OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM za 2010 r.

WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W LUBLINIE OCENA JAKOŚCI POWIETRZA W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM za 2010 r. Opracowano w Wydziale Monitoringu Środowiska Zatwierdził: Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska w Lublinie mgr inż. Leszek Żelazny Lublin, marzec 2011 r.

SPIS TREŚCI 1. Wstęp... 1 2. Informacje ogólne o województwie lubelskim... 3 2.1. Obszar, ludność, topografia. 3 2.2. Ogólna charakterystyka warunków meteorologicznych. 3 2.3. Główne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza... 4 3. Opis systemu oceny... 6 4. Klasy stref i wymagane działania wynikające z oceny... 7 5. Strefy i uzdrowiska w woj. lubelskim.. 8 6. Wyniki oceny i klasyfikacji stref według kryteriów ochrony zdrowia... 8 7. Wyniki oceny i klasyfikacji stref według kryteriów ochrony roślin 23 8. Lista stref zaliczonych do klasy C i obszary przekroczeń dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń.. 26 9. Ocena istniejącego systemu oceny jakości powietrza. 27 10. Udokumentowanie wyników oceny.... 27 11. Podsumowanie.... 39

1. Wstęp Lubelski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przedstawia kolejną roczną ocenę jakości powietrza w województwie lubelskim sporządzoną na podstawie art. 89 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska. Przedmiotowa ocena zawiera nowe elementy w stosunku do ocen wykonywanych w latach wcześniejszych, wynikające z obowiązków nałożonych Dyrektywą 2008/50/WE oraz nowego podziału kraju na strefy określonego w ramach implementacji tej dyrektywy. Obejmuje ocenę i klasyfikację wszystkich stref w województwie za 2010r., z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin. Ocena została wykonana w oparciu o następujące akty prawne: ustawę z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t.j. w Dz. U. z 2008r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 47, poz. 281), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 31), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz. U. Nr 216, poz.1377), dyrektywę 2004/107/WE z 15 grudnia 2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wwa w otaczającym powietrzu, dyrektywę 2008/50/WE, Dyrektywa CAFE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz Wytyczne do rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej wg zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE zatwierdzone przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i przekazane pismem z dnia 17.02.2011 r., znak:dm/5102-00/11/2011/mb. Celem sporządzenia oceny jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji zanieczyszczających powietrze na obszarze poszczególnych stref w zakresie umożliwiającym: - dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o obowiązujące kryteria, - wskazanie potrzeb dotyczących wzmocnienia istniejącego systemu monitoringu i oceny, - wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach. Zgodnie z ww. Wytycznymi dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie, strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców większej niż 250 tysięcy, - miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., - pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców.

Kryteriami klasyfikacji stref są: - poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu oraz, w niektórych przypadkach, dozwolona liczba przekroczeń poziomu dopuszczalnego, - poziomy dopuszczalne dla niektórych substancji w powietrzu powiększone o margines tolerancji (dozwolone przypadki przekroczeń poziomu dopuszczalnego odnoszą się również do jego wartości powiększonej o margines tolerancji), - poziomy docelowe dla niektórych substancji w powietrzu oraz, w przypadku ozonu dla kryterium ochrony zdrowia, dozwolona liczba przekroczeń poziomu docelowego, - poziomy celów długoterminowych dla ozonu w powietrzu. Zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, wojewódzki inspektor ochrony środowiska dokonuje oceny poziomów substancji w powietrzu w danej strefie za rok poprzedni, oraz odrębnie dla każdej substancji dokonuje klasyfikacji stref, w których: a) dla przypadków, gdy jest określony margines tolerancji: 1) poziom stężeń przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji*, 2) poziom stężeń mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji*, 3) poziom stężeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego*, b) dla przypadków, gdy margines tolerancji nie jest określony lub wynosi zero: 1) poziom stężeń przekracza poziom dopuszczalny*, 2) poziom stężeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego*, 3) poziom stężeń przekracza poziom docelowy*, 4) poziom stężeń nie przekracza poziomu docelowego*, 5) poziom stężeń przekracza poziom celu długoterminowego*, 6) poziom stężeń nie przekracza poziomu celu długoterminowego*. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń. Uwzględniając ww. Wytyczne, wynikiem oceny dla obu kryteriów, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: klasa A jeżeli stężenia substancji na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych bądź poziomów docelowych, klasa B jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; klasa C- jeżeli stężenia substancji na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne bądź poziomy docelowe, natomiast dla parametru jakim jest poziom celu długoterminowego dla ozonu, przewidziane są: klasa D 1 jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego, klasa D 2 - jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego. Niniejsza Ocena jakości powietrza w województwie lubelskim za 2010 r. jest dziewiątą oceną roczną sporządzoną w ramach realizacji obowiązków nałożonych ustawą - Prawo ochrony środowiska. 2

2. Informacje ogólne o województwie lubelskim 2.1. Obszar, ludność, topografia Województwo lubelskie sąsiaduje z województwami: podlaskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podkarpackim. Od wschodu graniczy z Ukrainą i Białorusią. Jest trzecim pod względem wielkości regionem w kraju. Zajmuje obszar 25 122 km 2 (8% powierzchni Polski) i liczy 2 157 202 mieszkańców (5,7% ludności Polski) stan na 31.12.2009 r. Średnia gęstość zaludnienia w województwie wynosi 86 osób na km 2 (w Polsce 122 osoby na km 2 ). Gęstość zaludnienia w Aglomeracji Lubelskiej wynosi 2 377, zaś w strefie lubelskiej 72 osoby na km 2. Administracyjnie województwo obejmuje 24 powiaty, w tym 4 miasta na prawach powiatu i 213 gmin, z czego 20 to gminy miejskie, 21 miejsko wiejskie i 172 gminy wiejskie. Powierzchnia topograficzna województwa jest nachylona ku północy. Rzeźba województwa układa się w 3 pasy: kotlin podgórskich, wyżyn i nizin. Część południowa: Kotlina Sandomierskato rozległe obniżenie tektoniczne z dominującymi równinami piaszczystymi. Część środkową, wyżynną, stanowią: Wyżyna Lubelska, Wyżyna Wołyńska i Roztocze. Północna część Lubelszczyzny jest słabo urzeźbioną, w większości monotonną równiną. 2.2 Ogólna charakterystyka warunków meteorologicznych (na podstawie danych udostępnionych przez IMGW w Warszawie) Na wszystkich stacjach meteorologicznych zlokalizowanych na obszarze województwa lubelskiego przebieg temperatur w 2010 r. zmieniał się podobnie. Średnie roczne temperatury w 2010 r. wynosiły: w Lublinie 7,5 o C, w Terespolu i Włodawie po 7,7 o C. W stosunku do roku 2009 średnie roczne temperatury były niższe: w Lublinie o 0,7 o C, w Terespolu i Włodawie o 0,4 o C. Najzimniejszym miesiącem był styczeń ze średnią miesięczną temperaturą wynoszącą: -8,6 o C na stacji w Lublinie, -9,1 o C w Terespolu, -9,0 o C we Włodawie. Najcieplejszymi zaś miesiącami były lipiec i sierpień, ze zbliżoną średnią miesięczną temperaturą na wszystkich stacjach wynoszącą od 19,4 o C do 21,6 o C (rys.1). Roczne sumy opadów atmosferycznych w 2010 r. wynosiły: w Lublinie 751,4 mm, tj. o ok. 9% więcej niż w 2009 r., w Terespolu 723,5 mm tj. o ok. 6% więcej niż w 2009 r., we Włodawie 608,6 mm tj. o ok. 20% mniej niż w roku 2009. Największe ilości opadów wystąpiły w maju w Lublinie 169,5 mm. Najniższe sumy opadów zaobserwowano na wszystkich stacjach w październiku, zawierały się one w przedziale od 7,3 mm do 12,5 mm. (rys.2). Analiza rocznych jak i zimowych kierunków wiatrów w 2010 r. wykazała, że na Lubelszczyźnie dominowały wiatry wschodnie z przewagą południowo-wschodnich, stanowiły one odpowiednio na stacjach IMGW: w Lublinie 51,0% w roku i 60,0% w sezonie zimowym, w Terespolu 56,0% w roku i 64,1% w sezonie zimowym, we Włodawie -53,0% w roku i 60,7% w sezonie zimowym. W sezonie letnim dominowały wiatry zachodnie z przewagą północno- zachodnich, które stanowiły na stacjach IMGW: w Lublinie -57,8 %, w Terespolu 51,8%, we Włodawie 55,3% wszystkich wiatrów (rys. 3). Średnie roczne prędkości wiatrów wynosiły w Terespolu 2,8 m/s, we Włodawie 3,7 m/s oraz w Radawcu 3,0 m/s. 3

[ o C] 25 Średnie m iesięczne tem peratury w 2010 r. 20 15 10 5 0-5 -10 I II III IV V V I V II V III IX X XI XII Lublin Terespol Włodaw a Rys.1 Średnie miesięczne temperatury na stacjach meteorologicznych woj. lubelskiego (na podstawie danych IMGW) [mm] 200 Miesięczne sum y opadów w 2010 r. 160 120 80 40 0 I II III IV V V I V II V III IX X XI XII Lublin Terespol Włodaw a Rys.2 Miesięczne sumy opadów atmosferycznych na stacjach meteorologicznych woj. lubelskiego (na podstawie danych IMGW) 2.3. Główne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza Emisja przemysłowych zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych, tj. z sektora energetyczno-przemysłowego województwa lubelskiego (wg danych GUS), w 2009 r. wynosiła: 2,98 tys. ton pyłów (4,8% emisji krajowej), 4901,80 tys. ton gazów (2,4% emisji krajowej), co ustawia województwo lubelskie na: 11 miejscu pod względem emisji pyłów, 12 miejscu pod względem emisji gazów. Ponadto na obszarze województwa lubelskiego znaczącymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza mającymi duży procentowy udział w stężeniach pyłu PM10 są: emisja liniowa tj. komunikacja, głównie transport samochodowy, oraz emisja powierzchniowa z indywidualnego ogrzewania budynków. Województwo lubelskie jest zróżnicowane pod względem rozmieszczenia źródeł emisji. Duża część województwa to obszary typowo rolnicze. Największe punktowe źródła emisji zlokalizowane są głównie w miastach. 4

1 4, 0 1 2, 0 1 0, 0 8, 0 6, 0 4, 0 2, 0 0, 0 1 4, 0 1 2, 0 1 0, 0 8, 0 6, 0 4, 0 2, 0 0, 0 14 12 10 8 6 4 2 0 Lublin 2010 r. N NNW NNE NWW NEE cisza: W E rok sezon chłodny sezon letni 4,7% 4,1% 5,3% SWW SEE SSW SSE S Terespol 2010 r. N NNW NNE NWW NEE rok cisza: 4,7% W E sezon chłodny sezon letni 3,0% 6,3% SWW SEE SSW SSE S Włodawa 2010 r. N NNW NNE NWW W NEE E rok sezon chłodny sezon letni cisza: 2,2% 2,0% 2,5% SWW SEE SSW SSE S Rys. 3 Roczne i sezonowe róże wiatrów dla stacji meteorologicznych woj. lubelskiego 5

3. Opis systemu oceny Ocena za 2010 r. została wykonana w oparciu o kryteria określone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz wymienionymi we wstępie dyrektywami. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska oraz zapisami ww. aktów prawnych ocenie podlegają następujące substancje: benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, ołów, tlenek węgla, ozon, pył zawieszony PM10, arsen, kadm, nikiel, benzo/α/piren i po raz pierwszy pył PM2,5 dla kryteriów określonych ze względu na ochronę zdrowia ludzi, dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon dla kryteriów określonych ze względu na ochronę roślin. Sposoby oraz metody możliwe do zastosowania, a także zakres dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 5, poz. 31). Niniejsza ocena została wykonana w układzie i formie nakreślonej w cytowanych na wstępie Wytycznych opracowanych przez GIOŚ. Ocenę i klasyfikację wykonano dla dwu stref woj. lubelskiego zdefiniowanych w Załączniku 1 do przedmiotowych Wytycznych. Do klasyfikacji wykorzystano dane pomiarowe Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, dane pomiarowe ze stacji województw ościennych, dane udostępnione przez Zakłady Azotowe Puławy w Puławach, a także metody inne niż pomiarowe. W ocenie wykorzystano zweryfikowane wyniki pomiarów manualnych prowadzonych codziennie oraz cyklicznie na stałych stacjach pomiarowych (pomiary okresowe), a także serie pomiarowe ze stacji automatycznych. Niektóre serie pomiarowe nie mogły być podstawą oceny ze względu na niekompletność (ozon w Wilczopolu), okresowy wzrost stężeń pyłu w rejonie lokalizacji stacji przez znaczną część roku spowodowany przebudową układu komunikacyjnego (pył PM10 i b/a/p w Łęcznej). Ocena poziomów substancji w powietrzu oraz klasyfikacja stref zostały osiągnięte z wykorzystaniem dostępnych w danej strefie, przewidzianych przepisami metod. Są to: wyniki pomiarów oraz obiektywne metody szacowania na podstawie wyników pomiarów okresowych, danych o wielkości i rozmieszczeniu źródeł emisji zanieczyszczeń, a także w oparciu o wyniki pomiarów wykonywanych w innej strefie (tabela 10.2). O zaliczeniu strefy do określonej klasy decydują obszary o potencjalnie najwyższych stężeniach zanieczyszczenia na terenie strefy. Za podstawę określenia klasy strefy uznano metody oceny zastosowane w tych obszarach. Klasyfikacji stref dokonano oddzielnie dla dwu grup kryteriów: - określonych w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju, uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej), - określonych w celu ochrony roślin. W ocenie wyróżniono dwa poziomy agregacji wyników klasyfikacji stref: Poziom 1: klasyfikacja wg parametrów (klasyfikację przeprowadzono dla każdego zanieczyszczenia, dla każdego parametru znajdującego zastosowanie w strefie, uwzględniając obszary ochrony uzdrowiskowej oraz różne czasy uśredniania stężeń dopuszczalnych i docelowych), Poziom 2: klasyfikacja wg zanieczyszczeń (każdej strefie przypisano jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, oddzielnie ze względu na kryteria dotyczące ochrony zdrowia 6

i ochrony roślin). Klasa wynikowa strefy dla danego zanieczyszczenia odpowiada najmniej korzystnej spośród uzyskanych z klasyfikacji według parametrów dla tego zanieczyszczenia. W niniejszej ocenie rocznej pod kątem ochrony zdrowia przeprowadzono dodatkową klasyfikację stref w odniesieniu do zanieczyszczeń, dla których istnieją zaostrzone normy dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej: SO 2, NO 2, CO i C 6 H 6. Na tych obszarach dokonano klasyfikacji także w oparciu o kryteria obowiązujące na obszarach zwykłych. Następnie połączono wyniki oceny uzyskane dla obszarów wydzielonych i dla pozostałych obszarów strefy i określono klasę wynikową dla zanieczyszczenia. 4. Klasy stref i wymagane działania wynikające z oceny Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza bądź utrzymania jakości na dotychczasowym poziomie. Tabela 4.1. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczeń, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy jest określony margines tolerancji Klasa strefy Poziom stężeń Wymagane działania A nie przekraczający poziomu dopuszczalnego*, nie przekraczający poziomu docelowego brak B C i poziomu celu długoterminowego przekraczający poziom dopuszczalny* lecz nie przekraczający poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji* przekraczający poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji*, przekraczający poziom docelowy, -określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych -określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji - opracowanie programu ochrony powietrza przekraczający poziom celu długoterminowego - dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do 2020 r. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMS w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, Tabela 4.2. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczeń, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy margines tolerancji nie jest określony Klasa strefy Poziom stężeń Wymagane działania A nie przekraczający poziomu dopuszczalnego*, nie przekraczający poziomu docelowego, nie przekraczający poziomu celu długoterminowego, brak C przekraczający poziom dopuszczalny*, przekraczający poziom docelowy, - określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych - działania na rzecz poprawy jakości powietrza, opracowanie programu ochrony powietrza przekraczający poziom celu długoterminowego - dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do 2020 r. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMS w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, 7

5. Strefy i uzdrowiska w woj. lubelskim Zgodnie z Załącznikiem 1 do Wytycznych do rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej wg zasad określonych w art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE, na obszarze woj. lubelskiego ocenie jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi podlegają 2 strefy, ocenie jakości powietrza ze względu na ochronę roślin podlega 1 strefa. Dwie miejscowości położone na terenie województwa lubelskiego tj.: Nałęczów i Krasnobród posiadają status uzdrowiska. Dla tych obszarów dokonano oceny i klasyfikacji w zakresie niektórych zanieczyszczeń w oparciu o zaostrzone kryteria, jak również, zgodnie z Wytycznymi, wykonano dodatkową klasyfikację w oparciu o kryteria przewidziane dla obszarów zwykłych. Tabela 5.1. Lista stref województwa lubelskiego do oceny jakości powietrza pod kątem wszystkich wymaganych zanieczyszczeń. L.p. Nazwa strefy Kod strefy Na terenie lub części strefy obowiązują dopuszczalne poziomy substancji określone ze względu na ochronę zdrowia ze względu na ochronę roślin dla obszarów ochrony uzdrowiskowej Powierzchnia strefy [km 2 ] Liczba mieszkańców strefy * Teren wchodzący w skład strefy 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 tak nie nie 147 349 440 m. Lublin 2. Strefa lubelska PL0602 tak tak tak 24 975 1 807 762 *) stan na 31.12.2009 r. (wg zamieszkania) obszar województwa poza aglomeracją 6. Wyniki oceny i klasyfikacji stref według kryteriów ochrony zdrowia 6.1. Dwutlenek siarki Tabela 6.1.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. dwutlenek siarki, ochrona zdrowia Obszar Oz Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom SO 2 w powietrzu Wartość marginesu tolerancji w 2010 r. Dopuszczalny poziom SO 2 w powietrzu powiększony o margines tolerancji Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym μg/m 3 1 godz. 350 0 350 24 razy 24 godz. 125 0 125 3 razy 1 godz. 350 24 godz. 125 nie dotyczy 8

W rocznej ocenie jakości powietrza dla SO 2 klasyfikacji dokonano na podstawie dwu parametrów: stężeń 24-godz. i 1 godz. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 6 stanowisk. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.5. Do analizy poziomu stężeń wykorzystano również wyniki pomiarów godzinowych wykonywanych przez Zakłady Azotowe Puławy w Puławach. Aglomeracja Lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i 24 godz. sprawdzono na podstawie serii składanej wyników pomiarów automatycznych prowadzonych początkowo przy Al. Kraśnickiej, a po przeniesieniu stacji, przy ul. Obywatelskiej. Stężenie średnie roczne wynosiło 8,1 μg/m 3, przy czym wartość ta wydaje się zawyżona z uwagi na brak znacznej ilości wyników pomiarów w sezonie letnim, kiedy to obserwuje się spadek stężeń tego zanieczyszczenia. Nie występowały wartości stężeń 1 godz. i 24 godz. wyższe od dopuszczalnych. Maksymalne stężenie 1 godzinne wynosiło 102,4 μg/m 3 i wystąpiło 16 grudnia, 24 godzinne 45,9 μg/m 3 i wystąpiło 5 grudnia. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i 24 godz. sprawdzono na podstawie 2 serii wyników pomiarów ciągłych: manualnych prowadzonych w Jarczewie i automatycznych prowadzonych w Białym Słupie, wyników pomiarów okresowych wykonywanych w 3 punktach zlokalizowanych w największych ośrodkach miejskich oraz wyniki pomiarów wykonywanych przez Z.A. Puławy. Stężenie średnie roczne wynosiło od 2,1 μg/m 3 do 6,9 μg/m 3. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń godzinowych i 24 godzinnych. Najwyższe stężenie 1 godz. w Białym Słupie wynosiło 123 μg/m 3 (35% poziomu dopuszczalnego), najwyższe 24 godz. 30 μg/m 3 (24% poziomu dopuszczalnego) i wystąpiło w Zamościu. Z uwagi na powyższe, aglomerację lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A, w tym również uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej - zarówno w klasyfikacji według norm polskich, jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla SO 2 przedstawia tabela 6.1.2. Tabela 6.1.2. Klasyfikacja stref na podstawie parametrów kryterialnych określonych dla SO 2, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy dla obszaru strefy nie obejmującego uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń SO 2 Symbol klasy dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej w strefie dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń SO 2 (z uwzgl. norm dla Uz oraz wg norm dla obszarów zwykłych) Symbol klasy wynikowej dla SO 2 w strefie wg norm PL 1 h 24 h wynikowa 1 h 24 h wynikowa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A - - - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A A A A A 9

6.2. Dwutlenek azotu Tabela 6.2.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. dwutlenek azotu, ochrona zdrowia Obszar Oz Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom NO 2 w powietrzu Wartość marginesu tolerancji w 2010 r. Dopuszczalny poziom NO 2 w powietrzu powiększony o margines tolerancji Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym μg/m 3 1 godz. 200 0 200 18 razy rok kalendarzowy 40 0 40 nie dotyczy 1 godz. 200 rok kalendarzowy 35 nie dotyczy W rocznej ocenie jakości powietrza dla NO 2 klasyfikacji dokonano na podstawie dwu parametrów: stężeń średnich rocznych i 1 godz. Podstawę klasyfikacji w obu strefach stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 6 stanowisk. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.6. Do analizy poziomu stężeń wykorzystano również wyniki pomiarów godzinowych wykonywanych przez Zakłady Azotowe Puławy w Puławach. Aglomeracja Lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i średnich rocznych sprawdzono na podstawie serii składanej wyników pomiarów automatycznych prowadzonych początkowo przy Al. Kraśnickiej, a po przeniesieniu stacji, przy ul. Obywatelskiej. Stężenie średnie roczne wynosiło 20,9 μg/m 3, co stanowi 52,3% stężenia dopuszczalnego. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnego stężenia 1-godz., najwyższe wynosiło 141,7 μg/m 3 (ok. 71% dopuszczalnego) i wystąpiło 15 listopada 2010 r. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń 1 godz. i średniorocznych sprawdzono na podstawie serii wyników pomiarów automatycznych prowadzonych w Puławach, manualnych prowadzonych w sposób systematyczny w Jarczewie, wyników pomiarów okresowych wykonywanych w 3 punktach zlokalizowanych w największych ośrodkach miejskich oraz wyników pomiarów 1 godz. wykonywanych przez Z.A. Puławy w Puławach. Stężenia średnie roczne nie przekraczały poziomu dopuszczalnego i wynosiły od 9,9 µg/m 3 do 18,1 µg/m 3, co stanowi maksymalnie 45,3% stężenia dopuszczalnego. Wystąpiła jedna wartość stężenia 1-godzinnego powyżej poziomu dopuszczalnego (204,7µg/m 3 ). Z uwagi na brak przekroczeń na stanowiskach zlokalizowanych na obszarach o potencjalnie najwyższych spodziewanych stężeniach: Aglomeracja Lubelska, Puławy, a także w oparciu o wyniki pomiarów okresowych prowadzonych w miastach grodzkich, obie strefy zaliczono do klasy A. Uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej, zarówno w klasyfikacji według norm polskich jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE, również zaliczono do klasy A (tabela 6.2.2). 10

Tabela 6.2.2. Klasyfikacja stref na podstawie parametrów kryterialnych określonych dla NO 2, pod kątem ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy dla obszaru strefy nie obejmującego uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń NO 2 Symbol klasy dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej w strefie dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń NO 2 (z wzgl. norm dla Uz oraz wg norm dla obszarów zwykłych) Symbol klasy wynikowej dla NO 2 w strefie wg norm PL 1 h rok wynikowa 1 h rok wynikowa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A A - - - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A A A A A 6.3. Pył zawieszony PM10 Tabela 6.3.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. pył zawieszony PM10, ochrona zdrowia Obszar Oz/Uz Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom PM10 w powietrzu Wartość marginesu tolerancji w 2010 r. Dopuszczalny poziom PM10 w powietrzu powiększony o margines tolerancji Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym μg/m 3 24 godz. 50 0 50 35 razy rok kalendarzowy 40 0 40 nie dotyczy Klasyfikacji stref dokonano z uwzględnieniem dwu wartości kryterialnych: stężeń 24- godzinnych i średnich rocznych uzyskanych z 10 stanowisk pomiarów manualnych i 2 automatycznych. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.7. Na wszystkich stanowiskach zostało dotrzymane dopuszczalne stężenie średnie roczne obowiązujące w 2010 r. Stężenia średnie roczne wynosiły od 18,1 μg/m 3 do 39,9 μg/m 3, tj. do 99,8% poziomu dopuszczalnego. Na części stanowisk nie zostało dotrzymane kryterium w zakresie stężeń 24-godzinnych. Przekroczenia dopuszczalnego poziomu 24-godzinnego powyżej dozwolonej ilości wystąpiły łącznie na 5 stanowiskach zlokalizowanych w Aglomeracji Lubelskiej oraz w strefie lubelskiej. Z tego względu zarówno Aglomeracja Lubelska jak i strefa lubelska zostały zaliczone do klasy C. Wyniki klasyfikacji wszystkich stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla pyłu PM10 przedstawia tabela 6.3.2. 11

Tabela 6.3.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów dla różnych czasów uśredniania stężeń PM10, ochrona zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy strefy dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń PM10 24 h rok Symbol klasy wynikowej dla PM10 w strefie 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 C A C 2. Strefa lubelska PL0602 C A C Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy C na podstawie wyników pomiarów pyłu PM10 prowadzonych na stanowiskach: przy Al. Kraśnickiej, a po przeniesieniu stacji, przy ul. Obywatelskiej (seria składana) kod krajowy stacji: LbLublin_Krasn, LbLublinWIOS, współrzędne geograficzne - LbLublin_Krasn: długość - 22 o 31 26, szerokość - 51 o 14 50, - LbLublinWIOS : długość - 22 o 34 08,88, szerokość - 51 o 15 33,95 i przy ul.śliwińskiego 5, kod krajowy stacji: LbLublin_Sliwins_5, współrzędne geograficzne: długość - 22 o 33 06,03, szerokość - 51 o 16 23,08. Uzyskane z pomiarów serie pomiarowe charakteryzowała wysoka kompletność i pokrycie roku pomiarami wynoszące dla stanowiska LbLublin_Krasn/ LbLublinWIOS - 96,0%, dla stanowiska LbLublin_Sliwins_5 94,8%. O klasie C przesądziły stężenia 24-godzinne. Przekraczały one wartość dopuszczalną przez więcej niż 35 dni, tj. dla serii pomiarowej ze stanowiska LbLublin_Krasn/LbLublinWIOS przez 52 dni, przy LbLublin_Sliwins_5 przez 48 dni. W ocenach rocznych za lata 2005-2009 r. Aglomeracja Lubelska zaliczana była również do klasy C. Liczbę dni ze stężeniami powyżej poziomu dopuszczalnego na poszczególnych stanowiskach na tle warunków termicznych zilustrowano na rys. 4. Wyniki pomiarów z 2010 r. ponownie potwierdzają występowanie przekroczeń wyłącznie w sezonie grzewczym, co świadczy o znacznym udziale sektora komunalno-bytowego w ogólnej emisji pyłu. W 2010 r. nie odnotowano dni ze stężeniami powyżej poziomu dopuszczalnego w miesiącach: maj wrzesień na stanowisku LbLublin_Krasn/LbLublinWIOS oraz kwiecień wrzesień na stanowisku LbLublin_Sliwins_5. [ o C] 25 Lublin Al. Kraśnicka 2CD / ul. Obywatelska 20 18 15 10 5 0-5 9 8 6 5 5 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu 12

[ o C] 25 Lublin ul. Śliwińskiego 5 20 15 15 15 10 5 0-5 7 6 4 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys. 4. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Aglomeracji Lubelskiej w 2010r. Strefa lubelska została zaliczona do klasy C na podstawie serii pomiarowych pyłu PM10 uzyskanych na stanowiskach w Białej Podlaskiej przy ul. Orzechowej, Łukowie przy ul. Browarnej 63, Radzyniu Podlaskim przy ul. Sitkowskiego 1B. Charakterystyka stanowisk: Biała Podlaska ul. Orzechowa kod krajowy stacji: LbBialaOrzechowa, współrzędne geograficzne: długość - 23 o 08 58,31, szerokość - 52 o 01 44,93. Na tym stanowisku w 2010 r. uzyskano 91,5% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 56. Łuków ul. Browarna 63 kod krajowy stacji: LbLukowBrowarna, współrzędne geograficzne: długość - 22 o 22 31,29, szerokość - 51 o 55 44,32 Na tym stanowisku w 2010 r. uzyskano bardzo wysoką kompletność wynoszącą 99,5% i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24- godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 70. Radzyń Podlaski ul. Sitkowskiego 1B kod krajowy stacji: LbLukowBrowarna, współrzędne geograficzne: długość - 22 o 37 31,72, szerokość - 51 o 46 45,92 Na tym stanowisku w 2010 r. uzyskano 90,4% ważnych danych i taki sam procent pokrycia roku pomiarami. Obowiązujące kryteria nie zostały dotrzymane przez stężenia 24-godzinne. Ilość dni w roku kalendarzowym ze stężeniami powyżej dopuszczalnego 24h wynosiła 58. Liczbę dni ze stężeniami powyżej poziomu dopuszczalnego na poszczególnych stanowiskach na tle średnich miesięcznych zmian temperatur w 2010 r. zilustrowano na rys. 6, 7 i 8. Serie pomiarowe uzyskane z ww. stanowisk wykazały występowanie znacznie wyższych stężeń w sezonie chłodnym. Sezonowy rozkład stężeń pyłu PM10, jak również występowanie przekroczeń wyłącznie w sezonie grzewczym wskazuje, iż istotny wpływ na uzyskiwane stężenia ma emisja ze spalania paliw do celów grzewczych. W Białej Podlaskiej przekroczenia nie wystąpiły w okresie maj-październik, w Łukowie w okresie maj-wrzesień, w Radzyniu Podlaskim w okresie kwiecień-wrzesień.. 13

[ o C] 25 Biała Podlaska ul. Orzechowa 20 15 16 15 10 5 9 3 6 7 0-5 I II III IV V V I V II V III IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.6. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Białej Podlaskiej w 2010 r. [ o C] 25 Łuków ul. Browarna 63 20 15 10 14 16 13 8 11 5 0-5 4 4 I II III IV V V I V II V III IX X XI XII -10 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.7. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Łukowie w 2010 r. [ o C] 25 20 20 Radzyń Podlaski ul. Sitkowskiego 1B 15 10 5 0-5 12 13 7 5 1 I II III IV V V I V II V III IX X XI XII -10-15 średnia miesięczna temperatura Liczba przekroczeń w miesiącu Rys.8. Przekroczenia pyłu PM10 na tle warunków termicznych w Radzyniu Podlaskim w 2010 r. 14

Serie pomiarowe uzyskane z innych stanowisk będących podstawą oceny nie przekraczały obowiązujących kryteriów zarówno dla rocznego jak i 24-godzinnego okresu uśredniania wyników pomiarów, bądź były niekompletne i wskazywały na dotrzymywanie obowiązujących kryteriów. Wyznaczone percentyle S90,4 z serii o dużych przerwach w pomiarach w sezonie letnim są zawyżone i nie odzwierciedlają sytuacji wówczas występującej, gdyż na obszarze woj. lubelskiego dla pyłu PM10 obserwowana jest duża sezonowa zmienność stężeń. Wystąpienie przekroczeń pyłu w okresie poza grzewczym jest mało prawdopodobne. Zatem stwierdzonymi obszarami przekroczeń pyłu PM10 przez stężenia 24 godzinne w strefie lubelskiej są miasta: Biała Podlaska, Łuków i Radzyń Podlaski. Zgodnie z cytowanymi na wstępie Wytycznymi przekazanymi przez GIOŚ w lutym 2011 r. dla serii pomiarowych przekraczających poziomy dopuszczalne określono również wielkość przekroczeń poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji określony Dyrektywą 2008/50/WE. Zestawienie danych w powyższym zakresie dotyczy 5 serii pomiarowych i zawarte jest w tabeli 10.7.b. Liczba przypadków przekroczeń poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji dla poszczególnych serii wynosi od 17 do 30. Dotrzymane było zatem kryterium dla stężeń 24 godzinnych. Nie stwierdzono również przekroczeń dopuszczalnego stężenia średniorocznego powiększonego o margines tolerancji. 6.4. Pył zawieszony PM2,5 Tabela 6.4.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. pył zawieszony PM2,5 - ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania stężeń Poziom dopuszczalny PM2,5 w powietrzu [μg/m 3 ] Wartość marginesu tolerancji w 2010 r. [μg/m 3 ] Poziom dopuszczalny PM2,5 w powietrzu powiększony o margines tolerancji 1) [μg/m 3 ] Oz/Uz rok kalendarzowy 25 4 29 1) wg Dyrektywy 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM2,5 dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 4 stanowisk manualnych. Zestawienie wyznaczonych średnich rocznych z wszystkich serii pomiarowych w województwie przedstawia tabela 10.8. Aglomeracja Lubelska dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie serii wyników pomiarów prowadzonych w Lublinie przy ul. Śliwińskiego. Stężenie średnie roczne wynosiło 25 µg/m 3, co stanowi 100% stężenia dopuszczalnego. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów wykonywanych na terenie 3 miast: Biała Podlaska, Chełm i Zamość. Stężenie średnie roczne na obszarze Chełma wynosiło 24 μg/m 3, co stanowi 96% poziomu dopuszczalnego, zaś w Zamościu i Białej Podlaskiej odpowiednio 26 μg/m 3 i 27 μg/m 3. Zatem na terenie Zamościa i Białej Podlaskiej występujące stężenia pyłu PM2,5 zawierały się powyżej poziomu dopuszczalnego, lecz nie przekraczały poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji. Z uwagi na powyższe Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy A, zaś strefę lubelską do klasy B. Wyniki klasyfikacji stref dla pyłu PM2,5 przedstawia tabela 6.4.2. 15

Tabela 6.4.2. Klasyfikacja stref dla pyłu PM2,5 ochrona zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej strefy 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 B 6.5. Benzen Tabela 6.5.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. benzen, ochrona zdrowia Dopuszczalny Dopuszczalna Wartość poziom C Dopuszczalny 6 H 6 częstość Okres uśredniania marginesu w powietrzu poziom C 6 H 6 przekraczania Obszar wyników tolerancji powiększony w powietrzu dopuszczalnego pomiarów w 2010 r. o margines poziomu w roku tolerancji μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 kalendarzowym Oz 5 0 5 nie dotyczy rok kalendarzowy Uz 4 nie dotyczy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia benzenem dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Podstawę klasyfikacji stanowiły wyniki pomiarów uzyskanych łącznie z 4 stanowisk (w tym 1 automatyczne, 3 z pomiarami okresowymi). Zestawienie wyznaczonych średnich rocznych z wszystkich serii pomiarowych w województwie przedstawia tabela 10.9. Aglomeracja Lubelska dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie serii składanej wyników pomiarów automatycznych prowadzonych początkowo przy Al. Kraśnickiej, a po przeniesieniu stacji, przy ul. Obywatelskiej. Stężenie średnie roczne wynosiło 2,5 µg/m 3, co stanowi 50% stężenia dopuszczalnego. Strefa lubelska - dotrzymanie stężeń średnich rocznych sprawdzono na podstawie wyników pomiarów okresowych wykonanych na terenie 3 miast: Biała Podlaska, Zamość, Kraśnik. Stężenie średnie roczne wynosiło od 1,9 μg/m 3 do 2,2 μg/m 3, co stanowi maksymalnie 44% stężenia dopuszczalnego dla obszarów zwykłych i maksymalnie 55% stężenia dopuszczalnego określonego dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej. Z uwagi na powyższe aglomerację lubelską i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej zarówno w klasyfikacji według norm polskich jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE, również zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji przedstawia tabela 6.5.2. 16

Tabela 6.5.2. Klasyfikacja stref na podstawie kryteriów określonych dla benzenu pod kątem ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy dla obszaru strefy nie obejmującego uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej Symbol klasy dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej w strefie(z wzgl. norm dla Uz oraz wg norm dla obszarów zwykłych) Symbol klasy wynikowej dla benzenu w strefie wg norm PL 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A 6.6. Ołów Tabela 6.6.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. ołów, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom Pb w powietrzu Wartość marginesu tolerancji w 2008 r. Dopuszczalny poziom Pb w powietrzu powiększony o margines tolerancji Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 Oz rok kalendarzowy 0,5 0 0,5 nie dotyczy Uz 0,5 nie dotyczy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia ołowiem dotyczą rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Aglomeracji Lubelskiej (LbLublin_Krasn/LbLublinWIOS). Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.10. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,0061 µg/m 3, co stanowi 1,2% poziomu dopuszczalnego. Ze względu na śladowe zanieczyszczenie powietrza ołowiem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla ołowiu przedstawia tabela 6.6.2. Tabela 6.6.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla ołowiu w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla ołowiu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 17

6. 7. Tlenek węgla Tabela 6.7.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. tlenek węgla, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom CO w powietrzu Wartość marginesu tolerancji w 2008 r. Dopuszczalny poziom CO w powietrzu powiększony o margines tolerancji Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 Oz 10 000 0 10 000 0 8 godzin Uz 5 000 nie dotyczy Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia tlenkiem węgla dotyczą stężeń 8-godzinnych. Wartość dopuszczalna określona jest jako maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu doby. W 2010 r. na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało jedno stanowisko, gdzie monitorowano stężenia tlenku węgla. Jest to stanowisko zlokalizowane w Aglomeracji Lubelskiej przy Al. Kraśnickiej, a po przeniesieniu stacji, przy ul. Obywatelskiej o spodziewanych wysokich stężeniach tlenku węgla. Stężenie średnie roczne wynosiło 598,7 μg/m 3. Uzyskana wartość stężenia maksymalnego ośmiogodzinnego w 2010 r. wynosiła 59,5% poziomu dopuszczalnego. Z uwagi na powyższe, na podstawie wyników pomiarów, Aglomerację Lubelską zaliczono do klasy A. Strefę lubelską na podstawie wyników pomiarów w aglomeracji, a także w oparciu o analizę wielkości emisji, zaliczono również do klasy A. Wartość stężenia maksymalnego ośmiogodzinnego ze stanowiska w aglomeracji przeanalizowano pod kątem dotrzymywania kryteriów dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej. Wzięto pod uwagę wielkość emisji oraz wyników pomiarów mobilnych prowadzonych w latach wcześniejszych. Obszary te zarówno w klasyfikacji według norm polskich, jak również według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE, również zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji przedstawia tabela 6.7.2. Tabela 6.7.2. Klasyfikacja stref na podstawie kryteriów określonych dla tlenku węgla w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy dla obszaru strefy nie obejmującego obszarów ochrony uzdrowiskowej Symbol klasy dla uzdrowisk i obszarów ochrony uzdrowiskowej w strefie (z wzgl. norm dla Uz oraz wg norm dla obszarów zwykłych) Symbol klasy wynikowej dla CO w strefie wg norm PL 1 2 3 4 5 6 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A - A 2. Strefa lubelska PL0602 A A A 18

6.8. Ozon Tabela 6.8.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. ozon, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Docelowy poziom O 3 w powietrzu Dopuszczalna częstość przekraczania poziomu docelowego w roku kalendarzowym Termin osiągnięcia poziomu docelowego O 3 w powietrzu Oz/Uz 8 godzin 120 μg/m3 25 dni 2010 r. Okres uśredniania Poziom celu długoterminowego Termin osiągnięcia poziomu celu Obszar wyników pomiarów O 3 w powietrzu długoterminowego O 3 w powietrzu Oz/Uz 8 godzin 120 μg/m3 2020 r. Kryteria oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia ozonem dotyczą stężeń 8-godzinnych. Poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego ozonu w powietrzu określony jest jako maksymalna średnia ośmiogodzinna spośród średnich kroczących obliczanych ze średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Poziom docelowy uznaje się za dotrzymany jeśli liczba dni przekraczających wartość 120 μg/m 3, uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat, wynosi nie więcej niż 25. Termin osiągnięcia poziomu docelowego O 3 określono na 2010 r. Poziom celu długoterminowego jest dotrzymany, jeżeli nie występują dni ze stężeniami o wartościach powyżej 120 μg/m 3. Termin osiągnięcia poziomu celu długoterminowego O 3 w powietrzu określono na 2020 r. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.12. Liczba dni z przekroczeniami wartości 120 μg/m 3 na poszczególnych stacjach wynosiła: Lublin Al. Kraśnicka 2CD/Obywatelska 11,7 dni (średnia z lat 2008-2010), Jarczew - 9,3 dni (średnia z lat 2008-2010), Biały Słup (teren RPN) - 1,3 dni (średnia z lat 2008-2010), Biała Podlaska - 2 dni ( z 2010 r.) Na wszystkich stanowiskach zlokalizowanych w woj. lubelskim dotrzymana była więc dopuszczalna częstość przekroczeń. Zatem Aglomeracja Lubelska i strefa lubelska nie przekraczają poziomu docelowego i ze względu na to kryterium, strefy te zostały zaliczone do klasy A. Odnosząc uzyskane wyniki pomiarów do drugiego kryterium jakim jest poziom celu długoterminowego stwierdzić należy, że na każdej stacji wystąpiło jego przekroczenie. Zatem w obu strefach nastąpiło przekroczenie poziomu celu długoterminowego i ze względu na to kryterium zostały one zaliczone do klasy D 2. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla ozonu przedstawia tabela 6.8.2. Tabela 6.8.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla ozonu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wg poziomu docelowego Symbol klasy wg poziomu celu długoterminowego 1 2 3 4 5 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A D 2 2. Strefa lubelska PL0601 A D 2 19

6.9. Arsen Tabela 6.9.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. arsen, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom arsenu Termin osiągnięcia docelowego Obszar wyników w powietrzu pomiarów ng/m 3 poziomu arsenu w powietrzu Oz/Uz rok kalendarzowy 6 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia arsenem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Aglomeracji Lubelskiej. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.10. Stężenie średnie roczne wynosiło 1,26 ng/m 3, co stanowi 21% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza arsenem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla arsenu przedstawia tabela 6.9.2. Tabela 6.9.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla arsenu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla arsenu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.10. Kadm Tabela 6.10.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. kadm, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom kadmu Termin osiągnięcia docelowego Obszar wyników w powietrzu pomiarów ng/m 3 poziomu kadmu w powietrzu Oz/Uz rok kalendarzowy 5 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia kadmem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Lublinie. Zestawienie wyznaczonych przedstawia tabela 10.10. Stężenie średnie roczne wynosiło 0,28 ng/m 3, co stanowi 5,6% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza kadmem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Dodatkowym wskazaniem była analiza wielkości emisji na obszarach stref. 20

Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla kadmu przedstawia tabela 6.10.2. Tabela 6.10.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla kadmu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla kadmu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.11. Nikiel Tabela 6.11.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. nikiel, ochrona zdrowia Okres uśredniania Docelowy poziom niklu Termin osiągnięcia docelowego Obszar wyników w powietrzu pomiarów ng/m 3 poziomu niklu w powietrzu Oz/Uz rok kalendarzowy 20 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia niklem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na jednym stanowisku zlokalizowanym w Lublinie. Zestawienie wyznaczonych parametrów przedstawia tabela 10.10. Wartość średnia roczna wynosiła 0,9 ng/m 3, co stanowi 4,5% poziomu docelowego. Ze względu na niewielkie zanieczyszczenie powietrza niklem w aglomeracji o największej koncentracji źródeł emisji, w tym emisji liniowej, zarówno Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla niklu przedstawia tabela 6.11.2. Tabela 6.11.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla niklu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla niklu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 21

6.12. Benzo/ά/piren Tabela 6.12.1. Kryteria będące podstawą rocznej oceny jakości powietrza za 2010 r. benzo/ά/piren, ochrona zdrowia Obszar Okres uśredniania wyników pomiarów Docelowy poziom benzo/ά/pirenu w powietrzu ng/m 3 Termin osiągnięcia docelowego poziomu benzo/ά/pirenu w powietrzu Oz/Uz rok kalendarzowy 1 2013 Kryterium oceny jakości powietrza pod względem zanieczyszczenia benzo/ά/pirenem dotyczy rocznego okresu uśredniania wyników pomiarów. Oceny i klasyfikacji stref dokonano na podstawie wyników pomiarów prowadzonych na 7 stanowiskach. Zestawienie parametrów wyznaczonych z poszczególnych serii pomiarowych, stanowiących podstawę oceny, przedstawia tabela 10.15. Wartości średnie roczne zawierały się w przedziale od 0,51 ng/m 3 do 1,05 ng/m 3, przy czym wartość 1,05 ng/m 3 dotyczy stanowiska w Kraśniku i jest zawyżona z uwagi na przerwę w pomiarach trwającą znaczną część sezonu letniego (kompletność wynosi 50,1%). Uwzględniając powyższe, na podstawie posiadanych danych pomiarowych stwierdzono, że poziom stężeń benzo/ά/pirenu nie jest wyższy od poziomu docelowego. Zatem Aglomerację Lubelską jak i strefę lubelską zaliczono do klasy A. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na kryterium ochrony zdrowia dla benzo/ά/pirenu przedstawia tabela 6.12.2. Tabela 6.12.2. Klasyfikacja stref z uwzględnieniem parametrów kryterialnych określonych dla benzo/ά/pirenu, w celu ochrony zdrowia Lp. Nazwa strefy Kod strefy Symbol klasy wynikowej dla benzo/ά/pirenu w strefie 1 2 3 4 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A 2. Strefa lubelska PL0602 A 6.13. Zbiorcze zestawienie wynikowych klas stref dla poszczególnych zanieczyszczeń - kryteria ochrony zdrowia W tabeli 6.13.1. przedstawiono wyniki klasyfikacji stref dla poszczególnych zanieczyszczeń w województwie lubelskim ze względu na kryterium ochrony zdrowia. Dla żadnego zanieczyszczenia wynik oceny na terenie uzdrowiska nie zadecydował o klasie C obu stref. Dlatego prezentowane w tabeli 6.12.1. zestawienie jest jednakowe zarówno dla klasyfikacji z uwzględnieniem krajowych norm dla uzdrowisk jak i według jednolitych kryteriów w skali kraju, zgodnych z kryteriami UE. Tabela 6.13.1.Wynikowe klasy stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń dla obszaru całej Nazwa strefy Kod strefy Lp. strefy SO 2 NO 2 PM10 Pb C 6 H 6 CO 1) O 3 As Cd Ni BaP PM2,5 1. Aglomeracja Lubelska PL0601 A A C A A A A A A A A A 2. Strefa lubelska PL0602 A A C A A A A A A A A B 1) - wg poziomu docelowego 22