POLSKA W CZASIE WIELKIEJ WOJNY (1914-1918) HISTORIA FINANSOWA OSWI^CIM 2015
SPIS TRESCI PRZEDMOWA I. RZUT OKA NA GOSPODARKlj FINANSOW^ PANSTW ZABORCZYCH NA TERENACH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ W OKRESIE POPRZEDZAJ^CYM WOJN^ SWLATOW4 1. DOCHODYIWYDATKI PANSTWOWE W B. ZABORZE ROSYJSKIM 2. ÜOCHODYI WYDATKI PANSTWOWE W B. ZABORZE AUSTRIACKIM 3. ÜOCHODY I WYDATKI PANSTWOWE W B. ZABORZE PRUSKIM 4. ZESTAWIENIE DOCHODÖWIWYDATKÖW PANSTW ZABORCZYCH NA ZIEMIACH POLSKICH II. POLITYKA FINANSOWA ROSJI W PIERWSZYM ROKU WOJNY ORAZ WPLYW TEJ POLITYKI NA SYTUACJA FINANSOW^ ZIEM ZABORU ROSYJSKIEGO 1. SYTUACJA BUDZETOWA W DZIEDZINIE DOCHODÖW 2. DOCHODY KRÖLESTWA POLSKIEGO WR. 191411915 3. SYTUACJA BUDZETOWA W DZIEDZINIE WYDATKÖW
6 SPIS TRESCI 4. WYDATKI BUDZETOWE NA ZIEMIACH POLSKICH ORAZ REKWIZYCJE 5. EWAKUACJA 6. SYTÜACJA KREDYTOWA 7. MORATORIUM 8. SYTÜACJA WALUTOWA 43 44 45 48 50 III. GOSPODARKA FINANSOWA NIEMIEC NA TERENACH OKUPOWANYCH KRÖLESTWA POLSKIEGO 53 1. GOSPODARKA FINANSOWA ZARZ^DÖW CYWILNYCH TERENÖW OKUPOWANYCH NA WSCHODZIE PRZED UTWORZENIEM GENERALNEGO GUBERNATORSTWA WARSZAWSKIEGO ORAZ WYTYCZNE GOSPODARKI FINANSOWEJ NIEMIECKICH WIADZ OKUPACYJNYCH 53 2. WYTYCZNE GOSPODARKI FINANSOWEJ GENERALNEGO GUBERNATORSTWA WARSZAWSKIEGO I ZARZi^DU CYWILNEGO PRZY TYM GENERALNYM GUBERNATORSTWIE 55 3. POLITYKA PODATKOWA NIEMIECKICH WIADZ OKUPACYJNYCH ORAZ DOCHODY BUDZETU ADMINISTRACJI CYWILNEJ PRZY GENERALNYM GUBERNATORSTWIE WARSZAWSKIM 58 1. Sci^ganie zaleglosci podatkowych na podstawie ustaw rosyjskich. 5 8 2. Przebudowa systemu podatköw bezposrednich 59 a) Podatek gruntowy 60 b) Podatek od handln i przemyshi 61 c) Podatek dochodowy od kapitalöw 62 d) Podatek od kapitalöw pieni^znych zabezpieczonych hipotecznie 63 e) Podatek mieszkaniowy 64
SPIS TRESCI 7 f) Podatek od nieruchomosci 64 g) Podatek maj^tkowy 65 3. Przebudowa systemu podatköw posrednich 66 a) Opodatkowanie cukru 66 b) Opodatkowanie spirytusu 68 c) Opodatkowanie piwa 69 d) Opodatkowanie drozdzy 70 e) Monopol tytoniowy i papierosowy 71 f) Opodatkowanie obwolut do papierosöw 72 g) Opodatkowanie zapalek 72 4. Wprowadzenie nowych podatköw posrednich i monopoli skarbowych 73 a) Opodatkowanie zboza i jf czmienia 73 b) Opodatkowanie soli 75 c) Opodatkowanie wggla 75 d) Monopol produkcji i sprzedazy mydla 77 e) Opodatkowanie gazu i elektrycznosci 78 5. Cla 79 6. Przebudowa systemu oplat skarbowych 81 a) Oplaty stemplowe 82 b) Oplaty od biletöw jazdy kolejami i od listöw przewozowych.. 83 c) Inne oplaty skarbowe 83 d) Oplaty sgdowe 84 7. Wprowadzenie wojennych oplat administracyjnych 84 a) Oplaty paszportowe 84 b) Oplaty za pozwolenie na podröz 85 c) Oplaty za pozwolenie na przekroczenie granicy 86 d) Oplaty za pozwolenie na uzywanie samochodu 86 e) Inne oplaty wojenne administracyjne 86 8. Wprowadzenie wysokich kar policyjno administracyjnych... 87 9. Dochody z majqtköw panstwowych 88 a) Lasy 88 b) Saliny 94 c) Inne przedsifbiorstwa i maj^tki panstwowe 95
8 SPIS TRESCI 10. Dochody z majqtköw prywatnych poddanych przymusowej administracji 95 11. Ogölne zestawienie wplywöw budzetu Administracji Cywilnej przy Gen. Gub. Warszawskim w latach 1915-1918 99 4. SwiAD CZENIA POZABUDZETOWE 105 1. Swiadczenia rzeczowe 106 2. Monopole prywatne 108 5. WYDATKI BUDZETOWE ZARZ^DU CYWILNEGO PRZY GENERALNYM GUBERNATORSTWIE WARSZAWSKIM 111 1. Ogölne zestawienie wydatkow budzetowych Zarzadu Cywilnego przy Gen. Gubernatorstwie Warszawskim w latach 1915-1918 111 a) Uprawnienia wladz okupacyjnych oraz staly wzrost budzetöw okupacyjnych 111 b) Ogölny przeglqd wydatkow 113 c) Budzet netto 116 2. Wydatki Zarz^du Cywilnego przy Gen. Gub. Warszawskim na cele wojenne Rzeszy Niemieckiej oraz na inne cele panstwowe RzeszyiPrus 118 a) Wydatki na wojsko niemieckie 118 b) Wydatki na druzyny i bataliony robotnicze 119 c) Poczta 120 d) Wydatki na rzecz ludnosci niemieckiej 121 e) Plany kolonizacyjne 123 f) Wydatki na cele polityczne 125 3. Wydatki na cele kulturalne i gospodarcze terenu okupowanego 126 a) Drogi 126 b) Drogi wodne 127 c) Kolejki 127 d) Odbudowa 129 e) Opieka nad ludnosci;}, szczegölnie dotknigtg przez wojng... 131 f) Rolnictwo i aprowizacja 133 g) Sgdownictwo 135 h) Szkolnictwo 136 i) Wydatki na inne cele 138
SPIS TRESCI 9 j) Wojsko polskie 139 k) Wladze polskie 140 6. GOSPODARKA FINANSOWA ZWI4ZKÖW KOMUNALNYCH NA TERENIE OKUPACJI 143 l.zarz^dzeniawladzokupacyjnychwdziedziniesamorz^du.... 143 a) Samorzqd miejski 143 b) Samorzqd powiatowy 145 c) Gminy wiejskie 147 2. Gospodarka samorz^du powiatowego 148 a) Dochody 148 b) Wydatki 151 c) Ogölne wyniki 156 3. Finanse samorz^du miejskiego 157 a) Sytuacja ogölna miast 157 b) Finanse Warszawy 158 c) Finanse miast mniejszych 166 d) Pozyczki miejskie 167 4. Finanse gmin wiejskich 172 7. POLITYKA WALUTOWA NlEMIEC W STOSUNKU DO TERENU OKUPACJI NIEMIECKIEJ KRÖLESTWA POLSKIEGO 175 1. Polityka walutowa w okresie Zarz^du Cywilnego dla Polski po lewej stronie Wisly 175 a) Glöd pienifzny i walka z nim 176 b) Okres dwuwalutowosci oraz przymusowy kurs marek niemieckich 178 c) Pierwsze planybankuemisyjnego 181 2. Polityka walutowa Niemiec po utworzeniu Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego 182 a) Ustosunkowanie sig wladz okupacyjnych do waluty rublowej. 182 b) Przygotowania do utworzenia nowej waluty 188 c) Rozporzgdzenia wprowadzaj^ce markf polsk^ oraz utworzenie Polskiej Krajowej Kasy Pozyczkowej 192 d) Cele Niemiec przy wprowadzeniu nowej waluty 195 e) Dzialalnosc P. K. K. P. 198
10 SPIS TRESCI f) Sytüacja rublipowprowadzeniumarekpolskich 201 g) Wywöz srebra i zlota 206 h) Sila nabywcza marki polskiej oraz ruch cen 209 8. KREDYT W OKRESIE OKUPACJI NIEMIECKIEJ 211 a) Ogölna sytüacja kredytowa 211 b) Banki 214 c) Kasy oszcz^dnosci i spöldzielnie 220 d) Kredyt hipoteczny 222 IV. GOSPODARKA FINANSOWA AUSTRO -WIjGIER NA TERENACH OKUPOWANYCH KRÖLESTWA POLSKIEGO 225 1. WYTYCZNE GOSPODARKI FINANSOWEJ WIADZ OKUPACYJNYCH AUSTRO-W^GIERSKICH 225 2. ÜOCHODY ZARZ4DU WOJSKOWEGO W POLSCE 229 a) Podatki bezposrednie 230 b) Podatki posrednie 232 c) Cla i oplaty wywozowe 237 d) Oplaty stemplowe 239 e) Oplaty sgdowe 240 f) Oplaty administracyjne i kary policyjne 240 g) Monopol obrotu zbozem 242 h) Przedsi^biorstwa panstwowe 244 i) Majgtki rolne 244 j) Dochody z lasöw panstwowych 246 k) Dochody przedsi^biorstw görniczo-hutniczych 246 1) Dochody przedsifbiorstw komunikacyjnych 248 1) Ogölne zestawienie wplywöw budzetowych Gen. Gubernatorstwa Wojskowego 249 3. SWIADCZENIA POZABUDZETOWE 252
SPIS TRESCI 11 4. WYDATKI BUDZETOWE GEN. GUBERNATORSTWA WOJSKOWEGO 255 5. GOSPODARKA FINANSOWA ZWI^ZKOW KOMUNALNYCH 261 a) Samorzqd miejski 261 b) Samorzqd powiatowy 262 c) Samorzqd gminny 267 6. POLITYKA WALUTOWA I KREDYTOWA AUSTRO- -WljGIER W STOSUNKU DO TERENU OKUPACJI AUSTRO-WJJGIERSKIEJ KRÖLESTWA POLSKIEGO 268 a) Polityka walutowa 268 b) Polityka kredytowa 275 V. GOSPODARKA FINANSOWA NIEMIEC NA TERENACH OKUPOWANYCH WSCHODU 279 1.DOCHODYZARZODÖWOKUPACYJNYCH 281 2. SWIADCZENIA POZABUDZETOWE 286 ZRÖDtA I BIBLIO GRAFLA 289