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz. U. poz. 904) 1 października 2017 r. ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz. U. poz. 862) KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO: 15 kwietnia 2016 r., 1 stycznia 2017 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r.o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437) 4 marca 2016 r., 4 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o prokuraturze (Dz. U. poz. 178) 14 dni od dnia ogłoszenia ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (druk sejmowy nr 451; oczekuje na podpis Prezydenta RP) 14 dni od dnia ogłoszenia ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 366; oczekuje na podpis Prezydenta RP) wyrok TK z dnia 21 czerwca 2016 r., SK 2/15 (oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw; publicznie ogłoszony 21 czerwca 2016 r.; OTK-A 2016, poz. 45) KODEKS KARNY WYKONAWCZY: 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437) 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz ustawy Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. poz. 428) 1 stycznia 2017 r. ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o administracji podatkowej (Dz. U. poz. 1269 z późn. zm.) KODEKS WYKROCZEŃ: 18 kwietnia 2026 r. ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1634) KODEKS POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O WYKROCZENIA: 4 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o prokuraturze (Dz. U. poz. 178) 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437) 18 czerwca 2016 r. ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług (Dz. U. poz. 868)
UWZGLĘDNIA ZMIANY WCHODZĄCE W ŻYCIE Z DNIEM: KODEKS KARNY SKARBOWY: 4 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o prokuraturze (Dz. U. poz. 178) 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437) 1 stycznia 2017 r. ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o administracji podatkowej (Dz. U. poz. 1269 z późn. zm.) USTAWA O ODPOWIEDZIALNOŚCI PODMIOTÓW ZBIOROWYCH ZA CZYNY ZABRONIONE POD GROŹBĄ KARY: 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437) 20 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 13 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 544) 14 dni od dnia ogłoszenia ustawa z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 366; oczekuje na podpis Prezydenta RP) USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII: 15 kwietnia 2016 r. ustawa z dnia 11 marca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 437) 19 maja 2016 r. ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1893)
Spis treści KODEKS KARNY Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny...23 CZĘŚĆ OGÓLNA...24 Rozdział I. Zasady odpowiedzialności karnej...24 Rozdział II. Formy popełnienia przestępstwa...26 Rozdział III. Wyłączenie odpowiedzialności karnej...29 Rozdział IV. Kary...31 Rozdział V. Środki karne...33 Rozdział Va. Przepadek i środki kompensacyjne...40 Rozdział VI. Zasady wymiaru kary i środków karnych...43 Rozdział VII. Powrót do przestępstwa...48 Rozdział VIII. Środki związane z poddaniem sprawcy próbie...49 Rozdział IX. Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych...58 Rozdział X. Środki zabezpieczające...62 Rozdział XI. Przedawnienie...65 Rozdział XII. Zatarcie skazania...67 Rozdział XIII. Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą...68 Rozdział XIV. Objaśnienie wyrażeń ustawowych...71 Rozdział XV. Stosunek do ustaw szczególnych...75 CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA...75 Rozdział XVI. Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne...75 Rozdział XVII. Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej...80 Rozdział XVIII. Przestępstwa przeciwko obronności...83 Rozdział XIX. Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu...86 Rozdział XX. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu...90 Rozdział XXI. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji...93 Rozdział XXII. Przestępstwa przeciwko środowisku...96 Rozdział XXIII. Przestępstwa przeciwko wolności...99 5
Spis treści Rozdział XXIV. Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania...101 Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności...101 Rozdział XXVI. Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece...105 Rozdział XXVII. Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej...107 Rozdział XXVIII. Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową...109 Rozdział XXIX. Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego...110 Rozdział XXX. Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości...115 Rozdział XXXI. Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum...121 Rozdział XXXII. Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu...122 Rozdział XXXIII. Przestępstwa przeciwko ochronie informacji...127 Rozdział XXXIV. Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów...130 Rozdział XXXV. Przestępstwa przeciwko mieniu...132 Rozdział XXXVI. Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu...136 Rozdział XXXVII. Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi...143 CZĘŚĆ WOJSKOWA...145 Rozdział XXXVIII. Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy...145 Rozdział XXXIX. Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej...149 Rozdział XL. Przestępstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej...151 Rozdział XLI. Przestępstwa przeciwko zasadom postępowania z podwładnymi...152 Rozdział XLII. Przestępstwa przeciwko zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem i uzbrojonym sprzętem wojskowym...153 Rozdział XLIII. Przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby...154 Rozdział XLIV. Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu...154 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny...157 Rozdział I. Przepisy ogólne...157 Rozdział II. Przepisy karne...172 Rozdział III. Zmiany w przepisach obowiązujących...172 Rozdział IV. Przepisy przejściowe i końcowe...172 Skorowidz...175 6
Spis treści KODEKS POSTÊPOWANIA KARNEGO Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego...229 Dział I. Przepisy wstępne...230 Dział II. Sąd...237 Rozdział 1. Właściwość i skład sądu...237 Rozdział 2. Wyłączenie sędziego...241 Dział III. Strony, obrońcy, pełnomocnicy, przedstawiciel społeczny...243 Rozdział 3. Oskarżyciel publiczny...243 Rozdział 4. Pokrzywdzony...245 Rozdział 5. Oskarżyciel posiłkowy...246 Rozdział 6. Oskarżyciel prywatny...248 Rozdział 7. (uchylony)...250 Rozdział 8. Oskarżony...250 Rozdział 9. Obrońcy i pełnomocnicy...255 Rozdział 10. Przedstawiciel społeczny...257 Dział IV. Czynności procesowe...258 Rozdział 11. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia...258 Rozdział 12. Narada i głosowanie...263 Rozdział 13. Porządek czynności procesowych...265 Rozdział 14. Terminy...267 Rozdział 15. Doręczenia...269 Rozdział 16. Protokoły...272 Rozdział 17. Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów...278 Rozdział 18. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt...281 Dział V. Dowody...282 Rozdział 19. Przepisy ogólne...282 Rozdział 20. Wyjaśnienia oskarżonego...285 Rozdział 21. Świadkowie...286 Rozdział 22. Biegli, tłumacze, specjaliści...294 Rozdział 23. Oględziny. Otwarcie zwłok. Eksperyment procesowy...299 Rozdział 24. Wywiad środowiskowy i badanie osoby oskarżonego...300 Rozdział 25. Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie...303 Rozdział 26. Kontrola i utrwalanie rozmów...310 Dział VI. Środki przymusu...314 Rozdział 27. Zatrzymanie...314 Rozdział 28. Środki zapobiegawcze...317 Rozdział 29. Poszukiwanie oskarżonego i list gończy...331 Rozdział 30. List żelazny...333 Rozdział 31. Kary porządkowe...334 Rozdział 32. Zabezpieczenie majątkowe...336 7
Spis treści Dział VII. Postępowanie przygotowawcze...338 Rozdział 33. Przepisy ogólne...338 Rozdział 34. Wszczęcie śledztwa...341 Rozdział 35. Przebieg śledztwa...345 Rozdział 36. Zamknięcie śledztwa...348 Rozdział 36a. Dochodzenie...351 Rozdział 37. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym...354 Rozdział 38. Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym...356 Rozdział 39. Akt oskarżenia...356 Dział VIII. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji...360 Rozdział 40. Wstępna kontrola oskarżenia...360 Rozdział 41. Przygotowanie do rozprawy głównej...367 Rozdział 42. Jawność rozprawy głównej...372 Rozdział 43. Przepisy ogólne o rozprawie głównej...375 Rozdział 44. Rozpoczęcie rozprawy głównej...379 Rozdział 45. Przewód sądowy...380 Rozdział 46. Głosy stron...387 Głosy końcowe...387 Rozdział 47. Wyrokowanie...388 Dział IX. Postępowanie odwoławcze...393 Rozdział 48. Przepisy ogólne...393 Rozdział 49. Apelacja...400 Rozdział 50. Zażalenie i sprzeciw...404 Dział X. Postępowania szczególne...407 Rozdział 51. (uchylony)...407 Rozdział 52. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego...407 Rozdział 53. Postępowanie nakazowe...410 Rozdział 54. (skreślony)...412 Rozdział 54a. Postępowanie przyspieszone...413 Dział XI. Nadzwyczajne środki zaskarżenia...419 Rozdział 55. Kasacja...419 Rozdział 55a. Skarga na wyrok sądu odwoławczego...426 Rozdział 56. Wznowienie postępowania...427 Dział XII. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia...431 Rozdział 57. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego...431 Rozdział 58. Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie...432 Rozdział 59. Ułaskawienie...435 Rozdział 60. Orzekanie kary łącznej...437 8
Spis treści Dział XIII. Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych...439 Rozdział 61. Immunitety osób należących do przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych...439 Rozdział 62. Pomoc prawna i doręczenia w sprawach karnych...441 Rozdział 62a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie postanowienia o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu zabezpieczenie mienia...446 Rozdział 62b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu zabezpieczenie mienia...448 Rozdział 63. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego...452 Rozdział 64. Wystąpienie o wydanie lub przewóz osób ściganych lub skazanych przebywających za granicą oraz o wydanie przedmiotów...456 Rozdział 65. Wydanie oraz przewóz osób ściganych albo skazanych lub wydanie przedmiotów na wniosek państw obcych...458 Rozdział 65a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania...462 Rozdział 65b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o przekazanie osoby ściganej na podstawie europejskiego nakazu aresztowania...466 Rozdział 65c. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie środka zapobiegawczego...475 Rozdział 65d. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia wydanego w celu zapewnienia prawidłowego toku postępowania...477 Rozdział 66. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania...481 Rozdział 66a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia dotyczącego grzywny, nawiązki, świadczenia pieniężnego lub orzeczenia zasądzającego od sprawcy koszty procesu...486 Rozdział 66b. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia o karach o charakterze pieniężnym...488 Rozdział 66c. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia przepadku...492 Rozdział 66d. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia przepadku...494 Rozdział 66e. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym...499 Rozdział 66f. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie kary pozbawienia wolności...502 9
Spis treści Rozdział 66g. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie kary pozbawienia wolności...506 Rozdział 66h. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, karę ograniczenia wolności, samoistnie orzeczony środek karny, a także orzeczenia o warunkowym zwolnieniu oraz warunkowym umorzeniu postępowania karnego...512 Rozdział 66i. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie...515 Rozdział 66j. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie europejskiego nakazu ochrony...519 Rozdział 66k. Wystąpienie państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie europejskiego nakazu ochrony...521 Rozdział 67. Przepisy końcowe...524 Dział XIV. Koszty procesu...526 Rozdział 68. Przepisy ogólne...526 Rozdział 69. Zwolnienie od kosztów sądowych...532 Rozdział 70. Zasądzenie kosztów procesu...533 Rozdział 71. (uchylony)...537 Dział XV. Postępowanie karne w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych...538 Rozdział 72. Przepisy ogólne...538 Rozdział 73. Środki przymusu i postępowanie przygotowawcze...544 Rozdział 74. Postępowanie przed sądem...545 Rozdział 75. (skreślony)...546 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego...547 Skorowidz...553 KODEKS KARNY WYKONAWCZY Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy...595 CZĘŚĆ OGÓLNA...595 Rozdział I. Zakres obowiązywania...595 Rozdział II. Organy postępowania wykonawczego...596 10
Spis treści Rozdział III. Skazany...597 Rozdział IV. Postępowanie wykonawcze...600 Oddział 1. Wykonywanie orzeczeń...600 Oddział 2. Postępowanie przed sądem...605 Oddział 3. Postępowanie egzekucyjne...608 Rozdział V. Nadzór penitencjarny...612 Rozdział VI. Zatarcie skazania...613 Rozdział VII. Uczestnictwo społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń, pomoc w społecznej readaptacji skazanych oraz Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej...614 Rozdział VIIa. System dozoru elektronicznego...619 Oddział 1. Przepisy ogólne...619 Oddział 2. Rozpoczęcie dozoru elektronicznego...622 Oddział 2a. Warunki i tryb orzekania o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego...625 Oddział 3. Obowiązki i prawa skazanego...629 Oddział 4. Czynności podmiotów wykonujących dozór elektroniczny...633 Oddział 5. Zakończenie dozoru elektronicznego...636 CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA...638 Rozdział VIII. Grzywna...638 Rozdział IX. Kara ograniczenia wolności...642 Rozdział X. Kara pozbawienia wolności...649 Oddział 1. Cele wykonywania kary...649 Oddział 2. Zakłady karne...650 Oddział 3. Wykonywanie kary i jej indywidualizacja...655 Oddział 4. Prawa i obowiązki skazanego...672 Oddział 5. Zatrudnienie...689 Oddział 6. Nauczanie...696 Oddział 7. Działalność kulturalno-oświatowa, społeczna, kultura fizyczna i zajęcia sportowe...698 Oddział 8. Nagrody i ulgi...699 Oddział 9. Kary dyscyplinarne...703 Oddział 10. Odroczenie i przerwa wykonania kary pozbawienia wolności...706 Oddział 11. Warunkowe przedterminowe zwolnienie...710 Oddział 12. Zwalnianie skazanych z zakładów karnych i warunki udzielania im pomocy...713 Oddział 13. Informowanie o opuszczeniu przez skazanego zakładu karnego...716 11
Spis treści Rozdział XI. Prawa i obowiązki kuratora sądowego, wykonywanie dozoru, warunkowego umorzenia postępowania i warunkowego zawieszenia wykonania kary...717 Oddział 1. Prawa i obowiązki kuratora sądowego oraz dozór...717 Oddział 2. Warunkowe umorzenie postępowania karnego...726 Oddział 3. Warunkowe zawieszenie wykonania kary...726 Rozdział XII. Środki karne, środki kompensacyjne i przepadek...727 Oddział 1. Pozbawienie praw publicznych...727 Oddział 2. Zakazy, nakaz i obowiązek...728 Oddział 3. Przepadek...732 Oddział 4. Naprawienie szkody, zadośćuczynienie, nawiązka i świadczenie pieniężne...737 Oddział 5. Podanie wyroku do publicznej wiadomości...737 Rozdział XIII. Środki zabezpieczające...738 Rozdział XIV. Należności sądowe...747 Rozdział XV. Tymczasowe aresztowanie...747 Rozdział XVa. Umieszczanie tymczasowo aresztowanych i skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w wydzielonych pomieszczeniach lub pomieszczeniach dla osób zatrzymanych...764 CZĘŚĆ WOJSKOWA...766 Rozdział XVI. Przepisy ogólne...766 Rozdział XVII. Kara ograniczenia wolności...767 Rozdział XVIII. Kara pozbawienia wolności i kara aresztu wojskowego...768 Rozdział XIX. Środki karne...769 Rozdział XX. Tymczasowe aresztowanie...770 CZĘŚĆ KOŃCOWA...770 Rozdział XXI. Objaśnienie wyrażeń ustawowych...770 Rozdział XXII. Przepisy przejściowe i końcowe...772 Skorowidz...779 KODEKS WYKROCZEÑ Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń...801 CZĘŚĆ OGÓLNA...801 Rozdział I. Zasady odpowiedzialności...801 Rozdział II. Kary, środki karne i zasady ich wymiaru...805 Rozdział III. Zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego...811 Rozdział IV. Warunkowe zawieszenie wykonania kary aresztu...811 12
Spis treści Rozdział V. Przedawnienie orzekania, wykonania kary oraz zatarcie ukarania...812 Rozdział VI. Wyjaśnienie wyrażeń ustawowych...813 Rozdział VII. Stosunek do ustaw szczególnych...814 CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA...814 Rozdział VIII. Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu...814 Rozdział IX. Wykroczenia przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym...821 Rozdział X. Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia...822 Rozdział XI. Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji...827 Rozdział XII. Wykroczenia przeciwko osobie...833 Rozdział XIII. Wykroczenia przeciwko zdrowiu...834 Rozdział XIV. Wykroczenia przeciwko mieniu...836 Rozdział XV. Wykroczenia przeciwko interesom konsumentów...840 Rozdział XVI. Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej...843 Rozdział XVII. Wykroczenia przeciwko urządzeniom użytku publicznego...844 Rozdział XVIII. Wykroczenia przeciwko obowiązkowi ewidencji...845 Rozdział XIX. Szkodnictwo leśne, polne i ogrodowe...845 Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń...851 Rozdział I. Przepisy ogólne...851 Rozdział II. Zmiany w przepisach obowiązujących...852 Rozdział III. Przepisy przejściowe i końcowe...855 Skorowidz...859 KODEKS POSTÊPOWANIA W SPRAWACH O WYKROCZENIA Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia...869 Dział I. Zasady ogólne...869 Dział II. Sąd...872 Rozdział 1. Właściwość i skład sądu...872 Rozdział 2. Wyłączenie sędziego...874 Dział III. Strony, obrońcy i pełnomocnicy...874 Rozdział 3. Oskarżyciel publiczny...874 13
Spis treści Rozdział 4. Obwiniony i jego obrońca...876 Rozdział 5. Pokrzywdzony, oskarżyciel posiłkowy i pełnomocnicy...877 Dział IV. Czynności procesowe...880 Dział V. Dowody...885 Rozdział 6. Przepisy ogólne...885 Rozdział 7. Przeprowadzanie poszczególnych dowodów. Przeszukanie...886 Dział VI. Środki przymusu...887 Rozdział 8. Zatrzymanie...887 Rozdział 9. Zabezpieczenie i zajęcie przedmiotów...889 Rozdział 10. Kary porządkowe i pozostałe środki przymusu...889 Dział VII. Czynności wyjaśniające...891 Dział VIII. Postępowanie zwyczajne...894 Rozdział 11. Wszczęcie postępowania. Orzekanie przed rozprawą...894 Rozdział 12. Przygotowanie do rozprawy...898 Rozdział 13. Rozprawa...900 Rozdział 14. Postępowanie w sprawach osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych...905 Dział IX. Postępowania szczególne...907 Rozdział 15. Postępowanie przyspieszone...907 Rozdział 16. Postępowanie nakazowe...910 Rozdział 17. Postępowanie mandatowe...910 Dział X. Środki odwoławcze...917 Dział XI. Nadzwyczajne środki zaskarżenia...920 Rozdział 18. Kasacja...920 Rozdział 19. Wznowienie postępowania...920 Dział XII. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia...921 Rozdział 20. Odszkodowanie za niesłuszne ukaranie lub zatrzymanie...921 Dział XIIa. Postępowanie w sprawach ze stosunków międzynarodowych...922 Rozdział 20a. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie postanowienia o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu zabezpieczenie mienia oraz wykonanie orzeczenia sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu zabezpieczenie mienia...922 Rozdział 20b. Wystąpienie do państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie grzywny, środków karnych w postaci nawiązki lub obowiązku naprawienia szkody lub też orzeczenia zasądzającego koszty postępowania oraz wykonanie orzeczenia sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej o karach o charakterze pieniężnym...923 Dział XIII. Koszty postępowania...923 14
Spis treści Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia...925 Rozdział 1. Przepisy ogólne...925 Rozdział 2. Zmiany w przepisach obowiązujących...927 Rozdział 3. Przepisy przejściowe i końcowe...930 Skorowidz...933 KODEKS KARNY SKARBOWY Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy...943 Tytuł I. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe...943 Dział I. Część ogólna...943 Rozdział 1. Przepisy wstępne...943 Rozdział 2. Zaniechanie ukarania sprawcy...949 Rozdział 3. Przestępstwa skarbowe...952 Rozdział 4. Wykroczenia skarbowe...964 Rozdział 5. Objaśnienie wyrażeń ustawowych...966 Dział II. Część szczególna...975 Rozdział 6. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji...975 Rozdział 7. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami...989 Rozdział 8. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu...993 Rozdział 9. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych...997 Rozdział 10. (uchylony)...999 Tytuł II. Postępowanie w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe...1000 Dział I. Przepisy wstępne...1000 Rozdział 11. Przepisy ogólne...1000 Rozdział 12. Strony i ich procesowi przedstawiciele...1005 Rozdział 13. Zatrzymanie rzeczy. Zabezpieczenie majątkowe...1009 Rozdział 14. Właściwość organów postępowania przygotowawczego...1011 15
Spis treści Dział II. Pociągnięcie do odpowiedzialności za zgodą sprawcy...1013 Rozdział 15. Postępowanie mandatowe...1013 Rozdział 16. Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...1016 Oddział 1. Przebieg negocjacji...1016 Oddział 2. Zezwolenie...1019 Dział III. Postępowanie przygotowawcze...1020 Dział IV. Postępowanie przed sądem...1026 Rozdział 17. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji...1026 Rozdział 18. Postępowanie odwoławcze i nadzwyczajne środki zaskarżenia...1028 Dział V. Postępowanie nakazowe...1030 Dział VI. Postępowanie w stosunku do nieobecnych...1030 Rozdział 19. Przesłanki...1030 Rozdział 20. Przebieg postępowania...1031 Tytuł III. Postępowanie wykonawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe...1032 Dział I. Część ogólna...1032 Rozdział 21. Zakres obowiązywania...1032 Rozdział 22. Postępowanie...1032 Dział II. Część szczególna...1035 Rozdział 23. Wykonywanie kar...1035 Rozdział 24. Wykonywanie środków karnych...1037 Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny skarbowy...1039 Rozdział 1. Przepisy ogólne...1039 Rozdział 2. Zmiany w przepisach obowiązujących...1040 Rozdział 3. Przepisy przejściowe i końcowe...1043 Skorowidz...1047 OP ATY W SPRAWACH KARNYCH POSTÊPOWANIE W SPRAWACH NIELETNICH Ustawa z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych...1061 16
Spis treści Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich...1067 Dział I. Przepisy ogólne...1067 Dział II. Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich...1069 Dział III. Postępowanie przed sądem...1072 Rozdział 1. Przepisy ogólne o postępowaniu...1072 Rozdział 1a. Przebieg postępowania...1080 Rozdział 3. (uchylony)...1086 Rozdział 4. (uchylony)...1086 Rozdział 5. (uchylony)...1086 Rozdział 6. (uchylony)...1086 Rozdział 7. Postępowanie odwoławcze...1086 Dział IV. Postępowanie wykonawcze...1088 Rozdział 1. Przepisy ogólne...1088 Rozdział 2. Środki wychowawcze i lecznicze...1096 Rozdział 3. Środek poprawczy...1098 Rozdział 4. Użycie środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym, w schronisku dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku, wychowawczym...1104 Rozdział 4a. Udzielanie nagród i stosowanie środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych...1105 Rozdział 5. Zatrudnianie nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych lub schroniskach dla nieletnich...1108 Dział V. Przepisy przejściowe i końcowe...1110 Skorowidz...1113 ODPOWIEDZIALNOŚÆ PODMIOTÓW ZBIOROWYCH ZA CZYNY ZABRONIONE POD GROŹB KARY PRZECIWDZIA ANIE NARKOMANII Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary...1121 Skorowidz...1135 17
Spis treści Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii...1139 Rozdział 1. Przepisy ogólne...1139 Rozdział 2. Podmioty realizujące zadania w zakresie przeciwdziałania narkomanii...1143 Rozdział 3. Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna...1150 Rozdział 4. Postępowanie z osobami uzależnionymi...1155 Rozdział 5. Prekursory, środki odurzające, substancje psychotropowe, środki zastępcze i nowe substancje psychoaktywne...1159 Rozdział 6. Uprawa maku i konopi...1172 Rozdział 6a. Kara pieniężna...1176 Rozdział 7. Przepisy karne...1177 Rozdział 8. Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe...1184 ZAŁĄCZNIKI...1186 Załącznik Nr 1. Wykaz środków odurzających...1186 Załącznik Nr 2. Wykaz substancji psychotropowych...1200 Skorowidz...1213
Kodeks karny Kodeks postępowania karnego Kodeks karny wykonawczy Kodeks wykroczeń Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia Kodeks karny skarbowy Opłaty w sprawach karnych Postępowanie w sprawach nieletnich Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary Przeciwdziałanie narkomanii
K K KODEKS KARNY Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny... 23 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Przepisy wprowadzaj¹ce Kodeks karny... 157 Skorowidz... 175
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553; zm.: Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840; z 1999 r. Nr 64, poz. 729, Nr 83, poz. 931; z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027, Nr 116, poz. 1216; z 2001 r. Nr 98, poz. 1071; z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935, Nr 228, poz. 2255; z 2004 r. Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889, Nr 243, poz. 2426; z 2005 r. Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479, Nr 180, poz. 1493; z 2006 r. Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592, Nr 226, poz. 1648; z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850, Nr 124, poz. 859, Nr 192, poz. 1378; z 2008 r. Nr 90, poz. 560, Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056, Nr 173, poz. 1080, Nr 214, poz. 1344; z 2009 r. Nr 62, poz. 504, Nr 166, poz. 1317, Nr 168, poz. 1323, Nr 190, poz. 1474, Nr 201, poz. 1540, Nr 206, poz. 1589; z 2010 r. Nr 7, poz. 46, Nr 40, poz. 227 i 229, Nr 98, poz. 626, Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 857, Nr 152, poz. 1018 i 1021, Nr 182, poz. 1228, Nr 225, poz. 1474, Nr 240, poz. 1602; z 2011 r. Nr 17, poz. 78, Nr 48, poz. 245, Nr 72, poz. 381, Nr 94, poz. 549, Nr 117, poz. 678, Nr 133, poz. 767, Nr 160, poz. 964, Nr 191, poz. 1135, Nr 217, poz. 1280, Nr 233, poz. 1381, Nr 240, poz. 1431; z 2012 r. poz. 611; z 2013 r. poz. 849, poz. 905, poz. 1036, poz. 1247; z 2014 r. poz. 538; z 2015 r. poz. 396, poz. 541, poz. 1528, poz. 1549, poz. 1707, poz. 1855; z 2016 r. poz. 189, poz. 428, poz. 437, poz. 862, poz. 904) 23
Art. 1 4 Kodeks karny CZĘŚĆ OGÓLNA Rozdział I Zasady odpowiedzialności karnej Struktura czynu zabronionego. Warunki odpowiedzialności Art. 1. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu. Przestêpstwa skutkowe z zaniechania Art. 2. Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi. Zasada humanitaryzmu Art. 3. Kary oraz inne środki przewidziane w tym kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka. Zasady stosowania ustawy karnej Art. 4. 1. Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. 2. 1 Jeżeli według nowej ustawy za czyn objęty wyrokiem nie można orzec kary w wysokości kary orzeczonej, wymierzoną karę obniża się do wysokości najsurowszej kary możliwej do orzeczenia na podstawie nowej ustawy. 3. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zagrożony karą pozbawienia wolności, wymierzoną karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu zamienia się na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, przyjmując że jeden miesiąc pozbawienia wolności równa się 60 stawkom dziennym grzywny albo 2 miesiącom ograniczenia wolności. 4. Jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa. 1 Art. 4 2 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. (Dz. U. poz. 396) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 lipca 2015 r. 24
Kodeks karny Art. 5 10 Zasada terytorialności Art. 5. Ustawę karną polską stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym, chyba że umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej. Czas i miejsce pope³nienia czynu zabronionego Art. 6. 1. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany. 2. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany, albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić. Kwalifikacja przestêpstw. Zbrodnia i wystêpek Art. 7. 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem. 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. 3. 2 Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5 000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc. Zasada ustalania strony procesowej Art. 8. Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi. Strona podmiotowa czynu. Umyślnośæ i nieumyślnośæ Art. 9. 1. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi. 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od okreś lonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć. Zdolnośæ wiekowa odpowiedzialności karnej Art. 10. 1. Na zasadach okreś lonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. 2 Art. 7 3 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. (Dz. U. poz. 396) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 lipca 2015 r. 25
Art. 11 13 Kodeks karny 2. 3 Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego okreś lonego w art. 134, art. 148 1, 2 lub 3, art. 156 1 lub 3, art. 163 1 lub 3, art. 166, art. 173 1 lub 3, art. 197 3 lub 4, art. 223 2, art. 252 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach okreś lonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. 3. W wypadku okreś lonym w 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary. 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. Jednośæ czynu. Zbieg przepisów ustawy Art. 11. 1. Ten sam czyn może stanowić tylko jedno przestępstwo. 2. Jeżeli czyn wyczerpuje znamiona okreś lone w dwóch albo więcej przepisach ustawy karnej, sąd skazuje za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów. 3. W wypadku okreś lonym w 2 sąd wymierza karę na podstawie przepisu przewidującego karę najsurowszą, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu innych środków przewidzianych w ustawie na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów. Czyn ci¹g³y Art. 12. Dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uważa się za jeden czyn zabroniony; jeżeli przedmiotem zamachu jest dobro osobiste, warunkiem uznania wielości zachowań za jeden czyn zabroniony jest tożsamość pokrzywdzonego. Rozdział II Formy popełnienia przestępstwa Usi³owanie. Udolnośæ i nieudolnośæ Art. 13. 1. Odpowiada za usiłowanie, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje. 3 Art. 10 2 zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 listopada 2010 r. (Dz. U. Nr 240, poz. 1602) zmieniającej nin. ustawę z dniem 22 marca 2011 r. 26