JĘZYK POLSKI. szczegółowe kryteria oceniania

JĘZYK POLSKI szczegółowe kryteria oceniania KLASA I OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Uważnie słucha wypowiedzi kolegów i nauczyciela. 2. Potrafi wyrazić prośbę o powtórzenie wypowiedzi. 3. Uważnie słucha nagrania wzorcowej recytacji. 4. Mówi na temat najważniejszych treści wysłuchanego utworu. 5. Rozumie polecenia. 6. Rozpoznaje elementy informacyjne i perswazyjne w wysłuchanym tekście. 7. Rozpoznaje smutek i radość jako wyraz intencji wypowiedzi. 1. Czyta teksty współczesne i dawne. 2. Odczytuje tekst na poziomie dosłownym. 3. Wyszukuje w tekście najważniejsze informacje. 4. Wskazuje nadawcę i adresata wypowiedzi. 5. Dostrzega różne motywy postępowania bohaterów. 6. Odczytując sens utworu, dostrzega podstawowe wartości, takie jak przyjaźń, wierność, patriotyzm. 7. Czyta utwory liryczna i zna cechy liryki jako rodzaju literackiego. 8. Odróżnia osobę mówiącą w wierszu od autora tekstu. 9. Zna podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi. 10. Rozpoznaje obrazy poetyckie w utworze. 11. Zna cechy pieśni i hymnu. 12. Wymienia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze. 13. Wie, czym się różni fikcja literacka od rzeczywistości. 14. Zna cechy gatunkowe powieści, noweli, opowiadania. 15. Rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową. 16. Rozpoznaje w tekście epickim fragmenty opowiadania i opisu. 17. Zna cechy gatunkowe bajki. 18. Odróżnia dramat od innych rodzajów literackich. 19. Wyszukuje informacje w encyklopedii, słowniku ortograficznym i słowniku języka polskiego. 20. Umie posłużyć się spisem treści. 21. Wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym. 22. Dostrzega symbole występujące w malarstwie. 23. Zna terminy adaptacja filmowa, adaptacja teatralna. 24. Wymienia osoby uczestniczące w procesie powstawania przedstawienia teatralnego oraz filmu ( reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator). 25. Zauważa związki między dziełem literackim a dziełem plastycznym. 26. Rozróżnia elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim. 1

W zakresie mówienia: 1. Wypowiada się na podany temat. 2. Unika zbędnych powtórzeń wyrazowych. 3. Unika błędów gramatycznych. 4. Zna zasady poprawnej wymowy. 5. Zna zasady poprawnego akcentowania wyrazów. 6. Podejmuje próby uczestniczenia w dyskusji. 7. Opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobrazu. 8. Opowiada treść utworu. 9. Streszcza prosty tekst literacki lub popularnonaukowy. 10. Podaje cechy postaci fikcyjnej. 11. Mówi o uczuciach własnych i postaci literackich. 12. Wygłasza z pamięci tekst poetycki. 13. Bierze udział w przygotowaniu inscenizacji wybranego utworu. 1. Tworzy plan dłuższej wypowiedzi. 2. Pisze na temat. 3. Stara się zachować poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną tekstu. 4. Stara się o estetyczny zapis wypowiedzi. 5. Układa tekst, który zawiera prośbę i przeprosiny. 6. Podejmuje próbę opisu postaci i krajobrazu, pisze list prywatny, kartkę z dziennika, streszczenie. 7. Wyraża swoje zdanie. 8. Pisze opowiadanie odtwórcze i twórcze, wie, jak umieścić dialog w tekście.] 9. Opisuje postaci rzeczywiste i fikcyjne. 10. Pisze, stosując narrację pierwszo- i trzecioosobową. 11. Opisuje elementy dzieła malarskiego. 12. Układa tekst o trójdzielnej kompozycji. W zakresie nauki o języku: 1. Zna różnicę między głoską a literą; rozróżnia samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe; wie, na czym polega zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych. 2. Wie, czym jest podstawa słowotwórcza, formant, rdzeń, rodzina wyrazów; rozumie różnicę między wyrazem pokrewnym a bliskoznacznym. 3. Rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje nazwy własne; stara się poprawnie używać różnych form rzeczowników; stopniuje przymiotniki; poprawnie używa liczebników; stara się używać zaimków; poprawnie łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników. 4. Świadomie wzbogaca zasób własnego słownictwa o przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej przez uważne słuchanie wypowiedzi innych jej uczestników. 2

2. Żywo reaguje na wypowiedzi kolegów i nauczyciela, m.in. prosi o jej powtórzenie, uzupełnienie, wyjaśnienie. 3. Określa tematykę wysłuchanego utworu. 4. Odróżnia teksty o charakterze informacyjnym i perswazyjnym. 5. Wybiera potrzebne informacje z wysłuchanego tekstu. 6. Rozpoznaje kpinę i i ronię jako wyraz intencji wypowiedzi. 1. Podejmuje próby odczytania różnych tekstów współczesnych i dawnych na poziomie przenośnym. 2. Wybiera z tekstu najważniejsze informacje. 3. Określa nadawcę i adresata wypowiedzi. 4. Nazywa różne motywy postępowania bohaterów. Odczytuje sens utworu, odwołuje się do podstawowych wartości, takich jak przyjażń, wierność, patriotyzm. 5. Nazywa cechy liryki jako rodzaju literackiego, identyfikuje je w tekście poetyckim. 6. Określa osobę mówiącą w wierszu. 7. Nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego wypowiedzi, potrafi wskazać w tekście epitet, przenośnię, porównanie. 8. Wyodrębnia w tekście obrazy poetyckie. 9. Rozróżnia takie gatunki poezji, jak psalm, pieśń, hymn. 10. Identyfikuje elementy świata przedstawionego w utworze. 11. Odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości. 12. Rozumie znaczenie terminów realizm i fantastyka. 13. Odróżnia cechy gatunkowe noweli, powieści, opowiadania. 14. Podaje przykłady utworów należących do literatury dydaktycznej. 15. Zna cechy literatury dydaktycznej, wymienia cechy bajki i ballady. 16. Zna cechy dramatu jako gatunku literackiego i rozumie podstawowe terminy związane z dramatem. 17. Wyszukuje potrzebne informacje w encyklopedii, słowniku ortograficznym, języka polskiego, wyrazów bliskoznacznych i obcych. 18. Wyszukuje informacje w spisie treści, indeksie i przypisach. 19. Odróżnia teksty publicystyczne od innych tekstów. 20. Wyszukuje informacje w tekście popularnonaukowym oraz prawnym. 21. Rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej. 22. Identyfikuje symbole występujące w malarstwie. 23. Dostrzega funkcje środków pozajęzykowych w sztuce teatralnej i filmie. 24. Rozumie rolę reżysera, aktora, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu i przedstawienia teatralnego. 25. Rozpoznaje związki miedzy dziełem literackim a plastycznym. 26. Wskazuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim. 27. Odróżnia teksty groteskowe od innego rodzaju utworów. W zakresie mówienia: 1. Wypowiadając się, podejmuje temat, wyraża własne zdanie i podaje argumenty na poparcie własnego stanowiska. 2. Zachowuje trójdzielna kompozycję dłuższej wypowiedzi. 3. Dba o poprawność językową i stylistyczną. 3

4. Stara się stosować do zasad poprawnej wymowy oraz norm dotyczących akcentowania wyrazów i zdań. 5. Rozróżnia środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach mówienia. 6. Uczestniczy w dyskusji zgodnie z zasadami kultury. 7. Dobierając odpowiednie słownictwo, opisuje wygląd postaci, przedmiotu, krajobraz, sytuację. 8. Płynnie opowiada treść utworu. 9. Streszcza tekst literacki i popularnonaukowy według wcześniej przygotowanego planu. 10. Opisuje cechy postaci fikcyjnej. 11. Nazywa uczucia własne i bohaterów literackich. 12. Dostrzega zjawisko brutalności słownej, kłamstwo i manipulację. 13. Wygłasza z pamięci tekst poetycki i stosuje się do zasad interpunkcji oraz intonacji zdaniowej. 14. Wywiązuje się z zaplanowanych zadań związanych z przygotowaniem inscenizacji wybranego utworu. 15. Uczestniczy w omówieniu recytacji własnej i kolegów. 1. Pisze na temat, starając się zachować przejrzystą kompozycję logicznej i spójnej wypowiedzi. 2. Stosuje akapity. 3. Stara się zachować poprawność językową tworzonego tekstu. 4. Wykazuje dbałość o estetykę zapisu oraz poprawność ortograficzną i i interpunkcyjną. 5. Uzasadnia swoje zdanie. 6. Redaguje opis postaci, krajobrazu, list prywatny, kartkę z dziennika, notatkę, streszczenie, zaproszenie, ogłoszenie, przepis kulinarny.] 7. Pisze opowiadanie odtwórcze i twórcze z dialogiem. 8. Stosuje narrację pierwszo- i trzecioosobową. 9. Opisuje postaci fikcyjne i rzeczywiste. 10. Z pomocą nauczyciela opisuje dzieło malarskie. 11. Układa tekst o trójdzielnej kompozycji. 12. Potrafi uzasadnić własne zdanie. 13. Zna słownictwo oceniające i wyrazy modalne precyzujące stosunek piszącego do wyrażanej treści. W zakresie nauki o języku: 1. Wymienia narządy mowy; rozumie różnicę między głoską a literą; identyfikuje samogłoski i spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, ustne, nosowe; zna funkcje głoski i; wskazuje zjawisko upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych. 2. Rozpoznaje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń; rozpoznaje wyrazy należące do tej samej rodziny; odróżnia wyrazy pokrewne od bliskoznacznych; stara się prawidłowo zapisywać przedrostki. 3. Rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; poprawnie zapisuje nazwy własne; stara się używać poprawnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków; rozróżnia zaimki przymiotne, przysłowne, rzeczowne, liczebne; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników; stosuje właściwą interpunkcję w wypowiedzeniach. 4. Dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia zdanie i równoważnik zdania; rozumie różnicę między zdaniem złożonym współrzędnie i podrzędnie, zna typy tych zdań. 4

5. Zna sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela, dzięki czemu uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej. 2. Słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega środki wyrazu artystycznego tekstu. 3. Selekcjonuje informacje z wysłuchanego tekstu. 4. Analizuje i rozpoznaje intencję nadawcy wysłuchanego tekstu. 1. Płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, akcentowania i intonacji. 2. Odczytuje teksty na poziomie przenośnym. 3. Określa funkcję przeczytanego tekstu. 4. Określa nadawcę i odbiorcę wypowiedzi. 5. Wyjaśnia tytuł utworu. 6. Wyjaśnia motywy postępowania bohaterów, ocenia ich zachowania i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych zasad moralnych. 7. Dostrzega perswazję i wartościowanie w czytanym tekście. 8. Określa cechy liryki jako gatunku literackiego i ilustruje je przykładami z tekstu. 9. Określa funkcję środków artystycznego wyrazu, takich jak epitet, porównanie, przenośnia, onomatopeja, pytanie retoryczne. 10. Samodzielnie wyodrębnia i omawia obrazy poetyckie w utworze. 11. Rozpoznaje i wskazuje cechy gatunkowe psalmu, pieśni i hymnu. 12. Analizuje elementy świata przedstawionego w utworze. 13. Posługuje się terminami związanymi z dramatem jako rodzajem literacki. 14. Posługuje się terminami realizm, fantastyka, adaptacja filmowa, adaptacja teatralna. 15. Uzasadnia przynależność gatunkową powieści, noweli, opowiadania. 16. Wskazuje w balladzie elementy typowe dla różnych rodzajów literackich. 17. Wyszukuje potrzebne informacje w encyklopedii i słownikach: ortograficznym, języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych. 18. Wybiera niezbędne informacje ze spisu treści, indeksu, przypisów. 19. Uzasadnia przynależność tekstu prasowego do publicystyki. 20. Wyszukuje i porównuje informacje w różnych tekstach. 21. Analizuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej. 22. Analizuje treść symbolu występującego w malarstwie. 23. Określa funkcje pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej. 24. Określa rolę reżysera, scenografa, charakteryzatora w procesie powstawania filmu lub przedstawienia teatralnego. 25. Wyjaśnia związki między dziełem literackim a plastycznym. 26. Próbuje omówić elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim. 27. Nazywa elementy groteski w utworze. 5

W zakresie mówienia: 1. Płynnie wypowiada się na podany temat, starając się zachować zasady poprawności językowej i stylistycznej. 2. Stara się mówić logicznie i spójnie. 3. Wyraźnie i poprawnie wymawia wyrazy, akcentuje wyrazy i zdania. 4. Uzasadnia własne zdanie za pomocą rzeczowych argumentów. 5. Dobiera środki językowe w zależności od adresata wypowiedzi w oficjalnych i nieoficjalnych sytuacjach mówienia. 6. Aktywnie uczestniczy w dyskusji. 7. Tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji. 8. Opowiada treść utworu. 9. Charakteryzuje postać fikcyjną. 10. Opisuje uczucia własne i bohaterów literackich. 11. Wystrzega się brutalności słownej, kłamstwa i manipulacji w wypowiedzi ustnej. 12. Aktywnie uczestniczy w przygotowaniu planu inscenizacji wybranego utworu oraz w jego realizacji. 13. Ocenia recytację własną i kolegów. 1. Pisze wypowiedź logiczną i spójną trójdzielnej kompozycji, starając się zachować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej. 2. Tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy, np. prośbę, przeprosiny. 3. Uzasadnia własne zdanie za pomocą odpowiednich argumentów. 4. Redaguje opis, charakterystykę postaci, kartkę z pamiętnika, notatkę w różnej postaci, plan oraz pisma użytkowe. 5. Próbuje przekształcić tekst epicki na scenopis filmowy. W zakresie nauki o języku: 1. Omawia proces powstawania głosek; omawia różnicę między głoską a literą; rozróżnia funkcje głoski i; rozróżnia spółgłoski, samogłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne; dostrzega związek cech artykulacyjnych głoski ze znaczeniem wyrazu; zna mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; stara się poprawnie zapisywać wyrazy z głoskami nosowymi i z upodobnieniem pod względem dźwięczności. 2. Porównuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo; wskazuje podstawę słowotwórczą, formant, rdzeń,; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu uniknięcia powtórzeń w tekście; prawidłowo zapisuje przedrostki. 3. Rozpoznaje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa różnych form rzeczowników, przymiotników, liczebników, czasowników; rozróżnia rodzaje liczebników i zaimków; stosuje zaimki w tekście w celu usunięcia zbędnych powtórzeń wyrazowych; łączy wyrazy w zdaniu i zdania za pomocą spójników; stara się poprawnie zapisywać partykułę niech i by z różnymi częściami mowy; określa funkcję wykrzyknika w wypowiedziach. 4. Dokonuje rozbioru logicznego i gramatycznego zdania; rozróżnia rodzaje zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; poprawnie stosuje interpunkcję w zdaniach złożonych. 5. Wskazuje sposoby wzbogacania zasobu słownikowego języka. 6

OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Słucha i rozumie wypowiedzi kolegów oraz nauczyciela jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej, zwłaszcza w czasie pracy w grupie. 2. Słucha nagrań recytacji utworów poetyckich i prozatorskich oraz dostrzega i ocenia zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych tekstu. 3. Wykorzystuje informacje wybrane z wysłuchanego tekstu. 4. Interpretuje wysłuchany tekst, uwzględniając intencję nadawcy. 1. Płynnie czyta teksty współczesne i dawne, stosując się do zasad poprawnej interpunkcji, intonacji oraz uwzględnia budowę wersyfikacyjną, a także organizację rytmiczną utworu poetyckiego. 2. Próbuje interpretować głosowo czytany lub wygłaszany z pamięci tekst. 3. Odczytuje tekst na poziomie przenośnym i symbolicznym. 4. Wartościuje zachowania i postawy bohaterów, uwzględniając motywy ich postępowania i odwołując się do ogólnie przyjętych zasad moralnych. 5. Ustosunkowuje się do różnych sposobów oddziaływania tekstu na odbiorcę, takich jak perswazja, manipulacja itp. 6. Na podstawie wybranych utworów omawia cechy liryki. 7. Określa funkcje środków artystycznego wyrazu, a zwłaszcza symbolu i alegorii. 8. Analizuje obrazy poetyckie w utworze. 9. Na wybranych przykładach analizuje cechy gatunkowe psalmu, pieśni, hymnu, ballady, powieści,opowiadania, noweli. 10. Analizuje zależność między elementami świata przedstawionego w utworze. 11. Korzysta z encyklopedii i słowników: ortograficznego, języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych. 12. Samodzielnie korzysta ze spisu treści, indeksu, przypisów. 13. Posługuje się informacją wyszukana w różnych tekstach. 14. Próbuje interpretować językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie prasowej. 15. Interpretuje symbole występujące w malarstwie. 16. Analizuje funkcję pozajęzykowych środków wyrazu w sztuce filmowej i teatralnej. 17. Porównuje dzieło literackie i plastyczne, dostrzega i analizuje związki między nimi. 18. Analizuje elementy tragizmu i komizmu w dziele literackim. 19. Wyróżnia elementy groteskowe w utworze. W zakresie mówienia: 1. Wypowiada się logicznie, spójnie, poprawnie pod względem językowym i stylistycznym 2. Przestrzega zasad poprawnego akcentowania wyrazów i zdań. 3. Udowadnia swoje racje za pomocą rzeczowych argumentów ułożonych w logiczny wywód. 4. Aktywnie uczestniczy w dyskusji, używając środków językowych wyrażających stosunek mówiącego do przedstawianych treści i nawiązując do wypowiedzi przedmówców; podejmuje próby prowadzenia dyskusji. 5. Posługując się bogatym słownictwem, tworzy opis postaci, krajobrazu, sytuacji, obrazu. 6. Barwnie opowiada treść utworu. 7. Charakteryzując postać fikcyjną, ocenia i wartościuje jej zachowania i postawy w odniesieniu do ogólnie przyjętych norm moralnych. 8. Analizuje uczucia własne i bohaterów literackich. 7

9. Próbuje interpretować głosowo wygłaszany tekst, m.in. przez prawidłowo zastosowane przerzutnie. 10. Aktywnie i twórczo uczestniczy w przygotowaniu inscenizacji wybranego utworu. 11. Krytycznie i rzeczowo omawia recytacje własna oraz kolegów. 1. Pisze wypowiedzi logiczne, spójne i przejrzyste pod względem kompozycyjnym i poprawne pod względem językowym, stylistycznym, ortograficznym i interpunkcyjnym. 2. Dobierając odpowiednie słownictwo, tworzy tekst wyrażający intencje nadawcy. 3. Posługuje się odpowiednimi argumentami i przykładami w celu uzasadnienia własnego zdania. 4. Posługując się bogatym słownictwem, redaguje różne formy wypowiedzi, m.in. opowiadanie, opisy, charakterystykę i pisma użytkowe, 5. W sposób twórczy przekształca tekst epicki na scenopis filmowy. W zakresie nauki języku: 1. Omawia proces powstawania głosek i role poszczególnych narządów mowy; objaśnia różnicę między głoską a literą; określa funkcje głoski i; rozróżnia samogłoski, spółgłoski, głoski dźwięczne, bezdźwięczne, nosowe, ustne; wyjaśnia mechanizm powstawania upodobnień pod względem dźwięczności i uproszczeń grup spółgłoskowych; prawidłowo zapisuje wyrazy z głoska nosową i z upodobnieniem pod względem dźwięczności. 2. Klasyfikuje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo, analizuje budowę słowotwórczą wyrazów; tworzy rodziny wyrazów; posługuje się wyrazami bliskoznacznymi w celu doskonalenia wypowiedzi ustnych i pisemnych; prawidłowo zapisuje przedrostki. 3. Klasyfikuje odmienne i nieodmienne części mowy; prawidłowo używa form czasowników. Rzeczowników, przymiotników, liczebników, zaimków i świadomie stosuje je dla wzbogacenia tworzonego tekstu; prawidłowo zapisuje przyimki złożone i wyrażenia przyimkowe, partykuły nie i by z różnymi częściami mowy; prawidłowo używa spójników i stosuje się do zasad interpunkcji. 4. Samodzielnie dokonuje analizy logicznej i gramatycznej zdania; posługuje się różnego rodzaju typami zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie; wykazuje dbałość o poprawną interpunkcję zdania złożonego. 5. Objaśnia sposoby wzbogacania zasobu własnego słownictwa. UWAGA: Uczeń na ocenę dobrą i bardzo dobrą szczegółowo zna treść wszystkich przewidzianych programem nauczania lektur! OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Słucha i rozumie wypowiedzi kolegów i nauczyciela jako aktywny uczestnik różnych sytuacji mówienia. 2. Odczytuje i interpretuje zabiegi związane z prezentacją walorów artystycznych nagrania wzorcowej recytacji. 3. Analizuje i wykorzystuje w nowych sytuacjach dydaktycznych informacje wybrane z wysłuchanego tekstu. W zakresie czytania tekstów pisanych i odbioru innych tekstów kultury. 1. Czyta różne tekst na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym. 8

2. Samodzielnie interpretuje teksty pisane i inne teksty kultury, uwzględniając intencję nadawcy oraz konteksty niezbędne do interpretacji. 3. Praktycznie wykorzystuje informacje wybrane z tekstu literackiego, popularnonaukowego, naukowego czy prawnego. 4. Krytycznie ocenia i wartościuje treści, zachowania i postawy przedstawione w utworach w odniesieniu do systemu moralnego i etycznego. W zakresie mówienia: 1. Samodzielnie buduje spójne, logiczne, rzeczowe wypowiedzi na podany temat. W których przedstawia własne stanowisko lub za pomocą popartych przykładami argumentów uwzględniających różne konteksty kulturowe dowodzi przyjętych racji. 2. Aktywnie uczestniczy w dyskusji jako dyskutant albo przewodniczący, rzeczowo przedstawia swoje stanowisko; wyciąga wnioski. 3. Interpretuje głosowo wygłaszany z pamięci lub czytany tekst. 4. Planuje zadania grupowe oraz podejmuje zadania wymagające kreatywności i zaangażowania. 5. Oceniając pracę innych, przedstawia krytyczną, rzeczową refleksję wynikającą z wnikliwej analizy wykonanych zadań i erudycji polonistycznej. 1. Pisze wypowiedzi ciekawe pod względem sposobu ujęcia tematu, w których wykazuje się szczególna dbałością o poprawność językową, bezbłędny zapis, logiczną kompozycję. 2. Tworzy oryginalne notatki, posługując się bogatym słownictwem, redaguje dłuższe formy wypowiedzi, również recenzję i rozprawkę. 3. Podejmuje próby własnej twórczości literackiej. W zakresie nauki o języku: 1. Świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania fonetyki, fleksji, słowotwórstwa, składni oraz wiedzy o języku jako tworze społecznym. 2. Samodzielnie poszerza wiedzę językową. Ponadto: 1. Uczestniczy w konkursach polonistycznych na różnych szczeblach i osiąga znaczące sukcesy. 9

KLASA II OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów. 2. Rozpoznaje komunikat będący informacją, komentarzem czy oceną. 3. Wybiera potrzebne informacje z tekstu. 4. Identyfikuje językowe i pozajęzykowe środki wyrazu. 5. Słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich. 1. Odczytuje teksty na poziomie dosłownym, rozpoznaje sens przenośny utworu. 2. Płynnie czyta różne teksty, uwzględniając zasady interpunkcji, prawidłowego akcentowania, intonacji. 3. Zadaje pytania dotyczące przeczytanego utworu. 4. Wybiera z tekstu najważniejsze informacje. 5. Wymienia podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim. 6. Zna elementy konstrukcji świata przedstawionego w utworze. 7. Rozróżnia narrację pierwszo- i trzecioosobową. 8. Zna terminy wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny. 9. Zna pojęcie legenda, podanie, przypowieść, dziennik, pamiętnik, nowela. 10. Rozróżnia charakterystykę pośrednią i bezpośrednią. 11. Wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego. 12. Odwołując się do własnego doświadczenia, podaje możliwe motywy postępowania bohatera. 13. Z pomocą nauczyciela korzysta ze słowników. 14. Dostrzega związek między tytułem a treścią utworu. 15. Zna językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie i ulotce. 16. Dostrzega różnice między filmem fabularnym a dokumentalnym. 17. Zna podstawowe kierunki filozoficzne, potrafi je krótko scharakteryzować. W zakresie mówienia: 1. Buduje wypowiedź zgodną z tematem. 2. Dostrzega zależność między modulacją głosu a sensem wypowiedzi. 3. Z pomocą nauczyciela formułuje argumenty odpowiednie do tezy. 4. Wypowiada swoje zdanie w dyskusji. 5. Opisuje postaci, przedmioty krajobrazy, sytuacje. 6. Streszcza tekst publicystyczny. 7. Gromadzi słownictwo oceniające postać. 8. Zadaje własne pytania w wywiadzie. 9. Mówi o swoich uczuciach. 10. Wygłasza z pamięci fragment tekstu poetyckiego lub prozatorskiego. 1. Tworzy plan wypowiedzi. 2. Redaguje tekst zgodny z tematem. 3. Zna podstawowe zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej. 4. W opisie dzieła sztuki uwzględnia treści symboliczne. 5. Pisze opowiadanie twórcze i odtwórcze. 10

6. Podejmuje próbę charakteryzowania postaci literackiej, mówi o przeżyciach bohatera. 7. Z pomocą nauczyciela redaguje wypowiedź, w której formułuje logiczne argumenty. 8. Opisuje swój wygląd, zainteresowania, postępowanie, omawia swoje przeżycia. 9. Redaguje kartkę z dziennika i pamiętnika. 10. Wypowiada się na temat książki, filmu, przedstawienia. 11. Streszcza tekst literacki. W zakresie nauki o języku: 1. Zna podstawowe zagadnienia fonetyczne i słowotwórcze wymienione w wymaganiach na ocenę dopuszczającą w klasie pierwszej. 2. Rozumie pojęcia treść i zakres wyrazu. 3. Zna różnicę między wyrazem abstrakcyjnym i konkretnym. 4. Poprawnie stosuje związki frazeologiczne. 5. Zna zagadnienia dotyczące fleksji przewidziane w wymaganiach na ocenę dopuszczającą dla klasy pierwszej, a ponadto zna pojęcia temat i końcówka, wie, jak się tworzy imiesłowy. 6. Rozpoznaje wypowiedzenia zawierające podmiot i zdania bezpodmiotowe; wskazuje zdanie pojedyncze złożone, równoważniki zdań, zdania złożone podrzędnie i współrzędnie; rozróżnia mowę zależną i niezależną. 7. Rozpoznaje w tekście wyrazy zapożyczone i neologizmy. 8. Zna i rozumie pojęcia homonim, synonim, antonim. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Jako uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów oraz podejmuje próby aktywnego w niej uczestnictwa. 2. Dostrzega różnice między informacją, komentarzem i oceną. 3. Posługuje się informacjami z wysłuchanego tekstu. 4. Dostrzega funkcje językowych i pozajęzykowych środków wyrazu w danej sytuacji komunikacyjnej. 5. Słucha wzorcowych recytacji utworów poetyckich i prozatorskich, dostrzegając środki wyrazu artystycznego i sposoby prezentacji tekstu. 1. Odczytuje teksty na poziomie dosłownym, podejmuje próby ich odczytywania sensu przenośnego i symbolicznego. 2. Próbuje interpretować głosowo czytany tekst. 3. Określa temat przeczytanego utworu. 4. Wyszukuje cytaty na zadany temat w dłuższej lekturze. 5. Wskazuje i nazywa podstawowe środki wyrazu artystycznego w tekście literackim. 6. Rozpoznaje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze. 7. Wyróżnia wśród tekstów poetyckich wiersz stroficzny i ciągły, wiersz bezrymowy i wolny. 8. Rozpoznaje układy rymów. 9. Wymienia cechy trenu, legendy, podania, przypowieści, dziennika i pamiętnika. 10. Zauważa w tekście szyk przestawny. 11. Wskazuje porównania homeryckie. 12. Dostrzega związki treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią autora. 13. Identyfikuje cechy literatury faktu i powieści autobiograficznej. 14. Odróżnia bezpośrednią i pośrednią charakterystykę postaci w tekście. 11

15. Zna budowę noweli. 16. Rozpoznaje cechy dramatu jako rodzaju literackiego. 17. Nazywa motywy postępowania bohatera. 18. Korzysta ze słownika poprawnej polszczyzny i słownika frazeologicznego. 19. Zna cechy charakterystyczne dla wywiadu. 20. Zna sens powszechnie znanych prawd filozoficznych. 21. Zna główne kierunki filozoficzne i umie wymienić ich przedstawicieli. 22. Rozpoznaje w tekście informację, komentarz i opinię. 23. Rozpoznaje językowe i pozajęzykowe środki perswazji w reklamie telewizyjnej i ulotce. 24. Wskazuje grę słowną w reklamie i próbuje wyjaśnić jej mechanizm. 25.Zna cechy filmu dokumentalnego i fabularnego. 26. Próbuje wyjaśnić elementy symboliczne dzieła malarskiego. 27. Korzysta z Internetu i encyklopedii multimedialnej. 28. Dostrzega cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku. W zakresie mówienia: 1. Buduje wypowiedź zgodną z tematem, starając się zachować poprawność kompozycyjną i językową. 2. Podejmuje próby dostosowania modulacji głosu do treści i celu wypowiedzi. 3. Dobiera argumenty odpowiednie do tezy. 4. Podejmuje próby wygłoszenia przemówienia. 5. Uczestniczy w dyskusji, zajmując własne stanowisko i reagując na argumenty dyskutantów. 6. Tworzy tekst zawierający opis postaci, przedmiotu, krajobrazu i sytuacji. 7. Podejmuje próbę charakterystyki postaci i autocharakterystyki. 8. Przygotowuje się do wywiadu (stawia pytania i formułuje możliwe odpowiedzi). 9. Wyraża swoje uczucia, posługując się odpowiednim słownictwem. 10. Dostrzega zjawisko brutalności słownej i manipulacji językowej. 11. W wygłaszanym z pamięci tekście podkreśla głosowo najważniejsze treści utworu. 12. Uczestniczy we wspólnym omówieniu recytacji lub wypowiedzi kolegów. 1. Samodzielnie tworzy plan dłuższej wypowiedzi. 2. Redaguje tekst zgodny z tematem, ze szczególnym uwzględnieniem zasad logicznej kompozycji 3. Stosuje akapity. 4. Stara się stosować zasady poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej. 5. Tworzy tekst reklamowy, informacyjny lub o charakterze instrukcji. 6. Uwzględnia w opisie dzieła sztuki podstawową wiedzę dotyczącą czasu jego powstania. 7. Podejmuje próbę wyjaśnienia w opisie dzieła plastycznego symbolicznego znaczenia barw, przedmiotów, usytuowania postaci. 8. Charakteryzuje postać literacką lub rzeczywistą, opisując jej przeżycia wewnętrzne. 9. Przedstawia logiczne argumenty w rozprawce na temat lektury. 10. Próbuje napisać autocharakterystykę, list oficjalny na podstawie lektury lub sytuacji życiowej. 11. Pisze wypowiedź na temat książki, filmu, przedstawienia. 12.Sporządza opis bibliograficzny książki. 13. Relacjonuje wydarzenia, np. z zawodów sportowych. 14. Redaguje dedykację, regulamin. W zakresie nauki o języku: 12

1. Zna podstawowe zagadnienia fonetyczne i słowotwórcze wymienione w wymaganiach na ocenę dostateczną w klasie pierwszej. 2. Definiuje pojęcia treść i zakres wyrazu. 3. Odróżnia wyrazy abstrakcyjne i konkretne. 4. Poprawnie stosuje związki frazeologiczne. 5. Zna zagadnienia dotyczące fleksji przewidziane w wymaganiach na ocenę dostateczną dla klasy pierwszej, a ponadto zna pojęcia temat i końcówka, wie, jak się tworzy imiesłowy. 6.Rozpoznaje w zdaniach podmiot w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie zwierające podmiot na wypowiedzenia bezpodmiotowe i odwrotnie; rozpoznaje zdania podrzędne; klasyfikuje zdania pojedyncze i złożone oraz równoważniki zdań; zna funkcję składniową różnych części mowy. 7. Dostrzega przydatność w tekście wyrazów zapożyczonych i neologizmów. 8. Zna i rozumie pojęcia homonim, synonim, antonim. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Jako aktywny uczestnik sytuacji komunikacyjnej uważnie słucha wypowiedzi nauczyciela i innych uczniów. 2. Porównuje komunikaty ze względu na cel wypowiedzi, odróżnia informację od komentarza i oceny. 3. Analizuje treść wysłuchanego wywiadu. 4. Dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji. W zakresie czytania tekstów pisanych odbioru innych tekstów kultury: 1. Odczytuje teksty na poziomie dosłownym, przenośnym i symbolicznym. 2. Interpretuje głosowo czytany tekst. 3. Samodzielnie określa temat utworu. 4. Posługuje się wyszukanymi cytatami na zadany temat w dłuższej lekturze. 5. Dostrzega cechy satyry w różnych tekstach. 6. Wykorzystuje różne źródła tekstowe w celu zdobycia informacji. 7. Nazywa środki artystyczne i analizuje wyodrębnione obrazy poetyckie. 8. Wyróżnia elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze. 9. Posługuje się terminami wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny. 10. Wskazuje cechy gatunkowe legendy, podania, przypowieści, dziennika, pamiętnika. 11. Rozumie funkcję szyku przestawnego w tekście. 12. Wyjaśnia budowę porównania homeryckiego. 13. Wskazuje na związek treści dzieła i okoliczności jego powstania z biografią autora. 14. Rozróżnia cechy literatury faktu, powieści autobiograficznej i historycznej. 15. Rozróżnia w tekście charakterystykę bezpośrednią i pośrednią. 16. Uzasadnia obecność narratora wszechwiedzącego w utworze. 17. Wykorzystuje informacje zawarte w słowniku poprawnej polszczyzny i frazeologicznym. 18. Wskazuje cechy charakterystyczne dla wywiadu. 19. Zna główne kierunki filozoficzne, umie wyjaśnić ich założenia. 20. Odkrywa sens powszechnie znanych prawd filozoficznych i wykorzystuje je w swoich wypowiedziach. 21. Sprawnie wyszukuje informacje podczas pobieżnego czytania. 22. Oddziela informacje od komentarza i oceny, wyjaśnia rolę tytułu i śródtytułu w artykule prasowym. 13

23. Wyszukuje językowe i pozajęzykowe środki perswazji oraz rozumie funkcję gry językowej w reklamie. 24. Odróżnia film dokumentalny od fabularnego. 25. Omawia funkcje ilustracji, podejmuje próbę interpretacji dzieła malarskiego. 26. Omawia cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze rysunku. W zakresie mówienia: 1. Podejmuje próby oddania sensu wypowiedzi przez odpowiednią modulację głosu. 2. Porządkuje argumenty według ważności. 3. Wygłasza przemówienie według stworzonego wcześniej planu. 4. Aktywnie uczestniczy w dyskusji. 5. Tworzy opis spełniający funkcję użytkową, artystyczną, reklamową. 6. Odróżnia informację od komentarza. 7. Streszcza tekst publicystyczny według przygotowanego wcześniej planu. 8. Charakteryzuje postać rzeczywistą i fikcyjną. 9.Układa autocharakterystykę. 10. Przeprowadza krótki wywiad z postacią fikcyjną. 11. Mówi o swoich uczuciach w sytuacji konfliktowej i symulowanej. 12. Reaguje na brutalność słowną i manipulację językową. 1. Tworzy logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, poprawną pod względem językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym. 2. Układa tekst reklamy, wypowiedź o charakterze informacji i komentarza. 3. W opisie dzieła sztuki posługuje się informacją o czasie jego powstania. 4. Opisuje dzieło plastyczne ze szczególnym uwzględnieniem symbolicznego sensu barw, przedmiotów, usytuowania postaci. 5. Redagując opowiadanie twórcze, stara się odwołać do realiów epoki, w której się rozgrywa akcja utworu. 6. Charakteryzuje postać literacką, stosuje opis jej przeżyć wewnętrznych i wyjaśnia motywy postępowania bohatera. 7. Stosując odpowiednie słownictwo, redaguje rozprawkę na tematy związane z lekturą, autocharakterystykę, list oficjalny, kartkę z pamiętnika i dziennika, sprawozdanie, streszczenie. 8. Omawia pisemnie książkę, film, przedstawienie. W zakresie nauki języku: 1. Zna podstawowe zagadnienia fonetyczne i słowotwórcze wymienione w wymaganiach na ocenę dobrą w klasie pierwszej. 2. Omawia budowę wyrazów złożonych. 3.Omawia zależność między treścią a zakresem wyrazów. 4. Wzbogaca wypowiedź o wyrazy abstrakcyjne i konkretne. 5. Poprawnie stosuje związki frazeologiczne. 6. Zna zagadnienia dotyczące fleksji przewidziane w wymaganiach na ocenę dobrą dla klasy pierwszej, a ponadto zna pojęcia temat i końcówka, wie, jak się tworzy imiesłowy, wskazuje oboczności i tematy oboczne, rozpoznaje funkcję składniową różnych części mowy. 7. Buduje zdania z podmiotem w dopełniaczu; przekształca wypowiedzenie zwierające podmiot na wypowiedzenia bezpodmiotowe i odwrotnie; buduje zdania podrzędne podmiotowe i bezpodmiotowe; rozpoznaje zdania podrzędne; klasyfikuje zdania pojedyncze i 14

złożone oraz równoważniki zdań; przekształca wypowiedzenia pojedyncze na złożone i równoważnik zdania, mowę zależną na niezależną i odwrotnie.. 8. Zna i rozumie pojęcia homonim, synonim, antonim. 9. Wyjaśnia znaczenie często używanych zapożyczeń, omawia okoliczności zapożyczenia wyrazów z innych języków oraz tworzenia neologizmów. OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: 1.Uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej, uważnie słucha wypowiedzi jej uczestników, rozpoznaje intencję nadawcy i funkcje komunikatu. 2. Klasyfikuje komunikaty ze względu na cel wypowiedzi i odpowiednio wykorzystuje ich treść. 3. Wyciąga wnioski i uogólnia na podstawie informacji pozyskanych z wysłuchanego wywiadu. 4. Dostrzega w wysłuchanym tekście językowe i pozajęzykowe środki perswazji oraz ocenia ich wymiar etyczny. 1. Analizuje sens dosłowny, przenośny i symboliczny utworu. 2. Interpretuje głosowo treści dosłowne i przenośne tekstu, stosując odpowiednia intonację zdaniową i poprawna artykulację. 3. Posługuje się terminem satyra, legenda, podanie, przypowieść,dziennik, pamiętnik i określa ich cechy gatunkowe w utworze. 4. Poszukuje i porządkuje informacje na podstawie różnych źródeł tekstowych. 5. Określa funkcje środków artystycznych i interpretuje wyodrębnione obrazy poetyckie. 6. Analizuje elementy konstrukcyjne świata przedstawionego w utworze. 7. Definiuje terminy wiersz stroficzny, ciągły, bezrymowy, wolny. 8. Dokonuje analizy składniowej tekstu poetyckiego, w której dostrzega m.in. funkcje szyku przestawnego. 9. Wyjaśnia funkcję porównania homeryckiego w tekście poetyckim. 10. Analizując sens utworu, wykorzystuje zależność treści dzieła z okolicznościami jego powstania i biografią autora. 11. Opisując bohatera literackiego, wykorzystuje informacje zawarte we fragmentach stanowiących charakterystykę bezpośrednią oraz spostrzeżenia i uogólnienia wynikające z analizy fragmentów stanowiących charakterystykę pośrednią. 12. Motywuje postępowanie bohatera literackiego oraz postaci rzeczywistej. 13. Analizuje budowę noweli, dramatu. 14. Korzystając z różnych słowników, wzbogaca swoje słownictwo oraz wykazuje dbałość o poprawność językową swoich wypowiedzi. 15.Wyjaśnia uniwersalną wartość prawd filozoficznych, ilustrując je odpowiednimi przykładami. 16. Zna podstawowe kierunki filozoficzne, ich założenia oraz biografie najważniejszych filozofów. 17. Analizuje funkcję językową i pozajęzykową środków perswazji oraz gry językowej w reklamie. 18. Interpretuje symboliczne znaczenia ilustracji dzieła malarskiego. 19. Analizuje cechy karykatury i przejaskrawienia w literaturze i rysunku. 15

W zakresie mówienia: 1. Posługuje się modulacją głosu w celu nadania wypowiedzi odpowiedniego tonu. 2. Tworzy logiczną argumentację do tezy. 3. Wygłaszając przemówienie, stosuje odpowiednie figury retoryczne. 4. Jako aktywny uczestnik dyskusji wyraża swój stosunek do przedstawionych treści, nawiązuje do wypowiedzi przedmówców, przedstawia wnioski. 5. Posługuje się obiektywną informacją, komentuje i ocenia. 6. Charakteryzując postać rzeczywistą lub fikcyjną, stosuje bogate słownictwo oceniające, stara się przedstawić bohatera w jak najpełniejszy sposób. 7. W przeprowadzanym wywiadzie stawia oryginalne pytania oraz stosuje bogate w informacje wypowiedzi. 8. Opisuje i wyjaśnia swoje uczucia w różnych sytuacjach, zwłaszcza konfliktowych. 9. Interpretuje głosowo tekst wygłaszany z pamięci, omawia recytacje i wypowiedzi kolegów z uwzględnieniem zawartości merytorycznej, poprawności językowej i artykulacyjnej. 1. Buduje logiczną i spójną wypowiedź zgodną z tematem, ze szczególną dbałością o poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną. 2.Opisując dzieło sztuki, analizuje i interpretuje jego treści symboliczne oraz uwzględnia czas powstania. 3. W redagowanym opowiadaniu twórczym dba o realia epoki, w której się toczy akcja, dzięki świadomemu wprowadzaniu odpowiednich elementów świata przedstawionego. 4. Wykorzystuje opis przeżyć wewnętrznych w charakterystyce postaci literackiej w celu wyjaśnienia jej postaw, podejmowanych decyzji, zachowań. 5. Recenzuje książkę, film, przedstawienie teatralne, posługując się słownictwem charakterystycznym dla danej dziedziny kultury. 6. Redaguje rozprawkę na tematy związane z literaturą i dotyczące sytuacji życiowych, świadomie stosując słownictwo typowe dla tej formy wypowiedzi. W zakresie nauki o języku: 1. Zna podstawowe zagadnienia fonetyczne i słowotwórcze wymienione w wymaganiach na ocenę bardzo dobrą w klasie pierwszej i umie je wykorzystać praktycznie. 2. Analizuje zależność miedzy treścią a zakresem wyrazów. 3. Analizuje budowę fleksyjną i słowotwórczą wyrazów; buduje poprawne wypowiedzi, odwołując się do wiedzy z zakresu funkcji składniowych różnych części mowy. 4. Tworzy teksty różnorodne pod względem składniowym; dzięki przekształceniom składniowym wypowiedzeń unika powtórzeń i błędów stylistycznych. 5. Jako świadomy użytkownik języka wzbogaca słownictwo o niezbędne zapożyczenia, neologizmy; wyjaśnia okoliczności zapożyczania wyrazów i mechanizmy tworzenia neologizmów; ocenia ich przydatność w języku. UWAGA: Uczeń na ocenę dobrą i bardzo dobrą szczegółowo zna treść wszystkich przewidzianych programem nauczania lektur! 16

OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą, a ponadto przejawia umiejętności w zakresie podanych zagadnień: 1. Samodzielnie analizuje i interpretuje słuchany tekst pod względem celu wypowiedzi, środków perswazji oraz zabiegów artystycznych. 2. Sporządza notatki, uczestnicząc w sytuacji komunikacyjnej jako odbiorca wypowiedzi, wykorzystując je w nowych sytuacjach komunikacyjnych. 1. Zna dokładnie treść utworów wskazanych w podstawie programowej, potrafi zestawiać i analizować dzieła. 2. Czyta teksty spoza podstawy programowej. 3. Czyta, samodzielnie analizuje i interpretuje różne teksty literackie oraz inne teksty kultury, uwzględniając ich znaczenie metaforyczne i symboliczne, konteksty interpretacyjne oraz intencję nadawcy. 4. Posługuje się różnymi źródłami informacji, a zwłaszcza treściami przekazu medialnego. W zakresie mówienia: 1. Świadomie uczestniczy w różnych sytuacjach komunikacyjnych, prowadzi dyskusję, przeprowadza wywiad, wygłasza przemówienie lub referat; przedstawia rzeczowe argumenty i wnioski. 2. Wykazuje się oryginalnością interpretacji głosowej tekstu literackiego wygłaszanego z pamięci. 3. Krytycznie i rzeczowo ocenia wypowiedzi własne i innych, przejawia szczególną dbałość o kulturę słowa. 1. Sprawnie redaguje teksty z zachowaniem cech gatunkowych różnych typów wypowiedzi, dbając o poprawność zapisu, bezbłędność językową i stylistyczną. 2. Podejmuje próby własnej twórczości literackiej. W zakresie nauki o języku: 1. Świadomie stosuje wiedzę w zakresie treści przewidzianych programem i wykraczających poza program nauczania fonetyki, słowotwórstwa, fleksji, składni oraz wiedzy o języku jako tworze społecznym. 2. Samodzielnie poszerza wiedzę językową, korzystając z różnych źródeł informacji. 17

KLASA III OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Uważnie słucha wypowiedzi innych w różnych sytuacjach komunikacyjnych i rozumie wysłuchane komunikaty. 2. Zna środki językowe typowe dla przemówienia. 3. Wymienia informacje zawarte w wysłuchanym wywiadzie. 1. Czyta tekst poetycki i prozatorski, przestrzegając zasad interpunkcji, poprawnego akcentowania oraz intonacji. 2. Wskazuje w tekście treści symboliczne i przenośne. 3. Określa wartość informacyjna tekstu. 4. Wymienia cechy liryki bezpośredniej, pośredniej, sonetu, epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej, dramatu antycznego i współczesnego oraz komiksu, melodramatu, westernu, horroru, telenoweli. 5. Wyróżnia w tekście wątek główny o poboczny. 6. Wyjaśnia najczęstsze skróty językowe. 7. Odczytuje informacje zawarte w opisie bibliograficznym. 8. Wskazuje elementy tragiczne i komiczne w utworze. 9. Zna i wskazuje w tekście podstawowe środki stylistyczne (epitet, porównanie, metaforę, personifikację, animizację, apostrofę). W zakresie mówienia: 1. Wypowiada się w sposób sensowny i zrozumiały. 2. Gromadzi argumenty na poparcie przyjętego stanowiska. 3. Prezentuje własne zdanie w rozmowie. 4. Umie opowiedzieć przeczytany tekst. 5. Podejmuje próby charakterystyki postaci literackiej i rzeczywistej oraz autocharakterystyki. 6. Wygłasza z pamięci fragmenty poezji i prozy, stosując poprawna intonację, uwzględniającą interpunkcję utworu. 1. Redaguje teksty zgodne z tematem; stosuje się do podstawowych zasad poprawności wypowiedzi. 2. Komponuje opis (postaci i zbiorowości), opowiadanie, list prywatny, kartkę z pamiętnika i dziennika. 3. Pis4emnie wypowiada się na wybrane tematy związane z historią, filozofią, sztuką. 4. Zapisuje wywiad z osobą fikcyjną i rzeczywistą. 5. Redaguje streszczenie tekstu popularnonaukowego, podanie, życiorys, CV. 18

W zakresie nauki języku: 1. Zna cechy wymowy charakterystyczne dla danego regionu. 2. Zna zasady tworzenia i zapisywania skrótów, różne źródła pochodzenia związków frazeologicznych, zastępuje wyrażenia i zwroty dosadne eufemizmami. 3. Odróżnia wypowiedzenie z czasownikiem w stronie czynnej od wypowiedzenia z czasownikiem w stronie biernej. 4. Umie korzystać ze słowników: orograficznego, poprawnej polszczyzny, języka polskiego. 5. Odróżnia orzeczenie czasownikowe od orzeczenia imiennego, zdanie od imiesłowowego równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od zdania złożonego. 6. Zna różne rodzaje kodu werbalnego i niewerbalnego. 7. Rozumie pojęcia gwara i dialekt. 8. Wskazuje tekście archaizmy. 9. Dostrzega różnicę między tekstem stylizowanym a napisanym w języku ogólnonarodowym. 10. Spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą w zakresie fonetyki, fleksji, słowotwórstwa i składni wyszczególnione w PSO dla klasy pierwszej i drugiej. OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Słucha wypowiedzi innych osób i podejmuje próby sporządzania notatek. 2. Rozumie wypowiedzi innych osób w takich sytuacjach komunikacyjnych, jak na przykład rozmowa i dyskusja, aktywnie w nich uczestniczy. 3. Wskazuje środki językowe typowe dla przemówienia. 4. Wybiera potrzebne informacje z wysłuchanego wywiadu. 1. Dobiera odpowiednią intonację i barwę głosu, stosuje się do zapisanej interpunkcji, aby podkreślić najważniejsze treści czytanego tekstu poetyckiego lub prozatorskiego. 2. Identyfikuje i określa w tekście treści przenośne oraz symboliczne. 3. Dostrzega aluzję literacką. 4. Identyfikuje w tekście cechy typowe dla sonetu. 5. Wskazuje cechy liryki pośredniej i bezpośredniej oraz epiki współczesnej, fantastycznej i historycznej. 6. Rozpoznaje cechy gatunkowe dramatu antycznego i współczesnego; określa funkcje didaskaliów. 7. Zna cechy charakterystyczne reportażu i komiksu; odróżnia cechy thrillera i horroru, melodramatu i dramatu psychologicznego, telenoweli i sitcomu. 8. Zna i wskazuje w tekście środki stylistyczne ( epitet, porównanie, metaforę, animizację, personifikację, anaforę, apostrofę, peryfrazę, inwokację). 9. Określa w tekście watek główny i poboczny. 10. Posługuje się słownikami: ortograficznym, frazeologicznym, języka polskiego, wyrazów obcych, terminów literackich, kultury antycznej, poprawnej polszczyzny. 19

W zakresie mówienia: 1. Moduluje głos w celu nadania odpowiedniego znaczenia formułowanej wypowiedzi. 2. Porządkuje zebrane argumenty według ich ważności. 3. Wygłasza przemówienie według sporządzonego wcześniej planu. 4. Uczestniczy w dyskusji, stosując się do zasad kulturalnej rozmowy. 5. Wzbogaca opisem twórcze opowiadanie. 6. Charakteryzuje bohatera literackiego i rzeczywistego. 7. Sporządza autocharakterystykę. 8. Wybiera spośród podanych cytatów najbardziej odpowiednie do wygłaszanego przemówienia. 9. Wygłaszając z pamięci fragmenty poezji lub prozy, próbuje podkreślić głosowo najważniejsze treści tekstu. 10. Komentuje wypowiedzi innych osób. 1. Redaguje poprawne, logiczne teksty o przejrzystej kompozycji, zgodne z tematem, prawidłowe pod względem stylistycznym, językowym, ortograficznym i interpunkcyjnym. 2. Samodzielnie opisuje dzieło sztuki. 3. Wprowadza do opowiadanie elementy charakterystyki bohatera. 4. Przedstawia logiczna argumentację w wypowiedzi poruszającej problematykę związaną z historią, filozofią, sztuką. 5. Porównuje postacie literackie lub rzeczywiste. 6. Redaguje wszystkie formy wypowiedzi wymienione w wymaganiach na ocenę dopuszczającą oraz list oficjalny i streszczenie tekstu literackiego, w którym zastosowano inwersję czasowa fabuły. 7. Sporządza opis bibliograficzny artykułu z czasopisma. 8. Omawia krytycznie elementy tekstu kultury, stosując odpowiednio dobrane środki wyrazu. W zakresie nauki o języku: 1. Wymienia cechy wymowy charakterystyczne dla danego regionu. 2. Rozpoznaje zjawisko mazurzenia w dialektach. 3. Tworzy i zapisuje skróty, objaśnia najważniejsze skrótowce. 4. Klasyfikuje związki frazeologiczne według kryterium ich pochodzenia. 5. Wyszukuje eufemizmy w tekście. 6. Przekształca wypowiedzenia z czasownikiem w stronie czynnej na wypowiedzenia z czasownikiem w stronie biernej i odwrotnie. 7. Odróżnia formy wyrazów w mowie potocznej od form zalecanych przez słownik poprawnej polszczyzny. 8. Przekształca zdania z orzeczeniem czasownikowym na zdania z orzeczeniem imiennym; zdania złożone podrzędnie na zdania z imiesłowowym równoważnikiem. 9. Wydziela wypowiedzenia składowe w wypowiedzeniu wielokrotnie złożonym. 10. Podaje przykłady kodu ograniczonego i rozwiniętego. 11. Rozróżnia funkcje języka. 12. Wskazuje dialektyzmy w tekstach. 13. Redaguje słownik gwary uczniowskiej. 20

14. Zna typy archaizmów 15. Przekształca tekst stylizowany na język ogólnonarodowy. 16. Spełnia wymagania na ocenę dostateczną w zakresie fonetyki, fleksji, słowotwórstwa i składni wyszczególnione w PSO dla klasy pierwszej i drugiej. OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który: 1. Słucha i sporządza notatki. 2. Krytycznie wypowiada się na temat wysłuchanego przemówienia, odwołując się do jego struktury i treści. 3. Podejmuje próby samodzielnego przeprowadzenia wywiadu. 1. Podejmuje próby interpretacji głosowej czytanego lub wygłaszanego tekstu. 2. Zna i wskazuje w tekście wszystkie środki stylistyczne. 3. Ocenia wartość informacyjną tekstu. 4. Dostrzega w tekście ironię. 5. Definiuje cechy sonetu, inwokacji, liryki bezpośredniej i pośredniej. 6. Rozróżnia wszystkie poznane podczas nauki w gimnazjum gatunki literackie. 7. Rozpoznaje w tekście cechy epiki współczesnej, historycznej i fantastycznej. 8. Porównuje dramat antyczny i współczesny. 9. Sprawnie posługuje się potrzebnymi słownikami. 10. Wyróżnia tekście cechy charakterystyczne komiksu, thrillera, horroru, dramatu psychologicznego, melodramatu, telenoweli, sitcomu. 11. Wskazuje na związki między dziełem sztuki a historią i filozofią. 12. Dostrzega niejednorodności stylowe dzieła. W zakresie mówienia: 1. Podaje odpowiednio dobrane argumenty popierające prezentowane stanowisko. 2. Formułuje podsumowanie wniosków dyskusji. 3. Nagrywa wywiad z osoba rzeczywistą według wcześniej przygotowanego planu. 4. Układa charakterystykę porównawczą. 5. Podejmuje próbę interpretacji głosowej wygłaszanych z pamięci utworów poetyckich i prozatorskich. 6. Podejmuje próby oceny wypowiedzi innych kolegów. 1. Stosuje elementy ironii w redagowanym tekście. 2. Opisuje dzieło sztuki i podejmuje próbę jego interpretacji. 3. Stosuje w opowiadaniu elementy charakterystyki pośredniej. 4. Redaguje rozprawkę podejmującą tematy związane z historią, filozofią oraz sztuką. 5. Redaguje charakterystykę porównawczą. 6. Wprowadza realia epoki w tekście odwołującym się do minionych czasów. 7. Wzbogaca list, kartkę z dziennika, pamiętnika opisem przeżyć i charakterystyką. 21