Własność intelektualna w CIP ICT PSP

i n P O L A N D Krajowy Punkt Kontaktowy PROGRAMÓW BADAWCZYCH UE Własność intelektualna w CIP ICT PSP

Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej ul. Żwirki i Wigury 81 02-091 Warszawa, tel.: 022 828 74 83 Tekst: Marta Kozal marta.kozal@kpk.gov.pl W celu uzyskania informacji na temat uczestnictwa w Programie CIP-ICT PSP należy skontaktować się z Krajowym Punktem Kontaktowym dla Programu Szczegółowego CIP-ICT PSP. Funkcję tę pełnią: Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej ul. Żwirki i Wigury 81 02-091 Warszawa tel.: 022 828 74 83 Andrzej Galik, Małgorzata Gliniecka email: cip.ict@kpk.gov.pl oraz Stowarzyszenie Miasta w Internecie ul. Prądnicka 4/15 30-002 Kraków tel.: 012 633 32 53 wew. 25 Łukasz Nikitin email: cip.ict@kpk.gov.pl Polska strona dla programu szczegółowego CIP-ICT PSP: www.cip.gov.pl Publikacja finansowana ze środków Ministerstwa Gospodarki.

Własność intelektualna w CIP ICT PSP Celem Programu CIP - ICT PSP jest wsparcie działań zmierzających do szybkiego wdrożenia technologii informacyjnych i komunikacyjnych w gospodarce oraz pobudzenie innowacyjności poprzez zwiększenie zakresu stosowania i inwestowania w te technologie. Prowadząc prace w projektach współfinansowanych w ramach CIP ICT PSP uczestnicy z jednej strony bazują na posiadanej już przez siebie wiedzy i w razie potrzeby udostępniają ją pozostałym partnerom, z drugiej zaś uzyskują nową wiedzę. Często własność intelektualna (której przedmiotem mogą być np. oprogramowanie, know-how czy też baza danych) stanowi najistotniejszy rezultat projektu. Dlatego też partnerzy powinni mieć jasność co do zasad rządzących wiedzą wykorzystywaną i generowaną w projektach, tym bardziej, że tylko część i aż część tych zasad zależy od ich wzajemnych uzgodnień. Broszura, którą w tej chwili trzymają Państwo w rękach przedstawia najważniejsze zasady odnoszące się do własności intelektualnej, funkcjonujące w projektach CIP - ICT PSP. Zasady te mogą różnić się w zależności od zaproszenia do składania wniosków. Dlatego też uczestnicy projektów w celu ustalenia szczegółowych zasad powinni sięgnąć do dokumentów odnoszących się do konkretnego konkursu.

Chcielibyśmy zaznaczyć, że niniejsze opracowanie ma wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowi oficjalnego stanowiska ani Komisji Europejskiej ani Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.

3 Najważniejsze pojęcia Umowa grantowa (Grant Agreement - GA) podpisywana przez partnerów projektowych z Komisją Europejską reguluje relacje między KE i partnerami projektowymi, a jednocześnie ustala pewne podstawowe prawa i obowiązki istniejące pomiędzy samymi partnerami. Dotyczą one m.in. własności intelektualnej funkcjonującej w projekcie. Pierwszy istotny element, który określa GA to definicje pewnych pojęć związanych z własnością intelektualną. I tak, w rozumieniu GA: Nowa Wiedza (Foreground) oznacza wyniki projektu, w tym informacje, niezależnie od tego, czy mogą one zostać objęte ochroną. Nowa Wiedza obejmuje prawa autorskie i pokrewne, prawa do wzorów przemysłowych, prawa patentowe, prawa do odmian roślin i podobne formy ochrony prawnej. Prawa dostępu (Access rights) oznaczają licencje oraz prawa używania własności intelektualnej wypracowanej przez pozostałych partnerów. Upowszechnianie (Dissemination) oznacza upublicznianie Nowej Wiedzy wszelkimi odpowiednimi środkami, poza tymi, które wynikają z formalności związanych z ochroną tej Nowej Wiedzy. Umowa grantowa nie wspomina jednak zupełnie o wiedzy, in-

4 formacjach, rozwiązaniach, czy też utworach i odnoszących się do nich prawach, będących w posiadaniu partnerów przed ich przystąpieniem do projektu, a potrzebnych do jego realizacji (czyli o tzw. Wiedzy Istniejącej - Background). Nie zawiera ani definicji pojęcia obejmującego te elementy, ani nie określa żadnych zasad regulujących ich użycie w projekcie (o czym szerzej w punkcie dotyczącym praw dostępu). GA nie zawiera również definicji pojęcia Wykorzystywanie (Use) odnoszącego się do wyników projektu, mimo tego, że pojęcie to występuje w merytorycznej części dokumentu. Może to rodzić pewne niejasności przy realizacji projektu, a także po jego zakończeniu (szczególnie w odniesieniu do praw dostępu do wyników projektu). Tym bardziej więc, partnerzy muszą zadbać, by uzgodnić między sobą kwestie odnoszące się do własności intelektualnej, zwłaszcza te nieuregulowane w umowie grantowej. Nie ulega też wątpliwości, że powinni to zrobić jeszcze przed przystąpieniem do realizacji projektu, ujmując ostateczne ustalenia w odpowiednich umowach np. w umowie konsorcjum (Consortium Agreement), której zawarcie jest rekomendowane we wszystkich typach projektów w CIP ICT PSP, w przypadku projektów pilotażowych typu A nawet obligatoryjne.

5 Własność wyników projektu Zgodnie z umową grantową wyniki projektu stanowią własność partnera, który je wypracował. (art. II.12 GA). W przypadku gdy w wypracowywaniu wyników uczestniczyło kilku partnerów, tak, że ich udział nie jest możliwy do ustalenia, wówczas wszyscy ci partnerzy stają się współwłaścicielami tych wyników. W takiej sytuacji współwłaściciele zobowiązani są zawrzeć dodatkową umowę regulującą kwestie związane ze współwłasnością. Powinni w niej ustalić między innymi wielkość ich udziałów we współwłasności oraz zasady dotyczące zarządzania wspólnymi wynikami, w tym ich ochroną i ewentualną komercjalizacją. Wskazane jest, by partnerzy już w umowie konsorcjum określili sposób działania w przypadku powstania współwłasności wyników. Jest to tym istotniejsze, że w przeciwieństwie do innych programów wspierających innowacyjność, a finansowanych przez KE, umowa grantowa w CIP-ICT PSP nie proponuje żadnych domyślnych rozwiązań w tym zakresie. Wśród różnych rozwiązań możliwe jest, że partnerzy zrezygnują z utrzymywania współwłasności i uzgodnią między sobą, że tylko jeden z nich będzie właścicielem rezultatów, reszta zaś będzie miała do nich wolny dostęp i prawo ich wykorzystywania. W przypadku pozostania przy współwłasności, to od decyzji współwłaścicieli zależy, czy każdy z nich będzie miał prawo dowolnie dysponować własnym udziałem albo udzielać podmiotom

6 trzecim licencji na wykorzystanie wspólnych rezultatów projektu bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Inną kwestią związaną z własnością Nowej Wiedzy, a nie uregulowaną przez umowę grantową, jest prawo właściciela do przeniesienia własności wyników projektu na trzeci. Dlatego też, jeśli partnerzy chcą mieć kontrolę nad tym kto jest właścicielem Nowej Wiedzy (np. po to, by móc uzyskać do niej dostęp), powinni w umowie konsorcjum zawrzeć odpowiednie postanowienia dające im m.in. prawo sprzeciwu przy niektórych przypadkach przeniesienia własności. Dodatkowo każdy partner powinien pamiętać, że w przypadku, gdy osobom zatrudnionym przez niego przysługują prawa dotyczące Nowej Wiedzy, wówczas musi on zadbać o to, by te prawa nie stały w sprzeczności z jego obowiązkami, w szczególności z obowiązkiem udzielenia dostępu do tej wiedzy pozostałym partnerom.

7 Prawa dostępu Umowa grantowa nakłada na właścicieli Nowej Wiedzy obowiązek udostępnienia jej innym partnerom, jeśli będą oni potrzebowali jej do realizacji własnych zadań w projekcie. Udostępnienie to następuje bezpłatnie, chyba, że partnerzy ustalą między sobą inne rozwiązanie. Prawa dostępu do Nowej Wiedzy mogą także żądać ci partnerzy, którzy potrzebują jej do wykorzystywania własnej Nowej Wiedzy. Jednakże w związku z tym, że pojęcie wykorzystywania nie jest zdefiniowane w umowie grantowej, warto określić w umowie konsorcjum, czy partnerzy chcą pod nim rozumieć wszelkie aktywności, począwszy od badań prowadzonych na własne potrzeby, aż do zastosowań komercyjnych, czy też wolą nadać mu węższy zakres. W trakcie prac projektowych wykorzystywana jest też zazwyczaj tzw. Wiedza Istniejąca (patrz punkt Najważniejsze pojęcia ), czyli taka, którą partnerzy dysponują przed rozpoczęciem projektu. Może ona mieć np. postać programu komputerowego, bazy danych, know-how, czy też licencji na wykorzystanie określonego rozwiązania technicznego. Oczywiście przytoczony katalog nie jest wyczerpujący. Wykorzystanie Wiedzy Istniejącej może polegać zarówno na tym, że partner nią dysponujący wykorzystuje ją przy wykonywaniu własnych zadań w projekcie, jak i na tym, że udostępnia ją innemu partnerowi, by ten mógł ją wykorzystać w swoich pracach.

8 W związku z tym, że umowa grantowa w żaden sposób nie odnosi się do Wiedzy Istniejącej, partnerzy sami muszą ustalić między sobą wszystkie kwestie z nią związane. I co więcej, muszą to zrobić w sposób umożliwiający realizację projektu zgodnie z jego opisem ujętym w Aneksie I do GA. Każdy z partnerów, jeszcze przed rozpoczęciem prac projektowych, a nawet przed złożeniem wniosku projektowego powinien określić, jaką wiedzą potrzebną do realizacji projektu dysponuje, którym partnerom zamierza ją udostępnić, w jakim zakresie i celu, na jaki czas i na jakich warunkach (w tym finansowych), a ponadto, jakiej wiedzy i na jakich warunkach potrzebuje od innych partnerów. Powyższe kwestie powinny być ustalone pomiędzy partnerami jak najszybciej. Ustalenia te mogą znaleźć się następnie w umowie konsorcjum lub też przyjąć formę dwustronnych umów zawieranych jedynie między zainteresowanymi partnerami. Umowa Konsorcjum lub inna umowa (np. jeśli nie wszyscy partnerzy zainteresowani są uzyskaniem praw dostępu) może ponadto uregulować: procedurę udzielania praw dostępu (np. formę, w jakiej należy zwrócić się o udzielenie praw dostępu lub obowiązek podpisania dodatkowego zobowiązania do zachowania poufności), ramy czasowe oraz dopuszczalne sposoby wykorzystania praw dostępu, warunki, w tym finansowe, na jakich będą udzielane prawa dostępu, uprawnienie do udzielania sublicencji podmiotom trzecim,

9 możliwość uzyskania praw dostępu przez podmioty powiązane z partnerami projektowymi (Affiliates). Szczególny przypadek w kontekście praw dostępu stanowią projekty pilotażowe typu A. W projektach tych, na mocy szczególnych warunków opisanych w art. 8 Umowy Grantowej, partnerzy mają obowiązek publicznego i nieodpłatnego udostępnienia wszystkich wymiernych rezultatów projektu (Deliverables) opisanych w Aneksie I do GA, a także każdej innej wiedzy opracowanej w ramach projektu, a potrzebnej do uzyskania ponadgranicznej interoperacyjności systemów. W szczególności dotyczy to publikacji wszelkich wypracowanych standardów i specyfikacji, a ponadto udostępnienia elementów tych systemów na zasadach Licencji publicznej UE (EU public licence EUPL) lub innej równoważnej jej licencji typu Open Source. Szczegóły dotyczące zakresu i zasad publikowania wyników projektów pilotażowych typu A określane są w opisie prac projektowych zawartym w Aneksie I do GA. Treść licencji EUPL dostępna jest we wszystkich oficjalnych językach EU pod adresem: http://ec.europa.eu/idabc/eupl

10 Ochrona Nowej Wiedzy, jej wykorzystanie oraz upowszechnianie Jeśli uzyskane rezultaty projektu nadają się do komercyjnego zastosowania, to ich właściciel powinien zadbać o ich ochronę. Umowa grantowa nie narzuca mu jednak w tym zakresie żadnych konkretnych rozwiązań. W każdym przypadku powinien on kierować się interesem własnym oraz pozostałych partnerów. Mimo tego, że jak już było wspomniane wcześniej, umowa grantowa nie definiuje pojęcia Wykorzystanie, to jednak zobowiązuje właścicieli właśnie do Wykorzystania Nowej Wiedzy lub do zadbania o to, by była ona wykorzystana przez pozostałych partnerów lub podmioty trzecie. Właściciel Nowej Wiedzy ma także obowiązek upowszechniania informacji o rezultatach projektu. Może jednak od tego odstąpić, jeśli nie leży to w jego interesie, naruszyłoby to jego zobowiązanie do zachowania poufności lub byłoby to niemożliwe do pogodzenia z ochroną tych rezultatów. Najpóźniej 45 dni przed planowaną publikacją, muszą o niej zostać poinformowani pozostali partnerzy. Mają oni prawo sprzeciwić się takiej publikacji, jeśli wykażą, że spowoduje ona znaczną szkodę w odniesieniu do ich własnych rezultatów. Warto też pamiętać, że każda publikacja powinna zawierać informację o wsparciu finansowym KE dla projektu oraz być o- znaczona logo UE (art. II.18.2 GA).

11 Kwestie, o których warto pomyśleć jeszcze przed przystąpieniem do realizacji projektu Określenie własności intelektualnej wnoszonej przez partnerów do projektu oraz zasad i zakresu jej udostępnienia pozostałym partnerom. Zawarcie umów o zachowaniu poufności, jeśli partnerzy przekazują sobie informacje, które chcieliby zachować w tajemnicy. W razie potrzeby, uzyskanie odpowiednich praw (np. licencji) do wykorzystania własności intelektualnej osób trzecich potrzebnych do realizacji projektu. Przygotowanie i podpisanie umowy konsorcjum pomiędzy partnerami. Ustalenie zasad działania w razie powstania współwłasności rezultatów projektu

Dodatkowe informacje można znaleźć pod następującymi adresami: Umowy dotyczące projektów w ICT PSP http://ec.europa.eu/information_society/activities/ict_psp/ participating/grant_agreement/index_en.htm w tym umowa grantowa: http://ec.europa.eu/information_society/activities/ict_psp/ participating/grant_agreement/documents/ict_psp_grant_ agreement_v2.pdf oraz lista istotnych elementów umowy konsorcjum: http://ec.europa.eu/information_society/activities/ict_psp/ documents/consortium_agreement_checklist.pdf FAQs http://ec.europa.eu/information_society/activities/ict_psp/faq/ index_en.htm IPR-Helpdesk, czyli portal dotyczący własności intelektualnej w projektach CIP ICT PSP http://www.ipr-helpdesk.org/cip_programme.html

National Contact Point i n P O L A N D Krajowy Punkt Kontaktowy PROGRAMÓW BADAWCZYCH UE