Konzentrationslager Auschwitz. 60 lat później

003/05 Konzentrationslager Auschwitz 60 lat później Warszawa, styczeń 2005 r. Sondaż TNS OBOP, zrealizowany na początku stycznia 2005 r., tuż przed obchodami wyzwolenia obozu w Oświęcimiu (KL Auschwitz) wykazał, że: Połowa, 51% badanych jest zdania, że większość ofiar Oświęcimia to Żydzi, 18%, że Polacy, a 21% że wśród ofiar było tyle samo Żydów co Polaków. Dla 11% badanych Oświęcim jest przede wszystkim męczeństwa narodu polskiego, dla 8% - miejscem zagłady Żydów, dla 66% miejscem męczeństwa ludzi różnych narodów, a dla 14% - ludzi, nieważne z jakiego narodu. Różnica między tymi wynikami sugeruje, że wiedza faktyczna o składzie narodowym ofiar Oświęcimia nie przekłada się na społeczne kategoryzacje Oświęcimia. Przeszło połowa (54%) badanych uważa, że narody i rządy nic nie zrobiły lub zrobiły mało, choć mogły zrobić więcej, by ludobójstwo nigdy się nie powtórzyło. 40% uważa, że rządy i narody zrobiły dużo lub przynajmniej tyle co mogły. Ośrodek Badania Opinii Publicznej Sp. z o.o.; ul. Wspólna 56; 00-687 Warszawa; NIP: 521-10-18-407; REGON: 011162458 Bank Przemysłowo Handlowy PBK S.A. XX Oddział w Warszawie; Nr konta: 9710 6000 7600 0032 0000 436235; Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy XIX Wydział Gospodarczy KRS 0000100746; Kapitał Zakładowy: 1.000.000,00 zł t +48 22 598 98 98; f +48 22 598 99 99 e office@tns-global.pl; www.tns-global.pl

Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła: TNS OBOP. Oświęcim utworzenie tam hitlerowskiego obozu koncentracyjnego i obozu zagłady oraz ludobójstwo popełnione w nim na Żydach i ludziach innych narodów jest jednym z najważniejszych wydarzeń XX wieku. Zajmuje ono też ważne miejsce w świadomości społecznej. Wiedza i wyobrażenia Polaków o KL Auschwitz były badane kilkakrotnie i przez wiele ośrodków badawczych ostatnio z okazji 50-lecia wyzwolenia obozu (1995) i konfliktu wokół obecności na terenie i w sąsiedztwie obozu chrześcijańskich instytucji i symboli (1998). Badanie OBOP z 1998 roku skupiło się na kwestii czym jest Oświęcim. Do tego badania nawiązał sondaż TNS OBOP z 6-10 stycznia 2005 roku, przeprowadzony w przeddzień wielkich obchodów 60-lecia wyzwolenia obozu przez Armię Czerwoną. 1 W odróżnieniu od poprzedniego sondażu, tym razem w opinii publicznej nie toczył się żaden spór wokół Oświęcimia. Takie sytuacje sprawiają, że badanym trudniej odpowiadać, ale zarazem udzielone odpowiedzi w większym stopniu wyrażają ich przekonania własne. CZYM JEST OŚWIĘCIM: KATEGORYZACJE SPOŁECZNE Badanym przypomniano, że w styczniu odbędą się obchody 60-tej rocznicy wyzwolenia obozu zagłady w Oświęcimiu. Po stwierdzeniu, że Oświęcim jest ważnym miejscem dla świata zapytano A czym przede wszystkim Oświęcim jest dla Pana(i)? i zaoferowano do wyboru cztery kategoryzacje, najczęściej występujące w dyskursie publicznym w Polsce. Oświęcim jest uważany przede wszystkim za (1) miejsce zagłady Żydów, za (2) miejsce martyrologii Polaków, ale także za (3) miejsce męczeństwa ludzi z różnych krajów i narodów oraz za (4) miejsce mordowania ludzi, nieważne z jakiego narodu. Kategoryzacje te wymagają komentarza: 1. Zestawienie obok siebie dwóch pierwszych kategorii wyłącza Polaków-Żydów, polskich Żydów czy Żydów z Polski z kategorii Polacy, a umieszcza w kategorii Żydzi. W tym miejscu jest to zasadne, gdyż Polacy-Żydzi byli w Auschwitz mordowani jako Żydzi. 1 Sondaż zrealizowano w dniach 6-10 stycznia 2005 r. na ogólnopolskiej, losowej, reprezentatywnej próbie 1005 mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat. Maksymalny statystyczny błąd pomiaru dla tej wielkości próby wynosi +/- 3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2

2. Kategoria miejsce męczeństwa ludzi wielu narodów uwzględnia fakt, że w Auschwitz ginęli nie tylko Żydzi i nie tylko Polacy, ale i Żydzi i Polacy, i jeszcze ludzie innych narodów. Może więc mieć charakter bardziej uniwersalistyczny niż kategorie jedno-narodowe ( Żydzi, Polacy ). Kategoria ta może jednak pomijać fakt, że ludzie przywożeni do Oświęcimia z całej Europy w swej masie byli Żydami i zginęli jako Żydzi. Kategoria ta ukrywa żydowską tożsamość masy ofiar Oświęcimia; do 1989 roku była obowiązującą w edukacji publicznej w Polsce. Jeszcze w Encyklopedii Powszechnej PWN z 1985 r. można przeczytać, że Oświęcim był miejscem zagłady ludzi z Polski, Austrii, Belgii, Czechosłowacji, Danii, Francji, Grecji, Holandii, Jugosławii, Luksemburga, Niemiec, Norwegii, Rumunii, Węgier, Włoch, ZSRR, a także Hiszpanii, Szwajcarii, Turcji, W. Brytanii i Stanów Zjedn.; w szczególności Oświęcim-Brzezinka był miejscem masowego wyniszczenia polskiej inteligencji, działaczy społeczno-politycznych, członków organizacji konspiracyjnych, jeńców radzieckich, ludności żydowskiej z wielu krajów i Cyganów. 3. Kategoria miejsce mordowania ludzi wyraża przekonanie, że najważniejsze jest to, że w Oświęcimiu mordowano istoty ludzkie, że narodowość mordowanych nie ma znaczenia, że to ludzie ludziom zgotowali ten los. Tabela pokazuje rozkład tych czterech kategoryzacji w społeczeństwie polskim w 60 lat po wojnie. W STYCZNIU ODBĘDĄ SIĘ OBCHODY 60-TEJ ROCZNICY WYZWOLENIA OBOZU ZAGŁADY W OŚWIĘCIMIU. OŚWIĘCIM JEST WAŻNYM MIEJSCEM DLA ŚWIATA. A CZYM PRZEDE WSZYSTKIM OŚWIĘCIM JEST DLA PANA/PANI? Miejscem męczeństwa narodu polskiego 11% Miejscem masowej zagłady Żydów 8% Miejscem męczeństwa wielu narodów 66% Narodowość zamordowanych ludzi nie ma znaczenia 14% Trudno powiedzieć 1% Wbrew temu, co się czasem twierdzi, dla przytłaczającej większości Polaków Oświęcim nie jest przede wszystkim miejscem męczeństwa własnego narodu. Ale też dla Polaków inaczej niż dla świata Oświęcim nie jest przede wszystkim miejscem zagłady Żydów. Kategoryzacji jednonarodowych używa tylko jedna piąta badanej zbiorowości. Zdecydowana większość uważa Oświęcim za miejsce męczeństwa wielu narodów. Zgodnie z tym co powiedziano wyżej, nie wiadomo, w jakim stopniu to wyobrażenie przezwycięża narodowe tożsamości ofiar, a w jakim narodową 3

nade wszystko żydowską tożsamość im odbiera. Dla kilkunastu procent Polaków narodowość zamordowanych ludzi nie ma znaczenia. Na wybór kategoryzacji pewien wpływ ma wykształcenie. Wśród ludzi z wyższym wykształceniem najrzadziej w porównaniu z innymi grupami wykształcenia występują kategoryzacje etniczne (Polacy, Żydzi), a aż 22% uznaje Oświęcim za miejsce mordowania ludzi. Uznawaniu Oświęcimia za przede wszystkim miejsce męczeństwa narodu polskiego sprzyjają też poglądy prawicowe. Ta i inne różnice (pokazane w tabelach aneksowych) są jednak małe. Ustalony tu rozkład kategoryzacji Oświęcimia jest zasadniczo podobny do ujawnionego w badaniu OBOP w 1998 roku (A. Sułek, Wokół Oświęcimia, Więź 1988 nr 11). Wówczas dla 8% badanych Oświęcim był przede wszystkim miejscem męczeństwa narodu polskiego, dla 5% miejscem masowej zagłady Żydów, dla 48% miejscem męczeństwa wielu narodów, a dla 38% miejscem mordowania ludzi ( narodowość ofiar nie ma znaczenia w Oświęcimiu zabijano ludzi ). Ostatnie sformułowanie było zbyt perswazyjne i mogło przyciągać badanych, dlatego w obecnym badaniu je zmieniono, co ma swoją cenę - utrudnia precyzyjne porównania w czasie. CZYM BYŁ OŚWIĘCIM WIEDZA FAKTYCZNA W odpowiedziach na pytanie czym dla Pana(i) jest Oświęcim? ktoś mógłby widzieć tylko ignorancję, brak poprawnej wiedzy o pochodzeniu narodowym ofiar Oświęcimia. Według obliczeń Państwowego Muzeum w Oświęcimiu w całym kompleksie Auschwitz-Birkenau zginęło przynajmniej 1,1 mln ludzi: ok. 1 miliona Żydów z Polski i innych krajów, 70-75 tys. Polaków (nie będących Żydami), 20 tys. Cyganów i 15 tys. jeńców radzieckich; przy czym Polacy stanowili znaczny odsetek głównego obozu w Auschwitz (F. Piper, Ilu ludzi zginęło w KL Auschwitz. Liczba ofiar w świetle źródeł i badań, 1945-1990, 1992). Sprawdzono tę wiedzę. Badanym przypomniano, że w Oświęcimiu zginęło więcej niż milion ludzi, a następnie zapytano Z tego, co Pan(i) wie, jaką część zamordowanych stanowili Żydzi z Polski i całej Europy. A jaką Polacy?. Uzyskane odpowiedzi zawiera tabela. 4

W OŚWIĘCIMIU ZGINĘŁO WIĘCEJ NIŻ MILION LUDZI. Z TEGO, CO PAN(I) WIE, JAKĄ CZĘŚĆ ZAMORDOWANYCH STANOWILI ŻYDZI Z POLSKI I CAŁEJ EUROPY. A JAKĄ POLACY? Zdecydowana większość zamordowanych była Żydami 14% Większość zamordowanych była Żydami 37% Wśród zamordowanych było tylu samo Żydów co Polaków 21% Większość zamordowanych była Polakami 15% Zdecydowana większość zamordowanych była Polakami 3% Trudno powiedzieć 10% Prawdziwą odpowiedź podało 14% badanych. Za poprawną można też uznać odpowiedź większość zamordowanych była Żydami (37%), jest ona prawdziwa, ale nieprecyzyjna. Zatem połowa badanych (51%) wie, że w Oświęcimiu większość zamordowanych stanowili Żydzi. Odpowiedzi historycznie fałszywej, sprzecznej z faktami udzieliło 39% badanych. Z pewnością zatem znaczna część Polaków nie wie, nie zdaje sobie sprawy z tego, że w Auschwitz ginęli głównie Żydzi. Poprawną wiedzę o składzie narodowym ofiar Oświęcimia Żydzi czy Polacy częściej mają młodsi niż starsi. Wśród badanych w wieku 15-19 lat 54% twierdzi, że większość ofiar stanowili Żydzi, a 12%, że Polacy, zaś wśród badanych w wieku 60+ lat proporcje te mają się jak 43 do 22. Także ludzie z wykształceniem średnim i wyższym częściej wiedzą, że większość ofiar Oświęcimia stanowili Żydzi. Te i inne (pokazane w tabelach aneksowych) różnice są jednak bardzo słabe. Zestawienie wiedzy i kategoryzacji sugeruje, że wiedza faktyczna o składzie narodowym ofiar Oświęcimia w niewielkim stopniu przekłada się na społeczną kategoryzację Oświęcimia. Połowa badanych wie, że większość ofiar Oświęcimia była Żydami, ale dla tylko nielicznych badanych Oświęcim jest miejscem zagłady przede wszystkim Żydów. W tabeli pokazano dokładne, i ciekawe relacje między wiedzą a kategoryzacją. 5

Dane w proc. JAKĄ CZĘŚĆ ZAMORDOWANYCH STANOWILI ŻYDZI, A JAKĄ POLACY? Zdecydowana większość zamordowanych była Żydami (N=141) Większość zamordowanych była Żydami (N=373) Wśród zamordowanych było tylu samo Żydów co Polaków (N=216) Większość zamordowanych była Polakami (N=150) Zdecydowana większość zamordowanych była Polakami (N=26) CZYM PRZEDE WSZYSTKIM OŚWIĘCIM JEST DLA PANA(I)? Miejsce męczeństwa narodu polskiego Miejsce masowej zagłady Żydów Miejsce męczeństwa wielu narodów Narodowość zamordowanych ludzi nie ma znaczenia 9 20 56 15 5 11 70 14 12 5 69 14 21 0 64 15 35 0 50 15 1. Wiedza o składzie narodowym ofiar Oświęcimia nie ma żadnego znaczenia dla uformowania poglądu, że w Oświęcimiu ginęli ludzie (14-15%). 2. Wiedza o składzie narodowym ofiar ma natomiast wyraźny - i oczywisty - wpływ na kategoryzacje jedno-narodowe: ci, którzy wiedzą, że wśród ofiar przeważali Żydzi, skłonni są traktować Oświęcim jako przede wszystkim miejsce żydowskiej martyrologii; podobnie z Polakami. 3. Tabela pokazuje występującą w Polsce tendencję do uznawania Oświęcimia przede wszystkim miejsce męczeństwa narodu polskiego. Gdy sądzimy, że wśród ofiar przeważali Polacy, to uznajemy, że było to miejsce martyrologii polskiej łatwiej niż uznajemy, że było to miejsce martyrologii Żydów, gdy sądzimy, że w wśród ofiar przeważali Żydzi (por. 21% w kol. 1 i 11% w kol. 2 oraz 35% w kol. 1 i 20% w kol. 2). Nie ma takiego badanego, który sądząc, że w wśród ofiar Oświęcimia przeważali Polacy, uznałby Oświęcim przede wszystkim za miejsce martyrologii żydowskiej, ale 9% badanych, którzy sądzą, że w Oświęcimiu zdecydowaną większość ofiar stanowili Żydzi, uważają Oświęcim za przede wszystkim miejsce martyrologii polskiej. Tendencja ta nie jest jednak silna. Nawet ci, którzy sądzą, że zdecydowana większość ofiar była Polakami, tylko w jednej trzeciej uważają Oświęcim przede wszystkim za miejsce męczeństwa narodu polskiego połowa z nich uważa Oświęcim za miejsce męczeństwa wielu narodów. 6

POLITYKA PO AUSCHWITZ Zbadano też, czy w opinii badanych - świat wyciągnął lekcję z Oświęcimia, czy rządy i narody zrobiły wszystko, aby ludobójstwo już nigdy na świecie się nie powtórzyło. Tak właśnie brzmiało pytanie. Uzyskane odpowiedzi zawiera tabela. Jak Pan(i) sądzi, czy rządy i narody zrobiły wszystko, aby ludobójstwo już nigdy na świecie się nie powtórzyło? Zrobiły dużo, wszystko co mogły 2% Zrobiły dużo, choć mogły więcej 26% Zrobiły mało, tyle co mogły 12% Zrobiły mało, choć mogły więcej 40% Nic nie zrobiły 14% Trudno powiedzieć 6% Przeszło połowa (14+40%) badanych uważa, że narody i rządy nic nie zrobiły lub zrobiły mało, choć mogły więcej. 40% (2+26+12%) uważa, że rządy i narody zrobiły dużo lub przynajmniej tyle co mogły. Moralna ocena polityki po Auschwitz jest więc raczej krytyczna. 7

W STYCZNIU ODBĘDĽ SIĘ OBCHODY 60-TEJ ROCZNICY WYZWOLENIA OBOZU ZAGŁADY W OWIĘCIMIU. OWIĘCIM JEST WAŻNYM MIEJSCEM DLA WIATA. A CZYM PRZEDE WSZYSTKIM OWIĘCIM JEST DLA PANA(I)? 1 miejscem męczeństwa narodu polskiego 2 miejscem masowej zagłady Żydów 3 miejscem męczeństwa wielu narodów 4 narodowość zamordowanych ludzi nie ma znaczenia 97 trudno powiedzieć(a) DANE W PROC. 1 2 3 4 97 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 11 8 66 14 1 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA AKTYWNOĆ ZAWODOWA mężczyźni 11 8 65 16 0 481 kobiety 12 9 67 12 1 524 15-19 16 14 56 13 1 96 20-29 13 15 54 19 200 30-39 14 7 63 16 0 158 40-49 8 7 67 17 182 50-59 7 7 76 9 1 161 60 + 11 3 75 10 1 206 podstawowe 14 8 67 10 1 273 zasadnicze zawodowe 9 11 67 12 0 280 średnie i pomaturalne 12 8 63 17 0 336 wyższe i licencjat 8 4 67 22 115 wieś 14 7 65 13 1 373 miasta do 20 tys. 11 5 74 10 0 122 miasta 20-100 tys. 7 8 67 17 0 205 miasta 100-500 tys. 11 10 64 15 181 miasta pow. 500 tys. 9 15 61 15 1 123 wieś 14 7 65 13 1 373 miasto 9 9 66 15 0 632 kierownicy, specjaliści 3 2 73 22 51 prywatni przedsiębiorcy 7 74 19 38 pracownicy administracji i usług 14 12 51 22 118 robotnicy 5 14 73 8 0 137 rolnicy 21 7 62 10 54 gospodynie domowe 23 2 61 14 45 emeryci 10 4 76 9 2 197 renciści 10 8 71 10 0 81 uczniowie i studenci 11 12 59 17 1 152 bezrobotni 18 7 57 18 133 aktywni zawodowo 9 10 65 15 0 398 nie pracujący 13 7 66 13 1 607 PRAKTYKI RELIGIJNE regularnie praktykujący 12 7 69 11 1 577 8

nieregularnie praktykujący 11 9 62 18 0 304 niepraktykujący 9 12 62 16 1 119 dobra 9 14 58 19 179 SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ średnia 13 6 68 13 0 560 zła 11 10 66 13 1 259 w ogóle się nie interesują 16 10 57 16 1 216 ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ raczej się nie interesują 14 8 61 15 1 347 raczej się interesują 6 8 74 12 368 bardzo zainteresowani 10 3 71 17 74 ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ niezainteresowani 15 9 60 15 1 563 zainteresowani 7 7 73 13 442 lewicowe 10 3 70 17 0 124 centrolewicowe 7 9 62 22 72 POGLĽDY POLITYCZNE centroprawicowe 2 10 77 12 100 prawicowe 17 9 62 11 0 193 trudno powiedzieć 12 9 64 14 1 512 LPR 20 13 51 16 56 PO 7 4 72 15 1 78 PSL 19 81 23 PiS 9 9 66 16 65 AKTUALNE PREFERENCJE PARTYJNE Samoobrona 12 19 61 8 42 SdPl 3 19 64 14 29 SLD 7 3 83 8 37 inne 11 9 68 12 69 niezdecydowani 20 7 57 15 1 109 a Dane TNS OBOP; sondaż realizowany w dn. 6-10 stycznia 2005 r. W OWIĘCIMIU ZGINĘŁO WIĘCEJ NIŻ MILION LUDZI. Z TEGO CO PAN(I) WIE, JAKĽ CZĘĆ ZAMORDOWANYCH STANOWILI ŻYDZI Z POLSKI I CAŁEJ EUROPY, A JAKĽ -POLACY? 1 zdecydowana większość zamordowanych była Żydami 2 większość zamordowanych była Żydami 3 wśród zamordowanych było tyle samo Żydów co Polaków 4 większość zamordowanych była Polakami 5 - zdecydowana większość zamordowanych była Polakami 97 trudno powiedzieć(a) DANE W PROC. 1 2 3 4 5 97 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 14 37 21 15 3 10 1005 PŁEĆ WIEK mężczyźni 18 37 20 15 3 8 481 kobiety 10 38 22 15 3 12 524 15-19 20 34 19 12 14 96 20-29 17 46 15 12 1 9 200 30-39 16 42 16 13 5 9 158 9

40-49 9 38 26 17 1 10 182 50-59 12 31 26 15 5 11 161 60 + 12 31 26 19 3 9 206 podstawowe 15 31 22 16 2 14 273 WYKSZTAŁCENIE zasadnicze zawodowe 14 34 24 17 3 8 280 średnie i pomaturalne 14 43 19 13 2 9 336 wyższe i licencjat 10 44 19 15 3 10 115 wieś 13 33 20 19 4 11 373 miasta do 20 tys. 16 44 24 5 2 9 122 miasta 20-100 tys. 11 33 26 16 3 11 205 miasta 100-500 tys. 24 38 15 13 0 9 181 miasta pow. 500 tys. 6 48 23 12 3 7 123 wieś 13 33 20 19 4 11 373 miasto 15 39 22 13 2 9 632 kierownicy, specjaliści 10 46 20 19 1 4 51 prywatni przedsiębiorcy 19 44 18 3 1 14 38 pracownicy administracji i usług 7 51 22 9 3 8 118 robotnicy 19 36 18 16 1 10 137 GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA rolnicy 19 27 15 24 6 9 54 gospodynie domowe 3 29 19 26 6 17 45 emeryci 11 33 27 16 2 10 197 renciści 17 26 31 17 4 6 81 uczniowie i studenci 22 39 14 11 14 152 bezrobotni 11 39 23 14 5 8 133 AKTYWNOĆ ZAWODOWA aktywni zawodowo 14 41 19 14 2 9 398 nie pracujący 14 35 23 15 3 11 607 regularnie praktykujący 11 36 22 19 3 10 577 PRAKTYKI RELIGIJNE nieregularnie praktykujący 16 42 18 9 2 13 304 niepraktykujący 24 32 24 12 2 5 119 dobra 14 44 17 12 2 11 179 SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ średnia 15 35 21 17 3 8 560 zła 12 37 25 13 2 12 259 w ogóle się nie interesują 14 30 26 14 2 15 216 ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ raczej się nie interesują 13 36 21 17 3 10 347 raczej się interesują 14 44 19 12 3 8 368 bardzo zainteresowani 22 30 20 21 3 4 74 ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ niezainteresowani 13 34 23 16 2 12 563 zainteresowani 15 42 19 13 3 7 442 POGLĽDY POLITYCZNE lewicowe 14 39 23 14 3 8 124 centrolewicowe 27 33 19 13 4 4 72 centroprawicowe 18 43 20 15 1 3 100 10

prawicowe 16 30 22 19 6 6 193 trudno powiedzieć 11 39 21 14 1 14 512 LPR 16 31 20 24 4 5 56 PO 13 44 21 12 2 9 78 PSL 12 38 18 22 7 2 23 PiS 5 35 20 29 10 65 AKTUALNE PREFERENCJE PARTYJNE Samoobrona 3 53 17 16 1 10 42 SdPl 18 43 32 5 2 29 SLD 5 39 19 21 16 37 inne 37 31 18 5 7 2 69 niezdecydowani 9 41 23 12 3 12 109 a Dane TNS OBOP; sondaż realizowany w dn. 6-10 stycznia 2005 r. W OWIĘCIMIU ZGINĘŁO WIĘCEJ NIŻ MILION LUDZI. Z TEGO CO PAN(I) WIE, JAKĽ CZĘĆ ZAMORDOWANYCH STANOWILI ŻYDZI Z POLSKI I CAŁEJ EUROPY, A JAKĽ -POLACY?(a) większość stanowili Żydzi DANE W PROC. wśród zamordowanych było tyle samo Żydów co Polaków wiekszość stanowili Polacy trudno powiedzieć LICZBA OSÓB OGÓŁEM 51 21 18 10 1005 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA mężczyźni 55 20 17 8 481 kobiety 48 22 18 12 524 15-19 54 19 12 14 96 20-29 63 15 13 9 200 30-39 57 16 18 9 158 40-49 47 26 18 10 182 50-59 43 26 19 11 161 60 + 43 26 22 9 206 podstawowe 46 22 18 14 273 zasadnicze zawodowe 48 24 20 8 280 średnie i pomaturalne 57 19 15 9 336 wyższe i licencjat 53 19 18 10 115 wieś 46 20 23 11 373 miasta do 20 tys. 60 24 7 9 122 miasta 20-100 tys. 44 26 19 11 205 miasta 100-500 tys. 62 15 14 9 181 miasta pow. 500 tys. 54 23 16 7 123 wieś 46 20 23 11 373 miasto 54 22 14 9 632 kierownicy, specjaliści 55 20 21 4 51 11

AKTYWNOĆ ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ POGLĽDY POLITYCZNE AKTUALNE PREFERENCJE PARTYJNE prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług 63 18 4 14 38 58 22 12 8 118 robotnicy 55 18 17 10 137 rolnicy 45 15 30 9 54 gospodynie domowe 32 19 32 17 45 emeryci 43 27 19 10 197 renciści 42 31 20 6 81 uczniowie i studenci 61 14 11 14 152 bezrobotni 50 23 19 8 133 aktywni zawodowo 55 19 17 9 398 nie pracujący 48 23 18 11 607 regularnie praktykujący nieregularnie praktykujący 47 22 22 10 577 58 18 11 13 304 niepraktykujący 57 24 14 5 119 dobra 58 17 14 11 179 średnia 50 21 20 8 560 zła 49 25 15 12 259 w ogóle się nie interesują raczej się nie interesują 44 26 15 15 216 48 21 21 10 347 raczej się interesują 58 19 14 8 368 bardzo zainteresowani 52 20 24 4 74 niezainteresowani 47 23 19 12 563 zainteresowani 57 19 16 7 442 lewicowe 53 23 16 8 124 centrolewicowe 60 19 17 4 72 centroprawicowe 61 20 16 3 100 prawicowe 46 22 26 6 193 trudno powiedzieć 49 21 15 14 512 LPR 47 20 28 5 56 PO 56 21 14 9 78 PSL 50 18 29 2 23 PiS 41 20 29 10 65 Samoobrona 56 17 17 10 42 SdPl 61 32 5 2 29 SLD 44 19 21 16 37 inne 68 18 12 2 69 niezdecydowani 49 23 16 12 109 12

a Dane TNS OBOP; sondaż realizowany w dn. 6-10 stycznia 2005 r. JAK PAN(I) SĽDZI, CZY RZĽDY I NARODY ZROBIŁY WSZYSTKO, ABY LUDOBÓJSTWO JUŻ NIGDY NA WIECIE SIĘ NIE POWTÓRZYŁO? 1 zrobiły dużo, wszystko co mogły 2 zrobiły dużo, choć mogły więcej 3 zrobiły mało, tyle co mogły 4 zrobiły mało, choć mogły więcej 5 nic nie zrobiły 97 trudno powiedzieć(a) DANE W PROC. 1 2 3 4 5 97 LICZBA OSÓB OGÓŁEM 2 26 12 40 14 6 1004 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA mężczyźni 2 28 9 41 16 4 481 kobiety 3 24 15 39 11 9 524 15-19 5 35 8 29 15 8 96 20-29 3 22 11 49 11 5 200 30-39 2 31 13 36 13 5 158 40-49 0 31 15 35 13 6 182 50-59 2 23 9 42 19 4 160 60 + 3 19 13 42 12 11 206 podstawowe 5 25 11 34 13 11 273 zasadnicze zawodowe 1 27 13 42 12 5 280 średnie i pomaturalne 2 28 9 42 15 5 336 wyższe i licencjat 3 19 17 44 13 4 115 wieś 4 27 13 34 12 10 373 miasta do 20 tys. 4 30 12 37 9 8 121 miasta 20-100 tys. 1 24 11 42 18 5 205 miasta 100-500 tys. 2 26 10 49 10 3 181 miasta pow. 500 tys. 22 10 45 20 3 123 wieś 4 27 13 34 12 10 373 miasto 2 25 11 44 14 4 631 kierownicy, specjaliści 1 26 19 30 20 3 51 prywatni przedsiębiorcy 38 15 45 2 38 pracownicy administracji i usług 4 28 9 43 11 4 118 robotnicy 2 28 12 41 16 2 137 rolnicy 2 33 7 40 13 5 54 gospodynie domowe 2 20 16 38 16 9 45 emeryci 3 23 12 38 12 11 196 renciści 3 20 11 41 14 11 81 uczniowie i studenci 3 31 11 36 14 5 152 bezrobotni 1 20 11 47 15 7 133 AKTYWNOĆ ZAWODOWA aktywni zawodowo 2 29 12 40 13 3 398 13

nie pracujący 3 24 12 40 14 8 606 regularnie praktykujący 4 23 13 40 13 7 577 PRAKTYKI RELIGIJNE nieregularnie praktykujący 1 31 10 37 14 7 304 niepraktykujący 1 27 11 44 15 3 119 dobra 1 36 10 36 11 6 179 SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ średnia 3 27 10 41 13 6 559 zła 3 17 17 40 15 9 259 w ogóle się nie interesują 4 21 16 26 18 15 216 ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ raczej się nie interesują 2 28 13 40 13 4 347 raczej się interesują 3 29 9 44 11 3 368 bardzo zainteresowani 14 9 55 17 5 73 ZAINTERESOWANIE POLITYKĽ niezainteresowani 3 25 14 35 15 9 563 zainteresowani 2 26 9 46 12 3 442 lewicowe 3 33 8 45 9 1 123 centrolewicowe 3 35 7 42 9 4 72 POGLĽDY POLITYCZNE centroprawicowe 3 23 11 48 12 3 100 prawicowe 1 23 13 38 21 4 193 trudno powiedzieć 3 25 13 37 13 10 512 LPR 4 20 10 44 13 8 56 PO 22 17 45 11 5 78 PSL 20 15 41 2 23 23 PiS 22 12 35 30 2 65 AKTUALNE PREFERENCJE PARTYJNE Samoobrona 2 24 10 47 14 2 42 SdPl 5 33 17 42 1 2 28 SLD 1 31 7 47 8 5 37 inne 3 27 12 40 13 5 69 niezdecydowani 3 30 17 32 13 5 109 a Dane TNS OBOP; sondaż realizowany w dn. 6-10 stycznia 2005 r. 14