PROJEKT UCHWA A Nr./2008 RADY MINISTRÓW z dnia..2008 r. w sprawie przyj cia Krajowych programów zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus Gallus), stadach niosek gatunku kura (Gallus Gallus) oraz w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus Gallus) na rok 2009 Na podst. art. 57 a ust. 2 ustawy z dnia11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t (Dz. U. nr 69, poz. 625, z pó n. zm.¹) zarz dza si co nast puje: 1. Przyjmuje si krajowe programy zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach: 1) hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus), który jest okre lony w za czniku nr 1 do uchwa y 2) niosek gatunku kura (Gallus gallus), który jest okre lony w za czniku nr 2 do uchwa y 3) brojlerów gatunku kura (Gallus gallus), który jest okre lony w za czniku nr 3 do uchwa y 1 Programy, o których mowa w 1 b d realizowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w 2009 r. Uchwa a wchodzi w ycie z dniem powzi cia. PREZES RADY MINISTRÓW ¹Zmiana wymienionej ustawy zosta a og oszona w Dz. U. z 2005 r. Nr 23, poz. 188 i Nr 33, poz. 289 oraz z 2006 r. Nr 17, poz. 127, Nr 144, poz. 1045 i Nr 249, poz. 1830 oraz z 2007 r. Nr 133, poz. 920.
Za cznik nr 1 do uchwa y nr /2008 Rady Ministrów z dnia... 2008 r. Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) na rok 2009 1. Identyfikacja programu Pa stwo Cz onkowskie: Rzeczpospolita Polska Choroba: Salmonellozy odzwierz ce Rok wdro enia: 2009 Kontakt: Aleksandra Olbrycht tel:+48 22 623 13 56 e-mail: aleksandra.olbrycht@wetgiw.gov.pl 2. Dane historyczne dotycz ce rozwoju epidemiologicznego choroby G ównym, pierwotnym rezerwuarem odzwierz cych pa eczek Salmonella w Rzeczypospolitej Polskiej jest drób. Wed ug Meldunków o zachorowaniach na choroby zaka ne i zatruciach w Polsce w 2007 r. opracowywanych przez Zak ad Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Pa stwowego Zak adu Higieny w Warszawie w 2007 r. w Rzeczypospolitej Polskiej zarejestrowano 11565 zatru pokarmowych wywo ywanych przez pa eczki Salmonella, co stanowi ok. 65% zatru pokarmowych wywo ywanych przez bakterie. W porównaniu z ubieg ymi latami mo na zaobserwowa trend spadkowy, je li chodzi o liczb zaka e jelitowych wywo ywanych przez pa eczki Salmonella, w 2006 r. - 13214, a w 2005 r. 15821 przypadków zatru pokarmowych wywo anych przez Salmonell. Do zaka e u ludzi najcz ciej dochodzi poprzez spo ywanie ska onej ywno ci, tj. mi sa i przetworów mi snych, g ównie drobiowych, jaj i produktów jajecznych. Serotypy pa eczek Salmonella najcz ciej wykrywane u ludzi w Rzeczypospolitej Polskiej (na podstawie danych Zak adu Bakteriologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Pa stwowego Zak adu Higieny w Warszawie z 2006 r.): 1) S. Enteritidis D 77,6 %; 2
2) S. Typhimurium B 6,73 %; 3) S. Hadar C2 3,9%; 4) S. Infantis C1-2,83 %; 5) S. Virchow C1-2,48 %. S. Enteritidis, w odró nieniu od innych serotypów, posiada zdolno zaka ania jajników, co powoduje przedostawanie si bakterii do jaj, podczas gdy inne serotypy zwykle pozostaj w kale i zanieczyszczaj powierzchnie skorupek jaj. S. Enteritidis w zaka onych stadach hodowlanych, za po rednictwem jaj, zaka a piskl ta, a te po osi gni ciu dojrza o ci i rozpocz ciu nie no ci - jaja i produkty jajeczne. Zatem w przypadku S. Enteritidis obserwowane jest zarówno pionowe, jak i poziome szerzenie si zaka e pa eczkami Salmonella w stadach drobiu. W przypadku zaka e poziomych mo na mówi o drodze bezpo redniej (z osobnika na osobnika) i po redniej (ze rodowiska).szerzenia si zaka enia. W Rzeczypospolitej Polskiej stada hodowlane i rze ne drobiu oraz stada towarowe monitorowano w kierunku gatunkowo specyficznych i niespecyficznych Salmonelli od lipca 1999 r., zgodnie z instrukcjami G ównego Lekarza Weterynarii opracowanymi na podstawie dyrektywy Rady 92/117/EWG z dnia 17 grudnia 1992 r. dotycz cej rodków ochrony przed okre lonymi chorobami odzwierz cymi i odzwierz cymi czynnikami chorobotwórczymi u zwierz t i w produktach pochodzenia zwierz cego, w celu zapobie enia zaka eniom i zatruciom przenoszonym przez ywno (Dz. Urz. WE L 62 z 15.3.1993, str. 38, z pó n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 14, str. 40, z pó n. zm.): 1) IW.z. II D/Sal-1/99; 2) IW.z. II D/Sal-2/99; 3) IW.z. II D/Sal-3/99. Badania kontrolne prowadzono na koszt w a cicieli stad. Stada zaka one lub podejrzane o zaka enie podlega y ubojowi zgodnie z zasadami okre lonymi w dyrektywie Rady 71/118/EWG z dnia 15 lutego 1971 r. w sprawie problemów zdrowotnych wp ywaj cych na handel wie ym mi sem drobiowym (Dz. Urz. WE L 55 z 8.3.1971, str. 23 z pó n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 1, str. 209, z pó n. zm.). W 2007 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rozpocz a si realizacja Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach 3
hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus). W pierwszym roku realizacji programu, w wyniku otrzymania dodatnich wyników bada w kierunku serotypów Salmonelli obj tych programem, zlikwidowano w sumie 44 stada hodowlane, w tym 30 stad doros ych. Zgodnie z art. 1 ust. 1 rozporz dzenia Komisji (WE) Nr 1003/2005 z dnia 30 czerwca 2005 r. wdra aj cego rozporz dzenie (WE) nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia powszechnego wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj cego rozporz dzenie (WE) nr 2160/2003 (Dz. U. UE L 170 z 1.7.2005, str. 12, z pó n. zm.), zwanego dalej rozporz dzeniem nr 1003/2005, celem wspólnotowym jest ograniczenie wyst powania 5 okre lonych serotypów Salmonelli w doros ych stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus. Warto procentowa doros ych stad hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) w okresie nie no ci, licz cych przynajmniej 250 ptaków, z wynikiem dodatnim, o której mowa w powo anym przepisie rozporz dzenia, wynios a 3,1%. 3. Opis programu Stosownie do art. 5 ust. 1 rozporz dzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 2160/2003 z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych okre lonych odzwierz cych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez ywno (Dz. U. UE L 325 z 12.12.2003, str. 1, z pó n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 41, str. 328, z pó n. zm.), zwanego dalej rozporz dzeniem nr 2160/2003, zadaniem krajowego programu zwalczania choroby odzwierz cej i odzwierz cego czynnika chorobotwórczego jest osi gniecie odpowiedniego celu wspólnotowego. Jak ju wspomniano, cel wspólnotowy zosta wyznaczony w rozporz dzeniu nr 1003/2005. Rozporz dzenie to wyznaczy o cel wspólnotowy w odniesieniu do nast puj cych serotypów pa eczek Salmonella: 1) S. Enteritidis; 2) S. Hadar; 3) S. Infantis; 4) S. Typhimurium; 5) S. Virchow. Cel wspólnotowy zosta okre lony dla doros ych stad hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) licz cych przynajmniej 250 ptaków. 4
Cel wspólnotowy zostanie osi gni ty w odniesieniu do stad hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) w przypadku ograniczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej maksymalnej warto ci procentowej doros ych stad z dodatnim wynikiem bada do 1 % lub mniej. Cel ten powinien zosta osi gni ty do dnia 31 grudnia 2009 r. Niniejszy program b dzie realizowany jako cz 3-letniego Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) na lata 2007-2009. Realizacja bada kontrolnych stad hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) wynikaj ca ze wspomnianego programu 3-letniego oraz stosowanie rodków przewidzianych w przypadku potwierdzenia dodatnich wyników bada, rozpocz o si w 2007 roku. Rok 2009 b dzie ostatnim, w którym na ca ym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej b dzie realizowany obowi zkowy program zwalczania Salmonelli, zgodnie z zasadami okre lonymi w rozporz dzeniu nr 2160/2003 oraz w rozporz dzeniu nr 1003/2005. Zgodnie z za cznikiem nr 3 do ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t (Dz. U. Nr 69, poz. 625 z pó n. zm.), okre lone salmonelozy drobiu, w tym wywo ywane przez S. Enteritidis i S. Typhimurium s zaliczane do chorób zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi rejestracji. Na podstawie art. 57a tej ustawy, opracowany przez G ównego Lekarza Weterynarii Krajowy program zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus), po przyj ciu w drodze uchwa y przez Rad Ministrów, zatwierdza Komisja Europejska. Rada Ministrów wprowadza w drodze rozporz dzenia zatwierdzony przez Komisj Europejsk program, którego realizacj nadzoruje G ówny Lekarz Weterynarii. Program b dzie realizowany na terytorium ca ego pa stwa. rodki bud etowe b d przeznaczone na finansowanie bada kontrolnych, odszkodowania za likwidowane stada, obróbk ciepln paszy. Przewiduje si, e w 2009 r. poziom zaka e pa eczkami Salmonella stad hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) osi gnie poziom bliski celowi wspólnotowemu, jednak nie wy szy ni 1%. Diagnostyka i metody bada diagnostycznych 5
W systemie diagnostyki laboratoryjnej dzia a 16 Zak adów Higieny Weterynaryjnej (ZHW), po jednym w ka dym województwie. S to laboratoria pa stwowe, dzia aj ce w oparciu o uregulowania ustawowe. ZHW stanowi jednostki organizacyjne, podlegaj cych wojewodom, wojewódzkich inspektoratów weterynarii. Laboratorium referencyjnym do bada w kierunku pa eczek Salmonella, stosownie do przepisów rozporz dzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 pa dziernika 2004 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych w a ciwych dla poszczególnych rodzajów i kierunków bada (Dz. U. Nr 251, poz. 2513), jest Laboratorium Zak adu Mikrobiologii Pa stwowego Instytutu Weterynaryjnego - Pa stwowego Instytutu Badawczego w Pu awach. Cz stotliwo i sposób, jak równie procedura pobierania próbek w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus), s okre lone w pkt 2 za cznika do rozporz dzenia nr 1003/2005. Natomiast metody stosowane do wykrywania serotypów Salmonelli s okre lone w pkt 3.2-3.4 tego rozporz dzenia. Pobranie, transport i analiza próbek pobranych z inicjatywy hodowcy wykonywane s na koszt w a ciciela stada hodowlanego. 4. rodki przewidziane programem 4.1. Podsumowanie rodków przewidzianych programem Okres trwania programu: rok 2009 kontrola zwalczanie testy testy ubój zwierz t z dodatnim wynikiem ubój zwierz t z dodatnim wynikiem bada bada zabijanie zwierz t z dodatnim wynikiem zabijanie zwierz t z dodatnim bada wynikiem bada kontrola lub nadzór kontrola lub nadzór inne rodki: obróbka cieplna paszy 4.1.1. Szczegó owe zasady post powania W przypadku uzyskania dodatniego wyniku bada laboratoryjnych próbek pobranych z inicjatywy hodowcy, w zakresie wykrycia serotypu Salmonella obj tego 6
programem w stadzie hodowlanym gatunku kura (Gallus gallus), hodowca jest obowi zany do: 1) pozostawienia ptaków w miejscu ich sta ego przebywania i niewprowadzania tam innego drobiu; 2) uniemo liwienia osobom postronnym dost pu do kurnika lub miejsc, w których znajduj si ptaki podejrzane o zaka enie lub ich zw oki; 3) wstrzymania si od wywo enia, wynoszenia i sprzeda y mi sa, jaj, zw ok ptaków, paszy, ció ki i innych przedmiotów znajduj cych si w miejscu utrzymywania ptaków; 4) udost pnienia ptaków do bada i zabiegów weterynaryjnych, a tak e udzielania pomocy przy wykonywaniu bada i zabiegów; 5) udzielania organowi Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom dzia aj cym w jego imieniu wyja nie i informacji, które mog mie znaczenie dla wykrycia zaka e i ich róde lub zapobiegania ich dalszemu szerzeniu; 6) zwi kszenia standardów zoohigienicznych w przypadku stwierdzenia serotypów Salmonelli nieobj tych programem. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku bada, o których mowa powy ej, powiatowy lekarz weterynarii, stosownie do art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t: 1) pobiera próbki do bada laboratoryjnych w sposób, który jest okre lony w za czniku do rozporz dzenia nr 1003/2005; 2) nakazuje: a) odosobnienie drobiu znajduj cego si w gospodarstwie w poszczególnych kurnikach lub w innych obiektach, w których jest on utrzymywany, b) zastosowanie w a ciwych rodków odka aj cych w celu dezynfekcji jaj wyl gowych bezpo rednio po zbiorze, c) zastosowanie w a ciwych rodków odka aj cych przed wej ciami do kurników i wyj ciami z nich, jak równie przed wjazdami na teren gospodarstwa i wyjazdami z niego, d) l enie jaj ju inkubowanych w zak adzie wyl gowym w oddzielnych aparatach l gowych, w oparach formaliny lub innego rodka odka aj cego, aktywnego w stosunku do pa eczek Salmonella, dopuszczonego do bie cej dezynfekcji w czasie l gu; 7
3) zakazuje: a) wywo enia jaj z gospodarstwa, z wy czeniem wywozu bezpo rednio do zak adu wytwarzaj cego lub przetwarzaj cego produkty jajeczne, o którym mowa w przepisach o produktach pochodzenia zwierz cego, gdzie niezw ocznie zostan poddane obróbce cieplnej, b) stosowania rodków odka aj cych, chemioterapeutyków i rodków utrudniaj cych izolacj pa eczek w stadzie, c) przemieszczania drobiu z gospodarstwa i do gospodarstwa, d) wywo enia z gospodarstwa mi sa, odchodów i ció ki pochodz cej od drobiu. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku bada laboratoryjnych urz dowo pobranych próbek, powiatowy lekarz weterynarii, z zastrze eniem pkt 2.2.2.2. za cznika do rozporz dzenia nr 1003/2005, nakazuje: 1) niezw oczny ubój lub zabicie wszystkich sztuk drobiu pochodz cego z gospodarstwa, z tym e sztuki wykazuj ce objawy kliniczne choroby zawsze podlegaj obligatoryjnemu zabiciu; 2) zniszczenie zw ok wszystkich sztuk drobiu pad ego i zabitego; 3) zniszczenie jaj wyl gowych i piskl t z nich wyl onych, z tym e jaja wyl gowe wie e, niena o one mo na podda obróbce cieplnej gwarantuj cej zabicie wszystkich pa eczek Salmonella; 4) zniszczenie lub zagospodarowanie pasz, po obróbce cieplnej gwarantuj cej zabicie pa eczek Salmonella; 5) zniszczenie lub zagospodarowanie mi sa, ció ki, odchodów i innych przedmiotów, które mog y ulec ska eniu, w sposób, który wyklucza zanieczyszczenie pa eczkami Salmonella; 6) po wykonaniu czynno ci, o których mowa w pkt 1-5, oczyszczanie i odka anie budynków, w których by przetrzymywany drób, ich otoczenia, pojazdów u ywanych do jego transportu oraz pozosta ych przedmiotów, które mog y ulec ska eniu, pod nadzorem powiatowego lekarza weterynarii, w sposób okre lony przez tego lekarza. Powiatowy lekarz weterynarii w przypadku gospodarstw, w których znajduj si dwa lub wi ksza liczba stad drobiu, mo e odst pi od stosowania rodków 8
wskazanych w pkt 1-6, w stosunku do tych stad drobiu, w których wszystkie zwierz ta s zdrowe oraz je eli: 1) stada te s przetrzymywane w kurnikach, których pomieszczenia s ca kowicie odizolowane od pomieszcze, w których znajduje si drób zaka ony; 2) czynno ci zwi zane z utrzymywaniem drobiu, w tym karmienie drobiu, odbywaj si w sposób uniemo liwiaj cy szerzenie si pa eczek Salmonella. rodki, o którym mowa w niniejszym ust pie, s stosowane bez naruszenia rodków wskazanych w lit. C za cznika II rozporz dzenia nr 2160/2003. 4.1.2. Odszkodowania dla posiadaczy zwierz t zabitych lub poddanych ubojowi lub pad ych w trakcie realizacji programu Odszkodowania za drób zabity lub poddany ubojowi z nakazu organów Inspekcji Weterynaryjnej albo za drób pad y w wyniku zastosowania zabiegów nakazanych przez te organy, jak równie odszkodowania za zniszczone z nakazu tych organów produkty pochodzenia zwierz cego, pasze oraz sprz t, które nie mog by poddane odka aniu, przys uguj posiadaczom zwierz t stosownie do art. 49 i art. 57c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t. Posiadaczom zwierz t przys uguje równie zwrot faktycznych wydatków zwi zanych z zabiciem lub ubojem zwierz t, transportowaniem zwierz t lub zw ok zwierz cych albo unieszkodliwieniem zw ok zwierz cych, które ponie li wykonuj c nakazy organów Inspekcji Weterynaryjnej. 4.2. W adza centralna odpowiedzialna za nadzór i koordynacj realizacji programu Zgodnie z art. 57a ust. 4 ustawy o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, G ówny Lekarz Weterynarii nadzoruje realizacj programu oraz informuje Komisj Europejsk o post pach w jego realizacji. 4.3. Opis i okre lenie obszarów geograficznych i administracyjnych, na których b dzie realizowany program Program b dzie realizowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 9
4.4. Dzia ania wdro one programem 4.4.1. Akty prawne stanowi ce podstaw do rejestracji gospodarstw Na podstawie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, do kompetencji organów Inspekcji Weterynaryjnej nale y nadzór nad dzia alno ci w zakresie prowadzenia zak adów drobiu, o której mowa w art. 1 pkt 1 lit. h tej ustawy. Stosownie do art. 2 pkt 20 ustawy zak ady drobiu to: zak ady hodowli zarodowej zajmuj ce si produkcj jaj wyl gowych przeznaczonych do wyl gu piskl t reprodukcyjnych, prarodzicielskich lub rodzicielskich, zak ady reprodukcyjne zajmuj ce si produkcj jaj wyl gowych przeznaczonych do wyl gu piskl t u ytkowych, zak ady odchowu drobiu prowadz ce odchów drobiu hodowlanego do fazy osi gni cia dojrza o ci p ciowej lub rozpocz cia nie no ci oraz zak ady wyl gu drobiu, czyli zak ady prowadz ce inkubacj jaj wyl gowych, wyl g oraz dostarczanie piskl t jednodniowych. Podmiot, podejmuj cy wy ej wymienion dzia alno jest obowi zany uzyska decyzj powiatowego lekarza weterynarii o spe nieniu wymaga weterynaryjnych. Powiatowy lekarz weterynarii, po otrzymaniu wniosku zainteresowanego podmiotu, wszczyna post powanie administracyjne. Wniosek taki powinien by z o ony co najmniej na 30 dni przed planowanym rozpocz ciem dzia alno ci i zawiera : 1) imi, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazw, siedzib i adres podmiotu; 2) okre lenie rodzaju i zakresu dzia alno ci nadzorowanej, któr wnioskodawca zamierza prowadzi ; 3) okre lenie lokalizacji obiektów budowlanych i miejsc, w których ma by prowadzona dzia alno nadzorowana oraz planowanego czasu jej prowadzenia. Powiatowy lekarz weterynarii wydaj c decyzj o spe nieniu wymaga weterynaryjnych nadaje weterynaryjny numer identyfikacyjny, b d na ca o prowadzonej dzia alno ci, b d poszczególnym obiektom budowlanym lub miejscom, w których ta dzia alno ma by prowadzona albo te osobom wykonuj cym okre lone czynno ci. Podmioty prowadz ce dzia alno nadzorowan zosta y zobowi zane tak e do poinformowania powiatowego lekarza weterynarii o zaprzestaniu prowadzenia 10
okre lonego rodzaju dzia alno ci nadzorowanej, a tak e o ka dej zmianie stanu prawnego lub faktycznego zwi zanego z prowadzeniem tej dzia alno ci, w zakresie dotycz cym wymaga weterynaryjnych. Informacja taka powinna zosta przekazana w formie pisemnej w terminie 7 dni od dnia zaistnienia zdarzenia. Podmioty prowadz ce dzia alno podlegaj c nadzorowi organów Inspekcji Weterynaryjnej s obowi zane do spe nienia wymaga weterynaryjnych w zakresie lokalizacji prowadzonej dzia alno ci, jak równie przyj tych rozwi za technicznych, technologicznych, organizacyjnych i sanitarnych. Wymagania te w sposób szczegó owy s okre lone w drodze rozporz dze wykonawczych do ustawy, wydanych przez ministra w a ciwego do spraw rolnictwa i obejmuj, mi dzy innymi kwestie: 1) stanu zdrowia zwierz t b d cych przedmiotem dzia alno ci nadzorowanej; 2) lokalizacji i wyposa enia gospodarstw, jak równie innych miejsc przetrzymywania drobiu; 3) pochodzenia zwierz t b d cych przedmiotem dzia alno ci nadzorowanej, w tym sposób prowadzenia rejestrów tych zwierz t; 4) wiadectw zdrowia lub innych dokumentów, w które zaopatruje si zwierz ta b d ce przedmiotem dzia alno ci nadzorowanej; 5) sposobu i zakresu prowadzenia dokumentacji oraz okresu jej przechowywania. Na mocy art. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, powiatowy lekarz weterynarii rejestruje podmioty prowadz ce zak ady drobiu w rejestrze podmiotów prowadz cych dzia alno nadzorowan. Rejestr zawiera: 1) imi, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres albo nazw, siedzib i adres podmiotu; 2) weterynaryjny numer identyfikacyjny, je eli zosta nadany; 3) okre lenie rodzaju i zakresu prowadzonej dzia alno ci nadzorowanej; 4) informacje o decyzji, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 i 3 lub ust. 3 ustawy; 5) dat wpisu i wykre lenia z rejestru. Sposób prowadzenia rejestru przez powiatowego lekarza weterynarii okre la rozporz dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie 11
rejestru podmiotów prowadz cych dzia alno nadzorowan (Dz. U. Nr 134, poz. 946). 4.4.2. Akty prawne stanowi ce podstaw do identyfikacji zwierz t - nie dotyczy 4.4.3. Akty prawne stanowi ce podstaw do powiadomienia o chorobie Zgodnie z za cznikiem nr 5 do ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, salmonellozy odzwierz ce podlegaj obowi zkowi monitorowania, a dodatkowo salmonelozy drobiu wywo ywane m.in. przez S. Typhimurium oraz S. Enteritidis podlegaj obowi zkowi rejestracji (za cznik nr 3 do ustawy). Na podstawie art. 51 tej ustawy oraz przepisów rozporz dzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 listopada 2005 r. w sprawie zakresu, sposobu i terminów przekazywania informacji o wyst powaniu chorób zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi zwalczania i rejestracji oraz o wynikach monitorowania chorób odzwierz cych i odzwierz cych czynników chorobotwórczych, a tak e zwi zanej z nimi oporno ci na rodki przeciwdrobnoustrojowe (Dz. U. Nr 242, poz. 2045), podmioty wiadcz ce us ugi z zakresu medycyny weterynaryjnej, zak ady higieny weterynaryjnej i inne laboratoria przekazuj w a ciwemu terytorialnie powiatowemu lekarzowi weterynarii comiesi czne informacje o chorobach zaka nych podlegaj cych obowi zkowi rejestracji, o chorobach odzwierz cych i ich czynnikach chorobotwórczych podlegaj cych obowi zkowi monitorowania oraz o wynikach monitorowania oporno ci na rodki przeciwdrobnoustrojowe. Powy sze informacje, powiatowi lekarze weterynarii przekazuj wojewódzkim lekarzom weterynarii, a wojewódzcy lekarze weterynarii G ównemu Lekarzowi Weterynarii w terminie do 7 dnia miesi ca nast puj cego po miesi cu, w którym te informacje zosta y zebrane. 4.4.4. Regulacje prawne w zakresie dzia a podejmowanych w przypadku uzyskania dodatnich wyników bada Okre lone zosta y w programie. 12
4.4.5. Akty prawne stanowi ce podstaw do kwalifikacji zwierz t i stad - nie dotyczy 4.4.6. Procedury kontrolne, a w szczególno ci zasady przemieszczania zwierz t nara onych na kontakt lub zaka enie dan chorob oraz regularne inspekcje gospodarstw lub obszarów, których to dotyczy - nie dotyczy 4.4.7. Regulacje w zakresie kontroli choroby, w tym testy i szczepienia 1) rozporz dzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2160/2003 z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych okre lonych odzwierz cych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez ywno ; 2) rozporz dzenie Komisji (WE) Nr 1003/2005 z dnia 30 czerwca 2005 r. wdra aj ce rozporz dzenie (WE) nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia powszechnego wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj ce rozporz dzenie (WE) nr 2160/2003; 3) rozporz dzenie Komisji (WE) nr 1177/2006 z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonania rozporz dzenia (WE) nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotycz cych stosowania szczególnych metod kontroli w ramach krajowych programów zwalczania salmonelli u drobiu (Dz. Urz. UE L 212 z 2.8.2006, str.3); 4) art. 57a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t. 4.4.8. Akty prawne stanowi ce podstaw uzyskania odszkodowania za zwierz ta poddane ubojowi lub zabite - ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t (art. 49 i 57c). 5. Ogólny opis kosztów i korzy ci G ówn korzy ci z realizacji programu dla w a cicieli stad hodowlanych b dzie znaczna redukcja poziomu zaka e stad pa eczkami Salmonella, co zwi kszy 13
konkurencyjno polskich hodowców oraz podmiotów prowadz cych obrót jajami wyl gowymi na rynku Wspólnoty, jak równie na rynkach pa stw trzecich. Ponadto nale y podkre li, e salmoneloza jest najcz ciej notowan chorob odzwierz c (w Rzeczypospolitej Polskiej w 2007 r. zanotowano 11 565 przypadków zatru pokarmowych u ludzi wywo anych przez pa eczki Salmonella), a produkty drobiowe s g ówn przyczyn wywo uj c zachorowania u ludzi. Osi gni cie wraz z ko cem 2009 r. celu wspólnotowego i ograniczenie wyst powania Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku kura do 1% lub poni ej, spowoduje praktycznie eliminacj zaka enia pionowego i przenoszenia pa eczek Salmonella na ni sze szczeble piramidy hodowlanej drobiu, tj. na stada kur niosek lub brojlerów. Tym samym zredukowana zostanie liczba zaka onych stad niosek i brojlerów, a w konsekwencji zmniejszy si liczba zachorowa u ludzi, dzi ki czemu powa nie zredukowane zostan koszty leczenia wydatkowane na ten cel. Szacowane koszty realizacji programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) w roku 2009 wynosz 15 301 352 z. S to szacunkowe koszty, które zostan dostosowane do wielko ci wydatków przewidywanych na zwalczanie chorób zaka nych zwierz t w ustawie bud etowej na rok 2009. 14
6. Sytuacja epizootyczna 6.1.2. Dane o rozwoju choroby 1) Rok: 2004 Stan na dzie 31.12.2004r. (dane zosta y zebrane w oparciu o dobrowolny monitoring) Gatunek: Gallus gallus Choroba/zaka enie (a) : Salmonella Enteritidis; S. Typhimurium; S. Infantis; S. Hadar, S. Virchow Region Rodzaj stada (b) liczba stad (c) liczba zwierz t liczba stad obj tych programem liczba zwierz t obj tych programem Liczba zbadanych stad (d) Liczba stad (e) z dodatnim wynikiem badania (a) Liczba stad zlikwidowanych (a) liczba zwierz t poddanych ubojowi lub zabitych (a) Ilo zniszczonych jaj (liczba w sztukach lub masa w tonach) (a) Ilo jaj skierowanych do produkcji (liczba w sztukach lub masa w tonach) (a) Rzeczpospolita (a1) (a2) (a3) (a3) (a4) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) Polska 967 719 719 51 8 33 0 0 0 0 brak danych Ogó em Hodowlane doros e brak danych brak danych brak danych (a) Dla Salmonelli odzwierz cej nale y wskaza serotypy obj te programem zwalczania (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów okre li stosownie do sytuacji, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium. (b) Np. stada hodowlane (chów, stada doros e), stada produkcyjne, stada kur niosek, itp. (c) liczba stad w regionie w czaj c stada kwalifikuj ce si i niekwalifikuj ce si do programu. (d) Nale y zbada rodki do wykonania testu stada obj tego programem na obecno Salmonelli. W tej kolumnie nie nale y stada liczy dwa razy nawet je eli przebadano je wi cej ni jeden raz. (e) Je eli, zgodnie z przypisem (d), zbadano stado wi cej ni jeden raz, próba dodatnia powinna by brana pod uwag tylko raz. 1) Dane dotycz ce salmonellozy (Salmonella odzwierz ca), Salmonella pullorum, Salmonella gallinarum, Mycoplasma gallisepticum, choroby m twikowej i jej czynników chorobotwórczych. 15
Rok: 2005 Sytuacja z dnia: 31.12.2005 r. (dane zosta y zebrane w oparciu o dobrowolny monitoring) Gatunek: Gallus gallus Choroba/zaka enie (a) : Salmonella Enteritidis ;S. Typhimurium; S. Infantis; S. Hadar, S. Virchow, Region Rodzaj Liczba Liczba stad (e) z Liczba stad liczba Ilo Ilo jaj stada (b) liczba liczba liczba stad liczba zbadany dodatnim zlikwidowan zwierz t zniszczonych jaj skierowanych stad (c) zwierz t obj ta zwierz t ch stad wynikiem (a) ych (a) ubitych lub (liczba lub do produkcji programem obj ta (d) zniszczonych masa) (a) (liczba lub programe (a) masa) (a) m Polska (a1) (a2) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) Ogó em Hodowla 1205 1205 63 12 49 0 0 0 0 brak brak brak brak ne danych danyc danyc danyc doros e h h h (a) Dla Salmonelli odzwierz cej nale y wskaza serotypy obj te programem zwalczania (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów okre li stosownie do sytuacji, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium. (b) Np. stada hodowlane (chów, stada doros e), stada produkcyjne, stada kur niosek, itp. (c) liczba stad w regionie w czaj c stada kwalifikuj ce si i nie kwalifikuj ce si do programu. (d) Nale y zbada rodki do wykonania testu stada obj tego programem na obecno Salmonelli. W tej kolumnie nie nale y stada liczy dwa razy nawet je eli przebadano je wi cej ni jeden raz. (e) Je eli, zgodnie z przypisem (d), zbadano stado wi cej ni jeden raz, próba dodatnia powinna by brana pod uwag tylko raz. 16
Rok: 2006 Sytuacja z dnia: 31.12.2006 r. (dane zosta y zebrane w oparciu o dobrowolny monitoring) Gatunek: Gallus gallus Choroba/zaka enie (a) : Salmonella Enteritidis ;S. Typhimurium; S. Infantis; S. Hadar, S. Virchow, Region Rodzaj Liczba Liczba stad (e) z Liczba stad liczba Ilo stada (b) liczba liczba liczba stad liczba zbadany dodatnim zlikwidowan zwierz t zniszczonych jaj stad (c) zwierz t obj ta zwierz t ch stad wynikiem (a) ych (a) ubitych lub (liczba lub programem obj ta (d) zniszczonych masa) (a) programe (a) m Polska (a1) (a2) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) Ogó em Hodowla 1100 990 850 109 15 52 0 0 0 0 brak brak ne danych danyc doros e h Ilo jaj skierowanych do produkcji (liczba lub masa) (a) (a4) (a3) brak danyc h brak danyc h (a) Dla Salmonelli odzwierz cej nale y wskaza serotypy obj te programem zwalczania (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów okre li stosownie do sytuacji, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium. (b) Np. stada hodowlane (chów, stada doros e), stada produkcyjne, stada kur niosek, itp. (c) liczba stad w regionie w czaj c stada kwalifikuj ce si i nie kwalifikuj ce si do programu. (d) Nale y zbada rodki do wykonania testu stada obj tego programem na obecno Salmonelli. W tej kolumnie nie nale y stada liczy dwa razy nawet je eli przebadano je wi cej ni jeden raz. (e) Je eli, zgodnie z przypisem (d), zbadano stado wi cej ni jeden raz, próba dodatnia powinna by brana pod uwag tylko raz. 17
Rok: 2007 Sytuacja z dnia: 31.12.2007 r. (dane zosta y zebrane w oparciu o wyniki realizacji Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonelli w stadach hodowlanych gatunku Gallus gallus) Gatunek: Gallus gallus Choroba/zaka enie (a) : Salmonella Enteritidis ;S. Typhimurium; S. Infantis; S. Hadar, S. Virchow, Region Rodzaj Liczba Liczba stad (e) z Liczba stad liczba Ilo Ilo jaj stada (b) liczba liczba liczba stad liczba zbadany dodatnim zlikwidowan zwierz t zniszczonych jaj skierowanych stad (c) zwierz t obj ta zwierz t ch stad wynikiem (a)* ych (a)* ubitych lub (liczba) (a) do produkcji programem obj ta (d) zniszczonych (liczba) (a) programe (a)* m Polska (a1) (a2) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) Ogó em Hodowla 965 983 976 31 8 9 37 7 266 49 774 859 240 21204 0 ne 319 148 750 0 doros e (a) Dla Salmonelli odzwierz cej nale y wskaza serotypy obj te programem zwalczania (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów okre li stosownie do sytuacji, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium. (b) Np. stada hodowlane (chów, stada doros e), stada produkcyjne, stada kur niosek, itp. (c) liczba stad w regionie w czaj c stada kwalifikuj ce si i nie kwalifikuj ce si do programu. (d) Nale y zbada rodki do wykonania testu stada obj tego programem na obecno Salmonelli. W tej kolumnie nie nale y stada liczy dwa razy nawet je eli przebadano je wi cej ni jeden raz. (e) Je eli, zgodnie z przypisem (d), zbadano stado wi cej ni jeden raz, próba dodatnia powinna by brana pod uwag tylko raz. * równie ptaki w okresie odchowu 18
7. Cele 7.1. Cele testów 7.1.1. Cele testowania stad 1) Rok: 2009 Stan na dzie 31.12.2007 r. Gatunek: Gallus gallus Choroba/zaka enie (a) : Salmonella Enteritidis; S. Typhimurium; S. Infantis; S. Hadar, S. Virchow Region Rodzaj stada (b) liczba stad (c) liczba zwierz t liczba stad obj tych programem liczba zwierz t obj tych programem Przewidywana liczba stad do zbadania (d) Przewidywana liczba stad (e) z dodatnim wynikiem badania (a) Przewidywana liczba stad do likwidacji (e) przewidywana liczba zwierz t poddanych ubojowi lub zabitych (a) Przewidywana ilo jaj do zniszczenia (liczba w sztukach lub masa w tonach) (a) Przewidywana ilo jaj skierowana do produkcji (liczba w sztukach lub masa w tonach) (a) Rzecz- (a1) (a2) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) (a4) (a3) pospoli- ta Polska Ogó em Hodowlane doros e 965 7 500 965 7 500 000 965 31 15 5 46 5 0 0 000 (a) Dla Salmonelli odzwierz cej nale y wskaza serotypy obj te programem kontroli (a1) dla Salmonella Enteritidis, (a2) dla Salmonella Typhimurium, (a3) dla innych serotypów okre li stosownie do sytuacji, (a4) dla Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium. (b) Np. stada hodowlane (chów, stada doros e), stada produkcyjne, stada kur niosek, itp. (c) liczba stad w regionie w czaj c stada kwalifikuj ce si i niekwalifikuj ce si do programu. (d) Nale y zbada rodki do wykonania testu stada obj tego programem na obecno Salmonelli. W tej kolumnie nie nale y stada liczy dwa razy nawet je eli przebadano je wi cej ni jeden raz. (e) Je eli, zgodnie z przypisem (d), zbadano stado wi cej ni jeden raz, próba dodatnia powinna by brana pod uwag tylko raz. 19
8. Szczegó owa analiza kosztów programu 2) Koszty Wyszczególnienie Szacunkowa liczba jednostek 1. Testy 1.1. Koszt analizy bakteriologia ISO 6579(2002) 1.2. Koszt próbek materia y + pobranie 1.3. Koszty dojazdu koszty dojazdu do gospodarstwa + koszty dowozu próbek do laboratorium Szacunkowy koszt jednostkowy (w z otych) Koszty ogó em* (w z otych) Koszty ogó em** (w euro) Finansowanie wspólnotowe 2 920 próbek 100 292 000 81 111 + 2 920 próbek 10 29 200 8 111 + 2 920 próbek 160 467 200 129 778 + 2. Szczepienie lub leczenie program nie przewiduje 2.1. Zakup szczepionki/leczenia - - - - - 2.2. Koszt dystrybucji - - - - - 2.3. Koszt podania - - - - - 2.4. Koszt kontroli - - - - - 3. Ubój i zniszczenie 3.1. Odszkodowanie za zwierz ta i jaja odszkodowanie za 25 stad 210000 5250000 1 458 333 + stado linii mi snej odszkodowanie za 26 stad 161000 4186000 1162778 + stado linii nie nej odszkodowanie za 51 stad 33750 1721250 478 125 + jaja wyl gowe jednego stada 3.2. Koszt transportu ptaków do rze ni koszt transportu 51 stad 1 620 82620 22 950 + jednego stada 3.3 Koszty za adunku stad ptaków koszt za adunku jednego stada 51 stad 3 300 168300 46 750 3.4. Koszt zniszczenia- koszty koszt utylizacji jaj z 51 stad 2 541 129591 35 997 + utylizacji jaj wyl gowych jednego stada 3.5. Strata w przypadku uboju - - - - - 3.6. Koszt obróbki produktów (mleko, koszt obróbki 36 794 ton 80 2 943 520 817 644 + 20
jaja, jaja wyl gowe, itp.) -koszty obróbki cieplnej paszy 3.7. Koszty wyp at wynagrodze rzeczoznawcom wyceniaj cym likwidowane stada i jaja wyl gowe 4. Czyszczenie i odka anie 4.1. Koszty bada skuteczno ci odka ania cieplnej 1 tony paszy koszt wyceny jednego stada i jego jaj wyl gowych badanie bakteriologiczne 4 puli próbek 4.2. Koszty dojazdu do gospodarstwa i do laboratorium 4.3. Koszty pobrania próbek do bada skuteczno ci odka ania 5. Wynagrodzenia (pracownicy zatrudnieni wy cznie w celu realizacji programu) 6. Towary konsumpcyjne i specjalny sprz t 51 stad 54 2754 765 + 51 stad 400 20 400 5 667 + 51 stad 160 8 160 2 267 + pobranie próbek 51 stad 7 357 99 + program nie przewiduje program nie przewiduje - - - - - - - - 7. Inne koszty - - - - OGÓ EM 15 299 924 4 249 979 2) Nie wlicza si kosztów sta ych. Wszystkie warto ci s podane bez VAT. * S to szacunkowe koszty, które zostan dostosowane do wielko ci wydatków przewidywanych na zwalczanie chorób zaka nych zwierz t w ustawie bud etowej na rok 2009 ** Koszt programu obliczono wg kursu redniego euro, og oszonego przez NBP z dnia 18 lutego 2008 r., który wynosi 3,6 z. 21
Za cznik nr 2 do uchwa y nr /2008 Rady Ministrów z dnia... 2008 r. KRAJOWY PROGRAM ZWALCZANIA NIEKTÓRYCH SEROTYPÓW SALMONELLI W STADACH NIOSEK GATUNKU KURA (Gallus gallus) NA ROK 2009 1. Identyfikacja programu Pa stwo Cz onkowskie: Rzeczpospolita Polska Choroba: Salmonellozy odzwierz ce Rok wdro enia: 2009 Kontakt: Aleksandra Olbrycht tel:+48 22 623 13 56 e-mail: aleksandra.olbrycht@wetgiw.gov.pl 2. Dane historyczne dotycz ce rozwoju epidemiologicznego choroby W Rzeczypospolitej Polskiej stada hodowlane i rze ne drobiu oraz stada towarowe monitorowano w kierunku gatunkowo specyficznych i niespecyficznych Salmonelli od lipca 1999 roku, na podstawie instrukcji G ównego Lekarza Weterynarii opracowanych na podstawie dyrektywy Rady 92/117/EWG z dnia 17 grudnia 1992 r. dotycz cej rodków ochrony przed okre lonymi chorobami odzwierz cymi i odzwierz cymi czynnikami chorobotwórczymi u zwierz t i w produktach pochodzenia zwierz cego, w celu zapobiegania zaka eniom i zatruciom przenoszonym przez ywno (Dz. Urz. WE L 62 z 15.03.1993, str. 38 z pó n. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t.14, str. 40, z pó n. zm.): 1) IW.z. II D/Sal-1/99; 2) IW.z. II D/Sal-2/99; 3) IW.z. II D/Sal-3/99. G ównym, pierwotnym rezerwuarem odzwierz cych pa eczek Salmonella na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest drób. Wed ug Meldunków o zachorowaniach na choroby zaka ne i zatruciach w Polsce w 2007 r. opracowywanych przez Zak ad Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Pa stwowego Zak adu Higieny w Warszawie, w 2007 r. w Rzeczypospolitej Polskiej zarejestrowano 11565 zatru pokarmowych wywo ywanych przez pa eczki Salmonella, co stanowi ok. 65% zatru pokarmowych wywo ywanych 22
przez bakterie. W porównaniu z ubieg ymi latami mo na zaobserwowa trend spadkowy, je li chodzi o liczb zaka e jelitowych wywo ywanych przez pa eczki Salmonella - w 2006 zarejestrowano 13214, a w 2005 r. 15821 przypadków zatru pokarmowych wywo anych przez Salmonell. Do zaka e u ludzi najcz ciej dochodzi poprzez spo ywanie ska onej ywno ci tj. mi sa i przetworów mi snych - g ównie drobiowych, jaj i produktów jajecznych. Wed ug danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Pa stwowego Zak adu Higieny w Warszawie z 2006 r., serotypy pa eczek Salmonella najcz ciej wykrywane u ludzi w Rzeczypospolitej Polskiej to: 1) S. Enteritidis ( D) 77,6% 2) S. Typhimurium (B) - 6,73% W latach 2004-2005 przeprowadzono na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z Decyzj Komisji 2004/665/WE z dnia 22 wrze nia 2004 roku dotycz c bada podstawowych nad wyst powaniem bakterii Salmonella w stadach niosek gatunku Gallus gallus (Dz. Urz. UE L 303 z 30.09.2004, str. 30), badania podstawowe nad wyst powaniem bakterii Salmonella w stadach niosek gatunku kura (Gallus gallus). Pobrano do badania próbki z 440 stad niosek. Na podstawie wyników tych bada okre lono minimalny, roczny poziom redukcji liczby stad z dodatnim wynikiem bada. Odsetek gospodarstw zaka onych pa eczkami Salmonella jest zwi zany z liczebno ci stad kur niosek utrzymywanych w gospodarstwach. Najwy szy poziom zaka enia notowano w przypadku gospodarstw z obsad przekraczaj c 10000 kur niosek. Najwy szy poziom zaka onych stad notowano w przypadku gospodarstw, w których stosowano chów klatkowy i by a to istotna ró nica statystyczna. Zgodnie z raportem opublikowanym przez Europejski Urz d ds. Bezpiecze stwa ywno ci (EFSA), pa eczki Salmonella spp. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stwierdzono w 76,2% badanych stad niosek. Odsetek stad zaka onych S.Enteritids i S.Typhimurium wyniós odpowiednio 54,6% i 2,1%. Wysoki odsetek stad zaka onych uzasadnia wdro enie programu naprawczego. 23
Tabela 1. Cz stotliwo wyst powania zaka e pa eczkami Salmonella w poszczególnych województwach (wed ug sprawozdania z bada podstawowych u kur niosek w kierunku wyst powania pa eczek Salmonella, opracowanego przez Pa stwowy Instytut Weterynaryjny Pa stwowy Instytut Badawczy w Pu awach) Rzeczpospolita Polska zachodniopomorskie 81% 82% warmi sko-mazurskie 60% wielkopolskie 94% wi tokrzyskie 69% l skie 73% pomorskie 57% podlaskie 67% podkarpackie 85% opolskie 79% mazowieckie 91% ma opolskie 87% ódzkie 73% lubuskie 88% lubelskie 80% kujawsko-pomorskie 93% dolno l skie 64% 50% 60% 70% 80% 90% 100% % zaka onych stad 3. Opis programu: Stosownie do art. 5 ust. 1 rozporz dzenia (WE) Nr 2160/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie zwalczania salmonelli i innych okre lonych odzwierz cych czynników chorobotwórczych przenoszonych przez ywno (Dz. U. UE L 325 z 12.12.2003, str. 1, z pó. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie 24
specjalne, rozdz. 3, t.41, str. 328, z pó n. zm.), zadaniem krajowego programu zwalczania choroby odzwierz cej i odzwierz cego czynnika chorobotwórczego jest osi gniecie odpowiedniego celu wspólnotowego. Cel wspólnotowy okre la art.1 rozporz dzenia Komisji (WE) Nr 1168/2006 z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie wykonania rozporz dzenia (WE) Nr 2160/2003 w odniesieniu do wspólnotowego celu ograniczenia cz sto ci wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj cego rozporz dzenie (WE) nr 1003/2005 (Dz. U. UE. L 211 z 1.8.2006, str. 4). Rozporz dzenie to wyznaczy o cel wspólnotowy w odniesieniu do nast puj cych serotypów pa eczek Salmonella: 1) Salmonella Enteritidis, 2) Salmonella Typhimurium. W Rzeczypospolitej Polskiej, cel wspólnotowy zostanie osi gni ty w odniesieniu do stad niosek gatunku kura (Gallus gallus), gdy w pierwszym roku realizacji programu liczba stad doros ych niosek towarowych z wynikiem dodatnim zmniejszy si co najmniej o 40%, a w nast pnych latach odpowiednio o warto procentow okre lon w art. 1 ust. 1 lit. a rozporz dzenia Komisji (WE) Nr 1168/2006 z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie wykonania rozporz dzenia (WE) Nr 2160/2003 w odniesieniu do wspólnotowego celu ograniczenia cz sto ci wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj cego rozporz dzenie (WE) nr 1003/2005, albo gdy docelowo odsetek stad z dodatnim wynikiem bada zostanie zredukowany do 2 % lub mniej. Zgodnie z za cznikiem nr 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, okre lone salmonelozy drobiu, w tym wywo ane przez S. Enteritidis i S. Typhimurium, s zaliczane do chorób zaka nych zwierz t podlegaj cych obowi zkowi rejestracji. Na podstawie art. 57a ww. ustawy, opracowany przez G ównego Lekarza Weterynarii Krajowy program zwalczania niektórych serotypów pa eczek Salmonelli w stadach niosek gatunku kura (Gallus gallus), po przyj ciu w drodze uchwa y przez Rad Ministrów, zatwierdza Komisja Europejska. Rada Ministrów wprowadza w drodze rozporz dzenia zatwierdzony przez Komisj Europejsk program, którego realizacj nadzoruje G ówny Lekarz Weterynarii. Program b dzie realizowany na ca ym terytorium pa stwa. rodki bud etowe b d przeznaczone na finansowanie bada kontrolnych oraz odszkodowania za likwidowane stada i jaja konsumpcyjne. Wyj ciowy poziom zaka e pa eczkami Salmonella stad 25
niosek jaj konsumpcyjnych gatunku kura (Gallus gallus) okre lono na podstawie wyników bada podstawowych, wykonanych zgodnie z art. 1 ust.1 decyzji Komisji 2004/665/WE z dnia 22 wrze nia 2004 r. dotycz cej bada podstawowych nad wyst powaniem bakterii Salmonella w stadach niosek gatunku Gallus gallus. Natomiast cel, jaki powinien zosta osi gni ty w 2009 r., b dzie mo na okre li dopiero po zebraniu wyników realizacji programu w 2008 r. i wyliczeniu poziomu wyst powania Salmonelli u kur niosek. Diagnostyka i metody bada diagnostycznych W systemie diagnostyki laboratoryjnej dzia a 16 Zak adów Higieny Weterynaryjnej, po jednym w ka dym województwie. S to laboratoria pa stwowe, dzia aj ce zgodnie z ustaw z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej. ZHW stanowi jednostki organizacyjne, podlegaj cych wojewodom, wojewódzkich inspektoratów weterynarii. Laboratorium referencyjnym do bada w kierunku pa eczek Salmonella, stosownie do przepisów rozporz dzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 pa dziernika 2004 r. w sprawie wykazu laboratoriów referencyjnych w a ciwych dla poszczególnych rodzajów i kierunków bada (Dz. U. Nr 251, poz. 2513), jest Laboratorium Zak adu Mikrobiologii Pa stwowego Instytutu Weterynaryjnego - Pa stwowego Instytutu Badawczego w Pu awach. Cz stotliwo i sposób, jak równie procedura pobierania próbek w stadach niosek gatunku kura (Gallus gallus), s okre lone w pkt 2 za cznika do rozporz dzenia Komisji (WE) Nr 1168/2006 z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie wykonania rozporz dzenia (WE) Nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia cz sto ci wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj cego rozporz dzenie (WE) Nr 1003/2005. Natomiast metody stosowane do wykrywania serotypów Salmonelli s okre lone w pkt 3.2-3.4 za cznika do tego rozporz dzenia. 4. rodki przewidziane programem 4.1 Podsumowanie rodków przewidzianych programem Okres trwania programu: rok 2009 Kontrola 26
Zwalczanie Testy Ubój zwierz t z dodatnim wynikiem Zabijanie zwierz t z dodatnim wynikiem Kontrola lub nadzór Inne rodki: obróbka cieplna paszy 4.1.1. Szczegó owe zasady post powania 4.1.1.1 Definicje: Stado zaka one w odniesieniu do celu wspólnotowego to stado doros e, w którym w wyniku badania próbek pobranych zgodnie z pkt. 2.2. oraz pkt. 3.1. za cznika do rozporz dzenia (WE) Nr 1168/2006 z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie wykonania rozporz dzenia (WE) Nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia cz sto ci wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj cego rozporz dzenie (WE) Nr 1003/2005: - wykryto w jednej lub wi cej próbek S. Enteritidis lub S. Typhimurium, lub wykryty zosta efekt hamuj cy mno enie si bakterii lub zastosowane zosta y rodki przeciwdrobnoustrojowe w stadzie. 4.1.1.2. W przypadku podejrzenia zaka enia Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium, o którym mowa w pkt 2.1 lit. c za cznika do rozporz dzenia Komisji (WE) Nr 1168/2006 z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie wykonania rozporz dzenia (WE) Nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia cz sto ci wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj cego rozporz dzenie (WE) Nr 1003/2005, powiatowy lekarz weterynarii przeprowadza dochodzenie epizootyczne, zgodnie z art. 42 ust. 6 i 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t, a tak e pobiera próbki do bada diagnostycznych. 4.1.1.3. W przypadku uzyskania dodatniego wyniku bada laboratoryjnych próbek pobranych w stadzie niosek gatunku kura (Gallus gallus) z inicjatywy hodowcy, w kierunku serotypu Salmonella obj tego programem, stosuje si przepisy art. 42 ust. 1-5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t. Lekarz weterynarii opiekuj cy si stadem jest obowi zany do 27
niezw ocznego zawiadomienia o tym fakcie w a ciwego powiatowego lekarza weterynarii. Posiadacz zwierz t jest obowi zany do: 1) niezw ocznego zawiadomienia o tym fakcie organu Inspekcji Weterynaryjnej albo najbli szego podmiotu wiadcz cego us ugi z zakresu medycyny weterynaryjnej, albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta); 2) pozostawienia ptaków w miejscu ich sta ego przebywania i niewprowadzania tam innego drobiu; 3) uniemo liwienia osobom postronnym dost pu do kurnika lub miejsc, w których znajduj si ptaki zaka one lub ich zw oki; 4) wstrzymania si od wywo enia, wynoszenia i zbywania mi sa oraz produktów pochodz cych od niosek, zw ok ptaków, paszy, ció ki i innych przedmiotów znajduj cych si w miejscu utrzymywania ptaków; 5) udost pnienia ptaków do bada i zabiegów weterynaryjnych, a tak e udzielania pomocy przy ich wykonywaniu; 6) udzielania organom Inspekcji Weterynaryjnej oraz osobom dzia aj cym w imieniu tych organów wyja nie i informacji, które mog mie znaczenie dla wykrycia choroby i róde zaka enia lub zapobiegania jej szerzeniu. 4.1.1.4. W przypadku uzyskania w stadzie dodatniego wyniku bada laboratoryjnych próbek pobranych z inicjatywy hodowcy albo próbek urz dowych pobranych przez powiatowego lekarza weterynarii, w kierunku serotypu pa eczek S.Enteritidis lub S.Typhimurium obj tych programem, powiatowy lekarz weterynarii: 1) przeprowadza dochodzenie epizootyczne, zgodnie z art. 42 ust. 6 i 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz t oraz zwalczaniu chorób zaka nych zwierz t; 2) pobiera próbki do bada diagnostycznych we wszystkich pozosta ych stadach niosek w gospodarstwie, zgodnie z pkt 2.1 lit. d za cznika do rozporz dzenia Komisji (WE) nr 1168/2006 z dnia 31 lipca 2006 r. w sprawie wykonania rozporz dzenia (WE) Nr 2160/2003 w odniesieniu do celu wspólnotowego ograniczenia cz sto ci wyst powania niektórych serotypów salmonelli w stadach kur niosek gatunku Gallus gallus oraz zmieniaj cego rozporz dzenie (WE) Nr 1003/2005; 3) nakazuje: 28
a) odosobnienie drobiu znajduj cego si w gospodarstwie, w poszczególnych kurnikach lub w innych obiektach, w których jest on utrzymywany, b) zastosowanie w a ciwych rodków biobójczych przed wej ciami do kurników i wyj ciami z nich, jak równie wjazdami na teren gospodarstwa i wyjazdami z niego, c) przetrzymywanie jaj w warunkach uniemo liwiaj cych rozprzestrzenienie zaka enia; je eli nie istnieje mo liwo przetrzymywania jaj w magazynie gospodarstwa, nale y poinformowa posiadacza o mo liwo ci skierowania ich za zgod organu Inspekcji Weterynaryjnej do przetworzenia w zak adzie, po otrzymaniu zgody organu sprawuj cego nadzór nad tym zak adem (organu Inspekcji Weterynaryjnej lub Pa stwowej Inspekcji Sanitarnej), d) w celu ustalenia ród a zaka enia stada pa eczkami Salmonella, przeprowadzenie badania: skarmianej paszy, wody; 4) zakazuje: a) wywo enia jaj z gospodarstwa z wy czeniem wywozu bezpo rednio do zak adu wytwarzaj cego lub przetwarzaj cego produkty jajeczne, o którym mowa w przepisach o produktach pochodzenia zwierz cego; b) stosowania rodków biobójczych, rodków przeciwdrobnoustrojowych i innych rodków utrudniaj cych izolacj pa eczek w stadzie; c) wywo enia z gospodarstwa odchodów i ció ki pochodz cej od drobiu; d) przemieszczania drobiu z gospodarstwa i do gospodarstwa, chyba e drób zostanie skierowany do uboju. W przypadku przekazywania ptaków ze stada zaka onego Salmonella Enteritidis lub Salmonella Typhimurium do uboju w rze ni drobiu, przesy ce niosek gatunku kura (Gallus gallus) do rze ni towarzyszy wiadectwo zdrowia, w którym zaznacza si fakt pochodzenia ich z zaka onego stada. Post powanie w czasie uboju i badanie poubojowe przeprowadza si zgodnie z odr bnymi przepisami. Nale y powiadomi w a ciwego miejscowo pa stwowego powiatowego inspektora sanitarnego o osobach, które mia y kontakt z zaka onymi nioskami. W przypadku, o którym mowa powy ej, powiatowy lekarz weterynarii nakazuje równie : 29