OGRZEWNICTWO I CIEPŁOWNICTWO 2 sem. II WYKŁAD WĘZŁY CIEPŁOWNICZE PROJEKTOWANIE Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 /2011
Priorytet ciepłej wody Cele: 1. Ograniczenie wahań w rozbiorze wody sieciowej przez węzeł ciepłowniczy w okresie całorocznym 2. Obniżenie strumienia wody sieciowej pobieranej przez węzeł ciepłowniczy na cele ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 2
Ad.1.i 2. Głębokość priorytetu Ms Mspr 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0-20 -10 0 10 20 30 Msco MscwII MScwI MsocwI Ms Obszar występowania Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 3
Zaspokojenie potrzeb ogrzewania i podgrzewania ciepłej wody można zrealizować przy strumieniu wody sieciowej Mspr < Msco+Mscw, jeżeli zagwarantujemy w węźle realizację funkcji priorytetu przygotowania ciepłej wody w stosunku do ogrzewania. Wykorzystuje się tutaj pojemność cieplną budynku oraz nieciągłe zapotrzebowanie na ciepło do podgrzewania ciepłej wody. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 4
Zalety stosowania priorytetu: - Obniżenie strumienia wody sieciowej dostarczanej do węzła (mniejsze koszty pompowania wody, zwiększenie przepustowości sieci, mniejsze średnice przewodów i armatury węzła) - Zmniejszenie różnic pomiędzy maksymalnym i minimalnym strumieniem wody sieciowej pobieranej przez węzeł (mniejsze rozregulowanie sieci) Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 5
Wady: Możliwość występowania okresowych spadków temperatury regulowanej w pomieszczeniach ogrzewanych obniżenie się komfortu cieplnego w pomieszczeniach ogrzewanych Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 6
Stosowanie priorytetu ciepłej wody wymaga spełnienia następującego warunku: Ilość ciepła dostarczana do pomieszczeń ogrzewanych przez system technicznego wyposażenia budynku (ogrzewanie) w okresie doby musi odpowiadać dobowym stratom ciepła. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 7
Dobowy bilans zapotrzebowania na ciepło Q co d Q co min co ( 24 ) Qmax 24 1 X (24 min X max 24 ) Xmin stopień osłabienia ogrzewania Xmax stopień wzmocnienia ogrzewania Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 8
Msco Ms Msco Ms Msco Msco MscwII MscwII Projektowanie węzłów ciepłowniczych Bez priorytetu ciepłej wody z priorytetem c.w. Ms=Msco+MscwII Ms =Msco+Mscwśr 24-24- Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 9
Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 10 Projektowanie węzłów ciepłowniczych Regulacja dostawy ciepła max min 0 1 1 ) ( ) ( ) ( 0,5 X lub X X t t t t tz X tz tp tg X tz X t tz e i e i o X X o m o i X
Temperatura tz,tp,te [ C] Projektowanie węzłów ciepłowniczych 100,00 tz Xmax 80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 tz Xmin tzx tpx te -20,00 0,00 4,00 8,00 12,00 16,00 20,00 24,00 Czas [h] Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 11
Strumień wody sieciowej minimalny przy realizacji funkcji priorytetu ciepłej wody w węźle ciepłowniczym M spr M sco te (1 ) Q cwsrh Q co te Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 12
Inny wzór: Ms pr t Q ez Ms L cwsrh Q (1 cote ) Nh Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 13
0 0,019 0,032 0,047 0,067 0,087 0,105 0,132 0,16 0,202 0,243 Strumień wody sieciowej Ms, kg/s 0,26 0,338 0,642 0,643 0,646 0,647 0,649 0,652 0,654 0,656 0,66 0,662 0,666 0,35 0,672 0,453 0,617 0,47 0,459 0,503 0,528 0,545 0,545 0,545 0,545 0,642 0,662 0,678 0,694 0,716 0,739 0,759 0,788 0,82 0,771 0,864 0,841 0,926 0,929 1,022 1,07 Projektowanie węzłów ciepłowniczych Zmiana strumienia wody sieciowej dla węzła szeregowo-równoległego 1,2 Ms= McwII= 1 Msco= Msmin=0,804 kg/s 0,8 0,6 0,4 0,2 0-18 -16-14 -12-10 -8-6 -4-2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 Temperatura zewnetrzna te, C Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 14
Realizacja funkcji priorytetu ciepłej wody w węźle 1. Funkcja programowalna w sterowniku węzła ciepłowniczego 2. Zastosowanie ogranicznika przepływu wody sieciowej na potrzeby ogrzewania Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 15
0..2 V zamknięty 10 V otwarty s.c. 1 2 Regulacja 1. Bez ograniczania strumienia wody sieciowej na co 2. Z ograniczeniem strumienia wody sieciowej na co II I Ucw Uco 16 U cw =0 6 V U co =0 10 V c.o. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 16 1 2 V U cw =6 10 V U co =10 6 V
Układy automatycznej regulacji węzłów ciepłowniczych Podstawowe funkcje: 1. Regulacja różnicy ciśnień z ograniczeniem strumienia wody sieciowej 2. Regulacja stałowartościowa temperatury c.w. 3. Regulacja pogodowa temperatury zasilania instalacji c.o. i c.t. od temperatury zewnętrznej Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 17
Wymagania dodatkowe 1. Ograniczenie temperatury w instalacjach c.w. typu STB (bezpiecznik temperatury) 2. Ograniczenie temperatury w instalacjach c.o. i c.t. wykonanych z tworzyw sztucznych typu STW (ogranicznik temperatury) 3. Siłowniki elektryczne zaworów regulacyjnych wyposażone w funkcję awaryjnego zamykania Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 18
4. Ograniczenie różnicy ciśnień w instalacjach c.o. wyposażonych w zawory termostatyczne 5. Funkcja okresowego przegrzewania wody dla potrzeb dezynfekcji termicznej instalacji c.w. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 19
Układ automatycznej regulacji powinien: Zapewniać właściwą dostawę ciepła (c.o., cw, c.t.) Ograniczać strumień wody sieciowej pobieranej przez węzeł wskutek równoczesnego maksymalnego otwarcia się wszystkich zaworów regulacyjnych temperatury (np. przy zaniżeniu zamówionej mocy przez odbiorcę) Zabezpieczać system ciepłowniczy przed niewłaściwym rozdziałem nośnika ciepła i jego wykorzystaniem Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 20
Wyposażenie węzła ciepłowniczego konieczne do prawidłowej pracy układów automatycznej regulacji Urządzenia zabezpieczające zawory regulacyjne przed zanieczyszczeniami (filtry) Urządzenia kontrolno-pomiarowe (termometry, manometry Ciepłomierz z możliwością pomiaru przepływu chwilowego Urządzenia dławiące w module przyłączeniowym (zabezpieczenie przed kawitacją lub wysokim ciś. Dyspozycyjnym) Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 21
Zaleca się stosowanie układów automatycznej regulacji z funkcją priorytetu ciepłej wody Powinna istnieć możliwość wyłączenia priorytetu c.w. Priorytet c.w. można realizować: - Stosując regulatory elektroniczne z funkcją programowego obniżenia temperatury zasilania c.o. - Stosując tzw. priorytet hydrauliczny Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 22
Priorytet hydrauliczny powinien zapewniać przy maks. otwarciu obu zaworów regulacyjnych (c.w. i c.o.): 1. Obliczeniowy przepływ wody sieciowej na potrzeby c.w. 2. Mniejszy od obliczeniowego przepływ wody sieciowej dla węzła c.o 3. Obliczeniowa różnica spadków ciśnienia w obiegu c.w. i c.o. nie powinna być większa niż 25% spadku ciśnienia w obiegu Ogrzewnictwo c.o. i Ciepłownictwo (brak 2 / 2011 kryzy w obiegu c.w.) 23
Do obliczeń zaworu regulacyjnego c.o. przyjmuje się 90% obliczeniowego strumienia wody sieciowej dla węzła c.o. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 24
Zasady doboru urządzeń automatycznej regulacji Dobór urządzeń automatycznej regulacji polega na: 1. Wyborze typu regulatora 2. Dobraniu zaworu regulacyjnego o określonej średnicy, charakterystyce przepływowej i współczynniku przepływu kvs 3. Dobraniu siłownika zaworu regulacyjnego 4. Dobraniu czujników pomiarowych 5. Dobraniu urządzeń zabezpieczających Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 25
Przy doborze zaworów regulacyjnych kierujemy się zasadą minimalizacji ich wielkości co ma istotny wpływ na jakość regulacji oraz nakłady inwestycyjne. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 26
Dobór zaworów regulacyjnych temperatury Do regulacji temperatury stosuje się zwory regulacyjne o charakterystykach przepływowych: - Stałoprocentowych - wklęsłych - Liniowych Regulatory temperatury bezpośredniego działania c.w. mają najczęściej charakterystykę liniową. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 27
W przypadku stosowania regulatorów elektronicznych należy stosować zawory regulacyjne o charakterystykach stałoprocentowej lub wklęsłej Podstawą doboru zaworów regulacyjnych jest jego autorytet (kryterium dławienia): Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 28
Zaleca się przyjmować autorytety zaworów: - O charakterystyce liniowej - O charakterystyce stałoprocentowej - Wg wytycznych Euro Heat&Power A>=0,5 Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 29
Dla węzła szeregowo-równoległego autorytet zaworu regulacyjnego wyznacza się dla przypadku zamknięcia zaworu regulacyjnego w obwodzie równoległym. Współczynnik przepływu kvs Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 30
Zawór regulacyjny dobiera się o współczynniku najbliższym wartości Kvs. Dla węzłów nie wyposażonych w regulator różnicy ciśnień i przepływu należy sprawdzić czy na zaworach regulacyjnych nie wystąpi zjawisko kawitacji. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 31
Regulator różnicy ciśnień i przepływu p/v - budowa Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 32
Regulatory różnicy ciśnień i przepływu (p/v) Regulatory (p/v) stosujemy we wszystkich węzłach. Do doboru zaworu regulacyjnego i określenia jego prawidłowych warunków działania wymagane są: - Max i min dyspozycyjna różnica ciśnień, jaka występuje w miejscu przyłączenia do systemu ciepłowniczego - Minimalne ciśnienie zasilania P zmin Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 33
Zakres nastaw regulatora różnicy ciśnień i przepływu powinien umożliwiać nastawy wartości obliczeniowych. Podstawą doboru regulatora różnicy ciśnień i przepływu p/v jest max strumień wody sieciowej. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 34
Przy doborze zaworów należy zwrócić uwagę na: możliwość wystąpienia hałasu ponad wartości dopuszczalne określone w PN-87/B-02151/02 przy przepływie bez kawitacji. Możliwość wystąpienia zjawiska kawitacji należy dokonać obliczeń sprawdzających. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 35
Miarodajny strumień wody sieciowej do doboru zaworu regulacyjnego p/v jest obliczeniowy strumień wody sieciowej, najczęściej przyjmowany jako suma strumieni wody sieciowej na potrzeby c.o., c.w. i c.t. Wymaganą dla węzła różnicę ciśnień (ciśnienie stabilizowane) wyznacza się obliczając sumę spadków ciśnienia w węźle w sezonie grzewczym i w okresie letnim- wybierając większą z tych wartości. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 36
Sumę spadków ciśnienia oblicza się dla pełnego otwarcia zaworów regulacyjnych temperatury i maksymalnego natężenia przepływu wody sieciowej w poszczególnych gałęziach. Zakres nastaw regulatora powinien umożliwiać nastawę wymaganej różnicy ciśnień, a wymagana wartość nastawy powinna znajdować się w miarę możliwości pośrodku zakresu nastaw regulatora. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 37
II s.c. 2 1 3 c.o. 1 2 I 3 Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 38
Regulator różnicy ciśnień powinien pracować w okresie całorocznym bez konieczności jego przestawiania (sezon grzewczy/okres letni). Spadek ciśnienia na dławiku członu regulacji przepływu należy przyjmować: 0,5 bar dla dużych ciśnień dyspozycyjnych 0,2 bar dla małych Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 39
Przy doborze zaworu należy sprawdzić: Prędkość wody przepływającej przez zawór w<3,5 m/s, dla budownictwa mieszkaniowego w<3,0 m/s Minimalny stopień otwarcia zaworu powinien być większy od dopuszczalnego (co najmniej 20%) zaleca się 30%. Spadek ciśnienia na zaworze regulacyjnym powinien być mniejszy od dopuszczalnego ze względu na kawitację Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 40
Sprawdzenie zaworu na wystąpienie kawitacji. 1. Określamy w warunkach projektowych max dyspozycyjną różnicę ciśnień p dysp max, gdy nie występuje kawitacja. 2. Max dopuszczalny spadek ciśnienia na zaworze Ciśnienie przed zaworem Ciśnienie parowania Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 41
Kawitacja Ciśnienie parowania Pv Tz Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 42
Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 43
Ciśnienie przed zaworem Min ciśnienie zasilania Spadek ciśnienia od Pzmin do zaworu regulacyjnego Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 44
3. Max dyspozycyjna różnica ciśnień bez wystąpienia kawitacji Dop. Spadek ciśnienia na zaworze reg. Spadek ciśnienia na zasilaniu i powrocie węzła Mierniczy spadek ciś. Stabilizowana różnica ciśnienia dla węzła Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 45
p zas p r dop kaw p dysp max p dysp maxkaw p kr akaw p stab p pow p dysp max p kr akaw Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 46
5. Sprawdzamy czy max ciśnienie dyspozycyjne dla węzła jest większe od max ciśnienia dyspozycyjnego bez kawitacji jeżeli tak, dobieramy kryzę antykawitacyjną na różnicę tych ciśnień Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 47
6. Sprawdzamy czy nie jest wymagane skryzowanie węzła ciepłowniczego w taki sposób aby zagwarantować min dopuszczalne otwarcie zaworu regulacyjnego p/v (min 30%) - Spadek ciśnienia na zaworze regulatora p/v przy 30% otwarciu obliczamy Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 48
- Obliczamy max dyspozycyjną różnię ciśnień przy 30% otwarciu zaworu 30% 30% - Sprawdzamy czy: 30% 30% Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 49
Stosujemy jedną kryzę dławiącą, wynikającą z warunku na minimalny stopień otwarcia zaworu regulacyjnego lub z warunku na kawitację (obowiązuje warunek ostrzejszy). Kryzę montujemy na przewodzie powrotnym. Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 50
7. Sprawdzamy, czy zawór regulacyjny nie jest przewymiarowany Kryterium Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 51
Dziękuję za uwagę Ogrzewnictwo i Ciepłownictwo 2 / 2011 52