ANALIZA STANU EDUKACJI W GMINIE BOGATYNIA

Załącznik do Uchwały Nr XV/ 157/ 11 Rady Gminy i Miasta Bogatynia z dnia 26 maja 2011 roku ANALIZA STANU EDUKACJI W GMINIE BOGATYNIA lata 2006 2011 Wydział Edukacji, Kultury i Sportu UMiG Bogatynia

SPIS TREŚCI WSTĘP 4 I. EDUKACJA NA TERENIE MIASTA I GMINY BOGATYNIA I. 1. SIEĆ SZKÓŁ I PRZEDSZKOLI 7 I. 1. 1. Schemat organizacyjny jednostek oświatowych 8 I. 1. 2. Rejony szkolne po zmianach systemowych i organizacyjnych 9 I. 1. 3. Mapy rejonów na terenie miasta i gminy Bogatynia 12 I. 2. ORGANIZACJA SZKÓŁ I PRZEDSZKOLI I. 2. 1. Liczba uczniów, oddziałów, średnia liczba uczniów w oddziale 15 I. 2. 2. Liczba dzieci w przedszkolach, liczba oddziałów, średnia liczba dzieci w oddziałach 20 I. 3. ANALIZA ZATRUDNIENIA I. 3. 1. Stan zatrudnienia w jednostkach oświatowych 22 I. 3. 2. Zatrudnienie nauczycieli z podziałem na stopnie awansu zawodowego w latach 2006-2011 29 I. 3. 3. Zatrudnienie nauczycieli według wykształcenia 31 I. 4. DOWOśENIE UCZNIÓW 32 I. 5. ZAJĘCIA POZALEKCYJNE 35 II. BUDśET II. 1. CZĘŚĆ OŚWIATOWA WYDATKÓW GMINY I MIASTA BOGATYNIA II. 1. 1. Wydatki budŝetowe w zakresie oświaty w latach 2007-2011 37 II. 1. 2. Pokrycie wydatków oświatowych przez część oświatową subwencji ogólnej w latach 2007-2011 41 II. 2. ANALIZA WYDATKÓW PONOSZONYCH W PRZEDSZKOLACH II.2.1. Porównawcza analiza działalności placówek przedszkolnych Miasta i Gminy Bogatynia w latach 2007 2011 47 2

II. 3. ANALIZA WYNAGRODZEŃ W POSZCZEGÓLNYCH JEDNOSTKACH II. 3. 1. Średnie płace nauczycieli miasta i gminy Bogatynia 50 II. 3. 2. Analiza wynagrodzeń administracji i obsługi 53 III. DEMOGRAFIA III. 1. LICZBA DZIECI URODZONYCH W LATACH 1996 2010 WEDŁUG REJONÓW SZKOLNYCH 57 III. 1. 1 Demografia - Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Bogatyni 59 III. 1. 2. Demografia - Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 w Bogatyni 60 III. 1. 3. Demografia - Publiczna Szkoła Podstawowa w Działoszynie 61 III. 1. 4. Demografia - Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5 w Bogatyni 62 III. 1. 5. Demografia - Publiczna Szkoła Podstawowa w Opolnie Zdroju 63 III. 1. 6. Demografia - Publiczna Szkoła Podstawowa w Porajowie 64 III. 1. 7. Demografia - Publiczne Gimnazjum w Porajowie 65 III. 1. 8. Demografia - Publiczne Gimnazjum nr 1 w Bogatyni 66 III. 1. 9. Demografia - Publiczne Gimnazjum nr 2 w Bogatyni 67 III. 1. 10. Demografia - Publiczne Gimnazjum w Działoszynie 68 3

WSTĘP Transformacja ustrojowa państwa i reforma edukacji spowodowały przełomowe zmiany w oświacie. Nowy podział kompetencji w zarządzaniu sferą publiczną państwa sprawił, Ŝe najpowaŝniejsze zadania związane z wprowadzaniem reformy oświaty spoczęły na samorządach terytorialnych. 5 grudnia 2000 roku Uchwałą Nr XXIX/227/2000 Rada Gminy i Miasta Bogatynia przyjęła strategię rozwoju oświaty w mieście i gminie Bogatynia. Dokument określił w ujęciu długofalowym perspektywy rozwoju oświaty, wyznaczył teŝ kierunki lokalnej polityki edukacyjnej w latach 2000-2008. Od 2006 roku funkcjonuje równieŝ Strategia Rozwoju Gminy i Miasta Bogatynia na lata 2006-2014, która w części dotyczącej sfery społecznej równieŝ wyznacza perspektywy rozwoju miasta, w tym podniesienie poziomu zaspakajania zbiorowych potrzeb w zakresie oświaty. PrzedłoŜone obecnie opracowanie zawiera analizę porównawczą najistotniejszych, z punktu widzenia organu prowadzącego, danych oświatowych w latach 2006-2011. Istotnym elementem opracowania są równieŝ dane demograficzne sporządzone na podstawie liczby dzieci urodzonych w latach 1996 2010 w rejonach szkół. Wypracowany dokument w części sprawozdawczej, analityczno-diagnostycznej, a takŝe prognostycznej stanowił podstawę do dyskusji. Wraz z wnioskami i postulatami radnych, dotychczasowymi doświadczeniami środowisk związanych z oświatą (dyrektorzy, związki zawodowe, władze i administracja samorządowa) stał się podstawą do wypracowania strategii rozwoju edukacji w kolejnych latach, spójnej z celami głównymi i przedsięwzięciami Strategii Rozwoju Gminy i Miasta Bogatynia. Raport jest opracowaniem przygotowanym przez pracowników Wydziału Edukacji, Kultury i Sportu Urzędu Miasta i Gminy w Bogatyni na podstawie następujących dokumentów: - arkuszy organizacyjnych jednostek oświatowych na lata szkolne 2006/2007, 2007/2008, 2008/2009, 2009/2010, 2010/2011, - sprawozdań z wykonania budŝetu jednostek oświatowych za lata 2007, 2008, 2009, 2010, - sprawozdań rocznych z wykonania budŝetu gminy za lata 2007, 2008, 2009, 2010, - planów finansowych jednostek oświatowych na rok 2011, - budŝetu gminy na rok 2011, - danych dotyczących ewidencji ludności Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miasta i Gminy Bogatynia, - informacji uzyskanych od dyrektorów jednostek oświatowych. 4

Skróty występujące w opracowaniu: PP Publiczne Przedszkole, PSP Publiczna Szkoła Podstawowa, ZSPiG Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum, ZSzOI Zespól Szkół z Oddziałami Integracyjnymi, ZSEiE Zespół Szkół Energetycznych i Ekonomicznych, pp przygotowanie pedagogiczne. 5

I. EDUKACJA NA TERENIE MIASTA I GMINY BOGATYNIA 6

I. 1. SIEĆ SZKÓŁ I PRZEDSZKOLI Aktualna sieć szkół i przedszkoli Gminy jest efektem transformacji ustrojowej państwa, reformy systemu edukacji, zmian organizacyjnych wynikających z przesłanek społecznych, demograficznych i ekonomicznych jak równieŝ realizacji załoŝeń strategii rozwoju oświaty w mieście i gminie Bogatynia na lata 2000-2008 (uchwała Nr XXIX/227/2000 Rady Gminy i Miasta w Bogatyni z dnia 5 grudnia 2000 r.) i strategii rozwoju Gminy i Miasta Bogatynia na lata 2006-2014 (uchwała Nr XXXVI/312/06 Rady Gminy i Miasta w Bogatyni z dnia 4 lipca 2006 r.). Aktualnie sieć przedszkoli publicznych oraz szkół podstawowych i gimnazjalnych zgodnie z art. 14a i art.17 ustawy o systemie oświaty zostały określone następującymi aktami prawa miejscowego: - uchwała Nr XVI/125/04 Rady Gminy i Miasta Bogatynia z dnia 20 kwietnia 2004 roku, zmieniona uchwałą Nr XV/104/07 z dnia 13 września 2007 roku, w sprawie ustalenia sieci publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych na terenie miasta i gminy Bogatynia, - uchwała Nr XI/72/07 Rady Gminy i Miasta Bogatynia z dnia 27 kwietnia 2007 roku w sprawie ustalenia sieci szkół podstawowych i gimnazjów oraz granic ich obwodów. W Gminie funkcjonuje sześć przedszkoli publicznych pięć na terenie miasta i jedno wiejskie. W miejscowościach gdzie nie ma przedszkoli tj. w Opolnie Zdroju i w Działoszynie funkcjonują oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych. W celu upowszechnienia edukacji przedszkolnej oddziały takie zostały utworzone od 1 września 2007 roku równieŝ w Publicznej Szkole Podstawowej nr 1 i Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Bogatyni. Po wprowadzeniu zmian systemowych wynikających z reformy oświaty jak i zmian wynikających z realizacji lokalnej polityki oświatowej na terenie miasta i gminy funkcjonuje pięć szkół podstawowych, cztery gimnazja trzy z nich ze względów organizacyjnych i lokalowych połączone są w zespoły szkoły podstawowej i gimnazjum. Szczegółowe dane dotyczące sieci jednostek oświatowych zawiera schemat organizacyjny, załącznik do uchwały oraz mapy z zaznaczonymi rejonami szkolnymi. 7

RADA GMINY I MIASTA W BOGATYNI PUBLICZNE PRZEDSZKOLA PUBLICZNE SZKOŁY PODSTAWOWE PUBLICZNE GIMNAZJA PUBLICZNE ZESPOŁY SZKÓŁ Publiczne Przedszkole Nr 1 w Porajowie ul. Górnicza 1c Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Emilii Plater w Bogatyni Pl. Bohaterów Warszawy 1 Publiczne Gimnazjum Nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Bogatyni ul. Chopina 15 Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Bogatyni ul. Wyczółkowskiego 42a Zespół Szkół Energetycznych i Ekonomicznych im. Stanisława Staszica w Bogatyni ul. Mł. Energetyków 24 Publiczne Przedszkole Nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi w Bogatyni ul. 1 Maja 33 Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Bolesława Chrobrego w Bogatyni ul. Młodych Energetyków 20 Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum im. Jadwigi Śląskiej w Działoszynie Działoszyn 33 Publiczne Przedszkole Nr 4 w Bogatyni ul. Chopina 12 Publiczna Szkoła Podstawowa im. Polskiego Czerwonego KrzyŜa w Opolnie Zdroju ul. Świerczewskiego 7a Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego w Porajowie ul. Górnicza 1 Publiczne Przedszkole Nr 5 w Bogatyni ul. Chopina 13 Publiczne Przedszkole Nr 6 w Bogatyni ul. Wyczółkowskiego 32 Publiczne Przedszkole Nr 7 w Bogatyni ul. Cicha 6 I. 1.1. Schemat Organizacyjny Jednostek Oświatowych

I. 1. 2. Rejony szkolne po zmianach systemowych i organizacyjnych Załączniki do Uchwały nr XI/72/07 Rady Gminy i Miasta Bogatynia z dnia 27 kwietnia 2007 roku w sprawie ustalenia sieci szkół podstawowych i gimnazjów oraz granic ich obwodów. Załącznik nr 1 - Obwody publicznych szkół podstawowych: 1. Obwód Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 im. Emilii Plater w Bogatyni, Plac Bohaterów Warszawy 1, obejmuje następujące ulice: Armii Czerwonej, Białogórska, Bema, Biskupia, Bojowników, Chrobrego, Dzika, Daszyńskiego, Dworcowa, Dworska, Energetyków, Jagiellońska, Kościuszki (od nr 1 do nr 59), Krzywa, Kurzańska, Kusocińskiego, Kilińskiego, Kochanowskiego, Ludowa, 22 Lipca, Moniuszki, 1 Maja, Mieszka I, Nowotki, NadbrzeŜna, Okrzei, Partyzantów, Przodowników Pracy, Plac Bohaterów Warszawy, Polna, Pocztowa, Piastowska, Reymonta, Sienkiewicza, Skłodowskiej-Curie, Strumykowa, Spółdzielcza, Sportowa, Sztygarska, H. Sawickiej, Śmiała, Świerczewskiego, Turowska, Traugutta, Wspólna, Waryńskiego, Wyspiańskiego, Włókiennicza, Zamknięta, Zgorzelecka, Zwycięstwa. 2. Obwód Publicznej Szkoły Podstawowej nr 5 im. Bolesława Chrobrego w Bogatyni, ul. Młodych Energetyków 24, obejmuje następujące ulice: Cicha, Dębowa, Francuska, Górnicza, Jasna, Kręta, Komuny Paryskiej, Konrada, Lipowa, Łąkowa, ŁuŜycka, Młodych Energetyków, Mickiewicza, Mostowa, Nowa, Osadnicza, Okólna, Ogrodowa, Parkowa, Rolnicza, Słoneczna, Spacerowa, Szkolna, Środkowa, Wolności, Wesoła, Wiejska, Zielona. 3. Obwód Publicznej Szkoły Podstawowej w Opolnie Zdroju, ul. Świerczewskiego 7a, obejmuje następujące miejscowości: Opolno Zdrój, Białopole, Jasna Góra. Załącznik nr 2 - Obwody publicznych gimnazjów: 1. Obwód Publicznego Gimnazjum nr 1 w Bogatyni, Chopina 16, obejmuje następujące ulice i miejscowości: Armii Czerwonej, Białogórska, Bema, Biskupia, Bojowników, Chopina, Chrobrego, Daszyńskiego, Dworcowa, Dworska, Dzika, Energetyków, Jagiellońska, Kościuszki (od nr 1 do nr 59), Krzywa, Kurzańska, Kusocińskiego, Kilińskiego, Kochanowskiego, 25-lecia, Ludowa, 22-Lipca, Moniuszki, 1 Maja, Mieszka I, Nowotki, NadbrzeŜna, Okrzei, Paderewskiego, Partyzantów, Przodowników Pracy, Plac Bohaterów Warszawy, Polna, Pocztowa, Piastowska, Reymonta, Sienkiewicza, Skołodowskiej-Curie, Sienkiewicza, Strumykowa, Spółdzielcza, Sportowa, 9

Sztygarska, H. Sawickiej, Śmiała, Świerczewskiego, Turowska, Traugutta, Wspólna, Waryńskiego, Wyspiańskiego, Włókiennicza, Zamknięta, Zgorzelecka, Zwycięstwa, Cicha, Dębowa, Francuska, Górnicza, Jasna, Kręta, Komuny Paryskiej, Konrada, Lipowa, Łąkowa, ŁuŜycka, Młodych Energetyków, Mickiewicza, Mostowa, Nowa, Osadnicza, Okólna, Ogrodowa, Parkowa, Rolnicza, Słoneczna, Spacerowa, Szkolna, Środkowa, Wolności, Wesoła, Wiejska, Zielona, Jasna Góra, Białopole i Opolno Zdrój. Załącznik nr 3 - Obwody szkół wchodzących w skład publicznych zespołów szkół podstawowych i gimnazjów: 1. Obwód Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3 im. Kornela Makuszyńskiego, wchodzącej w skład Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Bogatyni, ul. Wyczółkowskiego 42a obejmuje następujące ulice: Boznańskiej, Chełmońskiego, Chopina, Dobra, Dymitrowa, Dąbrowskiego, Fabryczna, Fałata, Główna, Górna, Górska, Grottgera, Karłowicza, Konopnickiej, Komedy- Trzcińskiego, Kolejowa, Kopernika, Kossaka, Kościuszki (od nr 60 do nr 134), Krótka, Krakowska, 25-lecia, Leśna, Listopadowa, 3 Maja, Malczewskiego, Matejki, Nadrzeczna, Opolowska, Paderewskiego, Pastwiskowa, Prusa, Puszkina, Robotnicza, RóŜyckiego, Słowackiego, Słowiańska, Styki, Szymanowskiego, II Armii Wojska Polskiego, Warszawska, Wieniawskiego, Wąska, Wyczółkowskiego, Zamojskiego, Zygmuntowska, śymierskiego. 2. Obwód Publicznego Gimnazjum nr 2, wchodzącego w skład Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Bogatyni, ul. Wyczółkowskiego 42a obejmuje następujące ulice: Boznańskiej, Chełmońskiego, Dobra, Dymitrowa, Dąbrowskiego, Fabryczna, Fałata, Główna, Górna, Górska, Grottgera, Karłowicza, Konopnickiej, Komedy-Trzcińskiego, Kolejowa, Kopernika, Kossaka, Kościuszki (od nr 60 do nr 134), Krótka, Krakowska, Leśna, Listopadowa, 3 Maja, Malczewskiego, Matejki, Nadrzeczna, Opolowska, Pastwiskowa, Prusa, Puszkina, Robotnicza, RóŜyckiego, Słowackiego, Słowiańska, Styki, Szymanowskiego, II Armii Wojska Polskiego, Warszawska, Wąska, Wieniawskiego, Wyczółkowskiego, Zamojskiego, Zygmuntowska, śymierskiego. 3. Obwód Publicznej Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana III Sobieskiego wchodzącej w skład Zespołu Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana III Sobieskiego i Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana III Sobieskiego w Porajowie, ul. Górnicza 1c, obejmuje następujące miejscowości: Porajów, Kopaczów, Sieniawka. 4. Obwód Publicznego Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana III Sobieskiego wchodzącego w skład Zespołu Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi im. Jana III Sobieskiego i Gimnazjum z Oddziałami 10

Integracyjnymi im. Jana III Sobieskiego w Porajowie, ul. Górnicza 1c, obejmuje następujące miejscowości: Porajów, Kopaczów, Sieniawka. 5. Obwód Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jadwigi Śląskiej wchodzącej w skład Zespołu Szkoły Podstawowej im. Jadwigi Śląskiej i Gimnazjum w Działoszynie, Działoszyn 33, obejmuje następujące miejscowości: Działoszyn, Posada, Bratków, Wyszków, Wolanów, Lutogniewice, Krzewina. 6. Obwód Publicznego Gimnazjum wchodzącego w skład Zespołu Szkoły Podstawowej im. Jadwigi Śląskiej i Gimnazjum w Działoszynie, Działoszyn 33, obejmuje następujące miejscowości: Działoszyn, Posada, Bratków, Wyszków, Wolanów, Lutogniewice, Krzewina. 11

I.1. 3. Mapy rejonów na terenie miasta i gminy Bogatynia Mapa rejonów szkół podstawowych miasto Bogatynia 12

Mapa rejonów gimnazjów miasto Bogatynia 13

Mapa rejonów szkół gmina Bogatynia Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum im. Jadwigi Śląskiej w Działoszynie Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Bolesława Chrobrego w Bogatyni Zespół Szkół Energetycznych i Ekonomicznych im. Stanisława Staszica w Bogatyni Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego w Porajowie Publiczna Szkoła Podstawowa im. Polskiego Czerwonego KrzyŜa w Opolnie Zdroju 14

I. 2. ORGANIZACJA SZKÓŁ I PRZEDSZKOLI I. 2. 1. Liczba uczniów, oddziałów, średnia liczba uczniów w oddziale Do szkół podstawowych i gimnazjów w mieście i gminie Bogatynia uczęszcza 2476 uczniów, uczących się w 124 oddziałach (w tym w pięciu oddziałach przedszkolnych), przy czym średnia liczba uczniów w oddziale wynosi 19,97. Oddziały przedszkolne funkcjonują w Publicznej Szkole Podstawowej w Opolnie Zdroju dwa, w Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Działoszynie jeden, w Publicznej Szkole Podstawowej nr 1 w Bogatyni- jeden, oraz w Zespole Szkół z Oddziałami Integracyjnymi - jeden. Dokonując analizy liczby uczniów w poszczególnych szkołach i zespołach szkół widać, Ŝe ich zmniejszenie dotyczy wszystkich jednostek. Dlatego teŝ w pełni uzasadnione wydaje się dokonanie w 2007 roku połączenia w zespół szkół Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3 i Publicznego Gimnazjum nr 2 w Bogatyni, dzięki któremu baza szkoły przy ul. Wyczółkowskiego 42a jest lepiej wykorzystana. Zmniejszanie liczby uczniów w szkołach wpłynęło równieŝ na liczbę oddziałów i średnią liczbę uczniów w oddziale na przestrzeni ośmiu ostatnich lat szkolnych. Znaczny spadek liczby uczniów dotyczy wszystkich szkół. Liczba uczniów na przestrzeni lat ujętych w niniejszej analizie zmniejszyła się w szkołach podstawowych i gimnazjalnych o 426 uczniów (jest to więc jedna średniej wielkości szkoła), natomiast w Zespole Szkół Energetycznych i Ekonomicznych o 176 uczniów. Na złagodzenie tego stanu w szkołach podstawowych wpłynie zmiana ustawy o systemie oświaty obniŝająca od 1 września 2012 roku wiek obowiązku szkolnego z 7 do 6 roku Ŝycia (zostanie to omówione w części dotyczącej prognoz demograficznych). Tendencje demograficzne widać natomiast wyraźnie po analizie liczby urodzeń przedstawionej w dalszej części niniejszego opracowania (rozdział III.1. Liczba dzieci urodzonych w latach 1996-2010 według rejonów szkolnych). Szczegółowe zmiany w ostatnich pięciu latach szkolnych liczby uczniów, oddziałów i średnie liczby uczniów w oddziale ilustruje wykres nr 1 i 2 oraz tabela nr 1. 15

Wykres nr 1. Liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach lata 2006-2011 1100 1000 900 800 700 600 500 400 967 949 972 937 896 300 200 100 457 457 429 409 400 181 173 159 142 145 155 156 154 142 127 228 233 227 223 220 336 338 317 305 279 578 518 497 447 409 0 PSP nr 1 PSP nr 5 PSP Opolno Zdrój ZSzOI ZSPiG Działoszyn ZSPiG Porajów PG nr 1 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 16

Wykres nr 2. Średnia liczba uczniów w oddziałach w szkołach podstawowych i gimnazjach lata 2006-2011 30 25 20 15 17 24,9 16,5 17,3 15,9 15,8 16,1 19,4 19,5 19,3 17,8 15,9 24,1 22,4 20,7 18,7 18,8 17,6 17,9 17,4 22,9 22,6 22,7 21,6 21,1 21,8 21,4 21,2 22,7 22,3 20,4 22,6 24,1 23,5 23,7 22,4 10 5 0 PSP nr 1 PSP nr 5 PSP Opolno Zdrój ZSzOI ZSPiG Działoszyn ZSPiG Porajów PG nr 1 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011

Jednostka Tabela nr 1. Liczba uczniów w szkołach podstawowych i gimnazjach - lata 2006-2011 1 Liczba uczniów 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Liczba oddziałów Średnia liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Liczba oddziałów Średnia liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 457 19 24,1 457 19+1op. 22,9 429 18+1op. 22,6 409 17+1op 22,7 400 17+1op. 22,6 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 181 11 16,5 173 10 17,3 159 10 15,9 142 9 15,8 145 9 16,1 Publiczna Szkoła Podstawowa w Opolnie Zdroju Liczba oddziałów Średnia liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Liczba oddziałów Średnia liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Liczba oddziałów 155 6+2op. 19,4 156 6+2op. 19,5 154 6+2op. 19,3 142 6+2op 17,8 127 6+2op 15,9 Zespół Szkół z Oddziałami 686 31 22,1 Integracyjnymi (PSP 3 + PG 2) 281 13 21,6 Średnia liczba uczniów w oddziale 949 43+1op. 21,6 972 45+1op. 21,1 937 42+1op 21,8 896 42+1op 21,4 Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Działoszynie Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Porajowie 228 10+1op. 20,7 233 10+1op. 21,2 227 9+1op 22,7 223 9+1op 22,3 220 10+1op 20,4 336 18 18,7 338 18 18,8 317 18 17,6 305 17 17,9 279 15 17,4 Publiczne Gimnazjum nr 1 578 24 24,1 518 22 23,5 497 21 23,7 447 20 22,4 409 20 24,9 Ogółem: 2902 132+3op. 21,5 2824 128+5op. 21,23 2755 127+5op. 20,87 2605 120+5op 20,84 2476 119+5op 19,97 op. oddział przedszkolny w szkole 1 Źródło : opracowanie własne na podstawie arkuszy organizacyjnych szkół, lata 2006-2011. 18

Wykres nr 3. Liczba uczniów w Zespole Szkół Energetycznych i Ekonomicznych w latach 2006 2011 500 400 300 200 100 0 400 348 329 265 224 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Ze względu na lepszą czytelność materiału dotyczącego liczby uczniów analizy jedynej szkoły ponadgimnazjalnej prowadzonej przez Gminę Bogatynia dokonano odrębnie. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe tendencja zmniejszania się liczby uczniów, oddziałów i średniej liczby uczniów w oddziale dotyczy równieŝ tej szkoły, a skala zjawiska w tym przypadku wydaje się jeszcze większa - na przestrzeni pięciu lat w szkole uczy się 176 uczniów mniej. Wpływ na to ma niewątpliwie nie tylko mniejsza liczba absolwentów gimnazjów, ale równieŝ reforma systemu szkolnictwa ponadgimnazjalnego oraz to, Ŝe młodzieŝ chętnie wybiera szkoły ponadgimnazjalne licealne zarówno ogólnokształcące jak i profilowane, a dorośli uzupełniają swoje wykształcenie w placówkach niepublicznych. Szczegółowe dane w tym zakresie przedstawia wykres nr 3 i tabela nr 2. Tabela nr 2. Liczba uczniów w Zespole Szkół Energetycznych i Ekonomicznych 2006-2011 2 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Jednostka Liczba uczniów Liczba oddziałów Śr. liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Liczba oddziałów Śr. liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Liczba oddziałów Śr. liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Liczba oddziałów Śr. liczba uczniów w oddziale Liczba uczniów Liczba oddziałów Śr. liczba uczniów w oddziale ZSEiE 400 21 19 348 20 17,4 329 16 20,6 265 13 20,4 224 11 20,4 2 Źródło : opracowanie własne na podstawie arkuszy organizacyjnych Zespołu Szkół Energetycznych i Ekonomicznych, lata 2006-2011. 19

I. 2. 2. Liczba dzieci w przedszkolach, liczba oddziałów, średnia liczba dzieci w oddziałach W bieŝącym roku szkolnym do przedszkoli zapisanych jest 637 dzieci uczęszczających do 26 oddziałów, przy średniej liczbie dzieci w oddziale 24,50. Dane przedstawione na wykresie nr 4 i tabela nr 3 wyraźnie wskazują na stabilną sytuację dotyczącą liczby dzieci w przedszkolach na przestrzeni ostatnich pięciu lat szkolnych. Skomentowania niewątpliwie wymagają dane dotyczące liczby dzieci w Publicznym Przedszkolu nr 3 - poniewaŝ jest to placówka integracyjna, liczba dzieci, które mogą być zapisane do 1 oddziału zaleŝy od tego, czy ma on charakter integracyjny wówczas jest to maksymalnie 20 dzieci w oddziale (gdzie w przypadku oddziałów ogólnodostępnych 25 dzieci), dlatego gdy w danym roku do przedszkola zapisanych jest mniej dzieci niepełnosprawnych zwiększa się liczba miejsc statutowych (por. 2009/2010 i 2010/2011). Na przestrzeni ostatnich pięciu lat szkolnych liczba dzieci uczęszczających do przedszkoli publicznych zwiększyła się o 66. MoŜliwe było to dzięki maksymalnemu wykorzystaniu obecnej bazy lokalowej. Wykres nr 4. Liczba dzieci w przedszkolach lata 2006 2011 150 100 50 0 PP 1 PP 3 PP 4 PP 5 PP 6 PP 7 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 20

Tabela nr 3. Liczba dzieci w przedszkolach w latach 2006-2011 3 Jednostka Liczba dzieci zapisany ch 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Liczba oddziałów Śr. liczba dzieci w oddziale Liczba dzieci zapisanych Liczba oddziałów Śr. liczba dzieci w oddziale Liczba dzieci zapisanych Liczba oddziałó w Śr. liczba dzieci w oddziale Liczba dzieci zapisanych Liczba oddziałów Śr. liczba dzieci w oddziale Liczba dzieci zapisanych Publiczne Przedszkole nr 1 67 3 22,3 74 3 24,7 68 3 22,7 78 3 26,0 76 3 25,3 Publiczne Przedszkole nr 3 119 5 23,8 123 5 24,6 120 6 20,0 120 6 20,0 138 6 23,0 Publiczne Przedszkole nr 4 * 75 3 25 76 3 25,3 75 3 25,0 75 3 25,0 75 3 25,0 Publiczne Przedszkole nr 5 144 6 24 125 5 25 125 5 25,0 130 5 26,0 142 5 28,4 Publiczne Przedszkole nr 6 102 4 25,5 105 4 26,3 134 6 22,3 134 6 22,3 142 6 23,7 Publiczne Przedszkole nr 7 64 3 21,3 62 3 20,7 63 3 21,0 66 3 22,0 64 3 21,3 Liczba oddziałów Ogółem 571 24 23,7 565 23 24,6 585 26 22,5 603 26 23,2 637 26 24,5 Śr. liczba dzieci w oddziale * od roku szkolnego 2009/2010 w przedszkolu funkcjonuje dodatkowo 2 oddziały Ŝłobkowe, do których średnio zapisanych jest 30 dzieci. 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie arkuszy organizacyjnych przedszkoli, lata 2006-2011. 21

I. 3. ANALIZA ZATRUDNIENIA I. 3. 1. Stan zatrudnienia w jednostkach oświatowych Analiza stanu zatrudnienia nauczycieli (liczby etatów) w przedszkolach publicznych wynika wprost proporcjonalnie z ilości grup w danym przedszkolu i struktury wiekowej poszczególnych grup (pensum nauczyciela 22 lub 25 godzin), jak równieŝ czasu pracy przedszkola zaleŝnego od potrzeb rodziców. Nieznaczne wzrosty liczby etatów nauczycielskich wynikają z wydłuŝenia czasu pracy poszczególnych grup (zgodnie z oczekiwaniem rodziców) oraz zwiększenia liczby oddziałów od 2008 roku o trzy (dodatkowe oddziały w Publicznym Przedszkolu nr 3 i Publicznym Przedszkolu nr 6). Biorąc pod uwagę zatrudnienie pracowników administracji i obsługi to na przestrzeni ostatnich lat następowało systematyczne ich zmniejszanie, niemniej jednak utworzenie nowych oddziałów spowodowało konieczność zatrudnienia dodatkowych osób (po jednej woźnej oddziałowej do kaŝdego z utworzonych oddziałów). Reasumując, pomimo zwiększenia liczby oddziałów w przedszkolach publicznych stan zatrudnienia na przestrzeni ostatnich lat nie uległ radykalnym zmianom. Szczegółowe dane zawarte są w tabeli nr 4 oraz przedstawione na wykresie nr 5 i nr 6. Tabela nr 4. Stan zatrudnienia nauczycieli, administracji i obsługi w przedszkolach lata 2006 2011 4. Naucz. 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Adm. +Obsł. Naucz. Adm. +Obsł. Naucz. Adm. +Obsł. Naucz. Adm. +Obsł. Przedszkole nr 1 6,5 8,75 7,48 8,75 7,16 8,75 6,34 8,75 6,34 8,75 Przedszkole nr 3 19,04 20,75 17,94 20,75 19,87 21,75 19,62 21,75 19,78 21,75 Przedszkole nr 4 7,09 25,5 8,09 23 6,45 23,5 7,09 23,5 7,09 22,5 Przedszkole nr 5 11 17,75 11,33 17,5 10,71 17,5 11,95 17,5 10,87 17,75 Przedszkole nr 6 11,97 15,25 10,06 16,13 13,45 18,13 13,34 18,13 13,81 19,13 Przedszkole nr 7 5,3 10,29 6,3 10,29 5,55 10,29 5,55 10,29 5,55 10,29 Naucz. Razem 60,9 98,29 61,2 96,42 63,19 99,92 63,89 99,92 63,44 100,17 Adm. +Obsł. 4 Źródło : opracowanie własne na podstawie arkuszy organizacyjnych przedszkoli, lata 2006-2011. 22

Wykres nr 5. Zatrudnienie nauczycieli w przedszkolach lata 2006 2011. 23 5,3 6,5 7,48 7,16 6,34 6,34 7,09 6,3 8,09 6,45 7,09 7,09 5,55 5,55 11 11,33 10,71 11,95 10,87 11,97 10,06 13,45 13,34 13,81 19,04 19,94 19,87 19,62 19,78 5,55 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 PP nr 1 PP nr 3 PP nr 4 PP nr 5 PP nr 6 PP nr 7 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011

Wykres nr 6. Zatrudnienie administracji i obsługi w przedszkolach liczba etatów w latach 2006-2011. 24 8,75 8,75 8,75 8,75 8,75 10,29 10,29 10,29 20,75 20,75 21,75 21,75 21,75 25,5 23 23,5 23,5 22,5 17,75 17,5 17,5 17,5 17,75 15,25 16,13 18,13 18,13 19,13 10,29 10,29 30 25 20 15 10 5 0 PP 1 PP 3 PP 4 PP 5 PP 6 PP 7 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011

Wykres nr 7. Zatrudnienie nauczycieli w szkołach podstawowych i gimnazjach liczba etatów w latach 2006 2011. 140 120 100 80 60 40 20 0 PSP 1 PSP 5 PSP Opolno Zdrój ZSzOI(PSP 3+PG 2) ZSPiG Porajow ZSPiG Działoszyn PG 1 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Dokonując analizy zatrudnienia nauczycieli w poszczególnych szkołach w ostatnich pięciu latach stwierdzić naleŝy, Ŝe poza szkołą w Porajowie, gdzie pomimo spadku liczby uczniów następuje wzrost etatów nauczycieli, oraz szkołą w Działoszynie, gdzie jest stała liczba etatów nauczycieli we wszystkich jednostkach następuje zmniejszenie zatrudnienia pedagogów. NaleŜy w tym miejscu zaznaczyć, Ŝe etaty pedagogiczne w szkołach moŝna podzielić na dwie grupy. 25

Pierwsza z nich to etaty związane z nauczaniem praca w klasie (prowadzenie zajęć języka polskiego, matematyki, godziny wychowawczej itp.) zauwaŝamy tu spadek liczby etatów wraz ze spadkiem liczby oddziałów. Nie jest to jednak wprost proporcjonalne do spadku liczby uczniów w szkołach, poniewaŝ jednocześnie następuje zmniejszenie liczby uczniów w oddziałach (na przestrzeni ostatnich dwóch lat ok. 2 uczniów na oddział). Stwierdzić naleŝy, Ŝe liczebność oddziałów ma zasadnicze znaczenie dla kosztów liczby etatów nauczycielskich szkół. MoŜna powiedzieć ze najwaŝniejszą decyzją organu prowadzącego jest wydanie zgody na utworzenie określonej liczby oddziałów w szkołach podstawowych i gimnazjalnych. Przyjęta na początku ich liczebność praktycznie nie ulega zmianie przez cały cykl nauki (tj. trzy lub sześć lat) determinując przyszłe koszty funkcjonowania szkoły w części wykonywania zadań dydaktyczno wychowawczych. Druga grupa to tzw. etaty wsparcia obejmujące wszystkie pozadydaktyczne obowiązki nauczycieli( prowadzenie biblioteki, świetlicy, zniŝki godzin dyrektorów, doradców metodycznych, praca pedagogów, psychologów, terapeutów, itp.) i tu zauwaŝamy nieznaczny wzrost tych etatów. Biorąc pod uwagę zmniejszenie liczby uczniów w szkołach naleŝy zaznaczyć, Ŝe tym samym zwiększa się dostępność zajęć realizowanych w ramach etatów wsparcia dotyczy to głównie pomocy pedagogicznej i psychologicznej w szkołach. Jest to zjawisko pozytywne ze względu na zmianę regulacji dotyczących opieki psychologiczno pedagogicznej jak równieŝ nowej podstawy programowej. 26

Wykres nr 8. Zatrudnienie administracji i obsługi w szkołach podstawowych i gimnazjach liczba etatów w latach 2006 2011. 80 70 60 liczba etatów 50 40 30 76 72,25 65,5 63,5 63,5 20 46 46,5 44,35 44,35 43,68 10 21 21 21 21 21 12,7 12,7 12,7 12,7 12,7 12,5 12,5 12,5 13 13 13,5 13,5 13,5 13,5 13,5 21,5 22,5 22,5 23 23,5 0 PSP 1 PSP 5 PSP Opolno Zdrój ZSzOI(PSP3+PG2) ZSPiG Porajow ZSPiG Działoszyn PG 1 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Dokonując analizy zatrudnienia pracowników administracji i obsługi moŝna zaznaczyć, Ŝe na jego zmniejszenie zasadniczo wpłynęło połączenie Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3 i Publicznego Gimnazjum nr 2 w zespół szkół. Dane dotyczące zatrudnienia zawiera wykres nr 8 i tabela nr 5. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe na przestrzeni pięciu lat zatrudnienie administracji i obsługi w szkołach spadło o ponad 12 etatów. Biorąc jednak pod uwagę zmniejszającą się stale liczbę uczniów oraz wzrost kosztów osobowych naleŝałoby rozwaŝyć racjonalizację zatrudnienia pracowników niepedagogicznych. 27

Tabela nr 5. Stan zatrudnienia w szkołach podstawowych i gimnazjach lata 2006-2011 5 Naucz. 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Adm.+ Obsł. Naucz. Adm.+ Obsł. Naucz. Adm.+ Obsł. Naucz. Adm.+ Obsł. Naucz. Adm.+ Obsł. PSP 1 40,39 21,00 42,39 21,00 42,75 21,00 41,71 21,00 38,00 21,00 PSP Nr 5 25,19 12,70 23,97 12,70 23,72 12,70 22,33 12,70 20,50 12,70 PSP Opolno Zdrój 17,91 12,50 18,56 12,50 17,62 12,50 18,39 13,00 17,06 13,00 ZSzOI (PSP 3 + PG 87,71 53,75 124,43 72,25 125,48 65,50 126,06 63,50 117,00 63,50 2) 35,06 22,25 ZSPiG Porajów 45,78 46,00 46,93 46,50 48,43 44,35 48,60 44,35 49,86 43,68 PSP Działoszyn 22,68 13,50 22,96 13,50 21,78 13,50 23,50 13,50 23,63 13,50 PG Nr 1 63,75 21,50 61,50 22,50 58,53 22,50 59,44 23,00 58,86 23,50 Razem 338,47 203,2 340,74 200,95 338,31 192,05 340,03 191,05 324,91 190,88 Wykres nr 9. Zatrudnienie nauczycieli, administracji i obsługi liczba etatów w Zespole Szkół Energetycznych i Ekonomicznych w latach: 2006-2011. 45 40 35 30 25 20 43,05 41,84 38,41 34,34 32,32 15 10 21,5 22 22 21 22 5 0 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Administracja i obsługa Nauczyciele Analizę zatrudnienia nauczycieli, administracji i obsługi w Zespole Szkół Energetycznych Ekonomicznych Bogatyni przedstawia wykres nr 9 zmiany związane są ze zmianami organizacyjnymi w szkole, jednakŝe nie są one adekwatne do tak duŝego spadku liczby uczniów. Wynika to przede wszystkim z rosnącej liczby urlopów dla poratowania zdrowia udzielanych nauczycielom w tej szkole. Podobnie jednak jak w przypadku szkół podstawowych i gimnazjalnych naleŝałoby rozwaŝyć racjonalizację zatrudnienia pracowników niepedagogicznych. 5 Źródło : opracowanie własne na podstawie arkuszy organizacyjnych szkół, lata 2006-2011. 28

I. 3. 2. Zatrudnienie nauczycieli z podziałem na stopnie awansu zawodowego w latach 2006-2011 Przedstawione wykresy (nr od 10 do 12) oraz tabela nr 6 wskazują, Ŝe zdecydowana większość nauczycieli zatrudnionych w jednostkach oświatowych miasta i gminy Bogatynia to nauczyciele dyplomowani. Stanowią oni w bieŝącym roku szkolnym 44% ogólnej liczby nauczycieli. Znaczną część, 29%, stanowią równieŝ nauczyciele mianowani. Analiza struktury zatrudnienia (wykres nr 12) wskazuje równieŝ, Ŝe większość tj. ponad 96 % zatrudnionych nauczycieli posiada wyŝsze wykształcenie. Wykres nr 10. Ilustracja zatrudnienia nauczycieli w latach: 2006-2011 wg stopnia awansu zawodowego (na podstawie arkuszy organizacyjnych jednostek). 210 180 150 120 90 60 30 0 29,07 22,81 26,83 24,64 23,48 43,81 56,09 88,99 85,26 90,27 184,55 151,07 151,07 144,32 124,24 104,57 121,72 167,05 184,04 187,64 staŝysta kontraktowy mianowany dyplomowany 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Wykres nr 11. Ilustracja zatrudnienia nauczycieli w roku szkolnym 2010/2011 wg stopnia awansu zawodowego (na podstawie arkuszy organizacyjnych jednostek). mianowany 29% kontraktowy 21% staŝysta 6% dyplomowany 44% 29

Tabela nr 6. Zatrudnienie nauczycieli w jednostkach oświatowych miasta i gminy Bogatynia z podziałem na stopnie awansu zawodowego - lata 2006-2011 6. 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Nauczyciel staŝysta Nauczyciel kontraktowy 29,07 22,81 26,83 24,64 23,48 43,81 56,09 88,99 85,26 90,27 Nauczyciel mianowany Nauczyciel dyplomowany 184,55 151,07 157,05 144,32 124,24 104,57 121,72 167,05 184,04 187,64 RAZEM: 362,00 351,69 439,92 438,26 425,63 6 Źródło : opracowanie własne na podstawie arkuszy organizacyjnych szkół i przedszkoli, lata 2006-2011. 30

I. 3. 3. Zatrudnienie nauczycieli według wykształcenia Wykres nr 12. Zatrudnienie nauczycieli wg wykształcenia w latach 2006-2011 2010/2011 4,42 12,3 47,14 361,77 2009/2010 45,74 1,74 17,23 373,55 2008/2009 47,44 1,66 26,11 364,71 2007/2008 40,71 2,52 22,55 285,91 2006/2007 36,16 5,51 27,91 292,42 pozostałe licencjat, kolegium naucz. wyŝsze bez pp., lic. z pp. wyŝsze z pp. 31

I. 4. DOWOśENIE UCZNIÓW Zgodnie z art.14a oraz art.17 ustawy o systemie oświaty, jeŝeli droga dziecka z domu do szkoły (przedszkola dzieci 6-letnie), w której obwodzie dziecko mieszka przekracza 3 km w przypadku szkoły podstawowej i przedszkola, 4 km w przypadku gimnazjum, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdów środkiem komunikacji publicznej. Jest to zadanie własne gminy. Dowóz dzieci i młodzieŝy do szkół na terenie naszej gminy odbywa się wynajętymi środkami transportu. Dane liczbowe wykazujące ilość dowoŝonych uczniów w poszczególnych latach szkolnych wskazane zostały w tabeli nr 7. Z danych przedstawionych na wykresie nr 14 wynika stały wzrost kosztów dowoŝenia uczniów spowodowany niewątpliwie wzrostem cen usług transportowych na przestrzeni ostatnich lat. Dokonując analizy średnich kosztów dowozu jednego ucznia w poszczególnych latach stwierdzić naleŝy, Ŝe wzrósł on na przestrzeni ostatnich 4 lat o ok. 14 zł w skali miesiąca. Tabela nr 7. Liczba dowoŝonych uczniów w szkołach w latach 2006-2011 7 Rok szkolny Jednostka 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 Publiczne Gimnazjum Nr 2 141 86 60 - - w Bogatyni Zespół Szkoły Podstawowej 37 38 30 27 47 i Gimnazjum w Porajowie Publiczna Szkoła Podstawowa 60 61 50 51 43 w Opolnie Zdroju Zespół Szkoły Podstawowej 128 136 137 139 143 i Gimnazjum w Działoszynie Publiczna Szkoła Podstawowa Nr 5 10 10 11 11 14 w Bogatyni (Trzciniec) Publiczne Gimnazjum Nr 1 w Bogatyni - 43 102 139 113 Ogółem 376 374 390 367 360 7 Źródło : opracowanie własne na podstawie umów zawieranych z przewoźnikiem, lata 2006-2011 32

Wykres nr 13. Zmiany ilościowe w dowoŝeniu uczniów do szkół w latach 2006/2007 do 2010/2011 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2006/2007 2007/2008 2008/2009 2009/2010 2010/2011 PG 2 ZSPiG PORAJÓW ZSPiG D ZIAŁOSZYN PSP OPOLNO PSP 5 PG1 Wykres nr 14. Zestawienie kosztów dowoŝenia uczniów do szkół ogółem w latach 2006-2010 8 2011(plan) 521 600,00 zł 2010 440 640,16 zł 2009 436 840,69 zł 2008 383 800,00 zł 2007 405 772,00 zł 8 Źródło : opracowanie własne na podstawie faktycznego wykonania planów w latach 2007-2010, rok 2011 na podstawie danych z planów finansowych. 33

Wykres nr 15. Średni roczny koszt dowozu jednego ucznia w latach 2006 2010. 1400 1200 1084,9 984,1 1190,3 1224 1000 800 600 400 200 0 2007 2008 2009 2010 34

I. 5. ZAJĘCIA POZALEKCYJNE W jednostkach oświatowych miasta i gminy Bogatynia realizowane są zajęcia dodatkowe, podczas których dzieci mogą rozwijać swoje uzdolnienia i zainteresowania. Zajęcia dodatkowe prowadzone w przedszkolach takie jak gimnastyka korekcyjna, terapia pedagogiczna oraz zajęcia logopedyczne finansowane są ze środków budŝetowych. Oferta przedszkoli zawiera takŝe zajęcia finansowane przez rodziców: rytmikę, naukę tańca, naukę języków obcych, elementy informatyki (praca z komputerem), warsztaty teatralne, muzyczne, plastyczne, zajęcia stymulujące twórcze myślenie oraz kino objazdowe. Zajęcia pozalekcyjne oferowane w publicznych szkołach finansowane są głównie z budŝetu gminy. Od września 2009 r. po zmianie przepisów Karty Nauczyciela (art.42 ust.2 pkt 2a) realizowane są one w większości w ramach czasu pracy nauczyciela. Wszystkie szkoły posiadają bardzo bogatą ofertę kół przedmiotowych, kół i zespołów artystycznych, zajęć sportowych oraz róŝne formy zajęć terapeutycznych. Ponadto zarówno poszczególne szkoły jak i Gmina jako organ prowadzący pozyskują fundusze na realizację zajęć pozalekcyjnych ze środków unijnych. Przykładami są tu: - projekt Dolnośląska szkoła liderem projakościowych zmian w polskim systemie edukacji realizowany w Publicznej Szkole Podstawowej nr 3 oraz Publicznym Gimnazjum nr 2; - projekt Zrozumieć Świat realizowany w klasach czwartych Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3, - projekt Akademia Uczniowska realizowany w Publicznym Gimnazjum nr 2, - projekt systemowy pt. "Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkół podstawowych", który realizowany będzie przez wszystkie szkoły podstawowe naszej Gminy w okresie od września 2011 do lutego 2013 r. w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do edukacji oraz zmniejszanie róŝnic w jakości usług edukacyjnych (wartość projektu - 342 480 zł). NaleŜy równieŝ zauwaŝyć, iŝ dostępność zajęć pozalekcyjnych zwiększyła się ze względu na zmniejszenie liczby uczniów w kaŝdej ze szkół. 35

II. BUDśET 36

II. 1. CZĘŚĆ OŚWIATOWA WYDATKÓW GMINY I MIASTA BOGATYNIA II. 1. 1. Wydatki budŝetowe w zakresie oświaty w latach 2007-2011 PoniŜszy wykres ilustruje główną strukturę i wysokość wydatków oświatowych w latach 2007 2011 wskazując kwoty wydatkowane na oświatę ogółem oraz na bieŝące funkcjonowanie jednostek oświatowych i inwestycje oświatowe. Z analizy wydatków wynika, Ŝe ich najwyŝszy poziom przypada na 2010 rok (35,76 mln zł.), ponadto zaznaczyć naleŝy, Ŝe ich struktura wyraźnie wskazuje na systematyczny wzrost w zakresie wydatków na bieŝące funkcjonowanie jednostek (o 0,54 mln zł). W latach 2007-2010 wydatki na oświatę kształtowały się na średnim poziomie: wydatki ogółem 33,01 miliona zł. wydatki bez inwestycji 32,4 miliona zł. wydatki inwestycyjne 0,61miliona zł. Wykres nr 1. Struktura wydatków oświatowych w latach 2007-2011. 40 35 mln 30 25 34,21 20 15 30 32,05 35,76 36,30 10 5 0 0,30 0,80 0,68 0,64 2007 2008 2009 2010 2011 Lata 0,41 Wydatki oświatowe ogółem w tym inwestycje 37

Niewielkie nakłady na wydatki inwestycyjne wynikają z zakończenia duŝych inwestycji oświatowych prowadzonych w poprzednich latach i wzrostu wydatków bieŝących. Systematyczny wzrost wydatków związanych ze statutową działalnością jednostek wynika przede wszystkim we wzrostu wydatków osobowych. Wykres nr 2. Wydatki oświatowe ogółem na tle wydatków Gminy w latach 2007-2011. Wydatki ogółem gminy Wydatki oświatowe mln 180 120 60 108,9 137,7 136,28 163,04 166,73 0 30 32,05 2007 2008 2009 2010 2011 Lata 34,21 35,76 36,3 Jak widać na wykresie nr 2 wydatki oświatowe ogółem w latach 2007-2011 są stabilną częścią wydatków gminy, kształtującą się na średnim poziomie 33,7 mln zł. 38

Wykres nr 3. Procentowy wskaźnik wydatków oświatowych z inwestycjami i bez inwestycji w stosunku do wydatków gminy ogółem w latach 2007-2011. 35 28 % 21 14 7 29,9 29,6 23,3 22,7 25,1 24,6 21,9 21,5 21,8 21,5 0 2007 2008 2009 2010 2011 Lata Wydatki Oświatowe z inwestycjami Wydatki Oświatowe bez inwestycji Analiza wydatków przedstawionych na wykresie nr 3 wskazuje, Ŝe wydatki na oświatę stanowią średnio ok. 24,4 % wydatków gminy ogółem. Analiza wskaźników potwierdza dające się zaobserwować tendencje systematycznego wzrostu wydatków oświatowych w części dotyczącej statutowej działalności. Potwierdza to równieŝ szczegółowa analiza wydatków oświatowych bez inwestycji w podziale na wydatki osobowe i rzeczowe. Wykres nr 4. Wydatki oświatowe w podziale na osobowe i rzeczowe w latach 2007 2011 30 mln 20 24,2 25,8 28 29,4 28,5 10 0 5,5 4,7 5 5,6 2007 2008 2009 2010 2011 Lata 5,2 Wydatki osobowe Wydatki rzeczowe 39

W wydatkach na oświatę ok. 84 % stanowią wydatki osobowe tj. na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń. Jak widać wydatki osobowe stanowią zdecydowaną większość w strukturze wydatków oświatowych ze stałą tendencja rosnącą. Wydatki rzeczowe kształtują się na średnim poziomie 5,2 mln złotych, co stanowi ok. 16 % wydatków oświatowych ogółem (bez inwestycji). Na stały wzrost kwot związanych z kosztami osobowymi ma wpływ systematyczny wzrost wynagrodzeń pracowników jednostek oświatowych w szczególności wynagrodzeń nauczycielskich. Inne czynniki, które mogłyby mieć na to wpływ tj. liczba etatów nauczycieli, administracji i obsługi wykazują niewielkie ale systematyczne tendencje spadkowe. NaleŜy równieŝ zaznaczyć, Ŝe spadek poziomu wydatków rzeczowych w 2008 roku, był moŝliwy dzięki zmianie siedziby Publicznego Gimnazjum nr 2 w Bogatyni i utworzeniu Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi. Na ich wzrost w kolejnych latach główny wpływ ma znaczny wzrostu cen mediów. 40

II. 1. 2. Pokrycie wydatków oświatowych przez część oświatową subwencji ogólnej w latach 2007-2011. Wydatki ponoszone przez gminę na oświatę w części pokrywane są z dochodu transferowego, w formie części oświatowej subwencji ogólnej. Wykres nr 5. Procent pokrycia wydatków oświatowych ogółem przez subwencję lata 2007 2011. 50 45 % 40 43,15 44,8 45,2 44,1 45 35 30 2007 2008 2009 2010 2011 Lata Stosunkowo niski poziom pokrycia wydatków oświatowych ogółem przez subwencję oświatową wynika ze sposobu jej naliczenia. Nie pokrywa ona bowiem wydatków inwestycyjnych, wydatków ponoszonych na funkcjonowanie przedszkoli oraz związanych z dowoŝeniem i doŝywianiem dzieci. W ramach wynagrodzeń nauczycielskich subwencja nie pokrywa dodatków określonych uchwałą Rady Miasta i Gminy w sprawie zasad wynagradzania nauczycieli, ustalenia regulaminu określającego wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania dodatków: funkcyjnych, motywacyjnych oraz dodatków za warunki pracy, oraz niektórych innych składników wynagrodzenia, a takŝe wysokości, szczegółowych zasad przyznawania i wypłacania dodatku mieszkaniowego oraz kosztów związanych z zajęciami pozalekcyjnymi i świetlicowymi. Biorąc pod uwagę sposób naliczania subwencji oraz strukturę wydatków w jednostkach oświatowych poniŝej przedstawiono procent pokrycia wydatków osobowych przez część oświatową subwencji ogólnej w latach 2007 2011 (wykres nr 6) oraz procentowe pokrycie wydatków osobowych przez subwencję w poszczególnych szkołach (wykres nr 7). 41

Pokrycie wydatków oświatowych osobowych w latach 2007 2011 kształtuje się na średnim poziomie: 2007 r. 53,49 % 2008 r. 54,13 % 2009 r. 53,93 % 2010 r. 52,80 % 2011 r.(plan) 54,80 % Wykres nr 6. Procent pokrycia wydatków osobowych oświatowych przez subwencję lata 2007 2011. % 60 55 50 53,49 54,13 53,93 52,8 54,8 45 40 2007 2008 2009 2010 2011 Lata PowyŜszy wykres wskazuje stały procent pokrycia wydatków osobowych przez subwencję w skali gminy. Procent pokrycia wydatków osobowych w poszczególnych szkołach (wykres nr 7) odzwierciedla sposób naliczania subwencji określony rozporządzeniem MEN i ukazuje charakter i organizację poszczególnych jednostek. Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 spadek pokrycia wydatków oświatowych wynika z systematycznego zmniejszania liczby uczniów oraz wzrostu wynagrodzeń pracowników szkoły, gdyŝ wcześniejsze analizy wskazują, Ŝe od 2007 roku nie nastąpił wzrost etatów administracji i obsługi, a liczba etatów nauczycieli wykazuje niewielki spadek ( 2 etaty). Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi (do roku szkolnego 2007/2008 Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 i Publiczne Gimnazjum nr 2) z analizy danych wynika, Ŝe po organizacyjnym połączeniu obu szkół nastąpił wzrost pokrycia wydatków osobowych przez subwencję oświatową - jest to związane niewątpliwie ze spadkiem zatrudnienia pracowników administracji i obsługi (9 etatów) jak równieŝ niewielkim spadkiem zatrudnienia nauczycieli (ok. 5 etatów). Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 pomimo stałego spadku liczby uczniów, zmniejszenia etatów nauczycieli (5 etatów) oraz stałej liczbie etatów 42

administracji i obsługi obserwujemy spadek pokrycia wydatków osobowych przez subwencję oświatową. To, Ŝe pokrycie to jest najniŝsze spośród wszystkich szkół wynika przede wszystkim z faktu, Ŝe jest to szkoła mała (porównywalna z wiejskimi, np. w Opolnie Zdroju), z mało licznymi oddziałami, ale z uwagi na połoŝenie na terenie miasta nie korzysta ze zwiększonej subwencji przysługującej na uczniów szkół wiejskich. Publiczna Szkoła Podstawowa w Opolnie Zdroju jest to szkoła korzystająca z dodatkowego przelicznika subwencji dla szkół wiejskich, o stabilnej liczbie etatów pedagogicznych i niepedagogicznych, co wpływa na to, Ŝe pomimo funkcjonowania w niej dwóch oddziałów przedszkolnych (na które nie przekazywane są środki z budŝetu państwa) procent pokrycia wydatków osobowych przez subwencję jest znacznie wyŝszy niŝ w np. Publicznej Szkole Podstawowej nr 5. Jednak z uwagi na stale zmniejszającą się liczbę uczniów na przestrzeni ostatnich pięciu lat pokrycie zmniejszyło się o 10 procent. Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Działoszynie - jest to szkoła korzystająca z dodatkowego przelicznika subwencji dla szkół wiejskich, o stabilnej liczbie pracowników administracji i obsługi oraz zmniejszającej się liczbie oddziałów a co za tym idzie etatów nauczycielskich. Powoduje to, Ŝe procent pokrycia wydatków osobowych jest wysoki. Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Porajowie - jest to szkoła korzystająca z dodatkowego przelicznika subwencji dla szkół wiejskich, niewielki wzrost procentowego udziału subwencji oświatowej w wydatkach osobowych wynika przede wszystkim ze zmniejszania się liczby pracowników niepedagogicznych. Publiczne Gimnazjum nr 1 oraz Zespół Szkół Energetycznych i Ekonomicznych spadek procentowego udziału subwencji oświatowej w wydatkach osobowych wynika przede wszystkim z systematycznego zmniejszania się liczby uczniów w ostatnich latach. 43

Wykres nr 7. Procent pokrycia wydatków osobowych oświatowych przez subwencję w poszczególnych jednostkach oświatowych w latach 2007 2010 100 2007 2008 2009 2010 80 % 49 48 47 75 73 68 66 56 88 96 89 60 60 62 61 73 70 67 62 82 61 64 63 66 78 68 67 64 75 66 73 65 40 PSP 1 ZSzOI (PSP 3 +PG 2) 44 PSP 5 PSP Opolno ZSPiG Działoszyn ZSPiG Porajów PG 1 ZSEiE 44

Pokrycie wydatków oświatowych ogółem (bez inwestycji) przez subwencje kształtuje się na średnim poziomie: 2007-56,55 % 2008-55,50 % 2009 55,41 % 2010 54,05 % 2011 (plan) 55,84% Biorąc pod uwagę strukturę wydatków ponoszonych przez szkoły oraz sposób naliczenia subwencji równieŝ i w tym zestawieniu odnotowujemy nieznaczny spadek pokrycia wydatków przez subwencję. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe w koszty utrzymania szkół wliczone są: w przypadku Szkoły Podstawowej w Opolnie Zdroju, w Działoszynie, Publicznej Szkoły podstawowej nr 1 i Zespołu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi w Bogatyni koszty funkcjonowania oddziałów przedszkolnych, w przypadku szkół do których uczniowie są dowoŝeni koszty zapewnienia opieki podczas dowozu, w przypadku wszystkich szkół, poza Zespołem Szkół Energetycznych i Ekonomicznych w Bogatyni, prowadzenie stołówek szkolnych - koszty te nie są brane pod uwagę przy naliczeniu części oświatowej subwencji ogólnej. 45

Wykres nr 8. Procent pokrycia przez subwencję oświatową wydatków ponoszonych przez szkoły ogółem (bez inwestycji) w latach 2007-2010. 80 70 60 68 64 75 70 71 50 40 30 61 58 50 47 50 50 43 43 39 60 58 51 55 78 72 51 53 51 55 62 61 57 64 60 57 55 20 41 10 0 PSP1 ZSzOI PSP 5 PSP Opolno Zdrój ZSPiG Działoszyn ZSPiG Porajów PG 1 ZSEiE 2007 2008 2009 2010 46

II.2 ANALIZA WYDATKÓW PONOSZONYCH W PRZEDSZKOLACH II.2.1. Porównawcza analiza działalności placówek przedszkolnych Miasta i Gminy Bogatynia w latach 2007-2011 9 Wyszczególnienie Publiczne Przedszkole nr 1 Publiczne Przedszkole nr 3 Publiczne Przedszkole nr 4 Publiczne Przedszkole nr 5 Publiczne Przedszkole nr 6 Publiczne Przedszkole nr 7 Razem 2007 - Zapisane 67 119 75 144 102 64 571 2008 - Zapisane 75 119 75 125 111 66 571 2009 - Zapisane 68 120 75 125 134 63 585 2010 - Zapisane 78 120 75 130 134 66 603 2011 - zapisane 76 138 75 142 142 64 637 Ogółem koszt utrzymania placówki przedszkolnej 2007 512 583,00 1 247 598,00 1 071 701,00 927 315,00 895 951,00 516 378,00 5 171 526,00 2008 555 615,00 1 321 524,00 1 163 698,00 1 047 739,00 1 054 907,00 567 859,00 5 711 342,00 2009 607 272,00 1 503 335,00 1 277 291,00 1 109 917,00 1 213 393,00 616 447,00 6 327 655,00 2010 642 170,00 1 605 356,00 1 269 653,00 1 203 533,00 1 392 148,00 692 530,00 6 805 390,00 2011 - plan 620 308,00 1 586 460,00 1 207 400,00 1 203 920,00 1 326 320,00 673 760,00 6 618 168,00 Roczny koszt utrzymania 1 dziecka wg ilości dzieci zapisanych 2007 7 650,49 10 484,02 14 289,35 6 439,69 8 783,83 8 068,41 9 056,96 2008 7 408,20 11 105,24 15 515,97 8 381,91 9 503,67 8 603,92 10 002,35 2009 8 930,47 12 527,79 17 030,55 8 879,34 9 055,17 9 784,87 10 816,50 2010 8 232,95 13 377,97 16 928,71 9 257,95 10 389,16 10 492,88 11 285,89 2011 - plan 8 161,95 11 496,09 16 098,67 8 478,31 9 340,28 10 527,50 10 389,59 9 Źródło : opracowanie własne na podstawie sprawozdań rocznych przedszkoli, lata 2007-2010 oraz planów finansowych przedszkoli na rok 2011. 47

Utrzymująca się tendencja wzrostu kosztów utrzymania przedszkoli publicznych związana jest podobnie jak w szkołach ze wzrostem przede wszystkim wydatków osobowych, w znacznie mniejszym stopniu wzrosły wydatki związane z utrzymaniem bazy placówek. Przedstawione na wykresie nr 9 koszty utrzymania placówek przedszkolnych są proporcjonalne do ich wielkości, za wyjątkiem Publicznego Przedszkola nr 3 i Publicznego Przedszkola nr 4. W przypadku Publicznego Przedszkola nr 3 wyŝszy koszt jego utrzymania wynika z integracyjnego charakteru jednostki i związany jest z zatrudnianiem dodatkowego personelu do opieki i terapii dzieci niepełnosprawnych jak równieŝ zwiększonym zuŝyciem niektórych mediów (np. woda gabinet hydroterapii). Natomiast w kosztach utrzymania Publicznego Przedszkola nr 4 mieszczą się równieŝ koszty utrzymania Ŝłobka w części dotyczącej utrzymania budynku i bloku Ŝywienia z uwagi na funkcjonowanie Ŝłobka w siedzibie przedszkola. Wykres nr 9. Koszt utrzymania placówek przedszkolnych w latach 2007 2011 1 800 000,00 1 500 000,00 1 200 000,00 900 000,00 600 000,00 300 000,00 - Publiczne Przedszkole nr 1 Publiczne Przedszkole nr 3 Publiczne Przedszkole nr 4 Publiczne Przedszkole nr 5 Publiczne Przedszkole nr 6 Publiczne Przedszkole nr 7 2007 2008 2009 2010 2011-plan Przedstawiona na wykresie nr 10 analiza kosztów utrzymania jednego dziecka w przedszkolu w latach 2007-2011 wskazuje na dobre wykorzystanie bazy poszczególnych placówek (liczba dzieci zapisanych zgodna z moŝliwościami organizacyjnymi) zarówno w mniejszych przedszkolach ( PP nr 1 w Porajowie i PP nr 7 w Bogatyni) jak i w duŝych (PP nr 5 i PP nr 6). Na duŝo wyŝszy 48